NIERÓWNOWAGI MAKROEKONOMICZNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ OCENA W ŚWIETLE MECHANIZMU OSTRZEGAWCZEGO ALERT MECHANISM REPORT dr Kamil Kotliński Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wydział Nauk Ekonomicznych Katedra Makroekonomii
Plan wystąpienia Cel, pytanie badawcze i hipoteza Metoda Wskaźniki nierównowagi zewnętrznej i konkurencyjności Wskaźniki nierównowagi wewnętrznej Sytuacja Polski Podsumowanie
Cel referatu Celem badań jest ocena, czy w świetle raportów ostrzegawczych Alert Mechanism Report zmniejszają się nierównowagi makroekonomiczne w krajach członkowskich Unii Europejskiej.
Pytanie badacze i hipoteza Pytanie badawcze: czy w UE narastają nierównowagi makroekonomiczne? Hipoteza: w świetle wskaźników mechanizmu ostrzegawczego Alert Mechanism Report rośnie w UE ryzyko zakłóceń równowagi makroekonomicznej.
Oceny dokonano poprzez analizę wskaźników nierównowagi wewnętrznej, zewnętrznej i konkurencyjności, zawartych w trzech kolejnych rocznych raportach wczesnego mechanizmu ostrzegawczego Alert Mechanism Report
Nierównowaga zewnętrzna i konkurencyjność Saldo obrotów bieżących (-4/ +6% PKB) Zmiana międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto (nie mniej niż -35% PKB) Zmiany realnego efektywnego kursu walutowego (+/- 5% albo +/-11%) Zmiany udziału w rynku eksportowym (-6%) Zmiany jednostkowych kosztów pracy (wzrost nie więcej niż 9% albo 12%)
Bilans obrotów bieżących Wartość referencyjna -4/+6 PKB Maleje liczba krajów przekraczających wartości progowe (11 krajów w 2012, 10 krajów w 2013, 9 krajów w 2014) Stopniowe równoważenie: Bułgaria, Hiszpania, Malta, Słowacja Nadmierna nadwyżka: Niemcy, Holandia, Szwecja, Luksemburg Nadmierny deficyt: Grecja, Cypr, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia Syntetyzując: w UE maleje nierównowaga bilansu obrotów bieżących
Pozycja inwestycyjna netto (-35% PKB) Odnotywana w 16 krajach: Bułgaria, Czechy, Estonia, Irlandia, Hiszpania, Grecja, Cypr, Litwa, Łotwa, Węgry, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Chorwacja
Spadek udziału w rynkach eksportowych próg -6% przekraczają: AMR 2012 : 15 krajów (Belgia, Dania, Niemcy, Irlandia, Grecja, Hiszpania, Francja, Włochy, Cypr, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia, Szwecja, Wielka Brytania) AMR 2013: 17 krajów (powyższe + Luksemburg i Słowenia) AMR 2014: 19 krajów (powyższe + Węgry i Słowenia)
Zmiany jednostkowych kosztów pracy Próg jednostronny +9% (strefa euro) albo +12% AMR 2012 - nadmierny wzrost w 8 krajach, zaś spadek jedynie w Irlandii (o -2,3%) AMR 2013 nadmierny wzrost w 4 krajach, a spadek w 5 krajach (Estonia -6,2%, Irlandia -12,8%, Hiszpania -2,1%, Łotwa -15%, Litwa -8,4%) AMR 2014 nadmierny wzrost tylko w Luksemburgu (+9,8%), ale w aż 7 krajach spadek (Estonia -2,8%, Irlandia -10,4%, Grecja -8,1%, Hiszpania -5,6%, Łotwa 5,9%, Litwa -4,6%, Portugalia -5,3%)
Nierównowaga wewnętrzna Zmiany realnych cen nieruchomości (+6%) Dynamika kredytów dla sektora prywatnego (+14%) Zadłużenie sektora prywatnego (133%PKB) Zadłużenie sektora publicznego (60% PKB) Stopa bezrobocia (10%) Dynamika łącznych zobowiązań sektora finansowego (16,5%)
Obecnie w żadnym kraju UE nie przekraczają wartości referencyjnych: Zmiany cen nieruchomości Dynamika kredytu dla sektora prywatnego Dynamika łącznych zobowiązań sektora finansowego
Kryterium długu Publicznego przekracza 14 z 28 państw UE taka sama liczba w całym badanym okresie Prywatnego zmniejszenie liczby państw przekraczających próg z 15 do 14 (jednocześnie zaostrzenia kryterium z 160% do 133% PKB)
Rośnie nierównowaga na rynkach pracy Stopa bezrobocia (3-letnia średnia) wartość progowa 10% AMR 2012 przekracza 7 państw AMR 2013 przekracza 9 państw AMR 2014 przekracza 11 państw
Polska w świetle mechanizmu ostrzegawczego Polska przekracza wskaźniki: - nadmierny deficyt obrotów bieżących - pozycja inwestycyjna netto Żaden raport mechanizmu ostrzegawczego AMR nie wskazuje Polski jako kraju zagrożonego nadmierną nierównowagą makroekonomiczną.
Podsumowanie Zagrożenie nierównowagą makroekonomiczną prowadząca do przegrzania gospodarek nie występuje. Wzrasta liczba krajów, w których występuje: nadmierna nierównowaga na rynku pracy, maleje udział w rynkach eksportowych, spadają jednostkowe koszty pracy. Wyniki charakterystyczne dla fazy stagnacji i recesji.
Dziękuję za uwagę dr Kamil Kotliński Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wydział Nauk Ekonomicznych Katedra Makroekonomii