Urzqd Statystyczny w Katowicach Wyniki spisu rolnego w województwie katowickim w 1997 r. v. v Informacje i opracowania statystyczne _ H 1997 roln ictw a Katowice, listopad 1997
Przy publikowaniu danych prosimy o podanie źródła
Spis treści Źródła danych spisowych i zasada opracowania wyników sp isu... 4 Ważniejsze pojęcia i zasady spisywania... 4 Użytkowanie gruntów... 5 Powierzchnia zasiew ów... 6 Zwierzęta gospodarskie...7 Ważniejsze grupowania... 7 Spis wykresów Struktura użytków roln y ch... 8 Powierzchnia zasiewów niektórych ziem iopłodów... 8 Struktura stada trzody chlew nej...8 Struktura stada bydła... 8 Spis tablic Użytkowanie gruntów Użytkowanie gruntów według granic administracyjnych... 9 Użytkowanie gruntów według siedziby użytkowania gospodarstwa... 9 Powierzchnia zasiewów Powierzchnia zasiewów zbóż według siedziby gospodarstwa... 10 Powierzchnia zasiewów przemysłowych, pastewnych pozostałych upraw według siedziby użytkownika gospodarstwa...11 Zwierzęta gospodarskie Bydło...12 Trzoda chlewna i o w c e...12
U WAG! METODYCZNE ŹRÓDŁA DANYCH SPISOWYCH I ZASADA OPRACOWANIA WYNIKÓW SPISU Dane z zakresu czerwcowego spisu rolnego w 1997 r. opracowano na podstawie: uogólnionych wyników reprezentacyjnego spisu rolnego przeprowadzonego w dniach 16-26 czerwca br. w 3% próbie indywidualnych gospodarstw i działek rolnych, sprawozdań statystycznych z gospodarstw państwowych, spółdzielczych i spółek, sprawozdań statystycznych z jednostek administracyjnych stopnia podstawowego w zakresie rozliczenia ogólnej powierzchni gminy (miasta) według użytkowników i sposobu użytkowania, szacunków danych uzupełniających dla gospodarstw indywidualnych, przeprowadzonych w oparciu o oceny rzeczoznawców szczebla podstawowego. Wyniki spisu rolnego opracowane zostały według siedziby użytkownika gospodarstwa. Dla gospodarstw indywidualnych wyniki opracowane są według miejsca siedziby (zamieszkania) użytkownika, a dla pozostałych gospodarstw - według miejsca siedziby przedsiębiorstwa (gospodarstwa). WAŻNIEJSZE POJĘCIA I ZASADY SPISYWANIA Za indywidualne gospodarstwo rolne uważa się nieruchomości rolne, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu tej samej osoby, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarstwa obejmującą grunty rolne i leśne wraz z budynkami, urządzeniami i inwentarzem oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa, gdy powierzchnia użytków rolnych tego gospodarstwa przekracza 1,0 ha. Do indywidualnych gospodarstw rolnych należą również: gospodarstwa pracowników jednostek lasów państwowych (łącznie z gruntami deputatowymi), gospodarstwa, których użytkownikami są duchowni i służba kościelna oraz nauczyciele i dróżnicy, 4
gospodarstwa zakonów i kongregacji kościelnych, gospodarstwa członków spółdzielni produkcji rolniczej nie wniesione do wspólnego użytkowania, gospodarstwa spółek cywilnych i jawnych, grunty użytkowane indywidualnie lub zespołowo przez rolników indywidualnych należące do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa m.in. grunty byłego PFZ. Za indywidualną działkę rolną uważa się działkę o powierzchni użytków rolnych od 0,10 ha do 1,0 ha włącznie. Za użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego lub użytkującego działkę rolną przyjmuje się o sobę lub grupę osób (spółki, zakony), która faktycznie użytkuje grunty tzn. uprawia je i zbiera plony na rachunek własny (kieruje produkcją) niezależnie od tego, czy jest właścicielem tego gospodarstwa, czy też dzierżawcą bądź użytkownikiem z innego tytułu. Indywidualne gospodarstwa i działki rolne spisywano w miejscu zamieszkania użytkownika i tam ujmowano całkowitą, ogólną powierzchnię, niezależnie od miejsca położenia gruntów. Użytkowanie gruntów Informacje o użytkowaniu gruntów według grup użytkowników uzyskano ze sprawozdań statystycznych jednostek administracyjnych stopnia podstawowego - gmin (według stanu na dzień 31 maja 1997 r.) oraz sprawozdań statystycznych z jednostek państwowych, spółdzielczych i spółek (według stanu na dzień 30 czerwca 1997 r.). Podstawą do ustalenia danych w jednostkach samorządowych były karty gospodarstw indywidualnych, wykazy umów dzierżawczych itp. Do ogólnej powierzchni gospodarstwa zaliczono wszystkie grunty wchodzące w skład gospodarstwa zarówno użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, ogrody przydomowe, grunty pod szklarniami i inspektami, łąki i pastwiska) jak i grunty użytkowane nierolniczo (lasy i pozostałe grunty), niezależnie od tytułu władania (np. własne, dzierżawione na zasadzie umowy i bezumownie oraz użytkowane z innego tytułu) i miejsca położenia gruntów. Do gruntów ornych zaliczono grunty w uprawie tj. pod zasiewami wraz z ogrodami przydomowymi oraz odłogi i ugory. Do gruntów ornych należy zaliczyć również plantacje wikliny i chmielu, powierzchnię szklarni, inspektów i tuneli foliowych oraz powierzchnię poniżej 0,10 ha zasadzoną drzewami owocowymi i krzewami jagodowymi. 5
Do sadów zaliczono grunty o powierzchni 0,10 ha i większej zasadzonej drzewami owocowymi lub krzewami jagodowymi o zwartym nasadzeniu, winnice oraz szkółki drzew owocowych i krzewów jagodowych. Do łąk i pastwisk zaliczono grunty pokryte trwale trawami, bez gruntów ornych obsianych trawami w ramach płodozmianu. Lasy obejmują powierzchnię zalesioną, tzn. pokrytą uprawami leśnymi, młodnikami, drzewostanami starszymi, plantacjami topoli prowadzonymi na gruntach leśnych oraz powierzchnię przejściowo pozbawioną drzewostanu, do której zalicza się: zręby, halizny, płazowiny, wypaleniska, szkółki leśne i plantacje choinkowe prowadzone na gruntach leśnych. Do pozostałych gruntów zalicza się powierzchnię wód, terenów osiedlowych, komunikacyjnych, zakładów produkcyjnych, w gospodarstwach rolnych - powierzchnię pod zabudowaniami i podwórzami, drogi, inne grunty użytkowe (np. torfowiska, żwirownie) oraz nieużytki. Powierzchnia zasiewów Dane o powierzchni zasiewów ujmowane w spisie dotyczą powierzchni upraw ziemiopłodów uprawianych w plonie głównym. W powierzchni zasiewów uwzględniono również powierzchnię zasiewów w sadach z uprawą między drzewami owocowymi i krzewami jagodowymi, powierzchnię szklarni, inspektów i tuneli foliowych, oraz powierzchnię poniżej 0,10 ha zasadzoną drzewami owocowymi i krzewami jagodowymi zarówno z uprawą, jak i bez uprawy ziemiopłodów między drzewami (krzewami). Do grupy zbóż podstawowych zaliczono powierzchnię: pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa i pszenżyta. Do grupy przemysłowych zaliczono powierzchnię uprawy: buraków cukrowych, rzepaku i rzepiku, lnu, konopi oraz tytoniu. Grupa pastewne obejmuje uprawy okopowych pastewnych, pcluszki, wyki, bobiku, łubinu słodkiego, mieszanek strączkowych i zbożowo-strączkowych, koniczyny, lucerny, esparcety, seradeli, innych pastewnych i traw. W pozostałych uprawach ujęto powierzchnię: warzyw, truskawek, wysadków roślin okopowych, łubinu gorzkiego, plantacji roślin ozdobnych i pozostałych przemysłowych (mak, słonecznik, chmiel, zioła lecznicze, wiklina i inne przemysłowe). 6
Zwierzęta gospodarskie Wyniki czerwcowego spisu rolnego prezentowane są dla podstawowych gatunków zwierząt gospodarskich - bydła, trzody chlewnej i owiec w podziale na grupy wiekowo - użytkowe. Spisowi podlegały wszystkie zwierzęta znajdujące się w gospodarstwie, tj. zarówno zwierzęta stanowiące własność użytkownika gospodarstwa lub członków jego gospodarstwa domowego, jak również zwierzęta przetrzymywane czasowo lub stałe w gospodarstwie, tj. przyjęte na wychów, opas itp. Niezależnie od tego czy przyjęto je od gospodarstw indywidualnych, czy od gospodarstw państwowych, spółdzielczych i innych. mm : : ' WAŻNIEJSZE SKUPOWANIA Dane dotyczące użytkowania gruntów i powierzchni zasiewów zostały ujęte w dwóch podstawowych grupach, tj. w sektorze publicznym i sektorze prywatnym. W ramach sektora publicznego prezentuje się dane dla własności państwowej. W sektorze prywatnym dane opracowano dla: spółdzielni produkcji rolniczej (rolnicze spółdzielnie produkcyjne łącznie ze spółdzielniami kółek rolniczych i obsługi rolnictwa) gospodarstw indywidualnych spółek własności prywatnej krajowej. Gospodarstwa indywidualne obejmują: indywidualne gospodarstwa, tj. gospodarstwa o powierzchni ogólnej powyżej 1 ha użytków rolnych, prowadzone przez rolników na gruntach własnych i niewłasnych, indywidualne działki rolne o powierzchni do 1 ha użytków rolnych użytkowane rolniczo przez osoby prywatne, np. działki służbowe, działki i ogrody przydomowe, pracownicze ogrody działkowe, spółki cywilne i jawne. Dane dotyczące użytkowania powierzchni opracowane zostały również dla gruntów nie stanowiących gospodarstw rolnych. 7
Struktura użytków rolnych ogółem gospodarstwa indywidualne grunty orne sady łqki trwałe pastwiska trwałe Powierzchnia zasiewów niektórych ziemiopłodów ogółem gospodarstwa Indywidualne zboża podstawowe z mieszankami pastewne ziemniaki rzepak Struktura stada trzody chlewnej Struktura stada bydła 183% 32,2% J pro$k?,a cielęta warcnold jałówki lo^y "a chów jh buhaj0 tu0znlki «.owy 8
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW Tabl. 1. U żytkow anie gruntów w edług granic adm inistracyjnych Użytki rolne Wyszczególnienie Ogólna powierzchnia gruntów ogółem grunty orne wraz z ogrodami przydomowymi sady łąki trwale pastwiska trwałe Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty OGÓŁEM... 665005 325682 245833 7580 48280 23989 193829 145494 PUBLICZNY... 11989 10109 6486 124 2631 868 255 1625 Własność państwowa 11606 9744 6172 124 2590 858 251 1611 PRYWATNY... 333207 275752 214402 6787 37567 16996 25931 31524 Gospodrastwa indywidualne... 304802 250963 192528 6414 35889 16132 24083 29756 Spółdzielnie produkcji rolniczej... 16532 15084 13439 27 1310 308 277 1171 Spółki własności prywatnej krajowej... 11303 9201 7953 346 362 540 1554 548 GRUNTY NIE STANOWIĄCE GOSPODARSTW ROLNYCH... 319809 39821 24945 669 8082 6125 167643 112345 w ha Tabl. 2. Użytkowanie gruntów według siedziby użytkowania gospodarstwa Użytki rolne Wyszczególnienie ogółem grunty orne wraz z ogrodami przydomowymi razem w tym pod zasiewami sady łąki trwałe Ogólna powierzchnia gruntów pastwiska trwale Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty OGÓŁEM... 677780 336600 253934 199655 7860 50159 24647 194492 146688 PUBLICZNY... 12021 10264 6371 2286 124 2868 901 260 1497 Własność państwowa 11638 9899 6057 2078 124 2827 891 256 1483 PRYWATNY... 345950 286515 222618 197369 7067 39209 17621 26589 32846 Gospodrastwa indywidualne... 315557 259865 199334 175690 6526 37362 16643 24730 30962 Spółdzielnie produkcji rolniczej... 16657 15210 13550 12238 28 1324 308 283 1164 Spółki własności prywatnej krajow ej... 13162 10932 9249 8976 513 516 654 1559 671 GRUNTY NIE STANOWIĄCE GOSPODARSTW ROLNYCH... 319809 39821 24945-669 8082 6125 167643 112345 w ha 9
POWIERZCHNIA ZASIEWÓW Tabl. 3. Powierzchnia zasiewów zbóż według siedziby użytkownika gospodarstwa Zbożowe Wyszczególnienie Powierzchnia zasiana i zasadzona ogółem zboża podstawowe razem pszenica żyto jęczmień owies razem pozostałe pszenżyto mieszanki zbożowe (bez strączkowych) gryka, proso i inne (bez kukurydzy) w ha OGÓŁEM 200059 114455 52372 18054 25980 7797 10252 17351 17275 76 PUBLICZNY 2286 1274 701 183 328 27 35 15 15 _ Własność państwowa 2078 1131 655 141 306 22 7 15 15 - PRYWATNY 197773 113181 51671 17871 25652 7770 10217 17336 17260 76 Gospodarstwa indywidualne 176094 99171 44444 16563 21157 7442 9565 17089 17013 76 Spółdzielnie produkcji rolniczej 12238 8191 4667 625 2409 160 330 219 219 _ Spółki własności piywatnej krajowej 8976 5434 2306 660 2054 167 247 28 28 a) W polu, w ogrodach przydom ow ych i w sadach z uprawą ziem iopłodów m iędzy drzewami. 10
Tabl. 4. Powierzchnia zasiewów przemysłowych, pastewnych i pozostałych upraw według siedziby użytkownika gospodarstwa Kukurydza (łącznie z końskim zębem) na ziarno i zielonkę Wyszczególnienie Strączkowe jadalne Ziemniaki razem buraki cukrowe (bez wysadków) Przemysłowe Pastewne Pozostałe uprawy rzepak i rzepik len i konopie tytoń razem okopowe (bez wysadków) strączkowe motylkowe, inne i trawy razem warzywa gruntowe truskawki pozostałe OGÓŁEM 8273 375 22138 9783 3802 5921 51 9 15752 3412 1225 11115 11932 8059 1474 2399 w ha PUBLICZNY 332 20 7 403 63 340 _. 193 _ 86 107 42 2 _ 40 Własność państwowa 290 20 7 403 63 340 - - 170-86 84 42 2-40 SRK.TOR PRYWATNY 7941 355 22131 9380 3739 5581 51 9 15559 3412 1139 11008 11890 8057 1474 2359 Gospodarstwa indywidualne 4908 235 22069 6273 2833 3380 51 9 14810 3412 981 10417 11539 8034 1473 2032 Spółdzielnie produkcji rolniczej 1471 52 1656 400 1256.. 364 110 254 285 10 1 274 Spółki własności prywatnej krajowej 1562 120 10 1401 506 895 355 48 307 66 13 53
ZWIERZĘTA GOSPODARSKIE Tabl. 5. Bydło Jałówki Cielęta Wyszczególnienie Ogółem (poniżej 6 od 6 miesięcy do 1 miesięcy) roczne i roku starsze Buhaje, bukaty, wólce, woły, opasy OGÓŁEM... 108398 20359 19474 11605 14647 42313 PUBLICZNY, 1496 248 307 230 191 520 Własność państwowa... 1261 208 213 220 154 466 Własność mieszana... 235 40 94 10 37 54 Krowy PRYWATNY 106902 20111 19167 11375 14456 41793 Spółdzielnie... 4167 665 629 783 461 1629 Spółki własności prywatnej krajowej... 3582 699 415 827 438 1203 Gospodarstwa indywidualne.. 99153 18747 18123 9765 13557 38961 Tabl. 6. Trzoda chlewna i owce Wyszczególnienie prosięta warchlaki ogółem poniżej od 3 do 6 3 miesięcy miesięcy Trzoda chlewna lochy na chów (6-miesięczne) razem w tym prośne tuczniki, bekony, lochy na chów, krowy i inne OGÓŁEM... 232361 82495 74760 21275 12131 53831 18012 PUBLICZNY 1759 86 302 647 11 724 - Własność państwowa... 290 86 65 31 11 108 - Własność mieszana... 1469-237 616-616 - Owce PRYWATNY 230602 82409 74458 20628 12120 53107 18012 Spółdzielnie... 19299 6543 3870 2765 1777 6121 - Spółki własności prywatnej krajowej... 6089 2319 2049 631 481 1090 - Gospodarstwa indywidualne.. 197440 70782 64653 16182 9222 45823 18012
Nakład 80 egz. Format A4 Dział Poligraficzny Urząd Statystyczny w Katowicach Zam. 150/97