Górskie Ochocze Tuptanie Jak zdobywaæ z dru yn¹ Górsk¹ Odznakê Turystyczn¹ Górskie Ochocze Tuptanie opracowa³: phm. Micha³ goorek Górecki 1
Górskie Ochocze Tuptanie Gdy przypominam sobie moment, kiedy pisa³em do Czuwaj o Odznace Turystyki Pieszej, to wydaje mi siê, e by³o to wieki temu. Œnieg, mróz, zawierucha. Brrr... A teraz? Mimo póÿnej pory okno otwarte, a na zewn¹trz cieplutko jak w dzieñ. Lato idzie wielkimi krokami, a w³aœciwie to chyba ju przysz³o. Jaki z tego wniosek? Prosty w GÓRY! Ja ju to uczyni³em dopiero co wróci³em z Sudetów i po egna³em siê ze œniegiem, wchodz¹c na Œnie nik. Magia gór Co takiego jest w górach, e przyci¹gaj¹ ludzi od zarania dziejów? Trudno w³aœciwie powiedzieæ, gdy ka dy mo e mieæ zupe³nie inny cel, jad¹c w³aœnie w góry. Jedni chc¹ sprawdziæ siebie i swoje mo liwoœci, inni popatrzeæ na zapieraj¹ce dech w piersiach widoki, a jeszcze inni poznaæ fajnych ludzi, gdy w góry w du ej mierze je d ¹ ludzie o okreœlonych zainteresowaniach. Wy sza szko³a jazdy Wêdrówka po górach to trochê wy sza szko³a jazdy. To nie to samo, co wyjœcie z dru yn¹ do pobliskiego lasu. Oczywiœcie wszystko zale y od tego, czy chcesz pochodziæ po Górach Œwiêtokrzyskich, czy te zdobyæ Rysy i Orl¹ Peræ. Tak czy inaczej, musisz zacz¹æ od ³atwiejszych tras, zapoznaæ siê z górami, posiadaæ odpowiedni ekwipunek i na pewno s³uchaæ innych, doœwiadczonych turystów. Trzeba spróbowaæ! Trudno mi bêdzie przekonaæ ciê do wêdrowania po górach, jeœli nigdy wczeœniej w górach nie by³eœ. Dlaczego? Tego po prostu trzeba spróbowaæ. Urok gór poch³onie ciê bez reszty... Oczywiœcie musisz pamiêtaæ, aby poch³on¹³ on tak e twoich harcerzy. Pamiêtaj, eby planowaæ trasy adekwatne do ich wieku i umiejêtnoœci, o tym, eby nie g³odowaæ na szczycie (wzi¹æ ze sob¹ jedzenie) 2
i o wielu innych sprawach. A gór ci u nas dostatek. Od ma³o znanych i niziutkich Gór Sudawskich na Mazurach (tak, tak nie pomyli³em siê, tam naprawdê s¹ góry!), przez najstarsze w Polsce Góry Œwiêtokrzyskie, maj¹ce swój œliczny, trawiasty urok, dzikie Beskidy od Bieszczad têtni¹cych studenckim i harcerskim yciem, przez pe³en starych cerkwi Beskid Niski, a do Beskidu ywieckiego z majestatyczn¹ Babi¹ Gór¹, t³umnie odwiedzane Sudety ze swoj¹ piêkn¹ rzeÿb¹ skaln¹ rodem z Dzikiego Zachodu i wreszcie majestatycznie wznosz¹ce siê groÿne Tatry. Jak zaplanowaæ trasê z GOT? Jednym z narzêdzi do m¹drego wêdrowania po górach mo e byæ Górska Odznaka Turystyczna. GOT to historycznie pierwsza odznaka turystyki kwalifikowanej. Oprócz celów, o których mogliœcie przeczytaæ w poprzedniej wk³adce o OTP, ma jeszcze jeden, doœæ wa ny pomaga oceniæ d³ugoœæ trasy. Kilometr kilometrowi nierówny Na nizinach sprawa jest prosta wiemy, co to kilometr, wiemy, ile to dziesiêæ kilometrów. Wiemy, ile idzie siê po b³ocie i piachu, a ile po asfalcie. Zaplanowanie trasy nie stanowi wiêkszego problemu. Góry to zupe³nie inna bajka. Wystarczy nieuwa nie przestudiowaæ poziomice i oka e siê, e nasza trasa trwa 10 godzin zamiast planowanych 4. I co wtedy? Oczywiœcie powinniœmy korzystaæ z oznaczeñ szlaków oraz przewodników, w których opisane s¹ d³ugoœci tras, ale nie uwzglêdniaj¹ one tak naprawdê indywidualnych mo liwoœci danej osoby czy grupy. A tu z pomoc¹ przychodzi punktacja GOT. Górskie Ochocze Tuptanie 3
Górskie Ochocze Tuptanie Punkty w GOT Pamiêtasz jeszcze, jak punktowane by³y trasy OTP? Jeden kilometr za jeden punkt. Oczywiœcie w górach by³by to bezsens. Dlaczego tak samo mamy punktowaæ przejœcie po p³askiej po³onince o d³ugoœci 500 metrów i podejœcie pod strom¹ górê, które na mapie tak e widzimy jako 500 metrów? A jeœli góra mia³a nachylenie 45 o, to wiemy z matematyki, e przeszliœmy wcale nie 500 metrów tylko wiêcej! A jeœli góra by³a jeszcze bardziej stroma? Dlatego w³aœnie ustalono punktacjê, która to uwzglêdnia. 1 punkt to ka de przejœcie kilometra w poziomie i ka de przejœcie 100 metrów w pionie. To znaczy, e jeœli przeszliœmy z punktu A do punktu B i na mapie odleg³oœæ miêdzy nimi wynosi jeden kilometr, to otrzymujemy 1 punkt, zaœ jeœli weÿmiemy jeszcze pod uwagê, e punkt B le y wy ej od punktu A o 100 metrów, to otrzymujemy jeszcze 1 punkt, czyli w sumie 2 punkty. Bez paniki wszystko GOTowe! Ojej, jakie to skomplikowane! Trzeba wiêc siedzieæ z linijk¹ i kalkulatorem i mierzyæ... Nie! Ca³e szczêœcie, prawie wszystkie trasy górskie zosta³y ju policzone. Mo na by³o to zrobiæ, poniewa po górach chodzimy zazwyczaj wyznaczonymi szlakami. Tak wiêc w regulaminie GOT, który jest ca³kiem pokaÿn¹ ksi¹ eczk¹, znajduj¹ siê mapki konturowe wszystkich polskich pasm górskich z oznaczonymi symbolicznie trasami przejœcia pomiêdzy poszczególnymi punktami. A jak to siê ma do planowania trasy? To proste. Wiem na przyk³ad, e moja grupa jest w stanie zrobiæ trasê o d³ugoœci 20 GOTów (czyli punktów GOT). I niewa ne, jak ona biegnie, biorê do rêki regulamin i patrzê na trasê. W ten sposób mogê spokojnie porównaæ ró ne trasy o ró nej d³ugoœci i ró nych nachyleniach. A teraz tradycyjne ABC, czyli... 4
Jak zdobyæ GOT? Ka dy zdobywaj¹cy powinien posiadaæ ksi¹ eczkê GOT Jest to ma³a ksi¹ eczka, w któr¹ wpisuje siê trasy, a tak e zbiera stemple potwierdzaj¹ce pobyt w danym miejscu. Tam te komisja weryfikacyjna potwierdza zdobycie odznaki. Teoretycznie nie trzeba kupowaæ ksi¹ eczki, mo na zrobiæ j¹ samemu, jednak ksi¹ eczki nie s¹ drogie (oko³o 2 z³), a s¹ trwa³e, ma³e i porêczne. Taka ksi¹ eczka to skarb i w³aœciwie jedyny dokument potwierdzaj¹cy zdobycie odznaki. Warto kupiæ regulamin GOT W regulaminie opisane s¹ dok³adne zasady zdobywania odznaki, liczba punktów na poszczególne stopnie oraz przede wszystkim mapa polskich gór! Bez co najmniej jednego regulaminu na dru ynê ani rusz! Regulaminy i ksi¹ eczki kupisz praktycznie w dowolnym oddziale PTTK. Teraz planujesz trasê Jak pisa³em wczeœniej, w górach nie jest to takie hop, siup. Jeœli nie masz doœwiadczenia w chodzeniu po górach, nie wybieraj siê przypadkiem od razu w Tatry, warto tak e wêdrowaæ z osob¹ doœwiadczon¹, a na pewno poradziæ siê jej przed wyruszeniem na trasê. Jeœli masz doœwiadczenie... to nie przeceniaj go. Pamiêtaj, e ju Mariusz Zaruski, pionier turystyki górskiej i za³o yciel TOPR, wyraÿnie sprzeciwia³ siê sportowemu podejœciu do turystyki górskiej. Nie staraj siê na si³ê zdobyæ jak najwiêcej. Góry to tak e, a mo e przede wszystkim, krajoznawstwo i obcowanie z przyrod¹. Górskie Ochocze Tuptanie 5
Górskie Ochocze Tuptanie Pamiêtaj o potwierdzaniu trasy! Potwierdzenia trasy w GOT wbija siê na samym koñcu ksi¹ eczki. W porównaniu z innymi trasami, w górach jest o wiele mniej miejsc, gdzie mo na zdobyæ piecz¹tki potwierdzaj¹ce nasz¹ wêdrówkê. Sklep, so³tys czy poczta w górskich miejscowoœciach, a wy ej ju tylko schroniska na zboczach gór. Ale za to piecz¹tki schronisk s¹ naprawdê du e i ³adne! Po wêdrówce wpisujecie trasy do ksi¹ eczek Znam dru ynowych, którzy robi¹ to za swoich harcerzy, ale nie polecam tego. Wype³niaj¹c samodzielnie ksi¹ eczkê, harcerz utrwala sobie trasê i uczy siê wielu innych rzeczy. Oczywiœcie warto i trzeba pomóc swoim podopiecznym, a tak e dopilnowaæ, aby wpisywali trasy w miarê czytelnie i po kolei. Sprawdzanie pokreœlonych ksi¹ eczek to naprawdê mordêga! Kategorie, punkty... Górska Odznaka Turystyczna dzieli siê na kilka kategorii. Nas interesuj¹ jednak tylko dwie pierwsze: 1. Popularna GOT podstawowa odznaka. 2. Ma³a GOT (w stopniach br¹zowym, srernym i z³otym). Nastêpny stopieñ, którego tutaj nie bêdziemy ju omawiaæ, to du a GOT (w stopniach srebrnym i z³otym). 6
Punktacja w GOT jest niestety trochê zakrêcona... Tak naprawdê mo e to i lepiej, ale zrozumienie jej wymaga trochê skupienia. Po pierwsze, co jest doœæ oczywiste, zosta³y wprowadzone kategorie wiekowe. I tak, aby zdobyæ dan¹ odznakê, dziecko, a tak e osoba w podesz³ym wieku, musi nachodziæ siê mniej ni osoba w kwiecie wieku. W przypadku odznaki popularnej i odznak ma³ych bêdzie to tak, jak w poni szej tabelce: kategorie wiekowe i stopieñ GOT popularna ma³a br¹zowa ma³a srebrna ma³a z³ota kat. wiekowa I 8 10 lat 40 80 kat. wiekowa II 11 15 lat 50 100 300 600 kat. wiekowa III 16 50 lat kat. wiekowa IV pow. 50 lat i niepe³nosprawni Uwaga! W przypadku GOT odznaka popularna nie jest obowi¹zkowa. Limity, czyli nie za szybko! Mamy za sob¹ kategorie wiekowe, teraz czas omówiæ inne zawi- ³oœci. Aby ograniczyæ tych, którzy zbyt szybko chc¹ odznaki zdobyæ, wprowadzono pewne ograniczenia: tak wiêc w ci¹gu danego roku mogê zdobyæ tylko jedn¹ odznakê i po³owê nastêpnej. Za³ó - my, e jestem w III kategorii i zdobywam w danym roku 120 punktów. Nale y mi siê ma³a br¹zowa. Ale jest dopiero sierpieñ, a ja chcê jeszcze trochê pochodziæ. Zbieram wiêc kolejne punkty, ale mogê w tym roku zdobyæ tylko po³owê ma³ej srebrnej, czyli 180 punktów. Jeœli bêdê zdobywa³ kolejne punkty, to nie zostan¹ one uznane. Ale spójrzmy realnie oznacza³oby to, e zdoby³em ponad 300 punktów! To naprawdê du o... A odznaka, jak pisa³em, jest dla turystów krajoznawców, a nie sportowców. Takie, a nie inne roczne limity czasowe, powoduj¹, e odznakê GOT weryfikuje siê pod koniec roku, jeœli w danym roku zdoby³o siê wystarczaj¹c¹ liczbê punktów. Jeœli skoñczy³ siê rok kalendarzowy i masz punkty, zg³oœ siê do najbli szego oddzia³u PTTK. Tam powinni zweryfikowaæ odznakê do koñca stycznia. UWAGA! Starsi czytelnicy mog¹ pamiêtaæ takie pojêcia, jak rejonizacja i ograniczenie sezonowe. Pierwsze polega³o na tym, e 60 120 360 720 50 100 300 600 Górskie Ochocze Tuptanie 7
Górskie Ochocze Tuptanie pierwsze stopnie odznaki trzeba by³o zdobywaæ w ni szych górach (nie w Tatrach), drugie GOT nie mo na by³o zdobywaæ zim¹. Obecnie obydwa ograniczenia s¹ zniesione. Pamiêtaj tak e, e GOT nie ma w przeciwieñstwie do OTP ograniczeñ czasowych poszczególne stopnie mo esz zdobywaæ nawet 10 lat! Jeœli wiêc masz jakieœ stare trasy, które chcesz wpisaæ i mo- esz udowodniæ, e tam by³eœ, to wpisz je do ksi¹ eczki i przekonaj jakiegoœ przodownika, aby zweryfikowa³ ci odznakê. Jeœli bêdziesz mieæ z tym problemy, spróbuj skontaktowaæ siê ze mn¹. Reasumuj¹c GOT przeznaczony jest raczej dla harcerzy starszych i wêdrowników, choæ harcerze, pod okiem instruktora, mog¹ zacz¹æ od samego pocz¹tku wêdrowanie po górach. Im wczeœniej zakochaj¹ siê w górach, tym lepiej! Wiêcej informacji o zdobywaniu GOT znajdziesz na stronach internetowych: Studenckiego Klubu Przodowników Turystyki Górskiej: skptg.om.pttk.pl Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego: www.pttk.pl Do zobaczenia na szlaku! 8