Prof. dr hab. Sławomir I. Bukowski, prof. zw. Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny Im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu Wydział Ekonomiczny Katedra Biznesu i Finansów Międzynarodowych Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Pradeep Kumar pt. The Determinants of Foreign Direct Investment in Emerging Economies: The case of India and Poland (Warsaw 2015) A. Ocena problemu badawczego, tezy badawczej i hipotez badawczych, metod badawczych Recenzowana praca została przygotowana w języku angielskim i składa się ze streszczenia w języku angielskim i polskim, spisu rysunków, spisu tabel, listy skrótów, wstępu, sześciu rozdziałów, z których ostatni szósty zawiera wnioski i rekomendacje (stanowi on zakończenie), listy publikacji z lat 2012-2015 i bibliografii (łącznie 217 stron). Pracę kwalifikuję do dyscypliny ekonomia. Przedmiotem badań doktoranta była analiza czynników i warunków determinujących bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w gospodarkach wschodzących (emerging economies) na przykładzie Indii i Polski Temat pracy został właściwie sformułowany. Wstęp w recenzowanej pracy zasługuje na szczególną uwagę. Jest obszerny i w zasadzie dobrze napisany. Autor sformułował w sposób jasny i logiczny cele badawcze, których efektem jest rozprawa doktorska. Niestety, nie sformułował tezy badawczej i hipotez 1
badawczych explicite. Stąd też, recenzent może się domyślać, że chodzi o wykazanie, że w Indiach i w Polsce stworzono warunki instytucjonalne sprzyjające zarówno bezpośrednim inwestycjom zagranicznym w tych krajach, jak również bezpośrednim inwestycjom zagranicznym krajowych przedsiębiorstw. Przy czym, warto zauważyć, że można o tym przeczytać nie we wstępie, ale w streszczeniu pracy Autor podkreśla, ponadto znaczenie nowej liberalnej polityki gospodarczej w obu krajach począwszy od 1991 r. dla rozwoju BIZ. Dalej, autor pisze, że Efektywność BIZ na wschodzących rynkach ma sens wtedy, kiedy źródła BIZ związane są z kolejnym wschodzącym rynkiem ( s. xxiii). Nie jest to zrozumiale. To wszystko powoduje, że praca pod względem metodologicznym jest słaba. Doktorant przedstawił w streszczeniu pracy zastosowane w pracy metody badawcze w sposób właściwy i odpowiadający przedmiotowi badań. Na szczególną uwagę zasługują studia przypadku, przeprowadzone przy pomocy badań kwestionariuszowych. I to oceniam pozytywnie, jako mocną stronę pracy. B. Konstrukcja pracy i ocena merytoryczna oraz formalna treści pracy Struktura pracy jest w zasadzie logiczna, aczkolwiek sugerowałbym rozpocząć pracę od rozdziału drugiego teoretycznego, a następnie przejść do rozdziału umieszczonego w pracy, jako pierwszy. Aczkolwiek, układ przyjęty przez doktoranta nie jest błędem. W rozdziale pierwszym pt. Rozwój BIZ w gospodarkach rozwijających się i wschodzących doktorant przedstawił główne tendencje w rozwoju BIZ w Polsce i w Indiach na tle tendencji i zjawisk w gospodarkach wschodzących i w gospodarce światowej Rozdział drugi pt. Determinanty bezpośrednich inwestycji zagranicznych: przegląd literatury ma charakter teoretyczny i nie budzi zastrzeżeń. Autor nie opisuje teorii, ale przy 2
ich pomocy wyjaśnia znaczenie poszczególnych determinant BIZ. Stanowi to dobry punkt wyjścia do dalszej analizy opartej na statystykach i materiale faktograficznym uzyskanym w drodze badań kwestionariuszowych. W rozdziale trzecim pt. Ocena indyjskich inwestorów działających w Polsce doktorant dokonał analizy determinant indyjskich BIZ w Polsce na podstawie informacji i danych zebranych w badaniach kwestionariuszowych. Analogicznie, w rozdziale czwartym, doktorant przeprowadził analizę determinant polskich BIZ w Indiach. W rozdziale piątym pt. Potencjalni partnerzy: India, EU i Polska. Perspektywy doktorant przeprowadził szczegółową analizę historycznych i współczesnych uwarunkowań współpracy gospodarczej, w tym BIZ między Indiami a UE i Polską. Przeprowadzone w rozdziałach drugim, trzecim, czwartym i piątym analizy pozwoliły autorowi realizację celów badawczych i sformułowanej explicite tezy pracy. Z pewnością jasne sformułowanie tezy badawczej oraz hipotez uczyniłoby pracę bardziej przejrzystą i uporządkowaną. Wnioski i rekomendacje zawarte w rozdziale szóstym zostały sformułowane poprawnie i odzwierciedlają treść pracy. C. Uwagi szczegółowe Pod względem formalnym praca jest poprawna. Jednakże warto zwrócić uwagę na kilka uchybień: 1) Błędy formalne w zapisach w zestawieniu bibliograficznym. 3
2) Autor w stosunkowo niewielkim stopniu wykorzystał w analizach dostępne dane statystyczne 3) Słabe wykorzystanie metod statystycznych 4) Brak analizy wskaźników makroekonomicznych dotyczących gospodarki Indii i Polski. Analiza makroekonomiczna powinna Stanowic tło dla analizy BIZ. D. Wnioski Recenzowana rozprawa doktorska stanowi oryginalne rozwiązanie problemu naukowego, sformułowanego w postaci pytań badawczych. Stanowi również pewien wkład w dyskusję nad problematyką bezpośrednich inwestycji zagranicnych i ich uwarunkowań. poprawne. Język pracy jest poprawny i przejrzysty. Odwołania do źródeł i ich wykorzystanie jest Treść rozprawy i zastosowane procedury badawcze, wskazują na obszerną ogólną wiedzę teoretyczną doktoranta i metodologiczną w zakresie ekonomii, a także umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej. Praca jest wartościowa, jednakże jej wartość pomniejszają słabości metodologiczne, brak sformułowanej tezy i hipotez explicite. Rozprawa w zasadzie w spełnia warunki określone w art. 13.1 Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (z późniejszymi zmianami) dotyczące rozpraw doktorskich. 4
Wnioskuję, zatem o dopuszczenie rozprawy doktorskiej mgr Pradeep Kumar do publicznej obrony w dziedzinie nauk ekonomicznych w dyscyplinie ekonomia. Radom, 04 września 2015 r. 5