WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 25 ZESZYT 2 2008 Marek Galas*, Stanis³aw Wilk** NOWA METODA DWUSTRONNEGO BALONOWANIA ZESPO ÓW ZAPOROWO-UPUSTOWYCH (ZZU) 1. WSTÊP W dotychczas stosowanych metodach balonowania ( hermetycznego zamykania przep³ywu gazu), szczelne odciêcie przep³ywu gazu polega na wprowadzaniu balonów przez dodatkowe króæce, które s¹ wspawane do gazoci¹gu, co jest niewskazan¹ ingerencj¹ w strukturê istniej¹cego gazoci¹gu. Natomiast w opracowanej i zastosowanej ju na terenie Operatora Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ-SYSTEM S.A. Oddzia³ w Tarnowie technologii wykonywania w³¹czeñ wymienianych ZZU na istniej¹cych gazoci¹gach, przy zastosowaniu metody dwustronnego balonowania poprzez istniej¹ce kolumny wydmuchowe, balonowanie stopowanie odbywa siê przez wprowadzanie balonów do wnêtrza gazoci¹gów poprzez istniej¹ce kolumny wydmuchowe. 2. CEL METODY Celem nowej, a zarazem wdro onej ju metody dwustronnego balonowania zespo³ów zaporowo-upustowych (ZZU) jest mo liwoœæ wykonywania robót monta owych zwi¹zanych z wymian¹ ZZU, bez ingerencji w strukturê istniej¹cego gazoci¹gu (tj. wspawywania dodatkowych króæców). 3. DOTYCHCZASOWY SPOSÓB BALONOWANIA Obecnie stosowane metody balonowania gazoci¹gów ( hermetycznego zamykania przep³ywu gazu), zwi¹zane z wymian¹ zespo³ów zaporowo-upustowych (ZZU), polegaj¹ na wprowadzaniu balonów przez dodatkowe króæce, które zostaj¹ przyspawywane do gazo- * Operator Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ-SYSTEM S.A. Oddzia³ w Tarnowie ** Wydzia³ Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH, Kraków 271
ci¹gu, co jest niewskazan¹ ingerencj¹ w strukturê istniej¹cego gazoci¹gu i powoduje dodatkowe jego dziurawienie (rys. 1). Balonowanie stosuje siê zwykle na sieciach niskiego i ewentualnie œredniego ciœnienia (tylko przy niepe³nym ciœnieniu) w celu szczelnego odciêcia przep³ywu na ruroci¹gu, a tym samym umo liwienia bezpiecznego prowadzenia prac na sieci gazowej. Rys. 1. Balonowanie podziemnego ZZU poprzez dodatkowe przyspawane króæce Na sieciach wysokiego ciœnienia balonowanie stosuje siê przy zamkniêtym przep³ywie gazu na g³ównej armaturze odcinaj¹cej lub przy zastosowaniu tzw. stopingu, gdy nie ma w pe³ni szczelnego odciêcia przep³ywu, w celu umo liwienia prowadzenia prac na gazoci¹gu, gdy konieczne jest dodatkowe uszczelnienie poprzez zastosowanie balonów. Obecnie stosowane balony tzw. zaporowe, wyposa one s¹ w giêtki przewód o d³ugoœci ok. trzech metrów z manometrem, a sam pêcherz balonowy wykonany jest z lateksu z antystatyczn¹ pow³okê nylonow¹. Balon wprowadzany jest do wnêtrza gazoci¹gu rêcznie przez specjalnie w tym celu montowany (przyspawany) króciec balonowy. Balony te s³u ¹ zazwyczaj jako dodatkowe zabezpieczenie (doszczelnienie) przy istniej¹cych niewielkich wyp³ywach gazu, które utrudniaj¹ lub uniemo liwiaj¹ prowadzenie prac. Zakres ciœnieñ pracy balonów mieœci siê w granicach od 0,5 do 1,0 bara. 4. OPIS METODY Opracowana i zastosowana na sieci przesy³owej Operatora Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ-SYSTEM S.A. Oddzia³ w Tarnowie technologia wykonywania w³¹czeñ wymienianych ZZU na istniej¹cych gazoci¹gach, przy zastosowaniu metody dwustronnego balonowania poprzez istniej¹ce kolumny wydmuchowe, tzn. balonowanie ( stopowanie ), polega na wprowadzaniu balonów do wnêtrza gazoci¹gów poprzez istniej¹ce kolumny wydmuchowe. Przed wprowadzeniem balonów do wnêtrza gazoci¹gu kolumny wydmuchowe winny byæ obcinane do wysokoœci ok. 1,5 œrednicy ponad gazoci¹g. W czasie wykonywania robót monta owych balony zasilane s¹ przez specjalne zbrojone giêtkie przewody stalowe (odporne na czynniki zewnêtrzne np. temperaturê w czasie spawania, opi³ki od przecinarek i szlifierek), ³¹czone przez szybkoz³¹czki z ci¹g³ym pomiarem ciœnienia za pomoc¹ manometrów tarczowych. 272
Balony winny byæ umieszczone w gazoci¹gu w odleg³oœci L = min. 3D od miejsc w³¹czeniowych, co gwarantuje ich bezpieczn¹ eksploatacjê. Pomiar ciœnienia gazu odbywa siê zarówno przed balonem, jak i w samym balonie. 4.1. Fazy balonowania podziemnego ZZU poprzez kolumny wydmuchowe (rys. 2 14) Rys. 2. Koniecznoœæ wymiany podziemnego ZZU (po odgazowanym gazoci¹gu) Rys. 3. Obciêcie kolumn wydmuchowych (h = 1,5D) Rys. 4. Dwustronne wprowadzenie balonów do wnêtrza gazoci¹gu 273
Rys. 5. Nape³nienie balonów i naci¹gniêcie szybkoz³¹czek Rys. 6. Wyciêcie istniej¹cego ZZU (przecinarkami z zastosowaniem tarcz niskoiskrz¹cych) Rys. 7. Wyci¹ganie ZZU i roz³¹czenie szybkoz³¹czek (z wyci¹gniêciem przewodów) Rys. 8. Wyci¹gniêcie istniej¹cego ZZU (z zamkniêtymi zaworkami balonowymi) 274
Rys. 9. Wyciêty ZZU (z zamkniêtymi zaworkami balonowymi) Rys. 10. Wstawienie nowego ZZU (wraz z szybkoz³¹czkami i manometrami) Rys. 11. Po³¹czenie szybkoz³¹czek (dopiero po dok³adnym spasowaniu ZZU wraz z kontrol¹ ciœnienia w balonach) Rys. 12. Dopasowanie nowego ZZU (wraz z naci¹gniêciem szybkoz³¹czek) 275
Rys. 13. Wspawanie nowego ZZU Rys. 14. Wyci¹gniêcie balonów poprzez nowe kolumny wydmuchowe 5. PODSUMOWANIE Opisana metoda pozwala unikn¹æ dodatkowych robót spawalniczych w celu przyspawania króæców balonowych, poprawia bezpieczeñstwo oraz znacznie skraca czas wykonywania robót monta owych. 276