Lekooporność pałeczek Salmonella wyizolowanych z żywności Łukasz Mąka Zakład Bezpieczeństwa Żywności 20.11.2015r.
Rodzaj: Salmonella Gatunek: Salmonella enterica subsp. enterica subsp. arizonae subsp. diarizonae subsp. houtenae subsp. indica subsp. salamae Gatunek: Salmonella bongori Ponad 2600 typów serologicznych (>1500 subsp. enterica)
Pałeczki Gram-ujemne Rosną w temp 8-45 C, optimum 37 C Wrażliwe na temperaturę >70 C Występują w przewodzie pokarmowym zwierząt hodowlanych i dzikich jako komensale lub wywołujące choroby. Wraz z odchodami mogą rozprzestrzeniać się do środowiska.
Casandra Hernandez-Reyes & Adam Schikora, 2013
Do zatruć dochodzi głównie po spożyciu zanieczyszczonej żywności np. mięso drobiowe, produkty mleczne, jaja a także owoce, warzywa.
Okres wylęgania wynosi przeciętnie 12-24(36)h Nieżyt żołądkowo-jelitowy (Salmoneloza)
EFSA Journal 2015; 13(1):3991 The European Union summary report on trends and sources of zoonoses, zoonotic agents and food-borne outbreaks in 2013
EFSA Journal 2015; 13(1):3991
ROK Salmonelozy ogółem LICZBA ZACHOROWAŃ HOSPITALIZACJA 2008 9 608 70,8% 2009 8 972 69,6% 2010 9 732 70,0% 2011 8 813 69,9% 2012 8 444 69,4% 2013 7 578 72,4% 2014 8 392 69,7%
Zapobieganie rozwoju choroby u innych zwierząt ze stada Promotory wzrostu (zakazane w UE od 2006r.)
USA: nieterapeutyczne stosowanie antybiotyków u zwierząt (90% produkcji rolnej) 16.1mln funtów (ok. 7300 ton) (lata 80) 24.6mln funtów (ok. 11000 ton) (lata 2000) (Mellon i wsp., 2001).
48% tetracykliny, 17% sulfonamidy-trimetoprim, 16% antybiotyki β-laktamowe Grave, K., Torren-Edo, J., & Mackay, D. (2010). Comparison of the sales of veterinary antibacterial agents between 10 European countries. The Journal of Antimicrobial Chemotherapy, 65(9), 2037 40.
Problem lekooporności 25 000 pacjentów umiera (UE, Islandia, Norwegia) z powodu infekcji lekoopornymi bakteriami (2/3 Gramujemne) Roczne dodatkowe koszty leczenia, spadek produktywności: 15 mld EUR (ECDC/EMEA, 2009) USA (CDC, 2011): 365mln.$/rok bezpośrednie koszty medyczne związane z infekcjami Salmonella spp.
LEKOOPORNOŚĆ PAŁECZEK SALMONELLA IZOLOWANYCH Z ŻYWNOŚCI W POLSCE 337 izolatów Salmonella spp. z żywności badanej przez stacje sanitarno epidemiologiczne na terenie Polski w ramach urzędowej kontroli i monitoringu (2008-2013)
Źródło izolatów (2008-2013) Jaja 9% (n=30) Inne 7%(n=23) Mięso drobiowe 42% (n=141) Wyroby cukiernicze 28% (n=94) Mięso mieszane 6%(n=21) Mięso wieprzowe 6% (n=20) Mięso wołowe 2% (n=8)
Mięso drobiowe: elementy drobiowe, indyk, kurczak, filet z kurczaka, mięso gulaszowe, mielonka, zestawy na grill Mięso wieprzowe: tuszka wieprzowa, kiełbasa surowa, mielonka, szynka Mięso wołowe: tatar, mięso mielone, zrazy Mięso mieszane : metka tatarska, mięso wołowo-wieprzowe, mięso mielone, wędliny
Wyroby ciastkarskie: ciasto, ciasto z kremem bez/z obróbki termicznej, ciastko napoleonka, ptysie z kremem, tort Jaja: skorupka jaja, treść jaja Inne: suszone owoce, przyprawy, surówki, ryby wędzone
Oznaczanie typów serologicznych Oznaczanie typów serologicznych Zakład Bakteriologii NIZP-PZH
S. Virchow S. jednofazowe* (2,1%) (2,4%) pozostałe (27 typów serol.) (17,8%) S. Hadar (2,4%) S. Typhimurium (5.6%) S. Enteritidis (53,4%) S. Newport (6,8%) S. Infantis (9,5%) S. jednofazowe* - Salmonella enterica subsp. enterica jednofazowy: 1,4,[5],12:i:-
Produkty mięsne (28) Typ serologiczny % n S. Enteritidis 28,4 54 Typ serologiczny % n S. Tschiongwe 1,6 3 S. Infantis 14,7 28 S. Newport 10,0 19 S. Typhimurium 8,9 17 S. Hadar 4,2 8 Salmonella enterica subsp. enterica jednofazowy: 1,4,[5],12:i:- 3,7 7 S. Virchow 3,2 6 S. Derby 2,6 5 S. Agona 2,1 4 Pozostałe (16): S. Bredeney, S. Duisburg, S. Kentucky, S. Sandiego, S. Schwarzengrud, S. Indiana, S. Mbandaka, S. Muenchen, S. Anatum, S. Brandenburg, S. Eko, S. Glostrup, S. Heidelberg, S. Kottbus, S. Wippra, S. enterica subsp. Enterica 16,3 31 S. Chester 2,1 4 S. Saintpaul 2,1 4 RAZEM: 190
Produkty inne niż mięsne (13) Typ serologiczny % n S. Enteritidis 85,7 126 S. Infantis 2,7 4 S. Newport 2,7 4 S. Poona 2,0 3 S. Typhimurium 1,4 2 S. Bardo 0,7 1 S. Virchow 0,7 1 S. Schleissheim 0,7 1 S. Singapore 0,7 1 S. Tshiongwe 0,7 1 S. Welteweden 0,7 1 S. Rissen 0,7 1 Szczep jednofazowy S. enterica subsp. enterica 1,4,12:d:- 0,7 1 RAZEM 147
Metoda krążkowo-dyfuzyjna MIC E-Test (Biomerieux), metoda podwójnych rozcieńczeń (kw.nalidyksowy, ciprofloksacyna) KRYTERIA: EUCAST (European Committee on Antimicrobial Susceptibility Tesing) CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute)
GRUPA Nazwa leku Kryterium TETRACYKLINY Tetracyklina CLSI AMINOGLIKOZYDY Streptomycyna CLSI Antybiotyki β-laktamowe Gentamycyna EUCAST PENICYLINY Ampicylina EUCAST Amoksycylina/kw.klawulanowy (2:1) EUCAST CEFALOSPORYNY Cefepim (IV) EUCAST Cefotaksym (III) Ceftazydym (III) Ceftriakson (III) Cefoksytyna (II) EUCAST EUCAST EUCAST EUCAST KARBAPENEMY Imipenem EUCAST Ertapenem EUCAST MONOBAKTAMY Aztreonam EUCAST
GRUPA Nazwa leku Kryterium CHINOLONY Kw. Nalidyksowy CLSI Ciprofloksacyna EUCAST POZOSTAŁE Chloramfenikol EUCAST Sulfonamidy Trimetoprim Trimetoprim/Sulfametoksazol (1.25/23.75) CLSI EUCAST EUCAST
200/337 (59,3%) lekooporność wśród Salmonella 137/190 (72,1%) produkty mięsne 60/147 (40,8%) produkty inne niż mięso 49/140 (35,0%) produkty gotowe do spożycia
60 Oporność wśród szczepów izolowanych z produktów mięsnych 50 40 30 20 10 0 NA/CIP TE AMP STR SUL AMC C CN 60 50 Oporność wśród szczepów izolowanych z produktów innych niż mięsne 40 30 20 10 0 NA/CIP SUL AMP AMC STR TE CN FOX
Produkty gotowe do spożycia Szczepy oporne na co najmniej 1 lek: 49/140 (35%) 30 25 20 15 10 5 0 NA SUL TE AMP STR AMC
2004-2007*: 23,9% 2008-2013: 59,3% 2004-2007* 2008-2013 % % NA/CIP 19,5 (0,63CIP) 44,5 TE 8,2 20,8 AMP 7,6 20,8 SUL 8,2 19,9 STR 8,2 18,7 AMC 3,8 9,8 C 6,3 6,5 CN 1,9 5,9 *Mąka i wsp., 2010
Izolaty oporne 5+ (16,5%) 4 (15%) 3 (7,5%) 2 (11,5%) 1 (49,5%) 1 2 3 4 5 6 7 8 % opornych % 3+ Produkty mięsne 49 18 14 27 15 1 8 8 72,1 52,1 Produkty inne niż mięso 50 5 1 3 0 1 0 0 40,8 8,3
2004-2007 2008-2013 Wielolekooporne 8,2% 23,1% Wielolekooporne/ lekooporne 34,2% 39,0%
Lekooporność najczęściej występujących typów serologicznych Typ serologiczny Liczba izolatów Liczba opornych % opornych % opornych 3+ S. Enteritids 180 85 47,2 1,7 (3,5) S. Infantis 32 27 84,4 68,8 (81,5) S. Newport 23 22 95,7 47,8 (50,0) S. Typhimurium 19 17 89,5 57,9 (64,7) S. Hadar 8 7 87,5 62,5 (71,4) S. Virchow 7 5 71,4 14,3 (20.0)
Kraj Źródło Liczba izolatów % opornych Liczba opornych Autor Hiszapania kurczaki 19 100 19 Álvarez-Fernández et al., 2012 Brazylia kurczaki 250 100 250 Medeiros et al., 2011 Turcja kurczaki 68 100 68 Yildirim et al., 2010 Indie jaja kurze 27 100 27 Singh et al., 2010 Indie ryby, kiełki 71 97 69 Kakatkar et al., 2010 Chiny mięso, owoce moża 81 93.8 76 Yan et al., 2010 Algeria produkty mięsne 62 90.3 56 Mezali et al., 2012 Iran kurczaki i wołowina 124 85 105 Dallal et. al., 2010 Malezja mięso 88 84 74 Thong et al., 2011 Brazylia kiełbasy wieprzowe 82 82 67 Mürmann et al., 2009 Wietnam wieprzowina, kurczaki 241 78.4 189 Thai et al., 2012b Senegal wołowina 247 78 193 Stevens et al., 2006 Wlk. Brytania mięso 83 77 64 Little et al., 2008 Kanada mięso drobiowe, wieprzowe 110 71 78 Aslam et al.., 2012 Polska produkty mięsne 106 68.9 73 Mąka i wsp., 2014 Austria mięso 52 57.7 30 Mayrhofer, 2004 Polska produkty inne niż mięso 122 42.6 52 Mąka i wsp., 2015 Etiopia żywność 93 34.4 32 Zewdu et al., 2009 Maroko żywność 105 29 30 Bouchrif et al., 2009 Tunezja surowe mięso 80 20 16 Abbassi-Ghozzi et al., 2012 Razem: 2111 74.3 1568
Piśmiennictwo Hernandez-Reyes C & Schikora A. (2013). Salmonella, a cross-kingdom pathogen infecting humans and plants. European Food Safety Authority. The Community summary report on antimicrobial resistance in zoonotic agents from animals and food in the European Union in 2004 2007. EFSA Journal, 2010, 8(4):1309 1615 http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/1309.pdf ECDC/EMEA Joint Technical Report. The bacterial challange: time to react. A call to narrow the gap between multidrug-resistant bacteria in the EU and the development of new antibacterial agents. Stockholm, September 2009. Heuer H, Smalla K. Manure and sulfadiazine synergistically increased bacterial antibiotic resistance in soil over at least two months. Environ Microbiol 2007; 9:657-666.
Mąka Łukasz, Halina Ścieżyńska, Anna Grochowska, Kamila Pawłowska, Bożena Windyga, Kazimierz Karłowski. (2010). Wrażliwość pałeczek Salmonella wyizolowanych z żywności z terenu Polski na wybrane chemioterapeutyki. Bromat Chem Toksykol XLIII, 2010, 3, str. 260 265. Mąka Łukasz, Maćkiw Elżbieta, Ścieżyńska Halina, Pawłowska Kamila, Popowska Magdalena. (2014). Antimicrobial susceptibility of Salmonella strains isolated from retail meat products in Poland between 2008 and 2012. Food Control, 36, 199 204. Mąka Łukasz, Elżbieta Maćkiw, Halina Ścieżyńska, Magdalena Popowska (2015).Occurence and Antimicrobial resistance of Salmonella spp. isolated in Poland from food other than meat. Annals of Agr and Environmental Medicine, 22 (3), 403-408 Spellberg, B., Miller, L. G., Kuo, M. N., Bradley, J., Scheld, W. M. and Edwards, J. E. Jr. (2007). Societal costs versus savings from wild-card patentextension legislation to spur critically needed antibiotic development. Infection, 35: 167-174.
Badania finansowane w ramach grantu Preludium DEC-2011/01/N/NZ9/00197 2011-2015
Dziękuję za uwagę