Projekt Alexander w Polsce w latach

Transkrypt

1 Projekt Alexander w Polsce w latach NaduŜywanie antybiotyków i chemioterapeutyków oraz ich niewłaściwe stosowanie doprowadziło do globalnego zagroŝenia, jakim jest powstawanie i szerzenie się mechanizmów oporności drobnoustrojów, jak i narastanie oporności. W konsekwencji powoduje to znaczne ograniczenie moŝliwości terapeutycznych i zagroŝenie dla zdrowia publicznego. W związku z tym Światowa Organizacja Zdrowia, Centers for Diseases Control and Prevention (CDC, USA), European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) i Komisja Europejska wprowadziły działania zmierzające do ograniczenia powstawania i szerzenia się lekoopornych bakterii. Pierwszym krokiem do ograniczenia oporności jest rozpoznanie sytuacji epidemiologicznej, poprzez monitorowanie wraŝliwości róŝnych drobnoustrojów izolowanych z róŝnych zakaŝeń. Jednym z projektów wychodzącym naprzeciw tym zapotrzebowaniom był Projekt Alexander, sponsorowany przez SmithKline Beecham. Rozpoczęty w 1992 roku miał na celu monitorowanie wraŝliwości na antybiotyki bakterii chorobotwórczych najczęściej wywołujących pozaszpitalne zakaŝenia układu oddechowego. Początkowo objął kraje Unii Europejskiej i USA, a od 1996 roku brało w nim udział 26 państw, w tym takŝe Polska. Od 2002 roku w Polsce prowadzone jest Wieloośrodkowe badanie wraŝliwości na leki bakterii wywołujących zakaŝenia dróg oddechowych w środowisku pozaszpitalnym - jako kontynuacja Projektu Alexander. Projekt pozwala na uzyskiwanie krajowych i lokalnych danych dotyczących trzech głównych patogenów zakaŝeń układu oddechowego (ZUO), tj. Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Streptococcus pyogenes i (Moraxella catarrhalis tylko lata ), które w ostatnich latach sprawiają coraz więcej problemów epidemiologicznych i terapeutycznych. Projekt umoŝliwia porównanie poziomów lekooporności tych patogenów w kolejnych latach, a takŝe między krajami. W ciągu 12 lat prowadzenia projektu w Polsce zebrano 5519 szczepów bakteryjnych, w tym 2281 H. influenzae, 1960 S.pneumoniae, (493 M. catarrhalis tylko do roku 2005) wyizolowanych z plwociny, popłuczyn oskrzelowych i krwi pacjentów ze zdiagnozowanymi klinicznie pozaszpitalnymi zakaŝeniami dolnych dróg oddechowych i 785 S. pyogenes wyhodowanych z wymazów z gardła pacjentów z ostrym ropnym zapaleniem gardła i migdałków podniebiennych. W roku 2008 w Projekcie uczestniczyło 34 ośrodków z 14 województw Polski. Zaletą tych szeroko zakrojonych prac badawczych jest liczba, jakość i wiarygodność uzyskanych danych, które pozwalają na śledzenie kierunków narastania lekooporności wśród najwaŝniejszych pozaszpitalnych patogenów bakteryjnych zakaŝeń układu oddechowego, co stanowi waŝną podstawę merytoryczną do proponowania standardów leczenia empirycznego. 1

2 PROJEKT ALEXANDER - Wrażliwość szczepów Haemophilus influenzae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach WraŜliwość szczepów Haemophilus influenzae (n=100) na wybrane leki przeciwbakteryjne r. Ampicylina /klaw. Ceftriakson 94,0% 94,0% 97,0% 99,0% 97,0% Klarytromycyna 79,0% Azytromycyna Ciprofloksacyna Ofloksacyna Chloramfenikol 83,0% 2

3 WraŜliwość szczepów Haemophilus influenzae (n=178) na wybrane leki antybakteryjne r. Ampicylina /klaw. Ceftriakson Klarytromycyna Azytromycyna Ciprofloksacyna Ofloksacyna Chloramfenikol 93,8% 93,8% 96,1% 96,1% 95,5% 99,4% 67,4% 3

4 WraŜliwość szczepów Haemophilus influenzae (n=103) na wybrane leki przeciwbakteryjne r. Ampicylina /klaw. Ceftriakson Klarytromycyna Azytromycyna Ciprofloksacyna Ofloksacyna Chloramfenikol 94,2% 94,2% 94,2% 99,0% 98,1% 87,4% 99,0% 99,0% 76,7% 4

5 PROJEKT ALEXANDER - Wrażliwość szczepów Streptococcus pyogenes na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach WraŜliwość szczepów Streptococcus pyogenes (n=156) na wybrane leki przeciwbakteryjne r. Penicylina* Erytromycyna** 87,8% Azytromycyna 87,8% Klarytromycyna 87,8% 80,8% 89,7% UWAGA* : Wszystkie szczepy S.pyogenes wrażliwe na penicylinę są również wrażliwe na pozostałe antybiotyki z grupy β-laktamów. UWAGA** : Oporność na erytromycynę oznacza oporność na wszystkie makrolidy. Oporności na erytromycynę towarzyszy na ogół oporność na klindamycycnę uwarunkowana mechanizmem oporności MLS B. 5

6 WraŜliwość szczepów Streptococcus pyogenes (n=71) na wybrane leki przeciwbakteryjne r. Penicylina* Erytromycyna** 91,5% Azytromycyna 91,5% Klarytromycyna 91,5% 84,5% 95,8% UWAGA* : Wszystkie szczepy S.pyogenes wrażliwe na penicylinę są również wrażliwe na pozostałe antybiotyki z grupy β-laktamów. UWAGA** : Oporność na erytromycynę oznacza oporność na wszystkie makrolidy. Oporności na erytromycynę towarzyszy na ogół oporność na klindamycycnę uwarunkowana mechanizmem oporności MLS B. 6

7 WraŜliwość szczepów Streptococcus pyogenes (n=133) na wybrane leki przeciwbakteryjne r. Penicylina* Erytromycyna** 87,9% Azytromycyna 87,9% Klarytromycyna 87,9% 79,7% 95,5% UWAGA* : Wszystkie szczepy S.pyogenes wrażliwe na penicylinę są również wrażliwe na pozostałe antybiotyki z grupy β-laktamów. UWAGA** : Oporność na erytromycynę oznacza oporność na wszystkie makrolidy. Oporności na erytromycynę towarzyszy na ogół oporność na klindamycycnę uwarunkowana mechanizmem oporności MLS B. 7

8 PROJEKT ALEXANDER - Wrażliwość szczepów Streptococcus pneumoniae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach WraŜliwość szczepów Streptococcus pneumoniae (n=133) na wybrane leki antybakteryjne r. Penicylina Ceftriakson Erytromycyna* Klarytromycyna* Azytromycyna* Telitromycyna 77,4% 77,4% 84,2% 84,2% 80,4% 80,4% 80,4% 83,4% 77,4% 94,7% 98,5% 52,6% Rifampicyna UWAGA* : Oporność na erytromycynę oznacza opornośc na wszystkie makrolidy. 8

9 WraŜliwość szczepów Streptococcus pneumoniae (n=179) na wybrane leki przeciwbakteryjne r. Penicylina Ceftriakson Erytromycyna* Klarytromycyna* Azytromycyna* Telitromycyna Rifampicyna 49,7% 86,6% 97,2% 76,0% 79,9% 82,7% 96,1% 76,0% 76,0% 76,0% 97,8% 79,4% 99,5% 72,6% UWAGA* : Oporność na erytromycynę oznacza opornośc na wszystkie makrolidy. 9

10 WraŜliwość szczepów Streptococcus pneumoniae (n=164) na wybrane leki przeciwbakteryjne r. Penicylina Ceftriakson/cefotaksym Erytromycyna* Klarytromycyna* Azytromycyna* Telitromycyna Rifampicyna 55,2% 70,7% 70,2% 73,9% 69,3% 72,0% 72,0% 72,0% 75,6% 74,4% 94,5% 86,6% 99,4% 98,8% 99,4% UWAGA* : Oporność na erytromycynę oznacza opornośc na wszystkie makrolidy. 10

11 WraŜliwość szczepów Streptococcus pneumoniae na penicylinę w latach % 22,6% 13,4% 12,2% 10,6% 17,1% 60% I+R R I 40% 77,4% 76,0% 70,7% S 20% 0% * 2008 ** 2007* UWAGA: Według rekomendacji CLSI obowiązujących w 2007 roku dla izolatów S. pneumoniae graniczne wartości MIC penicyliny wynosiły: 0,06 mg/l izolat wrażliwy 0,12-1,0 mg/l izolat średniowrażliwy 2,0 mg/l izolat oporny Powyższe rekomendacje opatrzono komentarzem, iż zakażenia przebiegające bez zajęcia ośrodkowego układu nerwowego wywołane przez szczepy średniowrażliwe można skutecznie leczyć wysokimi dawkami iniekcyjnych penicylin. Według tych wytycznych 13,4% izolatów S. pneumoniae zgromadzonych w 2007 roku należy uznać za wysoko oporne na penicylinę (z wartościami MIC 2,0 mg/l), a 24% łącznie za średniowrażliwe i wysoko oporne (z wartościami MIC 0,12 mg/l). 2008** UWAGA: Według rekomendacji CLSI z 2009 roku dla izolatów S. pneumoniae wyhodowanych z zakażeń przebiegających bez zajęcia ośrodkowego układu nerwowego i przy zastosowaniu penicyliny iniekcyjnej, graniczne wartości MIC tego antybiotyku wynoszą: 2,0 mg/l izolat wrażliwy, 4,0 mg/l izolat średniowrażliwy; 8,0 mg/l izolat oporny. Według tych interpretacji wśród izolatów pneumokokowych zgromadzonych w 2008 roku 12,2% można uznać za niewrażliwe na iniekcyjną penicylinę. Według rekomendacji CLSI obowiązujących do 2007 roku, włącznie, dla izolatów S. pneumoniae graniczne wartości MIC penicyliny wynosiły: 0,06 mg/l izolat wrażliwy; 0,12-1,0 mg/l izolat średniowrażliwy; 2,0 mg/l izolat oporny. Powyższe rekomendacje opatrzono komentarzem, iż zakażenia przebiegające bez zajęcia ośrodkowego układu nerwowego wywołane przez szczepy średniowrażliwe można skutecznie leczyć wysokimi dawkami iniekcyjnych penicylin. Według tych wytycznych 23,8% izolatów S. pneumoniae zgromadzonych w 2008 roku należy uznać za wysoko oporne na penicylinę (z wartościami MIC 2,0 mg/l), a 29,3% łącznie za średniowrażliwe i wysokooporne (z wartościami MIC 0,12 mg/l). 11

12 WraŜliwość szczepów Haemophilus influenzae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach % 60% 40% 20% 0% 12 Ampicylina /klaw. Ceftriakson Klarytromycyna Azytromycyna Ciprofloksacyna Ofloksacyna Chloramfenikol

13 80% 60% 40% 20% 0% WraŜliwość szczepów Streptococcus pyogenes na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach Penicylina Erytromycyna

14 80% 60% 40% 20% 0% WraŜliwość szczepów Streptococcus pneumoniae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach Ceftriakson Erytromycyna Rifampicyna