Dr hab. Maciej Witek Instytut Filozofii, Uniwersytet Szczeciński http://mwitek.univ.szczecin.pl pok. 174, gmach Wydziału Humanistycznego US przy ul. Krakowskiej
etyka moralność
etyka moralność reguły, zasady, normy moralne wartości moralne
etyka uzasadnienie norm/wartości moralnych moralność reguły, zasady, normy moralne wartości moralne
etyka uzasadnienie norm/wartości moralnych moralność reguły, zasady, normy moralne wartości moralne ethos
etyka uzasadnienie norm/wartości moralnych moralność reguły, zasady, normy moralne wartości moralne ethos charakterystyczny sposób bycia/działania danej społeczności
etyka uzasadnienie norm/wartości moralnych
etyka uzasadnienie norm/wartości moralnych Tak rozumiana etyka jest etyką normatywną.
etyka uzasadnienie norm/wartości moralnych Tak rozumiana etyka jest etyką normatywną. Ważne: antropologiczne podstawy etyki normatywnej
etyka uzasadnienie norm/wartości moralnych Tak rozumiana etyka jest etyką normatywną. Odmiany etyki normatywnej: etyka deontologiczna (heteronomiczna & homonomiczna) etyka konsekwencjalistycza ( konsekwencjalizm) etyka cnót i wzorców osobowościowych
etyka deontologiczna obowiązek wola (zamiar, intencja)
etyka deontologiczna obowiązek wola (zamiar, intencja) bezwarunkowa norma: Rób X! Nie rób Y!
etyka deontologiczna: etyka chrześcijańska heteronomiczna etyka deontologiczna
etyka deontologiczna: etyka chrześcijańska heteronomiczna etyka deontologiczna Augustyn z Hippony, 354-430 Wyznania (ok. 400) Stworzyłeś nas Boże bowiem jako skierowanych ku Tobie i niespokojne jest serce nasze dopóki w Tobie nie spocznie.
etyka deontologiczna: etyka chrześcijańska heteronomiczna etyka deontologiczna Rób X!
etyka deontologiczna: etyka chrześcijańska heteronomiczna etyka deontologiczna Rób X! PROBLEM: dylemat Eutyfrona albo działania X są dobre, ponieważ Bóg pragnie działań X, albo Bóg pragnie działań X, ponieważ działania X są dobre
etyka deontologiczna: etyka Kanta autonomiczna etyka deontologiczna Immanuel Kant, 1724 1804 Krytyka praktycznego rozumu (1788)
etyka deontologiczna: etyka Kanta autonomiczna etyka deontologiczna maksymy (= normy) moralne imperatyw kategoryczny
etyka deontologiczna: etyka Kanta autonomiczna etyka deontologiczna maksymy (= normy) moralne imperatyw kategoryczny postępuj wedle takiej maksymy (= normy), co do której byś chciał, aby była prawem powszechnym
etyka konsekwencjalistyczna: rezultat
etyka konsekwencjalistyczna: rezultat norma warunkowa Jeśli chcesz osiągnąć cel C, rób X! Jeśli chcesz osiągnąć cel C, nie rób Y!
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego Niccolò Machiavelli, 1469-1527 Książę (1513)
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego Niccolò Machiavelli, 1469-1527 Książę (1513) Założyciele i prawodawcy państw winni zawsze zakładać z góry, że wszyscy są źli i że niechybnie takimi się okażą, ilekroć będą ku temu mieli sposobność.
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego Moim zamiarem jest pisać rzeczy użyteczne dla tego, kto je rozumie, przeto o wiele bardziej właściwym wydaje mi się iść za prawdą rzeczywistą zdarzeń niż za jej wyobrażeniem. Wielu wyobrażało sobie takie republiki i księstwa, jakich w rzeczywistości ani się nie widzi, ani się nie zna; wszak sposób, w jaki się żyje jest tak różny od tego, w jaki się żyć powinno, że ten, kto chce postępować tak, jak się powinno postępować, a nie tak, jak się postępuje, gotuje raczej swoją klęskę, niż zapewnia panowanie.
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego Jeśli chcesz osiągnąć cel C, rób X! cel uświęca środki
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego Jeśli chcesz osiągnąć cel C, rób X! cel uświęca środki Okrucieństwo i terror należy stosować, ale rozsądnie i tylko w miarę potrzeby.
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego Jeśli chcesz osiągnąć cel C, rób X! Jeśli chcesz osiągnąć cel C w okolicznościach O, rób X! cel uświęca środki Okrucieństwo i terror należy stosować, ale rozsądnie i tylko w miarę potrzeby.
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego czy Machiavelli jest amoralistą? czy przeprowadził rozwód między sferą polityki a sferą etyki?
etyka konsekwencjalistyczna: etyka Machiavellego czy Machiavelli jest amoralistą? czy przeprowadził rozwód między sferą polityki a sferą etyki? to zależy, co rozumiemy przez etykę
etyka konsekwencjalistyczna: utylitaryzm
etyka konsekwencjalistyczna: utylitaryzm John S. Mill, 1806-1873 Utylitaryzm (1863)
etyka konsekwencjalistyczna: utylitaryzm Założenie antropologiczne: Ludzie z natury dążą do szczęścia.
etyka konsekwencjalistyczna: utylitaryzm Zasada przyjemności: (...) czyny są dobre, jeżeli przyczyniają się do szczęścia, złe, jeżeli przyczyniają się do czegoś przeciwnego.
etyka konsekwencjalistyczna: utylitaryzm Jeśli chcesz osiągnąć cel C (w okolicznościach O), rób X!
etyka konsekwencjalistyczna: utylitaryzm Jeśli chcesz osiągnąć cel C (w okolicznościach O), rób X! przykład: zasady państwa liberalnego
etyka cnót i wzorców osobowych
etyka cnót i wzorców osobowych Arystoteles, 384-322 p.n.e. Etyka nikomachejska Alasdair MacIntyre, 1929 Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności (1984)
etyka cnót i wzorców osobowych antropologiczne podstawy Arystotelesowskiej teorii dobra najwyższego
etyka cnót i wzorców osobowych antropologiczne podstawy Arystotelesowskiej teorii dobra najwyższego Arystotelesowska definicja cnoty
etyka cnót i wzorców osobowych antropologiczne podstawy Arystotelesowskiej teorii dobra najwyższego Arystotelesowska definicja cnoty zasada złotego środka
etyka cnót i wzorców osobowych dygresja: kult świętych w chrześcijaństwie liczy się żywy przykład, a nie ogólna norma i to przykład osadzony w konkretnych okolicznościach
etyka opisowa / etyka normatywna metafilozofia neopozytywizmu i powstanie programu etyki opisowej; relatywizm etyczny jako założenie metodologiczne etyki opisowej.
etyka opisowa / etyka normatywna metafilozofia neopozytywizmu i powstanie programu etyki opisowej; relatywizm etyczny jako założenie metodologiczne etyki opisowej. metaetyka:
etyka opisowa / etyka normatywna metafilozofia neopozytywizmu i powstanie programu etyki opisowej; relatywizm etyczny jako założenie metodologiczne etyki opisowej. metaetyka:
kognitywizm w metaetyce: naturalizm a intuicjonizm; akognitywizm w metaetyce: emotywizm norma a sąd wartościujący Szanuj swoich rodziców! Szacunek okazywany rodzicom jest dobry. Nie zabijaj! Zabijanie jest złe.
norma a sąd wartościujący Szanuj swoich rodziców! Szacunek okazywany rodzicom jest dobry. Nie zabijaj! Zabijanie jest złe. emotywizm: formułując sądy wartościujące niczego nie stwierdzamy; wyrażamy jedynie swoje stany emocjonalne