Temat: Czym jest mobbing i jak się przed nim bronić? Cele ogólne: - uświadomienie uczniom, czym jest mobbing w życiu szkolnym, - pogłębienie świadomości sytuacji kozła ofiarnego, - poszerzenie integracji w ramach grupy rówieśniczej. Po spotkaniu uczniowie: - wyjaśniają pojęcie mobbingu i empatii, - wymieniają sytuacje z życia szkolnego, w których występuje presja psychiczna, - opisują sposoby radzenia sobie w sytuacjach przemocowych, - identyfikują się z ofiarą mobbingu. Metody i techniki pracy: - pogadanka, - burza mózgów, - technika CCC, - tabele decyzyjne, - technika niedokończonego zdania. Formy pracy: grupowa, zbiorowa Materiały : - załącznik nr 1 ( Obrazki z życia pewnej szkoły ) - załącznik nr 2 (karta do techniki CCC) - załącznik nr 3 (tabele decyzyjne) - załącznik nr 4 (kartki o bezpiecznym informowaniu o przemocy) - małe karteczki samoprzylepne - długopisy, duży arkusz papieru Czas : 45 min. Przebieg zajęć: 1. Rozpocznij zajęcia od przypomnienia, czym jest złość, agresja, przemoc, prosząc uczniów o indywidualne wypowiedzi. Na koniec przypomnij, że: Złość to emocja (uczucie). Pojawia się w sytuacjach, w których napotykamy na przeszkodę w osiągnięciu ważnego dla nas celu. Przeżywają ją wszyscy, nikt nie ma wpływu na jej pojawienie się. Złoszczenie się nie jest ani dobre, ani złe. Ważne, co zrobimy, gdy poczujemy złość. Agresja bywa sposobem wyrażania złości. Jest to świadome działanie, mające na celu wyrządzenie komuś krzywdy. Charakterystyczną jej cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych warunkach psychofizycznych. Przemoc to wykorzystywanie swojej przewagi (fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej) nad słabszym człowiekiem. 2. Zapoznaj uczniów z tematem zajęć i spróbuj ustalić z nimi podczas burzy mózgów definicję mobbingu i jego formy w codziennym życiu szkolnym. 1
Mobbing to celowe, długotrwałe stosowanie opresji psychicznej przez osobę lub grupę wobec jednostki słabszej psychicznie lub fizycznie. Formy mobbingu szykanowanie, izolowanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obmawianie, plotki, ubliżanie, szantaż, popychanie, bójki, zaczepki, wrogie gesty. 3. Podziel klasę na 4 grupy według dowolnego klucza i rozdaj: - historyjkę Obrazki z życia szkoły (załącznik nr 1) z prośbą o przeczytanie, - pytania dotyczące sytuacji ofiary mobbingu w postaci techniki CCC (Co czują ofiary opisane w historii?, Co powinny zrobić, aby sobie poradzić?, Co myślą o sobie i innych? załącznik nr 2) z prośbą o krótkie odpowiedzi. 4. Podczas prezentacji poproś, aby uczniowie: - odczytali zapisy z wykorzystaniem pytań wiodących w technice CCC, - odpowiedzieli na pytanie, czy przedstawione działania skierowane przeciwko określonym osobom można nazwać mobbingiem? 5. Zaproponuj następnie, aby młodzi ludzie zastanowili się w grupach nad możliwościami obrony przed podobnymi formami presji psychicznej i wypełnili indywidualnie jedną z tabel (inna dla członków każdej z grup - załącznik nr 3). 6. Przy omawianiu ćwiczenia zwróć uwagę, że informowanie dorosłych (rodziców i n-li) traktować należy jako pomoc ofierze, a nie donosicielstwo. Ważne jest również zachowanie asertywne w trudnych sytuacjach. 7. Poproś uczniów, aby stworzyli kanon zachowań związanych z agresją i przemocą, na które nie zgadzają się w szkole z wykorzystaniem techniki niedokończonego zdania: Nie zgadzam się, aby w szkole... Propozycje zapisane na małych kartkach przyklej na arkuszu papieru i wywieś w widocznym miejscu w klasie. 8. Na zakończenie przekaż każdemu uczniowi karteczkę z informacją o Bezpiecznym informowaniu o przemocy i poproś, by wkleił ją do zeszytu przedmiotowego. ( załącznik nr 4) Opracowanie: Iwona Wal, Iwona Bołzan-Polowy Publiczne Gimnazjum nr 7 im. Jana Pawła II w Wałbrzychu. 2
Załącznik nr 1 Obrazki z życia pewnej szkoły Kamila zawsze była szczupła, więc rodzice nazywali ją pieszczotliwie kruszynką. Początkowo nie zwracała uwagi na przezwiska, które pojawiały się w kolejnych szkołach. Najpierw była przecinkiem, później patyczakiem, wygłodniałym chartem i wreszcie glistą lub tasiemcem, a przezywali ją wszyscy. Najbardziej nie lubiła rozbierać się na lekcjach wychowania fizycznego, bo wtedy dziewczyny widziały, jaka jest szczupła, a śmiechy i docinki zaczynały się na nowo. Była zła na siebie, a koleżanek po prostu unikała. Piotr był ostatnim dzieckiem 7 z kolei swoich rodziców. Donaszał więc ubrania po swoich starszych braciach i siostrach. Rzeczy zatem były nie tylko stare, ale też niemodne. Choć zawsze starannie wyprane i wyprasowane, nie wzbudzały sympatii Piotra, nie mówiąc już o kolegach. Ci, zawsze ubrani przede wszystkim drogo, używali na Piotrze, ile wlezie. Gorzej, że wyśmiewali także jego rodziców i rodzeństwo określając ich szmaciarzami i biedakami. Początkowo chłopiec bardzo to przeżywał, z czasem nauczył się jednak ignorować takie uwagi, a nawet sam się z nich śmiał i mawiał jesteśmy za to bogaci duchem, a wy nie. Danka od pierwszej klasy była bardzo dobrą uczennicą, dopiero w gimnazjum coś się stało. Nagle przestała odrabiać zadania domowe, przy odpowiedziach ustnych bąkała, że nie wie, a na kartkówkach rysowała tylko esy-floresy. Nigdy też nie rozmawiała z koleżankami lub kolegami, a oni odwracali głowę w drugą stronę, gdy do nich podchodziła.. Rodzice byli załamani, wychowawczyni prowadziła ciągłe rozmowy, ale one nie przyniosły efektu. Sprawa wydała się dopiero wtedy, gdy znaleziono na korytarzu szkolnym telefon komórkowy. Okazało się, że zawiera on SMS-y, w których ktoś nieustannie namawia dziewczynkę, aby się nie uczyła, nie odrabiała zadań, nie pisała kartkówek, pod groźbą pobicia, aby wyrównać poziom klasy. Jarek miał trudną sytuację materialną. Pracowała tylko mama, a ojciec od długiego czasu pozostawał na bezrobociu. Pieniędzy było mało, więc wydawano je głównie na opłaty i jedzenie. Te same ciuchy, piórnik, torba, czapka, a inni mają ciągle coś nowego. Mocno tego zazdrościł kolegom, więc gdy tylko nadarzała się okazja, niszczył ich rzeczy lub chował. Oni domyślali się, kto im dokucza, ale nie mieli na to dowodów. Dopiero po licznych rozmowach z Dagmarą doszedł do wniosku, że działa przeciwko sobie, zniechęca innych do siebie i ma coraz mniej szacunku do siebie samego. 3
Załącznik nr 2 C- co czują ofiary opisane w historii? C-co powinny zrobić, aby sobie poradzić? C- co myślą o sobie i innych? 4
Załącznik nr 3 Zastanów się, jak należy zachować się w opisanych niżej sytuacjach, aby nie stać się ofiarą przemocy oraz aby powstrzymać sprawcę. Ktoś Ci dokucza Osoby, do których można się zwrócić o pomoc Ktoś ośmiesza Cię w oczach kolegów Ktoś wyśmiewa Twój sposób ubierania się Zastanów się, jak należy zachować się w opisanych niżej sytuacjach, aby nie stać się ofiarą przemocy oraz aby powstrzymać sprawcę. Ktoś stale Cię popycha, szarpie Osoby, do których można się zwrócić o pomoc Ktoś zabiera, chowa, niszczy Twoje rzeczy Ktoś nie pozwala Ci podchodzić do siebie 5
Zastanów się, jak należy zachować się w opisanych niżej sytuacjach, aby nie stać się ofiarą przemocy oraz aby powstrzymać sprawcę Ktoś notorycznie wyszydza Twoich rodziców lub innych członków Twojej rodziny Osoby, do których można się zwrócić o pomoc Ktoś Ci grozi, wysyła liściki i sms-y Ktoś izoluje Cię od klasy Zastanów się, jak należy zachować się w opisanych niżej sytuacjach, aby nie stać się ofiarą przemocy oraz aby powstrzymać sprawcę Ktoś notorycznie wini Cię za określone sytuacje klasowe Osoby, do których można się zwrócić o pomoc Ktoś rozpuszcza plotki na temat Twojego stanu zdrowia Ktoś wyzywa Cię od kujonów 6
Załącznik nr 4 Ty też możesz zmieniać świat na lepszy! Jeśli nie zgadzasz się na przemoc wokół Ciebie, jeśli Ty lub ktoś z Twojego otoczenia doświadczył lub był świadkiem aktów przemocy lub agresji, zgłoś to: wychowawcy klasowemu lub innemu nauczycielowi, pedagogowi szkolnemu lub psychologowi szkolnemu, opiekunowi Samorządu Szkolnego, Rzecznikowi Praw Ucznia, dyrektorowi szkoły, lub prześlij informację na adres., zadzwoń pod numer... lub wrzuć informację do skrzynki na drzwiach pokoju pedagoga szkolnego. Ty też możesz zmieniać świat na lepszy! Jeśli nie zgadzasz się na przemoc wokół Ciebie, jeśli Ty lub ktoś z Twojego otoczenia doświadczył lub był świadkiem aktów przemocy lub agresji, zgłoś to: wychowawcy klasowemu lub innemu nauczycielowi, pedagogowi szkolnemu lub psychologowi szkolnemu, opiekunowi Samorządu Szkolnego, Rzecznikowi Praw Ucznia, dyrektorowi szkoły, lub prześlij informację na adres.. pl, zadzwoń pod numer... lub wrzuć informację do skrzynki na drzwiach pokoju pedagoga szkolnego. 7