- 0 - - 0 -
Winnica Nad Dworskim Potokiem Winnica jest częścią Rolniczego Zakładu Doświadczalnego Uniwersytetu Jagiellońskiego Łazy. Ziemia tutejsza ma bardzo bogatą historię. Pierwszymi właścicielkami były benedyktynki ze Staniątek. W ich rękach ziemia ta pozostawała od XIII w. do II Wojny Światowej. Po wojnie gospodarstwo upaństwowiono. W drodze zamiany w 1970 r. gospodarstwo Łazy otrzymał Uniwersytet Jagielloński. Autorem pomysłu założenia winnicy w Łazach jest rektor UJ prof. Karol Musioł, a inspiracją były winnice należące do czołowych uczelni europejskich. Nazwa winnicy związana jest z przepływającym obok Dworskim Potokiem. Na terenie Zakładu znajdują się dwie stacje geograficzne: w Łazach oraz Gaiku Brzezowej. Stacje posiadają dane meteorologiczne przydatne przy zakładaniu winnicy. W majątku Uniwersytetu Jagiellońskiego w Łazach powstała kilka lat temu stacja doświadczalna Instytutu Geografii UJ i Instytutu Nauk Geologicznych UJ. Na kilku hektarach ziemi młodzi naukowcy w idealnych warunkach prowadzili doświadczenia i pomiary niezbędne do napisania pracy magisterskiej czy doktoratu. Powstanie Rolniczego Zakładu Doświadczalnego było po części dziełem przypadku, po części wynikało z potrzeby samego Uniwersytetu. Działalności naukowa Wydziału Farmacji, który m.in. kształci enologów, wizyty we Francji i idealne warunki ukształtowania terenu przypieczętowały powstanie doświadczalnej winnicy. W Polsce udają się szczepy mieszańcowe, nie jest to winorośl właściwa, tylko wyselekcjonowane krzyżówki, które wytrzymują nasze polskie warunki glebowe i klimatyczne, czyli np. -30 stopni w zimie oraz są odporne na choroby grzybowe. Muszą też wcześnie dojrzewać, bo po pojawianiu się przymrozków już we wrześniu, winogrona nie nadają się do tłoczenia. Ich wysoka odporność na choroby grzybowe powoduje, że dużo rzadziej są opryskiwane niż winorośl właściwa, którą się opryskuje nawet 12 razy w roku! Nasze szczepy są uprawiane ekologicznie, dwa opryskiwania rocznie i zabiegi pielęgnacyjne ograniczone do wymaganego minimum, aby jakość wina była bardzo dobra. Najlepszą odmianą winorośli, która świetnie znosi nasze warunki i daje najlepszy smak wina, jest seyval blanc. Zaraz po tym szczepie można wymienić: biankę, aurorę, jutrzenka, - 1 - - 1 -
muskat, z nich otrzymujemy wina białe wytrawne. Odmian czerwonych mamy zdecydowanie mniej, stanowią zaledwie 20% wszystkich odmian. Wynika to z dłuższego okresu dojrzewania winogron; w jesieni mamy mało słońca i przychodzą przymrozki, które kończą żywot winorośli. Sadzimy dużo nowych odmian i eksperymentujemy, zresztą taki cel ma ta uprawa, chcemy po pięciu latach wybrać te najlepsze. Z odmian czerwonych sadzimy: maréchal foch, millot, regent, rondo, z ciekawych odmian mamy svenson red, która, jeśli zniesie nasze warunki, będzie dawała wspaniałe wino. Enolodzy są zgodni co do tego, że winorośl musi mieć 4 5 lat, aby wino mogło mieć pełny, ostateczny smak. Jednak nasze wino, z trzyletniej winorośli, już odniosło swój pierwszy sukces. Wino zostało zaprezentowane w 2008 r. podczas organizowanego przez Uniwersytet w Mariborze międzynarodowego konkursu. Otrzymało wyróżnienie za debiut wśród win z ośmiu uniwersytetów europejskich, uzyskując 16,85 punktów, podczas gdy zwycięzca z Zagrzebia otrzymał 18,25 na 20 możliwych. Pierwsze krzewy winorośli zasadzono w kwietniu 2005 r.: białe aurora, bianca, seyval blanc, sibera, serena, jutrzenka, muscat ottonel oraz czerwone maréchal foch, hibernal i léon millot. W styczniu 2006 r. wystąpiły rekordowe przymrozki. Odnotowano najniższą temperaturę od 20 lat, czyli od początku pomiarów w stacji geograficznej w Łazach: -32ºC. Winnica wytrzymała te ekstremalne warunki, dzięki temu jesienią 2006 r. nastąpiły pierwsze zbiory. Wiosną 2006 r. dosadziliśmy 0,7 ha winorośli z przeznaczeniem na wino (hibernal, rondo, regent, cascade) oraz 0,04 ha winorośli deserowych. Jesienią 2006 r. kupiliśmy wyposażenie winiarni: prasę, młynek, tanko-fermentatory, dymiony o różnej pojemności. Adaptujemy posiadane pomieszczenia na winiarnię i piwnicę. W porozumieniu z konserwatorem zabytków planujemy zaadaptować zabytkowe budynki na profesjonalną winiarnię. - 2 - - 2 -
Opis szczepów 1. Hibernal mieszaniec (Seibel 7053 x Riesling) odmiana wyhodowana w Geisenheim - Niemcy. Odporność na mróz do -25 C. Odmiana późno dojrzewająca, zbiór przypada w październiku, najlepiej przed spodziewanymi przymrozkami. Gromadzi dużo cukru, powyżej 20%. Owoce średniej wielkości, jasnozielone o zwartych gronach. 2. Bianca mieszaniec (Seyve Villard 12-375 x Bouvier) odmiana węgierska. Odporność ma mróz do -25 C. Dojrzewa w trzeciej dekadzie września. Owoce smaczne, barwy żółtozielonej. Gromadzi cukier w granicach od 17-21%. Miąższ zwarty, co daje niską moszczu. 3. Muscat mieszaniec (Muskat Sinij Rannij x Seyve Villard 20-366) wyhodowany na Ukrainie. Wytrzymałość na mróz pąków i łozy do -23 C. Odmiana o średnio wczesnej porze dojrzewania. Owoce smaczne, o żółtawej barwie i intensywnym aromacie. W dobrych latach zawartość cukru powyżej 20%. 4. Jutrzenka mieszaniec (Seyve Villard 12-375 x Pinot Blanc). Jedyna polska odmiana wyhodowana w Winnicy Golesz w Jaśle przez Romana Myśliwca. Odporność na mróz do -25 C. Pora dojrzewania owoców przypada na drugą połowę września. Owoce bardzo smaczne, aromatyczne, przydatne do kupażowania win o neutralnym aromacie. 5. Seyval Blanc mieszaniec (Seibel 4995x Seibel 4986). Mieszaniec francusko-amerykański. Odporność na mróz do -26 C. Owoce dojrzewają w pierwszej połowie października. Osiąga cukier w granicach 20% oraz charakteryzuje się podwyższoną zawartością kwasów. 6. Rondo mieszaniec (Saperawi Siewiernyj x Saint Laurent) odmiana wyhodowana w Geisenheim Niemcy. Odporność na mróz do -23 C. Zbiór w II lub III dekadzie września. Gromadzi cukier powyżej 20%. Owoce średniej wielkości, granatowe. 7. Regent mieszaniec (Sylvaner x Müller Thurgau)x Chambourcin, Geilweilerhof, Niemcy. Wytrzymałość na mróz do -25 C. Zbiór na początku października. Cukier powyżej 20%. Owoce średniej wielkości, o średnio zwartych gronach. 8. Marechal Foch mieszaniec (MgT 101-14 x Goldriesling) hodowli francuskiej. Bardzo silny wzrost krzewów, najlepsza forma prowadzenia krzewów to Y lub T. Odporność do -30 C. Owoce drobne, granatowe dojrzewające w III dekadzie września. Osiąga wysoki cukier powyżej 22%. - 3 - - 3 -
Opis win Lp. Odmiana Rocznik Zaw. alkoholu % Kwasowość ogólna g/l Cukier resztkowy g/l Zaw. siarki ogółem mg/l 1. Hibernal 2008 12,50 7,90 3,9 60 2. Hibernal 2009 13,30 7,00 1,6 53 3. Bianca 2008 11,68 7,40 0,3 37 4. Bianca 2009 12,50 6,90 1,5 102 5. Muscat 2008 11,30 6,80 0,8 51 6. Muscat 2009 12,40 8,40 1,6 63 7. Jutrzenka 2009 12,70 5,96 1,5 72 8. Seyval Blanc 2008 12,30 8,00 1,6 51 9. Rondo 2008 12,70 5,40 1,7 29 10. Rondo 2009 12,30 6,50 2,6 59 11. Regent 2009 12,20 6,70 2,5 67-4 - - 4 -
Opis procesu winiarskiego 1. Hibernal rocznik 2008 zbiór 22.10.2008 r. Owoce były poddane częściowemu podsuszeniu na przewiewnym strychu przez okres 48 dni. Trzy razy w tygodniu owoce były przeglądane i usuwane nadpsute jagody. Tłoczenie 8 grudnia 2008 r. po ręcznym odszypułkowaniu. Do winifikacji użyte zostały drożdże Saccharomyces cerevisiae Aroma White. 2. Hibernal rocznik 2009 zbiór 09.10.2009 r. Cukier 21%, kwasowość 8 g/l. Użyte drożdże S.cerevisiae Aroma White. Zimna maceracja. 3. Bianca rocznik 2008 zbiór 08.10.2008 r. Cukier 20%,, kwasowość 12g/l. Użyte drożdże S.cerevisiae Aroma White. 4. Bianca rocznik 2009 zbiór 13.10.2009 r. Cukier 21%, kwasowość 9 g/l. Użyte drożdże S.cerevisiae Aroma White. 5. Muscat rocznik 2008 zbiór 02.10.2008 r. Cukier 20%, kwasowość 11g/l. Użyte drożdże S.cerevisiae Aroma White. 6. Muscat rocznik 2009 zbiór 05.10.2009 r. Cukier 21%, kwasowość 7g/l. Użyte drożdże S.cerevisiae Aroma White. Zimna maceracja. 7. Jutrzenka rocznik 2009 zbiór 02.10.2009r. Cukier 20%, kwasowość 10g/l. Użyte drożdże S.cerevisiae Aroma White. Zimna maceracja. 8. Seyval Blanc rocznik 2008 zbiór 19.10.2008 r. Cukier 20%, kwasowość 11g/l. Użyte drożdże S.cerevisiae Springer Oenologie. Sedymentacja moszczu. 9. Rondo rocznik 2008 zbiór 06.10.2008 r. maceracja miazgi 14 dni. Tłoczenie 20.10.2008 r. Cukier 21%. Użyte drożdże S.cerevisiae Red Fruit. 10. Rondo rocznik 2009 zbiór 05.10.2009 r. Cukier 22%. Maceracja 9 dni, tłoczenie. 14.10.2009 r. Użyte drożdże S.cerevisiae Red Fruit. 11.Regent rocznik 2009 zbiór 24.09.2009 r. Cukier 23%, Maceracja 16 dni, tłoczenie 10.10.2009 r. Użyte drożdże S.cerevisiae Red Fruit. - 5 - - 5 -
Maszyny i planowane zakupy Maszyny do uprawy winorośli (posiadane): 1. Opryskiwacz sadowniczy zawieszany Wulkan 600 2. Kosiarko-mulczarka Maszyny do wyrobu wina (posiadane): 1. Młynek do odszypułkowania winogron 2. Prasa pneumatyczna Italia 70 Firmy Enotecnica 3. Pompa do moszczu i wina, typ Z 110 VM 4. Filtr 12-płytowy Rover 5. Zbiorniki fermentacyjne INOX o poj. Od 225-1000 litrów 20 szt. Maszyny niezbędne do uprawy winnicy planowane zakupy: 1. Ciągnik 2. Maszyna do uprawy gleby w rzędach winorośli 3. Ogławiarka do winorośli Maszyny niezbędne do winiarni: 1. Beczki dębowe (Francja) o poj. 225 l szt. 10 1. Zbiorniki fermentacyjne z płaszczem wodnym o poj. 2000 l INOX 3 szt. 2. Filtr świecowy 3. Maszyna do mycia butelek i rozlewu wina - 6 - - 6 -
Konkursy winiarskie Wszystkie konkursy, w których braliśmy udział, zakończyły się sukcesami, nasze wino mieni się wszystkimi kolorami medali, od brązu do złota. 1. Vinoforum Trencin 2009 konkurs odbył się w lipcu 2009 r. W konkursie brało udział 450 win z 18 krajów. Brązowy medal otrzymało nasze czerwone wino Rondo rocznik 2008. 2. Enoexpo 2009 konkurs odbył się 29 października 2009 r. Brązowe medale otrzymały trzy wina z rocznika 2008 nasze białe wino Hibernal i Muscat oraz czerwone Rondo. 3. Vinoforum Ostrawa 2010 konkurs odbywał się od 3 do 5 czerwca 2010 r. W 19 edycji konkursu wzięło udział 500 win, które były oceniane przez 30 jurorów z Austrii, Chorwacji, Czech, Holandii, Izraela, Niemiec, Polski, RPA, Słowacji, Słowenii, Wielkiej Brytanii. Nasze wino Rondo z rocznika 2009 zostało nagrodzone brązowym medalem. 4. Konkurs win uniwersyteckich w Mariborze od 16 do17 czerwca 2010 r. w słoweńskim Mariborze odbył się po raz siódmy konkurs win produkowanych w winnicach europejskich uniwersytetów. W szranki stanęło 19 uniwersytetów z całej Europy. Nasze wino, Hibernal rocznik 2008 okazał się najlepszym winem w kategorii białych win wytrawnych i zdobyło tytuł championa w tej klasie, złoto zawitało do naszej winnicy. 5. Konkurs win w Preszowie (Słowacja) konkurs odbył się 18 i 19 czerwca 2010 r. Nasze czerwone wino Rondo z rocznika 2008 zdobyło srebrny medal. - 7 - - 7 -
Kapituła Wina Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Karol Musioł prof. Szczepan Biliński prof. Wojciech Bosak dr Maria Hulicka Marek Jarosz Adam Kiszka Marek Kondrat prof. Barbara Kudrycka prof. Zdzisław Mach ks. kard. Franciszek Macharski Robert Makłowicz prof. Andrzej Mania prof. Tadeusz Marek Roman Myśliwiec prof. Wojciech Nowak dr Tadeusz Skarbek prof. Marcela Świątkowska prof. Piotr Tworzowski prof. Stanisław Waltoś prof. Jerzy Woźnicki prof. Michał du Vall prof. Franciszek Ziejka Rzecznik Prasowy Kapituły Katarzyna Pilitowska - 8 - - 8 -
Kraków 2010 r. Tekst: Katarzyna Pilitowska, Adam Kiszka. Fotografie: Anna Wojnar. Projekt graficzny i skład: Łukasz Stadnicki. - 9 - - 9 -