OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM za 2011 r.

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W LUBLINIE OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM za 2011 r. Opracowano w Wydziale Monitoringu Środowiska Zatwierdził: Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Lublinie mgr inż. Leszek Żelazny Lublin, marzec 2012 r.

1. Wstęp Lubelski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przedstawia dziesiątą roczną ocenę jakości powietrza w województwie lubelskim sporządzoną na podstawie art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska. Podobnie jak ocena za 2010 r., niniejsza zawiera również obowiązki nałożone dyrektywą 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. Jedynie nowym elementem jest uwzględnienie poziomu docelowego dla pyłu PM2,5. Pod względem metodologicznym stanowi kontynuację ocen wykonywanych w latach wcześniejszych. Niniejszy dokument obejmuje ocenę i klasyfikację wszystkich stref w województwie za 2011r., z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin. Zgodnie z pismem GIOŚ z dnia 9 lutego 2012 r., znak: DM/5102-07/01/2012/BT, ocena została wykonana w oparciu o definicję strefy określonej w projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, stanowiącej transpozycję dyrektywy 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. i przewidującą dla obszaru województwa lubelskiego dwie strefy. Podstawa prawna: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz.1377), dyrektywa 2004/107/WE z 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wwa w otaczającym powietrzu, dyrektywa 2008/50/WE, Dyrektywa CAFE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, oraz Wytyczne do rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej wg zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE, zatwierdzone przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zalecone do stosowania pismem z dnia 9 lutego 2012 r. znak: DM/5102-07/01/2012/BT. Celem sporządzenia oceny jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji zanieczyszczających powietrze na obszarze poszczególnych stref w zakresie umożliwiającym: - dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o obowiązujące kryteria, - uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze strefy, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych, - wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach, - wskazanie potrzeb dotyczących wzmocnienia istniejącego systemu monitoringu i oceny. Zgodnie z projektem ustawy Poś dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie, strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy, - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.,

- pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Kryteriami klasyfikacji stref są: - poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu oraz, w niektórych przypadkach, dozwolona liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego, - poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu powiększone o margines tolerancji (dozwolone przypadki przekroczeń poziomu dopuszczalnego odnoszą się również do jego wartości powiększonej o margines tolerancji), - poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu oraz, w przypadku ozonu dla kryterium ochrony zdrowia, dozwolona liczba przekroczeń poziomu docelowego, - poziomy celów długoterminowych dla ozonu w powietrzu. Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni, oraz odrębnie dla każdej substancji dokonuje klasyfikacji stref, w których: a) dla przypadków, gdy jest określony margines tolerancji: 1) poziom stężeń przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji*, 2) poziom stężeń mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji*, 3) poziom stężeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego*, b) dla przypadków, gdy margines tolerancji nie jest określony lub wynosi zero: 1) poziom stężeń przekracza poziom dopuszczalny*, 2) poziom stężeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego*, 3) poziom stężeń przekracza poziom docelowy*, 4) poziom stężeń nie przekracza poziomu docelowego*, 5) poziom stężeń przekracza poziom celu długoterminowego*, 6) poziom stężeń nie przekracza poziomu celu długoterminowego*. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń. Uwzględniając ww. Wytyczne, wynikiem oceny dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: klasa A - jeżeli stężenia substancji na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych bądź poziomów docelowych, klasa B jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; klasa C - jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne bądź poziomy docelowe, klasa C2 - w przypadku pyłu PM2,5 jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziom docelowy (dodatkowa klasyfikacja zgodnie z pismem GIOŚ z dnia 9.02.2012 r., znak: DM/5102-07/01/2012/BT) natomiast dla parametru jakim jest poziom celu długoterminowego dla ozonu, przewidziane są: klasa D 1 jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego, klasa D 2 - jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego. 2

2. Informacje ogólne o województwie lubelskim 2.1. Obszar, ludność, topografia Województwo lubelskie sąsiaduje z województwami: podlaskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podkarpackim. Od wschodu graniczy z Ukrainą i Białorusią. Jest trzecim pod względem wielkości regionem w kraju. Zajmuje obszar 25 122 km 2 (8% powierzchni Polski) i liczy 2 151 895 mieszkańców (5,6% ludności Polski) stan na 31.12.2010 r. Średnia gęstość zaludnienia w województwie wynosi 86 osób na km 2 (w Polsce 122 osoby na km 2 ). Gęstość zaludnienia w Aglomeracji Lubelskiej wynosi 2 370, a w strefie lubelskiej 72 osoby na km 2. Administracyjnie województwo obejmuje 24 powiaty, w tym 4 miasta na prawach powiatu i 213 gmin, z których 20 to gminy miejskie, 21 miejsko wiejskie i 172 gminy wiejskie. Topografia województwa wykazuje nachylenie ku północy. Rzeźba terenu układa się w 3 pasy: kotlin podgórskich, wyżyn i nizin. Część południowa: Kotlina Sandomierska, to rozległe obniżenie tektoniczne z dominującymi równinami piaszczystymi. Część środkową stanowią: pofałdowana i pocięta wąwozami lessowymi - Wyżyna Lubelska oraz wypiętrzona Wyżyna Wołyńska i Roztocze. 22 % powierzchni województwa to prawnie chronione obszary o szczególnych walorach przyrodniczych. Północną część stanowią równiny Mazowsza, południowego Podlasia i Polesia Lubelskiego. 2.2 Ogólna charakterystyka warunków meteorologicznych (na podstawie danych udostępnionych przez IMGW w Warszawie) Na wszystkich stacjach meteorologicznych zlokalizowanych na obszarze województwa lubelskiego przebieg temperatur w 2011 r. zmieniał się podobnie. Średnie roczne temperatury w 2011 r. wynosiły: w Lublinie 8,3 o C, w Terespolu i Włodawie po 8,4 o C. W stosunku do roku 2010 średnie roczne temperatury były wyższe: w Lublinie o 0,8 o C, w Terespolu i Włodawie o 0,7 o C. Najzimniejszym miesiącem był luty ze średnią miesięczną temperaturą wynoszącą: -4,7 o C na stacji w Lublinie, -4,8 o C w Terespolu, -4,6 o C we Włodawie. Najcieplejszymi miesiącami były: czerwiec, lipiec i sierpień ze zbliżoną średnią miesięczną temperaturą na wszystkich stacjach, wynoszącą od 17,9 o C do 19,0 o C (rys.1). Roczne sumy opadów atmosferycznych w 2011 r. wynosiły: w Lublinie 501,7 mm, tj. o 3,2% mniej niż w 2010 r., w Terespolu 505,8 mm tj. o 30,1% mniej niż w 2010 r., natomiast we Włodawie 654,1 mm tj. o 7,5% więcej niż w roku 2010. Największe ilości opadów wystąpiły w lipcu we Włodawie 237,4 mm. Najniższe sumy opadów zaobserwowano na wszystkich stacjach w listopadzie, wynosiły: 0,5 mm na stacji we Włodawie, 1,0 mm w Lublinie i 4,6 mm w Terespolu (rys.2). Analiza rocznych, zimowych jak i letnich przebiegów częstości wiatrów w 2011 r. wykazała, że na Lubelszczyźnie dominowały wiatry zachodnie z przewagą południowo-zachodnich, stanowiły one odpowiednio na stacjach IMGW: w Lublinie 63,3% w roku, 64,4% w sezonie chłodnym, w Terespolu 58,8%, w roku, 59,4% w sezonie chłodnym, 58,1% w sezonie letnim, we Włodawie - 62,3% w roku, 63,8% w sezonie chłodnym, 60,8% w sezonie letnim. Jedynie na stacji IMGW w Lublinie w sezonie letnim dominowały wiatry zachodnie z przewagą północnozachodnich, które stanowiły 61,6% wszystkich wiatrów (rys. 3). 3

[ o C] 20 Średnie m iesięczne tem peratury w 2011 r. 15 10 5 0-5 I II III IV V V I V II V III IX X XI XII Lublin Terespol Włodaw a Rys.1. Średnie miesięczne temperatury na stacjach meteorologicznych woj. lubelskiego (na podstawie danych IMGW) [mm] 240 200 160 120 80 40 0 Miesięczne sum y opadów w 2011 r. I II III IV V V I V II V III IX X XI XII Lublin Terespol Włodaw a Rys.2. Miesięczne sumy opadów atmosferycznych na stacjach meteorologicznych woj. lubelskiego (na podstawie danych IMGW) 2.3. Główne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza Emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych, tj. z sektora energetyczno-przemysłowego województwa lubelskiego (wg danych GUS) w 2010 r. wynosiła: 2,78 tys. ton pyłów (4,4% emisji krajowej), 5 196,10 tys. ton gazów (2,4% emisji krajowej), co ustawia województwo lubelskie na: 11 miejscu pod względem emisji pyłów, 12 miejscu pod względem emisji gazów. Ponadto na obszarze województwa lubelskiego znaczącymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza mającymi duży procentowy udział w stężeniach pyłu PM10 są: emisja liniowa tj. komunikacja, głównie transport samochodowy oraz emisja powierzchniowa z indywidualnego ogrzewania budynków. Województwo lubelskie jest zróżnicowane pod względem rozmieszczenia źródeł emisji. Duża część województwa to obszary typowo rolnicze. Największe punktowe źródła emisji zlokalizowane są w większości w miastach. 4

1 8, 0 1 2, 0 6, 0 0, 0 1 8, 0 1 2, 0 6, 0 0, 0 1 8, 0 1 2, 0 6, 0 0, 0 Lublin 2011 r. N NNW NNE NWW W NEE E rok sezon chłodny sezon letni cisza: 5,5 % 3,8 % 7,1 % SWW SEE SSW SSE S Terespol 2011 r. N NNW NNE NWW W NEE E rok sezon chłodny sezon letni cisza: 5,5 % 3,7 % 7,4 % SWW SEE SSW SSE S Włodaw a 2011 r. N NNW NNE NWW W NEE E rok sezon chłodny sezon letni cisza: 4,2 % 3,2 % 5,3% SWW SEE SSW SSE S Rys. 3. Roczne i sezonowe róże wiatrów dla stacji meteorologicznych woj. lubelskiego w 2011 r. 5

3. Opis systemu oceny Ocena za 2011 r. została wykonana w oparciu o kryteria określone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz wymienionymi we wstępie dyrektywami. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska oraz zapisami ww. aktów prawnych ocenie podlegają następujące substancje: benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, ołów, tlenek węgla, ozon, pył zawieszony PM10 i PM2,5, arsen, kadm, nikiel, benzo/α/piren dla kryteriów określonych ze względu na ochronę zdrowia, dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon dla kryteriów określonych ze względu na ochronę roślin. Sposoby oraz metody możliwe do zastosowania, a także zakres dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 5, poz. 31). Zgodnie z definicją strefy określoną w projekcie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska niniejsza ocena została wykonana dla dwu stref województwa lubelskiego tj. Aglomeracji lubelskiej i strefy lubelskiej. Oceny poziomu substancji w powietrzu na obszarze województwa lubelskiego dokonano na podstawie funkcjonującej w 2011 r. wojewódzkiej sieci pomiarowej określonej w Programie Państwowego Monitoringu Środowiska województwa lubelskiego na lata 2010-2012 oraz Aneksie Nr 2 do niniejszego programu (mapa 1). Sieć pomiarową tworzyły: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz Roztoczański Park Narodowy. W ocenie wykorzystano: dane pomiarowe ze stacji województw ościennych, dane udostępnione przez Zakłady Azotowe Puławy w Puławach, dane meteorologiczne pozyskane z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej a także metodę obiektywnego szacowania, zweryfikowane wyniki pomiarów manualnych prowadzonych codziennie, wyniki pomiarów okresowych, a także serie pomiarowe ze stacji automatycznych. Niektóre serie pomiarowe posiadały niską kompletność i znacznie odbiegały od wymagań określonych dla pomiarów ciągłych. Zostały jednak wykorzystane w połączeniu z danymi o wielkości i rozmieszczeniu źródeł emisji zanieczyszczeń i wynikami pomiarów okresowych jako podstawa do szacowania poziomu stężeń. O zaliczeniu strefy do określonej klasy decydowały obszary o najwyższych stężeniach zanieczyszczenia na terenie strefy. Za podstawę określenia klasy strefy uznano metody oceny zastosowane w tych obszarach. Klasyfikacji stref dokonano oddzielnie dla dwu grup kryteriów: określonych w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju, uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej), określonych w celu ochrony roślin. 6

W ocenie wyróżniono dwa poziomy agregacji wyników klasyfikacji stref: Poziom 1: klasyfikacja wg parametrów (klasyfikację przeprowadzono dla każdego zanieczyszczenia, dla każdego parametru znajdującego zastosowanie w strefie, uwzględniając obszary ochrony uzdrowiskowej oraz różne czasy uśredniania stężeń dopuszczalnych i docelowych), Poziom 2: klasyfikacja wg zanieczyszczeń (każdej strefie przypisano jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, oddzielnie ze względu na kryteria dotyczące ochrony zdrowia i ochrony roślin). Klasa wynikowa strefy dla danego zanieczyszczenia odpowiada najmniej korzystnej spośród uzyskanych z klasyfikacji według parametrów dla tego zanieczyszczenia. W niniejszej ocenie dla kryterium ochrony zdrowia przeprowadzono dodatkową klasyfikację stref w odniesieniu do zanieczyszczeń, dla których istnieją zaostrzone normy dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej: SO 2, NO 2, CO i C 6 H 6. Na tych obszarach dokonano klasyfikacji także w oparciu o kryteria obowiązujące na obszarach zwykłych. Następnie połączono wyniki oceny uzyskane dla obszarów wydzielonych i dla pozostałych obszarów strefy i określono klasę wynikową dla zanieczyszczenia. 4. Klasy stref i wymagane działania wynikające z oceny Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza, bądź utrzymania jakości na dotychczasowym poziomie, co pokazują tabele 4.1, 4.2, 4.3. Tabela 4.1. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczeń, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom dopuszczalny i margines tolerancji* Klasa strefy Poziom stężeń zanieczyszczenia Wymagane działania A B C nie przekraczający poziomu dopuszczalnego 1) przekraczający poziom dopuszczalny lecz nie przekraczający poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji* powyżej poziomu dopuszczalnego 1) powyżej poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji* * od 1.01.2010 r. dotyczy tylko pyłu PM2,5 - utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej jakości powietrza - określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych, - określenie przyczyn przekroczeń, podjęcie działań w celu zmniejszenia emisji - określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych - opracowanie programu ochrony powietrza - kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych - określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji - opracowanie programu ochrony powietrza w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem określonej substancji 7

Tabela 4.2. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczeń, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom docelowy Klasa strefy Poziom stężeń Wymagane działania zanieczyszczenia A nie przekraczający poziomu docelowego 1) brak 1) C powyżej poziomu docelowego 1) - dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych - opracowanie programu ochrony powietrza w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem określonej substancji z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMS w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, Tabela 4.3. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń ozonu z uwzględnieniem poziomu celu długoterminowego Klasa strefy Poziom stężeń ozonu Wymagane działania D 1 D 2 nie przekraczający poziomu celu długoterminowego powyżej poziomu celu długoterminowego brak - dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do 2020 r. 5. Strefy i uzdrowiska w woj. lubelskim Zgodnie z Załącznikiem 1 do Wytycznych do rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej wg zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE, na obszarze woj. lubelskiego ocenie jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi podlegają 2 strefy, ocenie jakości powietrza ze względu na ochronę roślin - 1 strefa (tabela 5.1). Dwie miejscowości położone na terenie województwa lubelskiego tj.: Nałęczów i Krasnobród posiadają status uzdrowiska. Dla tych obszarów dokonano oceny i klasyfikacji w zakresie niektórych zanieczyszczeń w oparciu o zaostrzone kryteria, jak również, zgodnie z Wytycznymi, wykonano dodatkową klasyfikację w oparciu o kryteria przewidziane dla obszarów zwykłych. Tabela 5.1. Lista stref województwa lubelskiego do oceny jakości powietrza pod kątem wszystkich wymaganych zanieczyszczeń. Na terenie lub części strefy obowiązują dopuszczalne poziomy substancji określone L.p. Nazwa strefy Kod strefy 1. Aglomeracja Lubelska ze względu na ochronę zdrowia ze względu na ochronę roślin dla obszarów ochrony uzdrowiskowej Powierzchnia strefy [km 2 ] Liczba mieszkańców strefy * Teren wchodzący w skład strefy PL0601 tak nie nie 147,5 348 450 m. Lublin 2. Strefa lubelska PL0602 tak tak tak 24 975 1 803 445 *) stan na 31.12.2010. (wg zamieszkania) obszar województwa poza aglomeracją 8

L.p. x y Adres_stacji/Właściciel 1. 784536,65 470678,84 Biała Podlaska ul. Orzechowa /WIOŚ 2. 704750,17 442852,87 Jarczew /IMGW 3. 749998,33 441001,41 Radzyń Podlaski ul. Sitkowskiego 1 B /WIOŚ 4. 706638,50 398725,01 Puławy ul. Lubelska 5 /WIOŚ 5. 706921,32 397975,14 Puławy ul. Skowieszyńska 51/WIOŚ 6. 747645,09 384479,56 Lublin ul. Śliwińskiego 5/WIOŚ 7. 748935,85 383022,04 Lublin ul. Obywatelska 13/WIOŚ 8. 751514,74 372443,43 Wilczopole /WIOŚ 9. 815737,99 372345,44 Chełm ul. Jagiellońska 64 /WIOŚ 10. 726785,67 345114,17 Kraśnik, ul. Koszarowa 10 A /WIOŚ 11. 802728,01 325407,62 Zamość ul. Hrubieszowska 69A /WIOŚ 12. 782770,87 310330,09 Biały Słup (RPN) /RPN Zanieczyszczenia SO2 NO2 C6H6 PM10 Pb As Cd Ni B/a/p Ozon NO NOx CO PM2,5 Mapa 1. Lokalizacja stacji i stanowisk pomiarowych funkcjonujących w 2011 r. 9

6. Wyniki oceny i klasyfikacji stref według kryteriów ochrony zdrowia 6.1. Dwutlenek siarki Tabela 6.1.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. dwutlenek siarki, ochrona zdrowia Obszar Oz Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom SO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 1 godz. 350 24 razy 24 godz. 125 3 razy 1 godz. 350 24 godz. 125 nie dotyczy W rocznej ocenie jakości powietrza dla SO 2 klasyfikacji dokonano na podstawie dwu parametrów: stężeń 24-godz. i 1 godz. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 6 stanowisk. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.5. Do analizy poziomu stężeń wykorzystano również wyniki pomiarów godzinowych wykonywanych przez Zakłady Azotowe Puławy w Puławach. Aglomeracja Lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i 24-godz. sprawdzono na podstawie wyników pomiarów automatycznych prowadzonych przy ul. Obywatelskiej. Stężenie średnie roczne wynosiło 6,4 μg/m 3. Nie występowały wartości stężeń 1 godz. i 24 godz. wyższe od dopuszczalnych. Maksymalne stężenie 1 godz. wynosiło 93,6 μg/m 3 (26,7% poziomu dopuszczalnego), 24 godzinne 40,1 μg/m 3 (32,1% poziomu dopuszczalnego). Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i 24 godz. sprawdzono na podstawie 3 serii wyników pomiarów ciągłych: manualnych prowadzonych w Jarczewie i automatycznych prowadzonych w Zamościu i Białym Słupie, wyników pomiarów okresowych wykonywanych w 2 punktach zlokalizowanych w największych ośrodkach miejskich oraz wyniki pomiarów wykonywanych przez Z.A. Puławy. Stężenie średnie roczne wynosiło od 2,9 μg/m 3 do 5,2 μg/m 3. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń godzinowych i 24 godzinnych. Najwyższe stężenie zarówno 1 godz. jak i 24 godz. wystąpiło w Zamościu i wynosiło odpowiednio 57,7 μg/m 3 (16,5% poziomu dopuszczalnego) i 28,3 μg/m 3 (22,6% poziomu dopuszczalnego). Z uwagi na powyższe, aglomerację lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A, w tym również uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej - zarówno w klasyfikacji według norm polskich, jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla SO 2 przedstawia tabela 6.1.2. Tabela 6.1.2. Klasyfikacja stref na podstawie parametrów kryterialnych określonych dla SO 2, w celu ochrony zdrowia Lp. Symbol klasy dla uzdrowisk Symbol klasy dla obszaru Symbol i obszarów ochrony strefy nie obejmującego klasy uzdrowiskowej w strefie dla Kod uzdrowisk i obszarów wynikowej Nazwa strefy poszczególnych czasów strefy ochrony uzdrowiskowej dla dla SO 2 uśredniania stężeń SO poszczególnych czasów 2 (z uwzgl. w strefie norm dla Uz oraz wg norm dla uśredniania stężeń SO 2 wg norm obszarów zwykłych) PL 1 h 24 h wynikowa 1 h 24 h wynikowa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A - - - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A A A A A 10

6.2. Dwutlenek azotu Tabela 6.2.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. dwutlenek azotu, ochrona zdrowia Obszar Oz Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom NO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 1 godz. 200 18 razy rok kalendarzowy 40 nie dotyczy 1 godz. 200 - rok kalendarzowy 35 nie dotyczy W rocznej ocenie jakości powietrza dla NO 2 klasyfikacji dokonano na podstawie dwu parametrów: stężeń średnich rocznych i 1 godz. Podstawę klasyfikacji w obu strefach stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 7 stanowisk. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.6. Do analizy poziomu stężeń wykorzystano również wyniki pomiarów godzinowych wykonywanych przez Zakłady Azotowe Puławy w Puławach. Aglomeracja Lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów automatycznych prowadzonych przy ul. Obywatelskiej. Stężenie średnie roczne wynosiło 22,6 μg/m 3, co stanowi 56,5% stężenia dopuszczalnego. Najwyższe stężenie jednogodzinne wynosiło 254,5 μg/m 3 (ok. 127,3 % dopuszczalnego), wystąpiło 8 listopada 2011 r., było jedynym przekroczeniem dopuszczalnej częstości przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i średniorocznych sprawdzono na podstawie serii wyników pomiarów automatycznych prowadzonych w Puławach, Zamościu i Białym Słupie, manualnych prowadzonych w sposób systematyczny w Jarczewie, wyników pomiarów okresowych wykonywanych w 2 punktach zlokalizowanych w największych ośrodkach miejskich: Biała Podlaska i Chełm oraz wyników pomiarów 1 godz. wykonywanych przez Z.A. Puławy w Puławach. Stężenia średnie roczne nie przekraczały poziomu dopuszczalnego i wynosiły od 7,3 µg/m 3 do 20,0 µg/m 3, co stanowi maksymalnie 50 % stężenia dopuszczalnego. Z uwagi na brak przekroczeń na stanowiskach zlokalizowanych na obszarach o potencjalnie najwyższych spodziewanych stężeniach: Aglomeracja Lubelska, Puławy, Zamość, a także w oparciu o wyniki pomiarów okresowych prowadzonych w miastach grodzkich: Biała Podlaska i Chełm, obie strefy zaliczono do klasy A. Uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej, zarówno w klasyfikacji według norm polskich jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE, również zaliczono do klasy A (tabela 6.2.2). 11

Tabela 6.2.2. Klasyfikacja stref na podstawie parametrów kryterialnych określonych dla NO 2, pod kątem ochrony zdrowia Symbol klasy dla Symbol klasy dla obszaru uzdrowisk i obszarów Lp. strefy nie obejmującego ochrony uzdrowiskowej Symbol klasy uzdrowisk i obszarów w strefie dla wynikowej dla Nazwa strefy Kod strefy ochrony uzdrowiskowej poszczególnych czasów NO dla poszczególnych uśredniania stężeń NO 2 2 w strefie czasów uśredniania stężeń (z wzgl. norm dla Uz oraz wg norm PL NO 2 wg norm dla obszarów zwykłych) 1 h rok wynikowa 1 h rok wynikowa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A - - - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A A A A A 6.3. Pył zawieszony PM10 Tabela 6.3.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. pył zawieszony PM10, ochrona zdrowia Obszar Oz/Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom PM10 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 24 godz. 50 35 razy rok kalendarzowy 40 nie dotyczy Klasyfikacji stref dokonano z uwzględnieniem dwu wartości kryterialnych: stężeń 24- godzinnych i średnich rocznych uzyskanych z 7 stanowisk pomiarów manualnych i 1 automatycznego. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.7. Na wszystkich stanowiskach zostało dotrzymane dopuszczalne stężenie średnie roczne. Stężenia średnie roczne wynosiły od 30,6 μg/m 3 do 37,6 μg/m 3, tj. do 94,0% poziomu dopuszczalnego. Na większości stanowisk nie zostało dotrzymane kryterium w zakresie stężeń 24-godzinnych. Przekroczenia dopuszczalnego poziomu 24-godzinnego powyżej dozwolonej ilości wystąpiły łącznie na 6 stanowiskach zlokalizowanych w Aglomeracji Lubelskiej oraz w strefie lubelskiej. Z tego względu zarówno Aglomeracja Lubelska jak i strefa lubelska zostały zaliczone do klasy C. Wyniki klasyfikacji wszystkich stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla pyłu PM10 przedstawia tabela 6.3.2. Tabela 6.3.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów dla różnych czasów uśredniania stężeń PM10, ochrona zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy strefy dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń PM10 24 h rok Symbol klasy wynikowej dla PM10 w strefie 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 C A C 2. Strefa lubelska PL0602 C A C 12

Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy C na podstawie wyników pomiarów pyłu PM10 prowadzonych na stanowisku przy ul. Obywatelskiej: kod krajowy stacji: LbLublinWIOS, współrzędne geograficzne: długość - 22 o 34 08,88, szerokość 51 o 15 33,95. Serię pomiarową charakteryzowała wysoka kompletność i pokrycie roku pomiarami wynoszące - 99,4%. O klasie C przesądziły stężenia 24-godzinne. Przekraczały one wartość dopuszczalną przez więcej niż 35 dni, tj. przez 59 dni. W ocenach rocznych za lata 2005-2010 r. Aglomeracja Lubelska zaliczana była również do klasy C. Liczbę dni ze stężeniami powyżej poziomu dopuszczalnego na tle warunków termicznych zilustrowano na rys. 4. Wyniki pomiarów z 2011 r. ponownie potwierdzają występowanie największej ilości przekroczeń w sezonie grzewczym, co świadczy o znacznym udziale sektora komunalno-bytowego w ogólnej emisji pyłu. Nie odnotowano dni ze stężeniami powyżej poziomu dopuszczalnego w miesiącach od maja do sierpnia. [ o C] 25 Lublin ul. Obywatelska 20 15 17 10 5 5 4 10 4 3 7 9 0-5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys. 4. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Aglomeracji Lubelskiej w 2011r. Strefa lubelska została zaliczona do klasy C na podstawie serii pomiarowych pyłu PM10 uzyskanych na stanowiskach w Białej Podlaskiej przy ul. Orzechowej, Radzyniu Podlaskim przy ul. Sitkowskiego 1B, Puławach przy ul. Skowieszyńskiej 51, Chełmie przy ul. Jagiellońskiej 64, Zamościu przy ul. Hrubieszowskiej 69. Charakterystyka stanowisk: Biała Podlaska ul. Orzechowa kod krajowy stacji: LbBialaOrzechowa, współrzędne geograficzne: długość - 23 o 08 58, szerokość - 52 o 01 45. W 2011 r. uzyskano 98,1% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 49. Radzyń Podlaski ul. Sitkowskiego 1B kod krajowy stacji: LbRadzyPSitkowskiego, współrzędne geograficzne: długość - 22 o 37 32, szerokość - 51 o 46 46. W 2011 r. uzyskano 96,7% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 44. 13

Puławy ul. Skowieszyńska 51 kod krajowy stacji: współrzędne geograficzne: długość - 21 o 58 35, szerokość - 51 o 24 38. W 2011 r. uzyskano 94,8% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 59. Chełm ul. Jagiellońska 64 kod krajowy stacji: LbChelmJagWIOS współrzędne geograficzne: długość - 23 o 30 53, szerokość - 51 o 07 50. W 2011 r. uzyskano 97,3% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 49. Zamość ul. Hrubieszowska 69 kod krajowy stacji: LbZamoscHrubieszowsk współrzędne geograficzne: długość- 23 o 17 25, szerokość - 50 o 42 60. W 2011 r. uzyskano 100% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 59. Liczbę dni ze stężeniami powyżej poziomu dopuszczalnego na poszczególnych stanowiskach na tle średnich miesięcznych zmian temperatur w 2011 r. zilustrowano na rys. 5-9. Serie pomiarowe uzyskane z tych stanowisk wykazały występowanie znacznie wyższych stężeń w sezonie chłodnym. Sezonowy rozkład stężeń pyłu PM10, jak również występowanie przekroczeń w sezonie grzewczym wskazuje, iż istotny wpływ na uzyskiwane stężenia ma emisja ze spalania paliw do celów grzewczych. W Białej Podlaskiej, Chełmie i Zamościu przekroczenia nie wystąpiły w okresie maj-wrzesień, w Radzyniu Podlaskim - maj-lipiec, w Puławach - kwiecień-sierpień. [ o C] 25 20 15 Biała Podlaska ul. Orzechowa 19 10 5 8 4 7 2 5 4 0-5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.5. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Białej Podlaskiej w 2011 r. 14

[ o C] 25 Radzyń Podlaski ul. Sitkowskiego 1B 20 15 10 5 0-5 16 9 5 4 5 3 1 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.6. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Radzyniu Podlaskim w 2011 r. [ o C] 25 20 Puławy ul. Skowieszyńska 51 19 15 10 5 0-5 12 7 7 6 7 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10-15 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.7. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Puławach w 2011 r. [ o C] 25 Chełm ul. Jagiellońska 64 20 15 15 10 8 9 8 5 3 2 4 0-5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.8. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Chełmie w 2011 r. 15

[ o C] 25 20 Zamość ul. Hrubieszowska 69 19 15 10 5 9 5 12 2 6 6 0-5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10-15 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.9. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Zamościu w 2011 r. Serie pomiarowe uzyskane z pozostałych 2 stanowisk będących podstawą oceny nie przekraczały obowiązujących kryteriów zarówno dla rocznego jak i 24-godzinnego okresu uśredniania wyników pomiarów. W 2011 r. stwierdzonymi obszarami przekroczeń pyłu PM10 przez stężenia 24 godzinne w strefie lubelskiej są miasta: Biała Podlaska, Radzyń Podlaski, Puławy, Chełm i Zamość. Zgodnie z cytowanymi na wstępie Wytycznymi przekazanymi przez GIOŚ w lutym 2011 r. dla serii pomiarowych przekraczających poziomy dopuszczalne określono również wielkość przekroczeń poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji określony Dyrektywą 2008/50/WE (załącznik XI). Zestawienie danych w powyższym zakresie dotyczy 6 serii pomiarowych i zawarte jest w tabeli 10.7.b. Liczba przypadków przekroczeń poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji dla poszczególnych serii wynosi od 17 do 30. Dotrzymane było zatem kryterium dla stężeń 24 godzinnych. Nie stwierdzono również przekroczeń dopuszczalnego stężenia średniorocznego powiększonego o margines tolerancji. 6.4. Pył zawieszony PM2,5 Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r.: Tabela 6.4.1. pył zawieszony PM2,5 - ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania stężeń Poziom dopuszczalny PM2,5 w powietrzu [μg/m 3 ] Wartość marginesu tolerancji w 2011 r. [μg/m 3 ] Poziom dopuszczalny PM2,5 w powietrzu powiększony o margines tolerancji 1) [μg/m 3 ] Oz/Uz rok kalendarzowy 25 3 28 Tabela 6.4.2. Pył zawieszony PM2,5 - ochrona zdrowia, dodatkowa klasyfikacja Obszar Okres uśredniania stężeń Poziom docelowy PM2,5 1) * w powietrzu [μg/m 3 ] Oz/Uz rok kalendarzowy 25 1) wg Dyrektywy 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy *zgodnie z pismem GIOŚ z dnia 9.02.2012 r., znak: DM/5102-07/01/2012/BT 16

Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 4 stanowisk manualnych. Zestawienie wyznaczonych średnich rocznych z wszystkich serii pomiarowych w województwie przedstawia tabela 10.8. Aglomeracja Lubelska dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie serii wyników pomiarów prowadzonych w Lublinie przy ul. Śliwińskiego. Stężenie średnie roczne wynosiło 23,2 µg/m 3, co stanowi 92,8% stężenia dopuszczalnego. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów wykonywanych na terenie 3 miast: Biała Podlaska, Chełm i Zamość. Stężenie średnie roczne na obszarze Chełma wynosiło 21,9 μg/m 3, co stanowi 87,6% poziomu dopuszczalnego, zaś w Zamościu i Białej Podlaskiej odpowiednio 25,7 μg/m 3 i 25,7 μg/m 3. Na terenie Zamościa i Białej Podlaskiej występujące stężenia pyłu PM2,5 zawierały się powyżej poziomu dopuszczalnego lecz nie przekraczały poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy A, zaś strefę lubelską do klasy B (tabela 6.4.2.). Tabela 6.4.2. Klasyfikacja stref dla pyłu PM2,5 ochrona zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej strefy 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 B Do 1 stycznia 2010 r. zgodnie z Dyrektywą 2008/50/WE obowiązywał poziom docelowy dla stężeń pyłu PM2,5, wynoszący 25 μg/m 3 dla stężeń średnich rocznych (równy wartości obecnego poziomu dopuszczalnego). W Aglomeracji Lubelskiej poziom docelowy pyłu PM2,5 został dotrzymany, natomiast w strefie lubelskiej przekraczał o 2,8% poziomu docelowego na terenie Białej Podlaskiej i Zamościa. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy A, zaś strefę lubelską do klasy C2 (tabela 6.4.3.). Tabela 6.4.3. Klasyfikacja stref dla pyłu PM2,5 ochrona zdrowia (dodatkowa klasyfikacja) Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej strefy* 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 C2 *zgodnie z pismem GIOŚ z dnia 9.02.2012 r., znak: DM/5102-07/01/2012/BT 6.5. Benzen Tabela 6.5.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. benzen, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom C 6 H 6 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Oz 5 nie dotyczy rok kalendarzowy Uz 4 nie dotyczy 17

Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia benzenem dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 4 stanowisk (w tym 1 automatyczne, 3 z pomiarami okresowymi). Zestawienie wyznaczonych średnich rocznych z wszystkich serii pomiarowych w województwie przedstawia tabela 10.9. Aglomeracja Lubelska niska kompletność i pokrycie roku pomiarami 23,9% na stacji w Lublinie przy ul. Obywatelskiej uniemożliwiły wyznaczenie stężenia średniego dla roku kalendarzowego. Stężenie średnie obliczone z okresu od 1.01.-29.03.2011 r. wynosiło 2,4 µg/m 3. Powyższa wartość została obliczona z zimowych miesięcy, które charakteryzują się wyższymi stężeniami w roku. W latach 2009 2010, stężenia średnie roczne na stacjach pomiarowych w Lublinie wynosiły 2,5 µg/m 3, co stanowiło 50% wartości dopuszczalnej. Biorąc powyższe pod uwagę oraz analizę wielkości emisji z terenu Lublina w latach 2009 2011 szacuje się, że w 2011 r. wartość dopuszczalna dla benzenu została dotrzymana. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów okresowych wykonanych na terenie 3 miast: Biała Podlaska, Zamość, Kraśnik. Stężenie średnie roczne wynosiło od 1,9 μg/m 3 do 3,8 μg/m 3, co stanowi maksymalnie 76% stężenia dopuszczalnego dla obszarów zwykłych i maksymalnie 95% stężenia dopuszczalnego określonego dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej. Aglomerację lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej zarówno w klasyfikacji według norm polskich, jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE, również zaliczono do klasy A (tabela 6.5.2). Tabela 6.5.2. Klasyfikacja stref na podstawie kryteriów określonych dla benzenu pod kątem ochrony zdrowia Symbol klasy dla Symbol klasy dla uzdrowisk i obszarów Kod obszaru strefy nie Nazwa strefy ochrony uzdrowiskowej Lp. strefy obejmującego w strefie(z wzgl. norm uzdrowisk i obszarów dla Uz oraz wg norm ochrony uzdrowiskowej dla obszarów zwykłych) Symbol klasy wynikowej dla benzenu w strefie wg norm PL 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A 6.6. Ołów Tabela 6.6.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. ołów, ochrona zdrowia Obszar Oz Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom Pb w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym rok kalendarzowy 0,5 nie dotyczy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia ołowiem dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Aglomeracji Lubelskiej 18

(LbLublinWIOS). Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.10. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,006 µg/m 3, co stanowi 1,2% poziomu dopuszczalnego. Ze względu na śladowe zanieczyszczenie powietrza ołowiem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla ołowiu przedstawia tabela 6.6.2. Tabela 6.6.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla ołowiu w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla ołowiu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6. 7. Tlenek węgla Tabela 6.7.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. tlenek węgla, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom CO w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Oz 10 000 0 8 godzin Uz 5 000 nie dotyczy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia tlenkiem węgla dotyczą stężeń 8-godzinnych. Wartość dopuszczalna określona jest jako maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu doby. W 2011 r. na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało jedno stanowisko, gdzie monitorowano stężenia tlenku węgla. Jest to stanowisko zlokalizowane w Aglomeracji Lubelskiej przy ul. Obywatelskiej, w miejscu o spodziewanych wysokich stężeniach tlenku węgla. W 2011 r. kompletność i pokrycie roku pomiarami wynosiła 74,2%, co jest niewystarczające do klasyfikacji. Jednak biorąc pod uwagę analizę wielkości emisji z terenu Lublina w latach 2009-2011 oraz to, że w latach ubiegłych nie występowały przekroczenia dopuszczalnego poziomu CO w powietrzu, oszacowano stężenie średnie dla roku 2011 na poziomie 517,3 μg/m 3. Maksymalne ośmiogodzinne stężenie w 2011 r. wynosiło 57,1% poziomu dopuszczalnego. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy A oraz strefę lubelską na podstawie wyników pomiarów w latach 2009-2011 w aglomeracji, także do klasy A. Wartość stężenia maksymalnego ośmiogodzinnego ze stanowiska w aglomeracji przeanalizowano pod kątem dotrzymywania kryteriów dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej. Wzięto pod uwagę wielkość emisji oraz wyników pomiarów mobilnych prowadzonych w latach wcześniejszych. Obszary te zarówno w klasyfikacji według norm polskich, jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE, również zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji przedstawia tabela 6.7.2. 19

Tabela 6.7.2. Klasyfikacja stref na podstawie kryteriów określonych dla tlenku węgla w celu ochrony zdrowia Symbol klasy dla Symbol klasy dla uzdrowisk i obszarów obszaru strefy nie Nazwa strefy Kod strefy ochrony uzdrowiskowej Lp. obejmującego w strefie (z wzgl. norm obszarów ochrony dla Uz oraz wg norm dla uzdrowiskowej obszarów zwykłych) Symbol klasy wynikowej dla CO w strefie wg norm PL 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A 6.8. Ozon Tabela 6.8.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. ozon, ochrona zdrowia Dopuszczalna częstość Termin osiągnięcia Okres uśredniania Docelowy poziom przekraczania poziomu Obszar poziomu docelowego wyników pomiarów O 3 w powietrzu docelowego w roku O kalendarzowym 3 w powietrzu Oz/Uz 8 godzin 120 μg/m3 25 dni 2010 r. Okres uśredniania Poziom celu długoterminowego Termin osiągnięcia poziomu celu Obszar wyników pomiarów O 3 w powietrzu długoterminowego O 3 w powietrzu Oz/Uz 8 godzin 120 μg/m3 2020 r. Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia ozonem dotyczą stężeń 8-godzinnych. Poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego ozonu w powietrzu określony jest jako maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących obliczanych ze średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Poziom docelowy uznaje się za dotrzymany, jeśli liczba dni przekraczających wartość 120 μg/m 3, uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat, wynosi nie więcej niż 25. Termin osiągnięcia poziomu docelowego O 3 określono na 2010 r. Poziom celu długoterminowego jest dotrzymany, jeżeli nie występują dni ze stężeniami o wartościach powyżej 120 μg/m 3. Termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego O 3 w powietrzu określono na 2020 r. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.12. Liczba dni z przekroczeniami wartości 120 μg/m 3 na poszczególnych stacjach wynosiła: Lublin ul. Obywatelska 13-5 dni (średnia z lat 2009-2011), Jarczew - 12,3 dnia (średnia z lat 2009-2011), Biały Słup (teren RPN) - 1,3 dnia (średnia z lat 2009-2011), Biała Podlaska - 1,5 dnia (średnia z lat 2010-2011), Wilczopole - 3 dni (średnia z lat 2009 i 2011). Na wszystkich stanowiskach zlokalizowanych w woj. lubelskim dotrzymana była dopuszczalna częstość przekroczeń. Aglomeracja Lubelska i strefa lubelska nie przekraczają poziomu docelowego i ze względu na to kryterium, strefy te zostały zaliczone do klasy A. Odnosząc uzyskane wyniki pomiarów do drugiego kryterium jakim jest poziom celu długoterminowego stwierdzić należy, że na każdej stacji wystąpiło jego przekroczenie. Zatem w obu strefach nastąpiło przekroczenie poziomu celu długoterminowego i ze względu na to kryterium 20

zostały one zaliczone do klasy D 2. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla ozonu przedstawia tabela 6.8.2. Tabela 6.8.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla ozonu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wg poziomu docelowego Symbol klasy wg poziomu celu długoterminowego 1 2 3 4 5 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A D 2 2. Strefa lubelska PL0601 A D 2 6.9. Arsen Tabela 6.9.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. arsen, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom arsenu Termin osiągnięcia docelowego Obszar wyników w powietrzu pomiarów ng/m 3 poziomu arsenu w powietrzu Oz/Uz rok kalendarzowy 6 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia arsenem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Aglomeracji Lubelskiej. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.10. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,7 ng/m 3, co stanowi 11,7% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza arsenem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla arsenu przedstawia tabela 6.9.2. Tabela 6.9.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla arsenu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla arsenu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.10. Kadm Tabela 6.10.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. kadm, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom kadmu Termin osiągnięcia docelowego Obszar wyników w powietrzu pomiarów ng/m 3 poziomu kadmu w powietrzu Oz/Uz rok kalendarzowy 5 2013 21

Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia kadmem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Lublinie. Zestawienie wyznaczonych przedstawia tabela 10.10. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,3 ng/m 3, co stanowi 6% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza kadmem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla kadmu przedstawia tabela 6.10.2. Tabela 6.10.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla kadmu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla kadmu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.11. Nikiel Tabela 6.11.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2011 r. nikiel, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom niklu Termin osiągnięcia docelowego Obszar wyników w powietrzu pomiarów ng/m 3 poziomu niklu w powietrzu Oz/Uz rok kalendarzowy 20 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia niklem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Lublinie. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.10. Wartość średnia roczna wynosiła 0,6 ng/m 3, co stanowi 3% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza niklem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla niklu przedstawia tabela 6.11.2. Tabela 6.11.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla niklu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla niklu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 22