Możliwości wspierania spółek typu Spin-off
Agenda 1. Czym tak naprawdę jest Spin-off? 2. Dlaczego powstają spółki Spin-off, skąd się biorą i czego potrzebują aby powstad? 3. Możliwości wsparcia kapitałowego i nie tylko na co przedsiębiorczy naukowiec może liczyd? 4. Druga strona medalu czego biznes oczekuje od naukowca?
Czym jest Spin-off? Geneza Pojęcie spin-off pojawiło się w USA w latach 50-tych XX wieku w kontekście firm zakładanych przez osoby pracujące w przemyśle zbrojeniowym, lotnictwie i kosmonautyce, które na bazie tych technologii tworzyły nowe produkty i technologie o przeznaczeniu cywilnym, często we współpracy z firmami macierzystymi. Pojawienie się przedsiębiorstw typu spin-off było wynikiem transferu technologii i wiedzy w ramach projektów badawczorozwojowych.
Spin-off czy Spin-out? Nie istnieje jedna sformalizowana definicja spółki odpryskowej spin-off w literaturze pojawiają się zamiennie określenia spin-off i spin-out Według definicji POKL: Firmy typu spin-off zakładają związek (najczęściej sformalizowany) dotyczący zasad korzystania z infrastruktury i własności intelektualnej uczelni, prowadzenia działalności i podziału korzyści. W firmach typu spin-out brak jest formalnego związku z macierzystą uczelnią. (Należą tu także firmy zakładane przez absolwentów, wykorzystujących wiedzę zdobytą w trakcie studiów.) Istnieją jednak także definicje które formy te określają odwrotnie. Spin-out jako odgórnie sterowany proces pączkowania nowej spółki ze struktur jednostki macierzystej a spin-off jako oddolny proces usamodzielniania się pracowników przy akceptacji jednostki macierzystej (lub tzw. szary spin-off gdy wiedza i technologia wykorzystywana jest bez zgody jednostki macierzystej)
Cechy charakterystyczne akademickich firm Spin-off są to firmy nowouruchomione (start-ups) założyciele i technologia wywodzą się z uczelni lub instytutów badawczych bazują na technologiach, innowacyjnych rozwiązaniach i know how opracowanych na uczelniach lub w instytucjach badawczych 5
Typy Spin-off Według N.Nicolaou i S. Birley Ortodoksyjny powstała spółka bazuje na naukowcu (pomysłodawcy) który odchodzi z instytucji macierzystej (uczelni) i staje się przedsiębiorcą Hybrydowy powstała spółka bazuje na transferowanej technologii, pomysłodawcy (naukowcy) mogą nadal pracowad na uczelni, nie angażują się w bieżące zarządzanie spółką, posiadają udziały i pełnią funkcje kontrolne i doradcze. Technologiczny spółka bazuje na przenoszonej z uczelni technologii, wynalazca (naukowiec) nie angażuje się w funkcjonowanie spółki, otrzymuje wynagrodzenie za przekazaną technologię (często w postaci udziałów w spółce).
Spin-off to zderzenie nauki i biznesu Ideą firm typu spin-off jest połączenie technologii i wiedzy będącej efektem badao naukowych oraz kapitału, orientacji pro-rynkowej i dynamizmu właściwych dla biznesu 7
Typowy scenariusz: Naukowiec badając określony problem dostrzega możliwośd praktycznego zastosowania swoich odkryd i stworzenia na ich bazie produktu który będzie mógł byd sprzedany na rynku. Co robi?
Wariant 1. Prawdziwy naukowiec Opisuje swój pomysł w artykule i publikuje lub wygłasza na konferencji naukowej. W efekcie dostaje kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt punktów za publikację oraz gratulacje od kolegów. Po niedługim czasie stwierdza że produkt oparty na jego pomyśle wprowadziła na rynek firma z USA (Niemiec, Chin ) Wariant 2. Pragmatyczny naukowiec Nawiązuje kontakt z firmą działającą w branży której dotyczy jego odkrycie i sprzedaje swój pomysł lub know-how byd może zostanie także zatrudniony w charakterze konsultanta naukowego. Wariant 3. Przedsiębiorczy naukowiec Nie publikuje artykułu, nie wygłasza referatu, dopracowuje pomysł pod kątem zastosowania rynkowego. Zakłada samodzielnie firmę która będzie ten produkt wytwarzad lub sprzedawad na niego licencję lub znajduje partnera biznesowego z którym zakłada spółkę.
Zasadnicze pytania: czy naukowiec jest materiałem na przedsiębiorcę? czy naukowiec musi zostad przedsiębiorcą (menadżerem) aby powstała spółka spin-off? czego naukowiec potrzebuje aby przekształcid wiedzę w pomysł biznesowy a następnie w innowacyjną firmę (spin-off) Wsparcie ze strony uczelni Kapitał Wsparcie organizacyjne i biznesowe 10
Co decyduje o klimacie dla powstawania spółek spin-off? Jakośd, renoma, baza naukowo badawcza uczelni Polityka uczelni odnośnie komercjalizacji badao Zasady określające własnośd intelektualną Możliwości wykorzystania środków technicznych oraz wsparcia prawno administracyjnego (w tym patentowego) Dostępnośd kapitału (fundusze Seed Capital, Business Angels) Dostępnośd wsparcia biznesowego zarządzanie, finanse, marketing, budowanie strategii rynkowej. 11
Gdzie powstają spółki spin-off? Branże dominujące: informatyka elektronika Inżynieria (w tym nanotechnologia) biotechnologia farmacja medycyna Najwięcej spółek Spin-off powstaje w USA i Wielkiej Brytanii w ośrodkach akademickich o najwyższej renomie (kluczowe ośrodki akademickie) 12
Ograniczenia brak dostępu do źródeł finansowania skomplikowane procedury transferu technologii z uczelni (patenty, licencje, prawo własności intelektualnej) ograniczony dostęp do nowoczesnych technologii i sprzętu badawczego niejasne powiązania z Uczelnią uwarunkowania organizacyjne, formalno- prawne i finansowe specyficzna kultura organizacyjna instytucji naukowych brak wykształcenia w pracownikach naukowych myślenia pro-rynkowego (nastawionego na użytecznośd) i biznesowego, 13
Uwarunkowania powstawania i sukcesu firmy Spin-out Wiedza (pomysł) Doświadczenie biznesowe Kapitał Sukces
Synergia i pogodzenie interesów trzech stron: Pomysłodawca (naukowiec) Uczelnia (jednostka macierzysta) Inwestor (Fundusz Kapitału Zalążkowego
Skąd wziąd kapitał na start? FFF Friends and Family Funds Pożyczyd z banku - mało prawdopodobne z uwagi na brak historii, zabezpieczeo i zbyt wysokie ryzyko. Od funduszu pożyczkowego zbiurokratyzowane procedury, niskie kwoty. Dostad dotację z funduszy UE Działanie 8.1. POIG (projekty z zakresu IT) Działanie 8.2 PO KL Transfer wiedzy (szkolenia z zakresu tworzenia spółek spin-off i spin-out) Działanie 6.2 PO KL Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości
Skąd wziąd kapitał na start? Znaleźd wspólnika (udziałowca) który dostarczy kapitał oraz wsparcie biznesowe. Anioła Biznesu (Business Angel) - przedsiębiorcy z dużym doświadczeniem zawodowym, posiadający znaczny majątek osobisty, samodzielnie inwestujący własne środki finansowe i doświadczenie w małe, przedsiębiorcze firmy Fundusz kapitału zalążkowego (Seed Capital Fund) fundusz typu Venture Capital wyspecjalizowany w inwestowaniu w projekty biznesowe na początkowym etapie (jeszcze przed założeniem firmy lub tuż po).
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji Fazy rozwoju projektu / przedsiębiorstwa Pomysł (koncepcja, wynalazek, innowacja) Biznesplan Powstanie przedsiębiorstwa (start-up) Wejście na rynek (początkowa faza rozwoju) Rozwój (ekspansja) Preinkubacja Inkubacja
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji Fazy rozwoju z punktu widzenia inwestora Faza zaangażowanie kapitału zaangażowanie czasu ryzyko potencjalna stopa zwrotu Preinkubacja bardzo małe duże bardzo wysokie bardzo wysoka Inkubacja małe duże wysokie wysoka Ekspansja średnie / duże średnie średnie średnia
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji Dlaczego Fundusze VC i PE nie inwestują w projekty w fazie preinkubacji? Koniecznośd poświęcenia dużej ilości czasu i środków na analizę i selekcję projektów Stosunkowo długi czas do osiągnięcia dojrzałości i wyjścia z przedsięwzięcia Bardzo wysokie ryzyko Relatywnie niewielki potencjalny zysk (w ujęciu bezwzględnym)
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji Dlaczego Fundusze VC i PE nie inwestują w projekty w fazie preinkubacji? Koniecznośd poświęcenia dużej ilości czasu i środków na analizę i selekcję projektów Stosunkowo długi czas do osiągnięcia dojrzałości i wyjścia z przedsięwzięcia Bardzo wysokie ryzyko Relatywnie niewielki potencjalny zysk (w ujęciu bezwzględnym)
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji Skutki: Luka kapitałowa (Equity Gap) w podaży kapitału długoterminowego Mniejsza od potencjalnej ilośd innowacyjnych startupów (zmarnowany potencjał innowacyjny) Mniejsza ilośd innowacyjnych przedsiębiorstw i ograniczona ilośd miejsc pracy w gospodarce opartej na wiedzy Słabszy rozwój regionu (kraju) niewykorzystany potencjał rozwojowy
Inkubowanie nowych innowacyjnych spółek w Krakowskim Parku Technologicznym Połączenie w ramach Funduszu Zalążkowego KPT, kompetencji i doświadczenia KPT oraz SATUS Venture Uzyskanie dofinansowania ze środków POIG Zaangażowanie kapitału prywatnego (SATUS Venture) Efekt Kompleksowe wsparcie doradcze i finansowe projektodawców od pomysłu, poprzez fazę pre-inkubacji, powołania spółki, aż do jej dokapitalizowania i wdrożenia biznesowego projektu.
wsparcie merytoryczne i pokrycie kosztów prac przygotowawczych Narzędzia doradztwo (techniczne, biznesowe, prawne) w zakresie tworzenia nowych firm udostępnianie / infrastruktury i usług niezbędnych dla nowopowstałych firm dokapitalizowanie nowych podmiotów poprzez obejmowanie w nich udziałów
Grupa docelowa Pomysłodawcy posiadający innowacyjny projekt / pomysł, o wysokim potencjale wzrostu, pozbawieni możliwości pozyskania kapitału Przedsiębiorcy z innowacyjnym rozwiązaniem Naukowcy szukający źródeł komercjalizacji badao
Fazy współpracy 1.FAZA PREINKUBACJI 2.FAZA INWESTYCJI
Faza preinkubacji 1 ETAP: Nabór projektów 2 ETAP: Przygotowanie i weryfikacja wstępnego biznes planu 3 ETAP: Finalizacja preinkubacji wybór projektów do fazy inwestycji
Faza inwestycji 1. Wejście kapitałowe - objęcie udziałów lub akcji w nowo powołanej spółce, wyłonionej w Fazie Preinkubacji 2. Monitoring nowopowstałej spółki (proces trwający ok. 2-5 lat aż do wyjścia ze spółki).