POSTPROCESORY SYSTEMU BWFORWIN

POSTPROCESORY SYSTEMU BWFORWIN PODRĘCZNIK UśYTKOWNIKA WERSJA 1.3 Jacek Wdowicki Artur Tomaszewski Waldemar Tomaszewski 1. WSTĘP...2 1.1. ORGANIZACJA DOKUMENTU...2 2. URUCHOMIENIE POSTPROCESORÓW SYSTEMU BWFORWIN...2 3. POSTPROCESOR BW7S WIZUALIZATOR NAPRĘśEŃ...3 3.1. WPROWADZENIE...3 3.2. OKNO WIZUALIZATORA...4 3.3. MENU PROGRAMU...6 3.4. PASEK NARZĘDZIOWY...11 3.5. DODATKOWE MOśLIWOŚCI...12 4. POSTPROCESOR BW7V WIZUALIZATOR PRZEMIESZCZEŃ...12 4.1. WPROWADZENIE...12 4.2. OKNO WIZUALIZATORA...12 4.3. MENU PROGRAMU...13 4.4. PASEK NARZĘDZIOWY...16 5. POSTPROCESOR BW7F WIZUALIZACJA ZMIENNOŚCI FUNKCJI PRZEMIESZCZEŃ I SIŁ W NADPROśACH...16 5.1. WPROWADZENIE...16 5.2. OKNO WIZUALIZATORA...16 5.3. MENU PROGRAMU...17 5.4. PASEK NARZĘDZIOWY...21 5.5. RYSOWANIE DOWOLNEJ FUNKCJI ZDEFINIOWANEJ PRZEZ UśYTKOWNKA...21 5.6. RYSOWANIE FUNKCJI W WYBRANYM OKNIE WYKRESÓW...22 6. INNE OPERACJE POSTPROCESORÓW...23 6.1. ZMIANA ROZMIARU OKNA WIZUALIZATORA...23 6.2. WSTAWIANIE EKRANU WIZUALIZATORA DO EDYTORA TEKSTU...23 7. PODSUMOWANIE...23 8. LITERATURA...23

Podręcznik uŝytkownika: Wstęp 1. Wstęp Dokument ten stanowi podręcznik uŝytkownika dla postprocesorów systemu BwforWin (analizatora konstrukcji budynków wysokich). Opisane są tu dostępne funkcje i ekrany wizualizatora napręŝeń (BW7S), przemieszczeń (BW7V) oraz zmienności sił w nadproŝach (BW7F) systemu BwforWin. Wszystkie opisywane tu moduły napisane zostały w Borland Delphi 3.0 [Osi97][Mil98]0, na podstawie odpowiednich programów utworzonych w języku Borland Pascal 7.0 [Mar93][Bog94]. 1.1. Organizacja dokumentu Dokument ten podzielony został na następujące rozdziały: Wstęp: zawiera podstawowe informacje dla czytelnika uŝytkownika postprocesorów systemu; Uruchomienie postprocesorów systemu BwforWin: opisuje sposób uruchomienia poszczególnych postprocesorów systemu; Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń: opisuje funkcjonalność wizualizatora napręŝeń; Postprocesor BW7V wizualizator przemieszczeń: opisuje funkcjonalność wizualizatora przemieszczeń; Postprocesor BW7F wizualizator zmienności sił w nadproŝach: opisuje funkcjonalność zmienności sił w nadproŝach; Inne operacje postprocesorów opisuje niektóre operacje wspólne dla wszystkich postprocesorów; Podsumowanie: zawiera pewne informacje podsumowujące postprocesory systemu BwforWin; Literatura: zawiera wykaz literatury uŝytej przy tworzeniu oprogramowania i dokumentacji. 2. Uruchomienie postprocesorów systemu BwforWin Wszystkie postprocesory uruchamiane są z głównego okna systemu BW4Win (Rysunek 1). Pierwszą czynnością, jaką musi wykonać uŝytkownik, jest wybranie pliku z danymi opisującymi konstrukcję usztywniającą. SłuŜy do tego przycisk Dane. Po wykonaniu tej czynności, otworzyć moŝna okno preprocesora, za pomocą przycisku. Pozostałe przyciski w nasku narzędziowym systemu są jeszcze nieaktywne. Naciścnięcie klawisza Oblicz, spowoduje wykonanie obliczeń i umoŝliwi otwarcie okien wizualizatorów. PoniŜej zamieszczony został opis przycisków uruchamiających poszczególne postprocesory systemu BwforWin. Strona 2

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń uruchomienie wizualizatora napręŝeń uruchomienie wizualizatora przemieszczeń uruchomienie wizualizatora zmienności sił w nadproŝach Rysunek 1: Główne okno systemu BWforWin 3. Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń 3.1. Wprowadzenie Zadaniem programu jest rysowanie map napręŝeń w ścianach konstrukcji usztywniających budynki wysokie. Dane wejściowe programu stanowi plik z rozszerzeniem *.bw7 lub *.bw8. Plik ten zawiera m.in.: liczbę punktów tworzących ściany konstrukcji i ich współrzędne (x, y), liczbę ścian i elementów, indeks przynaleŝności ściany do danego elementu, jednostkę siły i długości, minimalną i maksymalną wartość napręŝenia danego rodzaju w całym układzie usztywniającym oraz dane opisujące napręŝenia. Budując program przyjęto, Ŝe połączone ściany tworzą element, ściana jest natomiast podzielona na fragmenty o stałej wartości napręŝenia. Wizualizator pracuje w dwóch trybach: preprocesora i postprocesora. W trybie preprocesora oglądać moŝna konstrukcje usztywniające budynków przed wykonaniem obliczeń. Preprocesor pokazuje kontury ścian, bez zaznaczenia na nich napręŝeń. Postprocesor pokazuje kolorowe mapy napręŝeń w ścianach konstrukcji i moŝe zostać uruchomiony po dokonaniu obliczeń. UmoŜliwia zmianę rodzaju napręŝenia, wartości rzędnej, numeru Strona 3

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń schematu i wariantu. W obu trybach wyświetlane są: ściany, rozcięcia, nadproŝa i złącza podatne. 3.2. Okno wizualizatora Okno wizualizatora napręŝeń podzielone jest na kilka podokien. Pierwsze z nich, znajdujące się w górnej części okna, zawiera opis obiektu (konstrukcji), na który składają się cztery linie (ciągi alfanumeryczne). PoniŜej znajduje się okno zawierające dane o minimalnym i maksymalnym napręŝeniu danego rodzaju w całej konstrukcji usztywniającej, czyli: wartość napręŝenia oraz element, ściana i punkt, w którym to napręŝenie występuje. Są to dwie linie tekstu, kaŝda dla jednego z ekstremalnych napręŝeń. W prawej części ekranu znajduje się podłuŝne okno zawierające: numer schematu lub wariantu, opis rodzaju napręŝeń (mogą to być ciągi: sigma_z, tau, sigma_1, sigma_2, max_sigma_z, min_sigma_z, max_tau, min_tau ) i ich jednostkę, numer rzędnej oraz skalę graficzną, prezentującą dziesięć przedziałów i zakresy wartości napręŝeń dla kaŝdego z przedziałów. Główną rolę odgrywają dwa największe okna zatytułowane Konstrukcja i Element. Pierwsze z nich (z lewej strony ekranu), pokazuje rzut całej konstrukcji usztywniającej, przy czym element (rozcięcie, nadproŝe lub złącze podatne) aktywny jest specjalnie wyróŝniony. Element ten pokazany jest w powiększeniu w oknie Element, a aktywna ściana tego elementu wyróŝniona jest, podobnie jak w poprzednim przypadku. W oknie tym moŝna wyświetlić takŝe poszczególne rozcięcia (złącza niepodatne), nadproŝa wraz z dwoma elementami, pomiędzy którymi one występują, a takŝe złącza podatne. Rozcięcia rysowane są jako okręgi, nadproŝa jako prostokąty rysowane linią przerywaną, a złącza niepodatne jako prostokąty rysowane linią ciągłą. Nagłówek opisywanego okna zawiera numer powiększonego w nim elementu (rozcięcia, nadproŝa lub złącza). Ostatnie okno postprocesora zawiera rzut aktywnej ściany (rozcięcia, nadproŝa lub złącza) oraz dane ją opisujące, na które składają się: numery punktów krańcowych ściany i ich współrzędne, wartości napręŝeń w tych punktach, a takŝe numer ściany w budynku i w elemencie. W nagłówku okna wizualizatora podana jest ponadto nazwa pliku z danymi opisującymi analizowaną konstrukcję. W przypadku uruchomienia modułu w trybie preprocesora, widoczne są tylko podokna: Konstrukcja, Element, Ściana, oraz okno z opisem obiektu (Rysunek 2). W tym przypadku rysowane są oczywiście tylko kontury ścian tworzących konstrukcję, rozcięcia, nadproŝa i złącza podatne. RóŜni się takŝe menu: nie ma w tym trybie moŝliwości zmiany schematu, wariantu, rzędnej i typu napręŝenia. JeŜeli program uruchomiony zostanie w trybie postprocesora, to na ekranie widoczne są wszystkie opisane wcześniej okna. Ściany podzielone są wówczas na kolorowe fragmenty obrazujące rozkład napręŝenia (Rysunek 3). Strona 4

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń Rysunek 2: Okno preprocesora Rysunek 3: Okno postprocesora Strona 5

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń Uwaga: W dalszej części przyjęto, Ŝe pod pojęciem aktywny element rozumie się element, który narysowany jest w oknie Element, a określenie aktywna ściana oznacza ścianę narysowaną w oknie Ściana. Analogicznie naleŝy rozumieć nazwę aktywne rozcięcie, nadproŝe i złącze. 3.3. Menu programu Menu wizualizatora składa się z czterech grup funkcji: Plik, Widok, Wybierz, PokaŜ i NapręŜenia. PoniŜej opisane zostaną wszystkie opcje menu. Dla kaŝdej z nich podana zostanie ponadto przyporządkowana jej kombinacja klawiszy. 3.3.1. Grupa Plik 3.3.1.1 Opcja Zamknij Powoduje zamknięcie okna wizualizatora napręŝeń i powrót do głównego okna systemu BW4Win. 3.3.2. Grupa Widok 3.3.2.1 Opcja Rozcięcia Za pomocą tej opcji moŝna włączyć / wyłączyć rysowanie rozcięć w oknach Konstrukcja i Element. 3.3.2.2 Opcja NadproŜa Powoduje włączenie lub wyłączenie rysowania nadproŝy w oknach Konstrukcja i Element. 3.3.2.3 Opcja Złącza podatne UmoŜliwia włączenie / wyłączenie rysowania złączy podatnych w oknach Konstrukcja i Element. Strona 6

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń 3.3.2.4 Opcja Strop Włącza / wyłącza tryb rysowania stropów w oknie Konstrukcja. 3.3.2.5 Opcja Osie układu Za pomocą tej opcji moŝna włączyć lub wyłączyć wyświetlanie w oknie Konstrukcja osi układu współrzędnych oraz osi układów, których początkiem są: środek cięŝkości i środek skręcania, w oknie Element. Standardowo po uruchomieniu programu osie są rysowane. 3.3.2.6 Opcja Tło białe Ekran kolorowy nie najlepiej nadaje się do wydruku (szczególnie za pomocą czarno-białej drukarki). Z tego powodu program posiada opcję pozwalająca na zmianę tła programu z kolorowego na białe (i odwrotnie). Okno postprocesora po wybraniu tej opcji pokazują rysunki: Rysunek 4 i Rysunek 5. Rysunek 4: Okno preprocesora po zastosowaniu opcji Tło białe 3.3.2.7 Opcja Pasek narzędziowy Opcja ta pozwala na włączenie lub wyłączenie paska narzędziowego, dzięki czemu nastąpi zwiększenie okien Konstrukcja i Element. Strona 7

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń Rysunek 5: Okno postprocesora po zastosowaniu opcji Tło białe i Pasek narzędziowy 3.3.2.8 Opcja PokaŜ informacje Opcja ta aktywna jest tylko w trybie postprocesora i umoŝliwia włączenie lub wyłączenie wyświetlania okien z informacjami o minimalnym i maksymalnym napręŝeniu, okna z legendą i informacjami o numerze rzędnej, schematu lub wariantu, typem napręŝenia i jego jednostką. 3.3.2.9 Opcja Ustawienia UŜywając tej opcji zmieniać moŝna ustawienia związane z widokiem (zawartością okien) postprocesora. Zmienić moŝna np. typ linii, jakimi w oknie Konstrukcja, rysowane są stropy. Strona 8

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń Rysunek 6: Okno ustawień postprocesorów 3.3.3. Grupa Wybierz 3.3.3.1 Opcja Element UŜytkownik moŝe zmienić tutaj element, który powiększony zostanie w oknie Element. Po wybraniu tej opcji, na ekranie pojawia się okno dialogowe, pozwalające na wprowadzenie numeru elementu, który ma być powiększony. Rysunek 7: Dialog pozwalający na wprowadzenie numeru elementu Po wprowadzeniu odpowiedniego numeru (i naciśnięciu klawisza Enter lub OK), system sprawdzi jego poprawność, i jeŝeli jest on porawny, zmieni numer aktualnego elementu. W przeciwnym przypadku wyświetlone zostanie okno z komunikatem błędu. Strona 9

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń 3.3.3.2 Opcja Ściana Za pomocą tej opcji zmienić moŝna ścianę rysowaną w oknie Ściana. Po jej wybraniu (podobnie jak w poprzednim przypadku) podać naleŝy numer ściany, która nas interesuje. Przyjęto tu następującą składnię dla opisu ściany: Składnia <numer> [E]<numer1>.<numer2> Znaczenie Ściana o numerze <numer> w budynku Ściana o numerze <numer2> w elemencie <numer1> Tabela 1 Po wpisaniu np. E5.2 wyświetlona zostanie ściana nr 2 elementu 5. W oknie Element narysowany zostanie wówczas element nr 5 z wyróŝnioną ścianą 2. Z drugiej strony wprowadzenie np. numeru 12 spowoduje wyświetlenie ściany nr 12 w budynku, w oknie Ściana i odpowiadającego jej elementu w oknie Element. 3.3.3.3 Opcja Rozcięcie Opcja ta umoŝliwia zmianę aktywnego rozcięcia wyróŝnionego w oknie Element i opisanego w oknie Ściana. Korzystanie z opisywanej opcji jest analogiczne do uŝycia opcji Element. Jej wybór spowoduje pokazanie okna dialogowego umoŝliwiającego wprowadzenie numeru rozcięcia. 3.3.3.4 Opcja NadproŜe Wykorzystując tę opcję moŝna dokonać zmiany aktywnego nadproŝa rysowanego w oknie Element i w oknie Ściana. NadproŜe w oknie Element wyświetlane jest wraz z dwoma elementami, pomiędzy którymi ono występuje. UŜycie tej opcji jest analogiczne do poprzedniego przypadku i polega na podaniu numeru interesującego nas numeru nadproŝa. 3.3.3.5 Opcja Złącze podatne Opcja ta pozwala na zmianę aktywnego złącza podatnego wyróŝnionego w oknach Element i Ściana. UŜytkownik moŝe wpisać tu numer złącza które go interesuje. 3.3.3.6 Opcja Strop UŜytkownik moŝe zmienić numer stropu wyświetlanego w oknie Konstrukcja (jeŝeli analizowane dane zawierają opis stropów). Po wybraniu tej opcji, na ekranie pojawia się okno dialogowe, pozwalające na wprowadzenie odpowiedniego numeru stropu. 3.3.3.7 Opcja Rzędna Opcja ta umoŝliwia zmianę rzędnej. Zmiany tej moŝna dokonać za pomocą opcji Następna i Poprzednia. Opcja Następna spowoduje zwiększenie, a Poprzednia zmniejszenie wartości rzędnej. 3.3.3.8 Opcja Schemat Za pomocą tej opcji zmienić moŝna numer schematu. Po pojawieniu się okna dialogowego, podać naleŝy numer schematu i nacisnąć przycisk Enter lub OK. System zmieni wtedy numer schematu na numer wprowadzony przez uŝytkownika. Strona 10

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7S wizualizator napręŝeń 3.3.3.9 Opcja Wariant Opcja ta umoŝliwia zmianę numeru wariantu. UŜycie jej jest analogiczne do uŝycia opcji Schemat. 3.3.4. Grupa PokaŜ 3.3.4.1 Opcja Opis stropu Za pomocą tej opcji wyświetlić moŝna okno zawierające informację opisującą aktualny strop. Opisywana opcja aktywna jest tylko w przypadku, gdy dane zawierają opis stropów. 3.3.5. Grupa NapręŜenia Opcje tej grupy umoŝliwiają zmianę rodzaju napręŝenia. W przypadku, gdy wyświetlane są schematy wybrać moŝna napręŝenia: sigma z, tau, sigma 1, sigma 2, a gdy wyświetlane są warianty: max sigma z, min sigma z, max tau, min tau. Zmiana rodzaju napręŝenia spowoduje zmianę zawartości okien Konstrukcja, Element i Ściana (zmiana rozkładu napręŝeń w ścianach) oraz zakresów wartości napręŝeń na skali graficznej. 3.4. Pasek narzędziowy Pasek narzędziowy zlokalizowany jest (tak jak w przypadku większości aplikacji działających w systemie Windows) w górnej części okna programu. MoŜna go włączyć lub wyłączyć za pomocą opcji Pasek narzędziowy z menu Widok (patrz punkt 3.3.2.7). Pasek podzielony został na trzy części, z których kaŝda składa się z dwóch przycisków Następny i Poprzedni oraz dwóch list wyboru. W pierwszej części zmienić moŝna aktywny element, ścianę, rozcięcie, nadproŝe i złącze podatne. Np. aby zmienić numer aktwynego rozcięcia, wystarczy wybrać z pierwszej listy słowo Rozcięcie (aktywnym rozcięciem będzie wówczas rozcięcie nr 1, jeśli takie istnieje), a następnie, z drugiej listy numer rozcięcia, które nas interesuje. MoŜna takŝe, uŝywając przycisków Następny lub Poprzedni przechodzić po kolei do następnego lub poprzedniego rozcięcia. W drugiej części paska narzędziowego, w podobny sposób, wybrać moŝna numer schematu i wariantu, a w trzeciej wartość rzędnej. Strona 11

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7V wizualizator przemieszczeń 3.5. Dodatkowe moŝliwości W programie dodano takŝe moŝliwość wyboru elementu, ściany, rozcięcia, nadproŝa i złącza podatnego, poprzez wskazanie wybranego obiektu myszką (i naciśnięciu na nim lewego przycisku) w oknie Konstrukcja lub Element. MoŜliwość ta w znaczny sposób przyspiesza pracę z postprocesorem. 4. Postprocesor BW7V wizualizator przemieszczeń 4.1. Wprowadzenie Na podstawie danych generowanych przez system, moduł ten wizualizuje przemieszczenia ścian konstrukcji usztywniającej lub przemieszczenia ekstremalne wybranych punktów, co w znaczny sposób ułatwia sprawdzenie ich poprawności i analizę. Dane wejściowe, tak jak w poprzednim przypadku, program czerpie z plików o rozszerzeniu *.bw7 lub *.bw8. Pliki te zawiera m.in.: liczbę punktów tworzących ściany konstrukcji i ich współrzędne (x, y), liczbę ścian i elementów, indeks przynaleŝności ściany do danego elementu, jednostkę długości oraz dane opisujące napręŝenia (dane te wykorzystywane są przez postprocesor BW7S). 4.2. Okno wizualizatora Okno opisywanego modułu podzielone jest na kilka podokien (Rysunek 8). Pierwsze z nich, znajdujące się w górnej części ekranu, zawiera opis obiektu (konstrukcji), na który składają się cztery linie tekstu. PoniŜej znajduje się okno zawierające dane o minimalnym i maksymalnym przemieszczeniu w całej konstrukcji usztywniającej, czyli: wartość przemieszczenia oraz punkt, którego to przemieszczenie dotyczy. Wartości te obliczane są dla podanego schematu lub wariantu (oraz typu przemieszczenia) i wartości rzędnej. Są to dwie linie tekstu, kaŝda dla jednego z ekstremalnych przemieszczeń. W prawej części ekranu znajduje się podłuŝne okno zawierające: numer schematu lub wariantu, wartość rzędnej i mnoŝnika, opis rodzaju przemieszczeń (mogą to być ciągi: Vx max, Vx min, Vy max, Vy min ) wyświetlany dla przemieszczeń ekstremalnych, skalę przedstawiającą stosunek jednostek rzeczywistych do ekranowych oraz legendę opisująca znaczenie linii, jakimi rysowane są poszczególne poziomy układu usztywniającego. Główną rolę odgrywa największe okno zatytułowane Konstrukcja. Okno to, pokazuje rzut całej konstrukcji usztywniającej: konstrukcję nieodkształconą (linia ciągła pojedynczej grubości), odkształconą (pogrubiona linia ciągła) i poziomy pośrednie (linia przerywana pojedynczej grubości). W górnej części ekranu zlokalizowane jest menu główne programu i pasek narzędziowy. W nagłówku okna wizualizatora wypisana jest nazwa pliku z danymi opisującymi konstrukcję. Strona 12

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7V wizualizator przemieszczeń Rysunek 8: Okno wizualizatora przemieszczeń 4.3. Menu programu Menu wizualizatora składa się z trzech grup funkcji: Plik, Widok i Wybierz. PoniŜej opisane zostaną wszystkie opcje menu. Dla kaŝdej z nich podana zostanie ponadto przyporządkowana jej kombinacja klawiszy. 4.3.1. Grupa Plik 4.3.1.1 Opcja Zamknij Powoduje zamknięcie okna wizualizatora przemieszczeń i powrót do głównego okna systemu BW4Win. 4.3.2. Grupa Widok Strona 13

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7V wizualizator przemieszczeń 4.3.2.1 Opcja Poziomy pośrednie UŜywając tej opcji moŝna włączyć lub wyłączyć rysowanie (linią przerywaną pojedynczej grubości) poziomów pośrednich w oknie konstrukcja. Poziomy te widoczne są na Rysunek 8. Widok z wyłączonymi poziomami pośrednimi pokazuje Rysunek 9. 4.3.2.2 Opcja Osie układu Za pomocą tej opcji moŝna włączyć lub wyłączyć wyświetlanie, w oknie konstrukcja, osi układu współrzędnych. Standardowo po uruchomieniu programu osie są rysowane. 4.3.2.3 Opcja Tło białe Ekran kolorowy nie najlepiej nadaje się do wydruku (szczególnie za pomocą czarno-białej drukarki). Z tego powodu program posiada opcję pozwalającą na zmianę tła programu z kolorowego na białe (i odwrotnie). Okno postprocesora po wybraniu tej opcji pokazuje Rysunek 9. Rysunek 9: Czarno-białe okno wizualizatora przemieszczeń 4.3.2.4 Opcja Pasek narzędziowy Opcja ta pozwala na włączenie lub wyłączenie paska narzędziowego, dzięki czemu nastąpi zwiększenie okna konstrukcja. 4.3.3. Grupa Wybierz Strona 14

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7V wizualizator przemieszczeń 4.3.3.1 Opcja MnoŜnik Tutaj zmienić moŝna wartość mnoŝnika, czyli liczby, przez którą przemnoŝone jest przemieszczenie konstrukcji odkształconej rysowanej w oknie konstrukcja. Po wczytaniu nowych danych mnoŝnik przyjmuje zawsze wartość 20. UŜycie tej opcji, spowoduje pojawienie się na ekranie okna, dającego uŝytkownikowi moŝliwość podania nowej jego wartości. Rysunek 10: Dialog pozwalający na wprowadzenie wartości mnoŝnika Podana wartość powinna być większa od 0 i nie powinna przekraczać 65535. W przypadku wprowadzenia niedozwolonej wartości, program zareaguje odpowiednim komunikatem błędu. 4.3.3.2 Opcja Rzędna Opcja ta umoŝliwia zmianę wartości rzędnej. Zmiany tej moŝna dokonać za pomocą opcji Następna i Poprzednia. Opcja Następna spowoduje zwiększenie, a Poprzednia zmniejszenie wartości rzędnej. Spowoduje to wyznaczenie nowych wartości minimalnego i maksymalnego przemieszczenia oraz zmianę zawartości okna konstrukcja. 4.3.3.3 Opcja Przemieszczenie Tutaj zmienić moŝna rodzaj przemieszczeń ekstremalnych. Do wyboru mamy następujące rodzaje: Vx max, Vx min, Vy max i Vy min. Opcja ta jest aktywna tylko w przypadku, gdy w oknie konstrukcja wyświetlane są przemieszczenia ekstremalne (warianty). 4.3.3.4 Opcja Schemat Za pomocą tej opcji zmienić moŝna numer schematu. Po pojawieniu się okna dialogowego, podać naleŝy numer schematu i nacisnąć przycisk Enter lub OK. System zmieni wtedy numer schematu na numer wprowadzony przez uŝytkownika lub wyświetli komunikat błędu, w przypadku podania błędnej wartości. Strona 15

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach 4.3.3.5 Opcja Wariant Opcja ta umoŝliwia zmianę numeru wariantu. UŜycie jej jest analogiczne do uŝycia opcji Schemat. 4.4. Pasek narzędziowy Pasek narzędziowy zlokalizowany jest (tak jak w przypadku większości aplikacji działających w systemie Windows) w górnej części okna programu. MoŜna go włączyć lub wyłączyć za pomocą opcji Pasek narzędziowy z menu Widok (patrz punkt 4.3.2.4). Pasek podzielony został na cztery części, z których pierwsze trzy składają się z dwóch list wyboru. W pierwszej części zmienić moŝna numer schematu lub wariantu. Np. aby zmienić numer wariantu, wystarczy wybrać z pierwszej listy słowo Wariant, a następnie, z drugiej listy numer wariantu, który nas interesuje. W drugiej części paska narzędziowego, w podobny sposób, wybrać moŝna typ przemieszczenia ekstremalnego (opcja ta jest aktywna tylko, gdy w oknie konstrukcja wyświetlane są przemieszczenia ekstremalne warianty), a w trzeciej - wartość rzędnej. Za pomocą przycisków zmniejsz i zwiększ zmieniać moŝna wartość mnoŝnika. 5. Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach 5.1. Wprowadzenie Zadaniem postprocesora BW7F jest rysowanie wykresów przemieszczeń poziomych V G (z) i sił tnących w pionowych pasmach nadproŝy n N (z) dla danego układu usztywniającego. Dane wejściowe, podobnie jak pozostałe postprocesory systemu, program czerpie z plików o rozszerzeniu *.bw7 lub *.bw8.. 5.2. Okno wizualizatora W nagłówku okna wizualizatora wypisana jest nazwa pliku z danymi opisującymi konstrukcję. Samo okno podzielone jest na kilka podokien (Rysunek 11). Pierwsze z nich, znajdujące się w górnej części ekranu, zawiera opis obiektu (konstrukcji), na który składają się cztery linie tekstu. W prawej części ekranu znajduje się podłuŝne okno opisów wspólnych zawierające: numer schematu / wariantu, jednostki długości, kątów oraz funkcji intensywności sił w nadproŝach i złączach. Główną rolę odgrywają okna wykresów. Liczba tych okien jest zmienna, tzn. uŝytkownik sam moŝe zadecydować, ile ma ich być, przy czym maksymalna liczba okien wykresów to 10, a minimalna - 1. KaŜde okno wykresów posiada nagłówek (w którym podany jest numer okna) oraz składa się z dwóch części. Pierwsza z nich zawiera osie układu współrzędnych i wykresy podanych funkcji, a druga nazwy narysowanych w danym oknie funkcji oraz wartość maksymalną i minimalną wraz z wartością rzędnej na jakiej ona występuje, podaną dla funkcji osiągającej wartość Strona 16

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach maksymalną co do wartości bezwzględnej, a takŝe współrzędne na których występują te wartości ekstremalne. Rysunek 11: Okno postprocesora BW7F W dalszej części pojawiać się będzie pojęcie okna aktywnego. Okno takie posiada wytłuszczony (ang. bold) nagłówek i jest to okno, w którym rysowane, bądź dorysowywane będą wybrane przez uŝytkownika funkcje. Wybór okna aktywnego opisuje punkt 5.6. Na powyŝszym rysunku, oknem aktywnym jest okno nr 1. 5.3. Menu programu Menu wizualizatora składa się z trzech grup funkcji: Plik, Widok i Wybierz. PoniŜej opisane zostaną wszystkie opcje menu wraz z przyporządkowanymi im kombinacjami klawiszy. 5.3.1. Grupa Plik 5.3.1.1 Opcja Zamknij Powoduje zamknięcie okna wizualizatora zmienności sił w nadproŝach i powrót do głównego okna systemu. Strona 17

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach 5.3.2. Grupa Widok 5.3.2.1 Opcja Liczba okien Opcję tę naleŝy uŝyć w celu zmiany liczby okien wykresów, wyświetlanych w głównym oknie wizualizatora. UŜytkownik wpisuje liczbę okien z przedziału od 1 do 10, a system aktualizuje widok okna postprocesora. Rysunek 12: Dialog pozwalający na wprowadzenie liczby okien 5.3.2.2 Opcja Węzły interpolacji Wizualizator zmienności sił w nadproŝach, wykreśla wykres funkcji, mając dane tylko kilka punktów (zwanych tu węzłami interpolacji), przez które ta funkcja przechodzi. W programie istnieje moŝliwość wyświetlenia tych punktów (patrz Rysunek 13). Standardowo, po uruchomieniu postprocesora, węzły interpolacji nie są wyświetlane (co pokazuje Rysunek 11). Opcja ta dotyczy jedynie wykresów utworzonych na podstawie danych tablicowych. 5.3.2.3 Opcja Funkcje w postaci wielomianowej W przypadku, gdy dane reprezentują budynek podzielony na kilka stref, program umoŝliwia pracę w dwóch trybach pobierania wartości funkcji. Pierwszym domyślnym trybem jest reprezentacja wielomianowa badanych funkcji. Tryb ten jest w tym przypadku trybem zalecanym. W trybie tym funkcje reprezentowane są jako tablica współczynników wielomianów. W drugim przypadku funkcje reprezentowane są jako zbiór dyskretnych wartości zapisanych w tablicy. Ciągły wykres uzyskujemy wówczas korzystając z metod interpolacyjnych (CubicSplain). W przypadku, gdy w budynku nie ma stref sztywności (nh=0) wówczas program pracuje w trybie tablicowym i opcja wielomianowej postaci funkcji jest niedostępna. W trybie tym nie istnieje moŝliwość wyświetlenia węzłów interpolacyjnych. 5.3.2.4 Opcja Tło białe Ekran kolorowy nie najlepiej nadaje się do wydruku (szczególnie za pomocą czarno-białej drukarki). Z tego powodu program posiada opcję pozwalającą na zmianę tła programu Strona 18

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach z kolorowego na białe (i odwrotnie). Ekran postprocesora po wybraniu tej opcji przedstawia Rysunek 13. Rysunek 13: Czarno-białe okno wizualizatora; widoczne węzły interpolacji 5.3.2.5 Opcja Pasek narzędziowy Opcja ta pozwala na włączenie lub wyłączenie paska narzędziowego, dzięki czemu nastąpi zwiększenie okien wykresów. 5.3.3. Grupa Wybierz 5.3.3.1 Opcje Okno aktywne Strona 19

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach Rysunek 14: Dialog pozwalający na wybór aktywnego okna Opcja ta pozwala na wybór aktywnego okna korzystając z klawiatury. UŜycie jej jest analogiczne do wyboru aktywnego okna za pomocą wskaźnika myszy. 5.3.3.2 Opcje Rysuj funkcję i Dorysuj funkcję Opcja Rysuj funkcję umoŝliwia narysowanie wybranej funkcji (patrz opis paska narzędziowego) w oknie aktywnym. JeŜeli w oknie tym narysowane juŝ były jakieś funkcje, zostaną one wymazane, a w ich miejsce narysowana będzie wybrana wcześniej funkcja. W przypadku opcji Dorysuj funkcję, nowa funkcja zostanie dorysowana do aktualnej zawartości okna. JeŜeli w danym oknie chcemy narysować dwie lub więcej funkcji, dla pierwszej z nich uŝywamy opcji Rysuj funkcję, a dla następnych - Dorysuj funkcję. 5.3.3.3 Opcja Schemat Rysunek 15: Dialog pozwalający na wybór schematu Za pomocą tej opcji zmienić moŝna numer schematu. Po pojawieniu się okna dialogowego, podać naleŝy numer schematu i nacisnąć przycisk Enter lub OK. System zmieni wtedy numer schematu na numer wprowadzony przez uŝytkownika lub wyświetli komunikat błędu, w przypadku podania błędnej wartości. 5.3.3.4 Opcja Wariant Strona 20

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach Rysunek 16: Dialog pozwalający na wybór wariantu Opcja ta umoŝliwia zmianę numeru wariantu. UŜycie jej jest analogiczne do uŝycia opcji Schemat. 5.4. Pasek narzędziowy Pasek narzędziowy, zlokalizowany w górnej części okna modułu, moŝna włączyć lub wyłączyć za pomocą opcji Pasek narzędziowy z menu Widok. Pasek podzielony został na dwie części. W pierwszej z nich, zmienić moŝna numer schematu lub wariantu. Np. aby zmienić numer wariantu, wystarczy wybrać z pierwszej listy słowo Wariant, a następnie, z drugiej listy numer wariantu, który nas interesuje. W drugiej części paska narzędziowego, w podobny sposób, wybrać moŝna typ funkcji i funkcję, jaka ma być rysowana w oknie aktywnym oraz numer strefy (lub cały budynek). Po wyborze typu funkcji, dostępne są tylko wybrane funkcje do narysowania. Przy wyborze pochodnych do wyboru moŝliwe są jedynie funkcje Vx, Vy i Fi. Przy wyborze całek, jako funkcje podcałkowe wybrać moŝemy funkcje n. Wybór typu funkcji Inne... omówiony zostanie w części 5.5. MoŜliwe jest równieŝ ograniczenie wykresów do zadanej strefy. Po wyborze strefy wszystkie wykresy zostaną ograniczone do danej strefy. W przypadku, gdy budynek nie ma stref do wyboru dostępna jest tylko pozycja Cały budynek. Za pomocą przycisku Rysuj funkcję, narysować moŝna wybraną funkcję w oknie aktywnym (dotychczasowa zawartość okna zostanie wówczas wyczyszczona). Przycisk Dorysuj funkcję spowoduje natomiast dorysowanie nowej funkcji do aktualnej zawarotści wybranego okna. 5.5. Rysowanie dowolnej funkcji zdefiniowanej przez uŝytkownka Po wyborze funkcji typu Inne... program umoŝliwia narysowanie wykresu dowolnej funkcji zaleŝnej od zmiennej z. Dane opisujące funkcje zapisane są w pliku *.d-r i mogą być podane w postaci tablicowej lub wielomianowej. W celu narysowania wykresu dowolnej funkcji Strona 21

Podręcznik uŝytkownika: Postprocesor BW7F wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń i sił w nadproŝach naleŝy wybrać typ funkcji Inne... a następnie wcisnąć klawisz Rysuj funkcję lub Dorysuj funkcję. Po tym pojawi się okno dialogowe umoŝliwiające określenie parametrów funkcji: Rysunek 17: Okna dialogowe pozwalający na definicję dowolnej funkcji W celu określenia funkcji naleŝy podać adres w tablicy INTA wskazującej zbiór funkcji zaleŝnych od pewnego parametru. Do tego słuŝy pierwszy panel okna dialogowego Dane funkcji. Listę dostępnych wartości INTA określa plik INTA.ini. Po wciśnięciu klawisza program wykona sprawdzenie, czy adres zawiera się w zakresie [101,400] i czy wskazuje na wektor lub macierz całkowitoliczbową. Po przejściu do następnego panelu, uŝytkownik moŝe wybrać wiersz/kolumnę określającą wskaźnik do tablicy zawierającej definicję grupy funkcji. W przypadku, gdy adres INTA wskazuje na tablicę całkowitoliczbową, wówczas na panelu tym aktywne jest dodatkowo pole Kolumna. Po tym kroku sprawdzona zostanie poprawność wprowadzonego wiersza/kolumny oraz typ wskazywanych danych. Adres INTA[wiersz(,kolumna)] wskazywać powinien macierz rzeczywistą. Ostatni panel umoŝliwia podanie nazwy danej funkcji umieszczonej na wykresie (domyślnie jest to nazwa określona w pliku INTA.ini) oraz numeru wiersza wskazującego wybraną funkcję. Liczba stref oraz typ danych podane są tylko informacyjnie. Typ danych dla podanego adresu INTA określony jest w pliku INTA.ini. Funkcja uŝytkownika zostanie narysowana w trybie zdefiniowanym w pliku INTA.ini, niezaleŝnie od trybu pracy systemu. W przedstawionym powyŝej przykładzie tablica INTA[212] wskazuje na tablicę adresów V0_pw[1..nsch] (nsch liczba schematów). Wybieramy schemat numer 1 (Pozycja = 1). Adres ten wskazuje na dane w postaci wielomianowej. Pierwszy wiersz, który został wybrany, wskazuje na tablicę współczynników wielomianów określających funkcję Vx. 5.6. Rysowanie funkcji w wybranym oknie wykresów Pierwszą czynnością, jaką musi wykonać uŝytkownik, chcący naryswać wybraną (za pomocą paska narzędziowego) funkcję, jest wybór okna wykresów, w którym ta funkcja ma zostać narysowana (lub dorysowana), czyli okna aktywnego. Kiedy mamy juŝ wybraną funkcję i okno aktywne, wystarczy tylko uŝyć opcji Rysuj funkcję bądź Dorysuj funkcję, umieszczoną w menu i na pasku narzędziowym. Strona 22

Podręcznik uŝytkownika: Inne operacje postprocesorów 6. Inne operacje postprocesorów 6.1. Zmiana rozmiaru okna wizualizatora Okna wszystkich wizualizatorów moŝna dowolnie skalować (ograniczenie dotyczy tylko minimalnej wielkości okna), a wszystkie podokna programów dostosują swą wielkość do okna głównego. 6.2. Wstawianie ekranu wizualizatora do edytora tekstu Aby wstawić okno wizualizatora do edytora tekstu (np. MS Worda) skorzystać moŝna ze standardowych mechanizmów systemu Windows. Naciśnięcie klawiszy ALT+PrintScreen powoduje umieszczenie aktywnego okna w schowku. Ze schowka moŝna je łatwo wkleić do edytora uŝywając opcji Wklej z menu Edycja. W tym samym celu, uŝyć moŝna dowolnego programu graficznego wyposaŝonego w opcję Capture (np. Paint Shop Pro), pozwalającego na zapis wybranego fragmentu ekranu do pliku graficznego (np. *.gif). Plik taki naleŝy następnie, w edytorze tekstu MS Word, zaimportować uŝywając funkcji Wstaw / Rysunek / Z pliku.... 7. Podsumowanie Opisane postprocesory umoŝliwiają skrócenie pracochłonnej i uciąŝliwej analizy wyników otrzymanych w wyniku działania systemu obliczania konstrukcji oraz oceny rozkładu napręŝeń w poszczególnych ścianach układu usztywniającego. Mogą być takŝe uŝyte do sprawdzenia poprawności danych wpisanych przez projektanta. Otrzymane z postprocesorów rysunki wskazują projektantowi fragmenty konstrukcji wymagające wzmocnienia, bądź teŝ miejsca poczynienia moŝliwych oszczędności bez szkody dla bezpieczeństwa budynku. Opis przykładu zastosowania wizualizatora przemieszczeń znaleźć moŝna w literaturze [Wdo00]. 8. Literatura [Bog94] Bogenschütze P. M. Borland & Turbo Pascal 7.0. Podstawy profesjonalnego programowania, SIGMA NOT, Warszawa 1994. [Bur95] Burden R.L., Faires J.D. "Numerical Analysis", PWS Publishers, 1985. [Eri98] Erikson H., Penker M., UML Toolkit, Wiley Computer Publishing, 1998. Strona 23

Podręcznik uŝytkownika: Literatura [Mar93] Marciniak A. Borland Pascal 5.5, Nakom, Poznań 1993. [Mil98] Miller T., Powell D. Delphi 2, Helion, Gliwice 1998. [Osi97] Osier D., Grobman S., Batson S. Delphi 3, Helion, Gliwice 1997. [Wdo00] [Wdo93] [Wdo95] [Wdo99] Wdowicki J., Tomaszewski A., Wdowicka E. Prezentacja wyników w systemie obliczania budynków usztywnionych ścianami, IV Szkoła komputerowego wspomagania projektowania, wytwarzania i eksploatacji, Helion, Jurata 2000. Wdowicka E., Wdowicki J. Analiza statyczna przestrzennych układów ścianowych z nadproŝami. Część V. Przykłady obliczeń Metody komputerowe w InŜynierii Lądowej, Tom 3, Nr 2, 1993, s. 35-59. Wdowicki J., Rogoziński J. Pre- and postprocessor of system for static analysis of multistorey buildings Computer Methods in Civil Engineering 1995, No 1, p.39-53. Wdowicki J., Tomaszewski W., Tomaszewski A. Dymanic main storage allocation in computer programs for analysis of structures, XIV Polish Conference on Computer Methods in Mechanics (1999), p.387-388. Strona 24