FUNDAMENTY
Fundament to element budowli, którego zadaniem jest odpowiednie przekazywanie obciąŝeń na podłoŝe gruntowe i to w taki sposób, który ogranicza osiadanie podłoŝa oraz aby cały układ (budowla, fundament, podłoŝe gruntowe) był statyczny. PODSTAWOWE ZADANIA FUNDAMENTÓW: przekazać obciąŝenia na grunt tak, aby nie przekroczyć nośności podłoŝa zapewnić nie wystąpienie napręŝeń przekraczających wytrzymałość materiału konstrukcji, wywołanych nierównym osiadaniem w przypadku działania sił poziomych stanowić dostateczne zabezpieczenie przed przesuwem posiadać taką izolację, która zapewni ochronę konstrukcji przed wpływami wody gruntowej oraz innych agresywnie działających czynników JAKI MATERIAŁ? Najpopularniejszym i obecnie najczęściej stosowanym materiałem na fundamenty jest beton (beton zbrojony).
JAK GŁĘBOKO POSADOWIĆ FUNDAMENT? Ze względu na warunki gruntowo-wodne budynek nie moŝe być posadowiony zbyt płytko, a zbyt głębokie posadowienie - gdy nie jest uzasadnione względami uŝytkowymi - niepotrzebnie zwiększa koszty budowy. Podjęcie właściwej decyzji umoŝliwia dokumentacja geologiczno-inŝynierska. O GŁĘBOKOŚCI POSADOWIENIA FUNDAMENTÓW DECYDUJĄ: względy uŝytkowe (dom z piwnicą lub bez), poziom występowania gruntów nośnych, poziom występowania wody gruntowej, głębokość przemarzania gruntu, posadowienie budynków przyległych.
Głębokość zalegania gruntów nośnych Jeśli pod powierzchnią terenu występują grunty małej nośności, zdarza się, Ŝe taniej jest posadowić fundamenty głębiej na twardym, nośnym podłoŝu, niŝ wymienić lub wzmocnić słaby grunt. Wybór powinien być dokonany na podstawie analizy ekonomicznej. Gruntami o małej nośności mogą być grunty organiczne (torfy lub namuły), grunty nasypowe (czyli wbudowane w teren przez człowieka), niezagęszczone grunty nasypowe, plastyczne gliny lub iły albo luźne piaski. Poziom występowania wody gruntowej NaleŜy pamiętać o wahaniach zwierciadła wody gruntowej i o jej maksymalnych poziomach. Maksymalny poziom wody w gruncie i większość informacji potrzebnych do określenia głębokości posadowienia znajduje się w dokumentacji geotechnicznej. Dokumentację taką powinno się wykonać przed sporządzeniem projektu architektonicznego, na etapie projektu koncepcyjnego. Architekt lub konstruktor (czasem tez urzędnik gminy) informuje inwestora o potrzebie wykonania dokumentacji geotechnicznej. Dokumentację taką powinno się sporządzić, gdy budynek ma być podpiwniczony
Strefa przemarzania gruntu Minimalna głębokość posadowienia fundamentów zaleŝy od głębokości przemarzania gruntu, a więc od strefy klimatycznej, w której budujemy dom. W Polsce występują cztery takie strefy ( I 0.8m.; II 1.0 m.; III 1.2 m. ; IV 1.4 m.) Posadowienie domu na głębokości poniŝej przemarzania gruntu chroni budynek przed uszkodzeniami powodowanymi wysadzinami mrozowymi. Jest to zjawisko unoszenia budynku przez zamarzający grunt, w następstwie czego z reguły następuje nierównomierne jego osiadanie wiosną, kiedy grunt zaczyna rozmarzać (od strony południowej rozmarzanie przebiega szybciej). Wysadziny występują przede wszystkim w gruntach spoistych (glinach, iłach). Jeśli na działce są grunty niewysadzinowe, czyli takie, które zamarzając, nie zwiększają swojej objętości, to moŝna posadowić dom płycej (co najmniej jednak na głębokości 50 cm). Do gruntów niewysadzinowych naleŝy większość piasków.
DOBÓR FUNDAMENTU Podstawowe zadanie fundamentów to bezpieczne przeniesienie na grunt wszystkich obciąŝeń z budynku. Rodzaj i wielkość fundamentu zalezą przede wszystkim od rozmiarów domu i warunków gruntowych na działce. Jeśli na działce występują grunty o dobrej nośności, czyli takie, które obciąŝone budynkiem nie będą osiadać, domy najczęściej posadawia się na ławach fundamentowych. Na nich opiera sięściany fundamentowe lub ściany piwnic. Czasami istnieje jednak potrzeba wykonania innych (mocniejszych lub głębszych fundamentów. Dlatego teŝ do tych rozwiązań stosuje się bardziej skomplikowane rodzaje fundamentów do których zalicza się: fundamenty bezpośrednie: ruszty płyty skrzynie fundamenty pośrednie pale studnie
stopy - wykonywane są pod słupami, najczęściej jedna stopa przenosi obciąŝenia z jednego słupa, są teŝ konieczne pod kominami; wykonuje się je z betonu, Ŝelbetu lub cegieł, ławy - ich długość jest wielokrotnie większa od szerokości; stosowane są pod ścianami i szeregami słupów ustawionych w niewielkiej odległości od siebie; najczęściej wykonuje się je z betonu lub Ŝelbetu, czasami z cegły ceramicznej pełnej; ten typ posadowienia stosuje się na gruntach o dobrej nośności, płyty fundamentowe - rozkładają obciąŝenia na całą powierzchnię zabudowy, dzięki czemu na kaŝdy centymetr obciąŝonego gruntu wywierany jest znacznie mniejszy nacisk; ten rodzaj fundamentowania stosuje się wtedy, gdy podłoŝe stanowią grunty o małej nośności; jest to dobre rozwiązanie takŝe przy niejednorodnych warunkach gruntowych, gdy pod częścią budynku występują grunty mocniejsze, pod częścią słabsze, pale - są wykonywane w przypadku, gdy grunt o odpowiedniej wytrzymałości znajduje się głęboko; ten typ posadowienia wykonywany jest przy budowie duŝych obiektów, studnie - wykonywane z kręgów Ŝelbetowych, które najczęściej ustawia się jeden na drugim; po opuszczeniu studni do projektowanej głębokości, wewnątrz kręgów umieszcza się zbrojenie i układa mieszankę betonową; ten rodzaj posadowienia stosuje się, gdy grunty nośne są głęboko,
WYKONYWANIE WYKOPÓW I ŁAW FUNDAMENTOWYCH W budynkach niepodpiwniczonych wykopy wykonuje się zwykle nie pod cały dom, ale jedynie pod ławy fundamentowe. Zazwyczaj są one płytkie, dlatego nie musza być specjalnie zabezpieczone, nawet jeśli ich skarpy są pionowe. Trzeba pamiętać, aby z terenu planowanej budowy usunąć humus, czyli ziemię roślinną. Wykop musi być tak ukształtowany, by umoŝliwiał murowanie ścian fundamentowych, a następnie ich izolowanie. Najlepiej jest zrobić wykopy fundamentowe szersze niŝ wymiary ław i wylać na ich dno 5-10 - centymetrową warstwa chudego betonu. Jeśli nie zrobi się chudego betonu to na styku z podłoŝem gruntowym świeŝa mieszanka betonowa miesza się z gruntem i w tym waŝnym dla trwałości fundamentów miejscu beton będzie porowaty, o bardzo małej wytrzymałości i odporności na zamarzanie.
Dobór betonu Fundamenty powinno się wykonywać z betonu klasy minimum B 15, gdyŝ są one naraŝone na szkodliwe oddziaływanie środowiska: wilgoć, kwasy organiczne i mróz. Zbrojenie podłuŝne W ławach betonowych, jak i Ŝelbetowych wykonuje się zwykle zbrojenie podłuŝne, chociaŝ umieszczanie go nie jest wymagane normą. Aby zbrojenie ław było skuteczne, pręty zbrojeniowe powinny być dobrze zakotwione w naroŝach i skrzyŝowaniach ław. Otulina zbrojenia Zarówno podłuŝne, jak i poprzeczne zbrojenie powinno być dobrze chronione przed korozją odpowiednio grubą warstwą betonu. Gdy beton układany jest na warstwie chudego betonu, otulina powinna być co najmniej 5 - centymetrowa, gdy bezpośrednio na gruncie - minimum 7 - centymetrowa.