OGÓLNY PRZEWODNIK PRAWNO GOSPODARCZY O TYM, JAK ZAŁOŻYĆ FIRMĘ W STANACH ZJEDNOCZONYCH AMERYKI

Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Waszyngtonie OGÓLNY PRZEWODNIK PRAWNO GOSPODARCZY O TYM, JAK ZAŁOŻYĆ FIRMĘ W STANACH ZJEDNOCZONYCH AMERYKI 1

CZĘŚĆ PIERWSZA - INFORMACJE GOSPODARCZE CZĘŚĆ DRUGA - REGULACJE PRAWA SPÓŁEK CZĘŚĆ TRZECIA - REGULACJE PRAWA PODATKOWEGO CZĘŚĆ CZWARTA SPOSOBY DOFINANSOWANIA FIRM, POZOSTAŁE FORMALNOŚCI I ZWYCZAJE BIZNESOWE W USA CZĘŚĆ PIERWSZA INFORMACJE GOSPODARCZE I. Gospodarka, wskaźniki 1. Stopa bezrobocia 4,9% (luty 2016) 2. PKB 18,7 bilionów USD 3. PKB per capita 55 904 USD 4. Eksport ogółem 1,5 biliona USD 5. Import ogółem 2,3 bilionów USD Do najważniejszych partnerów exportowych USA należą: Kanada (19,3%), Meksyk (14,8%), Chiny (7,6%), Japonia (4,1%) i Wielka Brytania (3,3%). II. Wymiana handlowa z Polską Według danych International Trade Administration wymiana handlowa między Polską a Stanami Zjednoczonymi w 2014 wyniosła 8,8 mld USD. W 2014 r. do Polski wyeksportowano z USA towary o łącznej wartości 3,7 mld USD. Eksport z Polski do USA w tym samym roku wyniósł 5,1 mld USD, co wskazuje iż bilans wymiany handlowej był dodatni. 2

CZĘŚĆ DRUGA REGULACJE PRAWA SPÓŁEK I. Informacje wstępne system prawny Stanów Zjednoczonych Ameryki Najbardziej oryginalną cechą amerykańskiego systemu prawnego jest jego wewnętrzna złożoność i niejednorodność. Z tego względu należy stwierdzić, że system prawa amerykańskiego składa się z 55 podsystemów prawnych. Liczbę te tworzy 50 stanowych podsystemów prawnych oraz podsystemy prawne: federalny, Dystrykt Kolumbia (obejmujący stolicę Waszyngtonu), Puerto Rico, Wysp Dziewiczych i amerykańskich posiadłości zamorskich. Zatem, gdy mówimy o systemie prawa amerykańskiego, mamy na uwadze ogólne podejście do zagadnień prawnych, występujące we wszystkich wspomnianych podsystemach prawnych, oparte w głównej mierze na określaniu stosunków między prawem powszechnym, a prawem stanowionym 1. Prawo federalne obowiązuje na terenie całego kraju Prawo stanowe obowiązuje jedynie w określonym stanie Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy sprawdzić stosowne przepisy prawa federalnego, stanowego lub innych podsystemów prawnych, a także precedensy prawne, gdyż mogą one w znaczącym stopniu wpłynąć na rentowność planowanego przedsięwzięcia. II. Formy działalności gospodarczej w Stanach Zjednoczonych W Stanach Zjednoczonych dostępnych jest wiele form prawnych działalności gospodarczej, od najprostszej rejestracji działalności gospodarczej w urzędzie stanowym do spółki akcyjnej, której akcje są w obiegu publicznym. Rodzaje działalności gospodarczej: sole proprietorship działalność gospodarcza prowadzona przez osobę fizyczną na podstawie wpisu do ewidencji; spółka cywilna (ang. general partnership); spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ang. Limited liability company, LLC); spółka partnerska (ang. Limited liability partnership LLP) spółka komandytowa (ang. Limited partnership, LP); spółka partnersko-komandytowa (ang. Limited liability limited partnership, LLLP); spółka akcyjna (ang. Corporation) 1 Roman Tokarczyk, Prawo Amerykańskie, Warszawa 2011, wyd. Oficyna s. 29 3

Sole proprietorship forma ta dedykowana dla osób fizycznych (ew. małżeństw). Podstawą funkcjonowania jest działalność na małą skalę. General partntership forma dedykowana dla kilku właścicieli - wspólników. Podstawą funkcjonowania jest działalność na małą skalę. Wspólnicy ponoszą pełną odpowiedzialność za długi. Zobowiązania podatkowe przechodzą na samych wspólników. Limited liability company kierowana przez zarząd bądź wspólników. Kluczową cechą amerykańskiej LLC jest brak odpowiedzialności wspólników za długi odpowiedzialność jest ograniczona tylko do majątku spółki. LLC opodatkowana jest na poziomie wspólników pass-through taxtion, co oznacza, że jest transparentna podatkowo (obowiązek płacenia federalnego podatku dochodowego spółki przechodzi bezpośrednio na jej wspólników). Wszyscy wspólnicy (jeżeli statut spółki nie stanowi inaczej) mają pełne prawa do zarządzania spółką. LLC w swym statucie może także powołać Radę Dyrektorów i kadrę kierowniczą do zarządu spółką (na wzór zarządu spółek akcyjnych). Limited liability company stanowi syntezę najlepszych cech spółek kapitałowych i osobowych. Podobnie, jak spółka kapitałowa, LLC posiada osobowość prawną. Analogicznie do spółki osobowej, LLC jest spółką transparentną podatkowo, co pozwala jej nie płacić własnego podatku. LLC jest najczęściej wybieraną i rekomendowaną formą prowadzenia działalności gospodarczej dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw - dlatego w ramach niniejszego przewodnika znajdują się kolejne poradniki stanowiące wyjaśnienie, jak krok po kroku założyć LLC w najważniejszych stanach Ameryki. Corporation wyróżnia się dwa rodzaje spółek akcyjnych: C-Corporation i S-Corporation. Spółki akcyjne C Corporation i S Corporation charakteryzują się tym, że akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności personalnej za zobowiązania prawne, odpowiadają finansowo do wysokości wkładu (z wyjątkiem niektórych stanów np. w Nowym Jorku główni akcjonariusze są osobiście odpowiedzialni za niezapłacone zarobki pracowników). Menagerowie nie ponoszą odpowiedzialności osobistej, tak długo jak działają na rzecz spółki zgodnie ze swoimi upoważnieniami. Ponadto, kapitał w spółce jest w pełni zbywalny i może być dodatkową gwarancją. Spółki akcyjne posiadają osobowość prawną. Poszczególne stany mają różne wymagania, co do istnienia spółek akcyjnych. Zarząd spółek akcyjnych składa się z Rady Dyrektorów (ang. Bard of Directors) jest to organ nadzorczy łączący cechy rady nadzorczej i zarządu w prawie polskim. Limited Liability Partnership odpowiednik spółki komandytowej. Zarząd sprawuje Rada Dyrektorów (ang. Bard of Directors) oraz kadra kierownicza. III. 10 niezbędnych kroków do założenia działalności gospodarczej w USA 2 Krok 1: Business plan Pierwszym i najważniejszym krokiem do rozpoczęcia działalności gospodarczej jest przygotowanie odpowiedniego business planu. Pod tym pojęciem należy rozumieć rozpoznanie 2 Poniższy katalog nie jest wyczerpujący, a kolejność poszczególnych kroków może być różna. 4

rynku, marketing oraz odpowiednie zabezpieczenie finansowe. Brak przygotowania business planu bardzo często prowadzi do strat albo do minimalnej rentowności przedsięwzięcia. Krok 2: Wybór formy działalności gospodarczej Na tym etapie należy rozważyć wiele czynników. Przede wszystkim powinno się mieć na uwadze rodzaj działalności, wielkość przedsiębiorstwa, planowane zyski/straty, odpowiedzialność wspólników i wreszcie aspekty podatkowe. Krok 3: Wybór lokalizacji Wybór lokalizacji jest kluczowy. Od tego zależy, na jakich zasadach będzie się odbywała rejestracja spółki - rejestracji dokonuje się w stanowych urzędach, na zasadach określonych przez prawo stanowe. Nie oznacza to jednak, że powstałe podmioty gospodarcze nie podlegają także regulacjom prawa federalnego (np. podatki). Przy wyborze lokalizacji zazwyczaj należy kierować się stanem, w którym działalność będzie prowadzona (chyba, że przedsiębiorca zamierza prowadzić działalność w kilku stanach wtedy można szukać stanu najbardziej przyjaznego przedsiębiorcom ). Krok 4: Wybór nazwy Wybór i rejestracja nazwy nie gwarantuje wyłączności korzystania z niej. W tym celu niezbędne będzie zarejestrowanie znaku towarowego. Krok 5: Akt założycielski spółki W zależności od formy działalności gospodarczej, akt założycielski spółki zwany również, jako akt zawiązania zawiera przeważnie nazwę spółki, jej adres, główne cele, nazwę i adres przedstawiciela urzędowego oraz liczby i rodzaje akcji lub udziałów. Każdy stan ma inne wymagania, co do aktów założycielskich w zależności od form działalności gospodarczej. W większości stanów akt założycielski dla LLC określa się mianem Articles of Organizationl lub Certificate of Formation, a dla korporacji Articles of Incorporation lub Certificate of Incorporation. Akty zawiązania składa się z reguły na gotowych i wypełnionych formularzach. Na tym etapie należy zadbać o przedstawiciela urzędowego spółki tzw. registered agent. Registered agent to osoba lub firma, przyjmująca korespondencję/dokumentację prawną w imieniu LLC, jeżeli ta staje się stroną działania prawnego takiego, jak pozew, czy wezwanie. Krok 6: Umowa spółki Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy zawrzeć umowę między wspólnikami, zawierającą najważniejsze punkty porozumienia. Umowy takie obejmują, m.in.: wyszczególnienie wkładu wniesionego przez każdego z właścicieli; ustalenie sposobu sprzedaży udziałów lub zakończenia wspólnej działalności; ustalenie stanowisk w firmie i sposobu głosowania na zebraniach; ustalenie praw właścicieli mniejszościowych; 5

ustalenie sposobu rozwiązywania konfliktów między współwłaścicielami; klauzule o tajności informacji handlowych uzyskanych w związku z działalnością firmy; zasady likwidacji spółki. Krok 7: Rejestracja działalności w odpowiednim stanowym urzędzie Najczęściej będzie to urząd Sekretarza wybranego stanu. Krok 8: Uzyskanie Federalnego Numeru Pracodawcy, EIN Do prowadzenia działalności gospodarczej niezbędna będzie rejestracja w International Renevue Sernice (IRS) w celu uzyskania Federalnego Numeru Pracodawcy (EIN). Rejestracji można dokonać online: https://www.irs.gov/businesses/small-businesses-&-self-employed/apply-foran-employer-identification-number-(ein)-online Uzyskanie EIN dla spółki, której właścicielem jest osoba zagraniczna odbywa się poprzez złożenie wniosku w EIN International Operation Unit. Krok 9: Rejestracja w stanowych wydziałach podatków, bezpieczeństwa pracy etc. Większość stanów wymaga rejestracji w stanowych urzędach podatkowych. Dodatkowo, jeżeli spółka zamierza zatrudnić pracowników lub prowadzić sprzedaż w stanie, wymagana będzie rejestracja w odpowiednich stanowych urzędach (np. w Wydziale Ubezpieczeń na Wypadek Bezrobocia i Departamencie Pracy stanu Delaware). Rejestracje w poszczególnych urzędach są ściśle związane ze stanowymi przepisami. Krok 10: Licencje W zależności od rodzaju działalności gospodarczej do jej prowadzenia zazwyczaj niezbędne będzie uzyskanie stanowego pozwolenia w postaci licencji. Opłaty za uzyskanie licencji są różne w zależności od miejsca i rodzaju prowadzonej działalności. W wielu przypadkach konieczne będzie uzyskanie więcej niż jednej licencji. Z reguły licencje należy odnawiać, co rok koszt odnowienia powinien wynosić tyle, ile koszt uzyskania samej licencji. Oprócz licencji stanowych, poszczególne powiaty i miasta wymagają również licencji lokalnych. Dla przykładu regulacje na temat licencji dla miasta Las Vegas (Newada) spisane są Kodeksie Miejskim (ang. The Las Vegas Municipal Code) w tytule VI. Znajdują się tam m.in. takie informacje, jak procedura aplikacyjna, czy rodzaje licencji. V. Czy istnieje w prawie amerykańskim odpowiednik polskiego oddziału firmy? Prawo większości stanów nie wyróżnia pojęć oddział, filia, czy przedstawicielstwo. Istnieje możliwość rejestracji zagranicznej działalności gospodarczej w odpowiednim urzędzie stanowym i wtedy można mówić o czymś w rodzaju odpowiednika polskiego oddziału/filii/przedstawicielstwa. Proces rejestracji wymaga zazwyczaj wypełnienia stosownego 6

formularza, wyznaczenia przedstawiciela urzędowego (ang. registered agent), przedstawienia dowodu zarejestrowania firmy w Polsce oraz złożenia stosownej opłaty. W większości stanów zarejestrowanie zagranicznej działalności powoduje, że zarejestrowana firma zagraniczna traktowana jest, jak firma lokalna. Można ją zatem m.in. pozwać do sądu. Zarejestrowanie ciągnie za sobą obowiązek płacenia stanowych podatków oraz składania raportów rocznych z działalności firmy. Konsekwencje nie zarejestrowania zagranicznej firmy są różne w zależności od stanu - z reguły firma taka traci prawo odwoływania się do sądów. 7

CZĘŚĆ TRZECIA REGULACJE PRAWA PODATKOWEGO I. Informacje ogólne System prawa podatkowego Stanów Zjednoczonych Ameryki jest zaliczany do najbardziej skomplikowanych systemów świata. Jego formuła jest wielostopniowa poziom federalny, stanowy i w niektórych przypadkach także lokalny. To wszystko buduje bardzo skomplikowaną sieć, a ogrom informacji jest niezwykle trudny do zrozumienia. Dla osób chcących otworzyć działalność gospodarcza w USA niezbędne będzie nawiązanie współpracy z firmami specjalizującymi się w doradztwie podatkowym. Dodatkowo należy pamiętać, że obywatele polscy prowadzący działalność gospodarczą na terenie USA, w przeważające liczbie przypadków nie unikną opodatkowania w Polsce. II. Podstawowe zasady opodatkowania spółek w USA Podatki na poziomie federalnym są należne na rzecz Internal Internal Renevue Service (IRS) i zaliczają się do nich: podatek dochodowy (income tax), podatek od zatrudnienia (employment tax), podatek od samozatrudnienia i akcyza. W USA nie ma federalnego podatku VAT ten podatek egzekwują poszczególne stany (w zależności od stanu stawki wahają się od 3% do 7%). Sposób opodatkowania osób prawnych jest różny w zależności od formy prowadzonej działalności gospodarczej: Pass through taxtion opodatkowanie na poziomie wspólników lub akcjonariuszy. Przykładem opodatkowania na poziomie wspólników jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (LLC), jeżeli nie wybierze sposobu opodatkowania odpowiedniego dla C-Corporation. Opodatkowanie na poziomie wspólników oznacza, że odpowiedzialnymi za zapłatę federalnego podatku dochodowego spółki są jej wspólnicy na podstawie zysków/dywidend wygenerowanych z jej działalności. Opodatkowana na poziomie wspólników jest także spółka akcyjna typu S (S-Corporation). Corporate taxtion bezpośrednie opodatkowanie spółki. Przykładem tego opodatkowania są spółki akcyjne typu C (C-Corporation) i LLC, które wybrały sposób opodatkowania dla C-Corporation. Cechą corporate taxtion jest tzw. podwójne opodatkowanie polega ono to na tym, że w pierwszej kolejności opodatkowane są dochody na poziomie spółki, a w drugiej kolejności dochody akcjonariuszy/wspólników wygenerowane z działalności spółki. 8

Zagraniczne spółki nie zarejestrowane w USA, a prowadzące działalność na ich terenie, podlegają opodatkowaniu z dochodów spółki na poziomie federalnym na takich zasadach, jak spółki amerykańskie. Podatki na poziomie stanowym oprócz opodatkowania na poziomie federalnym, każda osoba fizyczna i prawna będzie podlegała opodatkowaniu na poziomie stanowym, a nawet lokalnym. W zależności od stanu regulacje, stawki, a także urzędy podatkowe są różne. Dla przykładu w wielu stanach dla spółek typu LLC oraz akcyjnych, wymagane będą stałe roczne opłaty, tzw. Franchise Tax. Szczegółowe informacje na temat stanowych regulacji podatkowych dla LLC znajdują się w poszczególnych stanowych przewodnikach. Warto zapoznać się z brzmieniem Umowy o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu podpisaną między Polską a USA. Zgodnie z brzmieniem umowy, jeżeli firma, która nie posiada zakładu na terenie USA oraz która działa na terenie USA przez przedstawiciela i: - nie wynajmuje biura w USA, - nie zatrudnia pracowników na terenie USA, - nie posiada przedstawicielstwa w USA nie musi płacić podatków w USA. 3 3 Zgodnie z brzmieniem art. 6 Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu miedzy USA a Polską (Dz. U. z 1976 r. nr 31, poz. 178 z dnia 18.09.1976 r.) zakład to: a) filia, b) biura, c) fabryka, d) warsztat, e) kopalnia, kamieniołom lub inne miejsce wydobycia zasobów naturalnych, f) plac budowy, budowa lub montaż, które trwają dłużej niż 18 miesięcy. Nie stanowią zakładu następujące stałe miejsca działalności gospodarczej używane wyłącznie w jednym lub więcej z niżej wymienionych celów: a) placówki, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania albo wydawania dóbr albo towarów przedsiębiorstwa, b) zapasy dóbr albo towarów przedsiębiorstwa, utrzymywanych wyłącznie dla składowania, wystawiania lub wydawania, c) zapasy dóbr albo towarów przedsiębiorstwa, utrzymywanych wyłącznie w celu obróbki lub przerobu przez inne przedsiębiorstwo, d) stałe placówki utrzymywane wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów dla przedsiębiorstwa albo w celu uzyskiwania informacji, e) stałe placówki utrzymywane dla celów reklamowych, dla dostarczania informacji, dla badań naukowych lub dla podobnej działalności o przygotowawczym lub pomocniczym charakterze, prowadzonej dla przedsiębiorstwa. 9

CZĘŚĆ CZWARTA SPOSOBY DOFINANSOWANIA FIRM, POZOSTAŁE FORMALNOŚCI I ZWYCZAJE BIZNESOWE W USA I. Sposoby dofinansowania działalności gospodarczej W Stanach Zjednoczonych występuje wiele instrumentów wsparcia na poziome federalnym, stanowym, lokalnym i prywatnym. Można do nich zaliczyć różnego rodzaju granty, zachęty i inicjatywy, a wśród nich pożyczki dla początkujących, jak i już funkcjonujących firm udzielane na preferencyjnych warunkach, gwarancje kredytowe, ulgi i kredyty podatkowe, szkolenia dla pracowników, granty badawczo rozwojowe, czy dofinansowania na poziomie venture capital i wiele innych. Ilość możliwości jest naprawdę imponująca, dlatego rozpoczynając działalność gospodarczą warto się z nimi zaznajomić. Na uwagę zasługuje federalna instytucja The U.S. Small Buisness Administartion (SBA), w obrębie której można wyróżnić jej stanowe odpowiedniki, bezpośrednio związane z władzami rządowymi i lokalnymi. Biura te współpracują z wieloma podmiotami prywatnymi, uczelniami wyższymi oraz innymi instytucjami publicznymi na zasadzie partnerstwa. Główną misją SBA jest niesienie pomocy początkującym przedsiębiorcom, chcącym rozwinąć swe skrzydła na rynku amerykańskim. Wachlarz możliwości jest szeroki i zróżnicowany w zależności od stanu. Motto przewodnie SBA jest oparte na tezie: mała firma ma kluczowe znaczenie w ożywieniu gospodarki USA, budowaniu przyszłości kraju, a także zwiększa atrakcyjność Stanów Zjednoczonych, występujących w roli konkurenta na rynku globalnym. Programy grantowe wymagają zwykle od odbiorcy łączenia pozyskanych funduszy ze środkami pochodzącymi z innych form dofinansowania, takich jak pożyczki, czy środki własne. SBA wychodzi na przeciw wysokim wymaganiom banków i pomaga małym, początkującym firmom w staraniach o uzyskanie niskoprocentowych kredytów, których zwykle, bez wsparcia SBA, by nie uzyskały. Ponadto SBA pośredniczy pomiędzy podmiotami komercyjnymi świadczącymi dofinansowanie na poziomie venture capital, a młodymi adeptami biznesu firmy korzystające z usług SBA mają większe szanse w kontaktach z potencjalnymi inwestorami. Kwoty przyznawanych dotacji są różne i w istocie zależne od wnioskujących firm, a także instytucji, które je przydzielają. Ściśle powiązaną z SBA platformą internetową, skupiającą w swoich zasobach granty z całego kraju i poszczególnych stanów jest serwis BuisnessUSA. Z zasobów serwisu można czerpać informacje o aktualnych grantach, programach i konkursach organizowanych przez instytucje publiczne, niezależne organizacje, uczelnie wyższe i prywatne przedsiębiorstwa (samodzielnie lub łącznie). Platforma działa na zasadzie wyszukiwarki grantów z wyszczególnieniem kryteriów takich, jak rodzaj działalności, miejsca jej prowadzenia, czy branże z nią związane: http://business.usa.gov/access-financing#. 10

W kolejnych przewodnikach o tym, jak założyć firmę w poszczególnych stanach USA, znajdują się najważniejsze, przykładowe stanowe instrumenty wsparcia zarówno dla początkujących jak i już istniejących firm wraz z opisami i niezbędnymi linkami. II. Pozostałe formalności po zarejestrowaniu działalności gospodarczej Do prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Stanów Zjednoczonych Ameryki oprócz rejestracji niezbędne jest dochowanie szeregu innych formalności takich, jak założenia osobnego konta w banku, czy prowadzenie księgowości. Wszystkie aspekty, począwszy od procesu rejestracji, powinny być skonsultowane z profesjonalnymi doradcami. Nie należy na przykład zakładać firmy w USA bez współpracy z odpowiednimi prawnikami. Sam proces rejestracji może nie wydawać się trudny, ale należy pamiętać, że jest to dopiero pierwszy krok do sukcesu i już w trakcie jego realizacji będą niejednokrotnie pojawiać się wątpliwości. Ponadto regulacje podatkowe (a także dotyczące innych stałych opłat np. stanowe opłaty od posiadania registeregd agent w Delaware więcej o tym w przewodniku dot. stanu Delaware) są bardzo skomplikowane wiedza doradców w tym zakresie jest niezbędna. III. Obowiązki dyrektorów i członków zarządu Dyrektorzy posiadają legitymację prawną, a także obowiązek do kierowania sprawami firmy. Najczęściej pełnią oni swój urząd przez określony czas. Do ich głównych zadań należy odbywanie posiedzeń Rady Dyrektorów, na których omawiane i podejmowane są istotne decyzje dotyczące działalności firmy. Posiedzenia takie odbywają się w zależności od potrzeb (najczęściej raz w miesiącu lub co kwartał) i dotyczą takich spraw, jak na przykład podjęcie decyzji o nowych inwestycjach. Inną ważną kwestią, która leży w uprawnieniach Rady Dyrektorów są sprawy finansowe firmy (np. decydowanie o budżecie, czy też o wypłacie dywidend). Członkowie zarządu i wyżsi urzędnicy są przedstawicielami firmy, a ich władza pochodzi z upoważnienia (delegacji) dyrektorów. Członkowie zarządu nie mają prawa do dokonywania czynności przekraczających zwykły zarząd firmy bez zgody Rady Dyrektorów. IV. Obowiązek lojalności Dyrektorzy i menagerowie niezależnie od posiadanych udziałów, tak muszą prowadzić firmę, aby mieć na uwadze szeroko pojęte dobro firmy. Nie mogą prowadzić działalności, która narazi firmę, a tym samym jej współwłaścicieli na straty. Z reguły ani dyrektorzy ani managerowie nie odpowiadają osobiście za decyzje przez siebie podjęte (nawet te, które doprowadzają do strat), jeżeli można uznać, ze decyzje te mieściły się w ramach szeroko pojętej reguły osądu biznesowego (ang. business judgment rule ). Jeżeli jednak dyrektorzy lub managerowie łamią obowiązek lojalności wobec firmy, mogą odpowiadać osobiście za spowodowane straty. Obowiązek lojalności jest łamany m.in., gdy jeden ze współwłaścicieli działa na własną korzyść (np. prowadzi własną firmę), nie zawiadamiając o tym pozostałych członków spółki lub też w sposób niedbały lub świadomy doprowadza do strat w firmie (np. przekazuje korzystny kontrakt innej firmie w zamian za korzyści finansowe bądź materialne). V. Zwyczaj biznesowe w USA 11

Rozpoczynając działalność gospodarczą w USA (i nie tylko wystarczy samo nawiązywanie kontaktów biznesowych, czy pozyskiwanie partnerów/klientów), warto zaznajomić się szerzej z biznesowymi zwyczajami panującymi na terenie Stanów Zjednoczonych. Amerykanów cechuje większy luz w kontaktach biznesowych niż Europejczyków, aczkolwiek nie oznacza to, że pewne zachowania nie wpłyną źle na potencjalną relację, osłabią ją, a nawet doprowadzą do jej przerwania. Pierwszą podstawową zasadą jest szanowanie czasu amerykańskiego partnera biznesowego. Dla społeczności amerykańskiej, a zwłaszcza ludzi sukcesu, ich czas jest bezcenny. Dlatego warto pamiętać, że amerykański biznesmen na spotkaniu pojawia się zazwyczaj kilka kilkanaście minut przed umówioną godziną. Elevator pitch 50-sekundowa prezentacja firmy, zawierająca jej cele, zalety i wartości. Jest to kluczowa i niezbędna forma prezentacji własnej firmy. Powinna być przygotowana w sposób jasny, przemyślany i nieskomplikowany tak, aby w każdym, nawet najbardziej niespodziewanym czasie, można się było do niej odnieść. Jeżeli zależy mówcy na pozytywnym odbiorze prezentacji, powinna być ona przedstawiona w sposób logiczny. Amerykanie niezwykle cenią sobie jasność i logiczność wypowiedzi, co jest kolejnym ważnym elementem budowania relacji partnersko biznesowych. Poza ustną prezentacją firmy, która może się przydać w wielu sytuacjach bardzo ważne jest opracowanie prezentacji firmy w innych formach. Zaliczają się do nich m.in. prezentacje multimedialne, czy ulotki, katalogi, broszury (te drugie są szczególnie ważne podczas spotkań biznesowych, czy obecności na różnego rodzaju targach). Prezentacje powinny być krótkie i konkretne bez zbędnych dygresji. Amerykanie są konkretni i nie marnują czasu na informacje zbędne. Amerykanie spodziewają się wielu pytań i żywej dyskusji podczas spotkań biznesowych jest to dla nich dowód zainteresowania ich firmą i działalnością. Preferowaną formą kontaktów biznesowych są spotkania osobiste. Wymiana mailowa w kontaktach biznesowych potrafi przybrać luźną formę, a czasem nawet nieformalną. Nie zmienia to jednak faktu, że treści wiadomości powinny być jasne, przejrzyste i konkretne. Opracowała: Anna Legutko, Intern at the Trade and Investment Section of the Embassy of the Republic of Poland in Washington DC Informacje zawarte w niniejszym przewodniku mają jedynie charakter ogólny i nie stanowią porady prawnej. 12