Krajowe Ramy Kwalifikacji w szkolnictwie wyższym Andrzej Kraśniewski seminarium IBE, 15 lutego 2011 r. 1
PLAN PREZENTACJI Ramy kwalifikacji dla SzW historia powszechna KRK dla SzW w Polsce stan prac projektowych Nowe regulacje i działania wdrożeniowe Oczekiwane skutki Konkluzja 2
PLAN PREZENTACJI Ramy kwalifikacji dla SzW historia powszechna KRK dla SzW w Polsce stan prac projektowych Nowe regulacje i działania wdrożeniowe Oczekiwane skutki Konkluzja 3
Ramy kwalifikacji a Proces Boloński Berlin Communiqué, May 2003 Ministers... undertake to elaborate an overarching framework of qualifications for the European Higher Education Area Bergen Communiqué, May 2005 We adopt the overarching framework for qualifications in the EHEA, comprising three cycles, generic descriptors for each cycle based on learning outcomes and competences, London Communiqué, May 2007 We commit ourselves to fully implementing such national qualifications frameworks by 2010. Leuven Communiqué, April 2009 The development of national qualifications frameworks is an important step towards the implementation of lifelong learning. We aim at having them implemented and prepared for self-certification against the overarching Qualifications Framework for the European Higher Education Area by 2012. 4
Kwalifikacja tytuł, stopień, utożsamiany z dyplomem, świadectwem, certyfikatem lub innym dokumentem, wydanym przez uprawnioną instytucję,... Kwalifikacje Berlin Communiqué projekt ERK dla SzW [raport M. Berga, 2005] poziom (level) efekty uczenia się/kształcenia (learning outcomes) nakład pracy studenta (workload - ECTS) profil (profile) 5
Efekty kształcenia Dublin Descriptors Deskryptory Dublińskie (2004) wykorzystane w definicji Struktury Kwalifikacji dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (EOSW) przypisane 3 podstawowym stopniom (cyklom) kształcenia na poziomie wyższym first cycle (Bachelor) second cycle (Master) third cycle (Doctorate) opisują generyczne efekty kształcenia w kategoriach Knowledge and understanding Applying knowledge and understanding Making judgements Communication Learning skills 6
Efekty kształcenia Dublin Descriptors Qualifications that signify completion of the first cycle are awarded to students who: - have demonstrated knowledge and understanding in a field of study that builds upon and their general secondary education, and is typically at a level that, whilst supported by advanced textbooks, includes some aspects that will be informed by knowledge of the forefront of their field of study; - can apply their knowledge and understanding in a manner that indicates a professional approach to their work or vocation, and have competences typically demonstrated through devising and sustaining arguments and solving problems within their field of study; - have the ability to gather and interpret relevant data (usually within their field of study) to inform judgements that include reflection on relevant social, scientific or ethical issues; - can communicate information, ideas, problems and solutions to both specialist and non-specialist audiences; - have developed those learning skills that are necessary for them to continue to undertake further study with a high degree of autonomy. 7
Efekty kształcenia Dublin Descriptors Making judgements Bachelor Master [involves] gathering and interpreting relevant data... [demonstrates] the ability to integrate knowledge and handle complexity, and formulate judgements with incomplete data... Doctorate [requires being] capable of critical analysis, evaluation and synthesis of new and complex ideas... 8
Nakład pracy studenta System ECTS (European Credit Transfer System) 1 rok studiów stacjonarnych 60 punktów ECTS 1 punkt ECTS 25-30 godzin pracy studenta 9
Profil kwalifikacji Berlin Communiqué, 2003 Ministers encourage the member states to elaborate a framework of comparable and compatible qualifications for their higher education systems, which should seek to describe qualifications in terms of workload, level, learning outcomes, competences and profile.... First and second cycle degrees should have different orientations and various profiles in order to accommodate a diversity of individual, academic and labour market needs. 10
Profil kwalifikacji Projekt ERK dla SzW [raport M. Berga, 2005] Profile: either the specific (subject) field(s) of learning of a qualification or obszar the broader aggregation of clusters of qualifications or programmes from different fields that share a common emphasis or purpose (e.g. an applied vocational as opposed to more theoretical academic studies) profil Profil: atrybut kwalifikacji, a także prowadzącego do jej uzyskania programu kształcenia (programu studiów), charakteryzujący tę kwalifikację ze względu na ogólne przygotowanie jej posiadacza do podjęcia pracy i kontynuowania kształcenia profil kwalifikacji = profil studiów 11
poziom (w KRK) Profil kwalifikacji kwalifikacje (efekty kształcenia) profil - charakter kwalifikacji profil dziedzinowy (obszar) akademicki zawodowy /praktyczny 12
EQF_EHEA vs. EQF_LLL Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego (Proces Boloński) 3 poziomy EQF_EHEA (ERK_EOSW) uzgodnienia w ramach Unii Europejskiej 8 poziomów EQF_LLL (ERK) 13
PLAN PREZENTACJI Ramy kwalifikacji dla SzW historia powszechna KRK dla SzW w Polsce stan prac projektowych Nowe regulacje i działania wdrożeniowe Oczekiwane skutki Konkluzja 14
KRK_SzW a KRK Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego (Proces Boloński) 3 poziomy EQF_EHEA (ERK_EOSW) uzgodnienia w ramach Unii Europejskiej 8 poziomów EQF_LLL (ERK) Europa Polska KRK_SzW KRK (PRK) 15
Kluczowe pytanie - rola KRK_SzW głównie informacyjna - język opisu zastanej sytuacji? standardy oparte na efektach kształcenia: ramowe treści kształcenia zastąpione opisem efektów kształcenia w znacznej mierze regulacyjna - narzędzie reformowania systemu SzW? podwójna - narzędzie reform wykorzystujące istniejące rozwiązania 16
KRK_SzW - Przebieg prac słabe tempo 2006: powołanie Grupy Roboczej ds. KSK (KRK) 2008: założenia, wstępna wersja projektu KRK_SzW 2009 (luty): projekt KRK_SzW, w tym ogólne efekty kształcenia dla poszczególnych (trzech) poziomów studiów nagłe przyśpieszenie 2009 (paźdz.): powołanie zespołów do zdefiniowania efektów kształcenia dla 8 obszarów 2010 (luty) wyniki prac zespołów 2010 (kwiecień) projekt KRK_SzW (Grupa Robocza) zatwierdzony przez Komitet Sterujący 2010 KRK w kolejnych projektach nowelizacji ustawy PSzW 2010 konsultacje, seminaria szkoleniowe 2010 (listopad) podręcznik o KRK_SzW 2011 (luty) KRK w przyjętej przez Sejm nowelizacji ustawy PSzW 17
KRK_SzW zaawansowanie prac 1. Decyzja o podjęciu prac nad KRK 2. Zaprojektowanie KRK 3. Koncepcja wdrożenia KRK 4. Konsultacje z interesariuszami 5. Zatwierdzenie ostatecznej wersji KRK 6. Prawne i administracyjne umocowanie KRK 7. Wdrożenie ram na poziomie instytucji 8. Przypisanie kwalifikacji do poziomów KRK i ERK 9. Weryfikacja i korekta/uzupełnienie 10. Samopotwierdzenie prawidłowości systemu i ram kwalifikacji w szkolnictwie wyższym 11. Budowa narzędzi pozwalających na szeroki dostęp do informacji dotyczących ram kwalifikacji zaawansowanie prac nieco poniżej średniej europejskiej 18
Poziomy związek z KRK poziom ERK/KRK poziom KRK_SzW przykładowe kwalifikacje odpowiadające poziomom KRK 1 świadectwo ukończenia szkoły podstawowej 2 świadectwo ukończenia gimnazjum 3 świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej 4 świadectwo ukończenia szkoły średniej 5 w ramach poziomu 1 dyplom kolegium nauczycielskiego, niektóre certyfikaty zawodowe, niektóre dyplomy wydawane w przyszłości przez szkoły wyższe??? 6 1 dyplom licencjata/inżyniera 7 2 dyplom magistra 8 3 dyplom doktora 19
Efekty kształcenia wiedza umiejętności inne kompetencje (kompetencje personalne i społeczne) 20
określone centralnie nowelizacja PSzW Sejm - 4.02.2011 Efekty kształcenia: kto je określa? Grupa Robocza ds. KRK obszarnicy dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... wzorowane na klasyfikacji OECD/EUROSTAT/UNESCO ogólne efekty kształcenia (niezależne do kierunku ) dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... Europejskie Ramy Kwalifikacji standardy międzynarod. obszar nauk humanistycznych obszar nauk społecznych obszar nauk ścisłych obszar nauk przyrodniczych obszar nauk technicznych obszar sztuka obszar nauk rolniczych obszar nauk medycznych 21
Efekty kształcenia: kto je określa? określone centralnie nowelizacja PSzW Sejm - 4.02.2011 określone przez??? określone przez wydział Grupa Robocza ds. KRK obszarnicy dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... efekty kształcenia dla grupy kierunków... efekty kształcenia prognozy dla programu/kierunku rozwoju rynku... pracy ogólne efekty kształcenia (niezależne do kierunku ) dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze studiów technicznych efekty kształcenia dla grupy kierunków elektrycznych efekty kształcenia dla programu/kierunku inżynieria sieci Europejskie Ramy Kwalifikacji IEA, ABET EUR-ACE SBS... projekty typu Tuning: EUCEET, CHEMPASS ustalenia na poziomie uczelni 22
Progresja EK a otwartość systemu studiów PROBLEM Trudności w pogodzeniu postulatów - otwartość studiów II stopnia (mobilność pionowa) - rozszerzanie zestawu kompetencji przy przejściu na wyższy poziom w ramach kwalifikacji IDEA ROZWIĄZANIA Efekty kształcenia dla studiów II stopnia - głębsze (bardziej zaawansowana wiedza i umiejętności) - dotyczące węższego obszaru 23
Profile studiów Zróżnicowanie kompetencji (efektów kształcenia) absolwentów studiów danego poziomu - naturalne, pożądane, występuje w systemie szkolnictwa wyższego każdego kraju studia nieprofilowane: odpowiednio elastyczne ( szerokie ) sformułowanie efektów kształcenia związanych z danym poziomem kwalifikacji studia profilowane: podzielenie spektrum kompetencji osób uzyskujących kwalifikacje danego poziomu na pewne kategorie (profile), opisane przez różniące się od siebie efekty kształcenia 24
Profile studiów kluczowe kwestie Ile jest profili? Jak są nazwane? Czy profil jest zdeterminowany przez typ uczelni prowadzącej studia? Czy takie same profile występują na wszystkich stopniach studiów? Czy takie same profile występują we wszystkich obszarach kształcenia? Czy nazwa profilu jest elementem pełnej nazwy kwalifikacji? W jaki sposób nazwa profilu jest uwidoczniona na dyplomie ukończenia studiów? Czy - a jeśli tak, to w jakim zakresie - ukończenie studiów o danym profilu ogranicza dostęp do pełnego spektrum studiów wyższego poziomu? 25
koncepcja Grupy Roboczej ds. KRK Profile studiów pozytywne wyróżnienie profil (praktyczny) zawodowy profil (ogólno)- akademicki profil badawczy? studia I st (lic./inż.) + + studia II st +? + + (magister) studia III st (doktor) + ostateczna liczba i nazwy profili do dyskusji 26
Profile studiów projekt nowelizacji PSzW z dn. 10 września 2010 r. profil praktyczny profil teoretyczny studia I st studia II st + + + +? profil badawczy nieformalny w ramach profilu teoretycznego pod kontrolą środowiskowych komisji akredytacyjnych? 27
projekt nowelizacji PSzW z dn. 10 września 2010 r. nowelizacja przyjęta 4 lutego 2011 r. studia I st profil praktyczny Profile studiów profil ogólnoakademicki + + studia II st + + 28
Profile studiów drożność systemu [doktor] 8 poziom (w KRK) dr efekty kształcenia 300 ECTS [magister] 7 mgr(a) mgr(p) 210 ECTS [inżynier] 6 inż.(a) inż.(p) 180 ECTS [licencjat] [kwalifikacje pomaturalne] 5 lic.(a) lic.(p) profil charakter kwalifikacji profil dziedzinowy (obszar) (ogólno)- akademicki praktyczny 29
Przykład Efekty kształcenia dla studiów technicznych Założenia wykorzystanie istniejących rozwiązań zgodność ze standardami międzynarodowymi uspołecznienie prac 30
Standardy międzynarodowe SBS Proces Boloński ABET (Accreditation Board for Engineering and Technology, USA) JABEE (Japan Accreditation Board for Engineering Education) SBS (Subject Benchmark Statements, UK) IEA (International Engineering Alliance) EUR-ACE (EURopean ACcredited Engineer project) CDIO (Conceive-Design-Implement-Operate initiative) 31
Wyniki prac efekty kształcenia dla studiów I, II i III stopnia profil ogólnoakademicki (pokaż) efekty kształcenia dla studiów I stopnia profil praktyczny (pokaż) efekty kształcenia dla studiów II stopnia profil badawczy 32
Weryfikacja badanie zgodności (dla studiów I stopnia) z ramami kwalifikacji (KRK, EQF) ze standardami międzynarodowymi (pokaż) 33
badanie zgodności (dla studiów I stopnia) z ramami kwalifikacji (KRK, EQF) ze standardami międzynarodowymi znaczny poziom zgodności, ale bez szczególnych ambicji ew. redukcja zbioru efektów kształcenia (dostosowanie do poziomu kandydatów) Weryfikacja dyplom inż. - na 5. poziomie EQF LLL 34
w miarę postępu prac Konsultacje środowiskowe w środowisku ogólnopolskim konferencja prorektorów KRPUT 22 października 2009 posiedzenie KRPUT 3 grudnia 2009 posiedzenie KAUT 19 marca 2010 w środowiskach lokalnych (na uczelniach) po opracowaniu projektu w środowisku międzynarodowym konferencja ICEE 2010 (zaproszony referat plenarny) 18-22 lipca 2010 w środowiskach lokalnych (na uczelniach) kilkanaście spotkań szkoleniowo-konsultacyjnych czerwiec grudzień 2010 35
PLAN PREZENTACJI Ramy kwalifikacji dla SzW historia powszechna KRK dla SzW w Polsce stan prac projektowych Nowe regulacje i działania wdrożeniowe Oczekiwane skutki Konkluzja 36
Nowe regulacje z Uzasadnienia do projektu nowelizacji (1) Utraci moc rozporządzenie o standardach kształcenia, w którym minister definiuje proces kształcenia dla zamkniętej listy kierunków studiów. Podstawowe jednostki organizacyjne uczelni będą mogły same określać i uruchamiać nowe kierunki studiów. Jednostki posiadające uprawnienia habilitacyjne będą mogły to czynić całkowicie samodzielnie; pozostałe po uzyskaniu decyzji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego wydanej po zasięgnięciu opinii ministra nadzorującego i PKA. Rozszerzenie zakresu autonomii uczelni (zróżnicowane w zależności od uprawnień jednostki) 37
Nowe regulacje z Uzasadnienia do projektu nowelizacji (2) Kierunek studiów będzie zdefiniowany poprzez program kształcenia, który będzie zawierał opis założonych efektów kształcenia oraz opis procesu kształcenia, prowadzącego do osiągnięcia tych efektów. Efekty kształcenia dla danego kierunku musza być zgodne z opisem efektów kształcenia dla odpowiednich obszarów kształcenia,... kierunki międzyobszarowe kombinacja efektów z różnych obszarów 38
Nowe regulacje z Uzasadnienia do projektu nowelizacji (3) Zostaną przygotowane wzorcowe opisy efektów kształcenia dla istniejących dotychczas kierunków studiów; uczelnia przygotowująca program kształcenia może wykorzystać taki wzorcowy opis, bądź też przygotować swój opis autorski. Warunkiem będzie zdefiniowanie efektów kształcenia zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z Krajowych Ram Kwalifikacji. stopniowo tworzony bank wzorcowych opisów programów studiów 39
założenie: wejście w życie nowelizacji PSzW - 1 października 2011 r. Nowe regulacje dla osób rozpoczynających studia I stopnia 1 października 2012 r. nowy program kształcenia zgodny z wymaganiami KRK (zdefiniowane i weryfikowane efekty kształcenia,...) podlegający akredytacji zgodnie z nowymi zasadami 40
projekt w ramach PO Kapitał Ludzki Krajowe Ramy Kwalifikacji w szkolnictwie wyższym jako narzędzie poprawy jakości kształcenia Działania wdrożeniowe - centralne ogólnopolska konferencja Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego nowe narzędzie organizacji kształcenia dla prorektorów (1 czerwca 2010 r., SGGW) seminaria szkoleniowo-konsultacyjne dla środowiska akademickiego prowadzone przez członków Grupy Roboczej ds. KRK oraz obszarników ok. 40 seminariów w okresie od 27 września do końca 2010 r. materiały szkoleniowe - książka Autonomia programowa uczelni - Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego + działalność Zespołu Ekspertów Bolońskich (FRSE) 41
witryna MNiSW www.nauka.gov.pl Szkolnictwo Wyższe Krajowe Ramy Kwalifikacji efekty kształcenia dla 8 obszarów 42
Działania wdrożeniowe - centralne kolejny projekt MNiSW w roku 2011 przygotowanie wzorcowych opisów programów studiów (efektów kształcenia,...) dla ok. 40 kierunków studiów seminaria odwrócone (konsultacje) - uczelnia prezentuje swoje propozycje i poddaje je pod ocenę ekspertów dobre propozycje z uczelni (akceptacja RGSW) bank wzorcowych opisów programów studiów 43
Działania wdrożeniowe - centralne projekt IBE (2011-2012) Potwierdzanie efektów kształcenia (walidacja) w instytucjach szkolnictwa wyższego... uznawanie efektów uczenia się zdobytych poza systemem edukacji formalnej interpretacja wymagań właściwych dla kompetencji personalnych i społecznych standardy i kryteria akredytacji dostosowanej do KRK określenie sposobu obliczania kosztochłonności kierunków studiów - prace zespołu kierowanego przez min. W. Jurka 44
Inne niezbędne prace/działania nowy model studiów doktoranckich włączenie w KRK innych niż studia form kształcenia oferowanych w systemie SzW nowy model akredytacji... 45
KRK a akredytacja Zadanie uczelni (jednostki prowadzącej studia) stosować odpowiednie mechanizmy (procedury) oceny, czy i w jakim stopniu założone efekty kształcenia są osiągane przez studentów (absolwentów) Zadanie komisji akredytacyjnej sprawdzić, czy założone efekty kształcenia są sformułowane prawidłowo (zgodnie z definicją obszaru kształcenia,...) sprawdzić skuteczność stosowanych przez uczelnię procedur oceny efektów kształcenia osiąganych przez studentów (absolwentów) to nie jest zadanie komisji akredytacyjnej 46
KRK a akredytacja - przykład obecnie PKA analizuje wybrany (mały) podzbiór prac dyplomowych w przyszłości na wydziale istnieje zespół, którego zadaniem jest analiza/ocena jakości procesu dyplomowania komisja akredytacyjna analizuje dokumentację prac zespołu liczbę i sposób wyboru analizowanych prac dyplomowych wyniki analizy (prace spoza kierunku, prace niespełniające wymagań, nietrafne/niekompletne recenzje,...) oraz sposób wykorzystania wyników jego działania Za jakość kształcenia odpowiada uczelnia, także w zakresie mechanizmów kontroli!!! 47
Inicjatywy środowiskowe DOŚWIADCZENIA (PŁ, SGH, UAM, UW, UJ,...) Rozszerzenie opisu przedmiotów o efekty kształcenia sposoby sprawdzania i oceny (osiągniętych efektów kształcenia) prowadzi do zmian (innowacji) w zakresie treści sposobu prowadzenia zajęć a także inspiruje zmiany w całym programie korzystny wpływ na jakość kształcenia (efekty uczenia się osiągnięte przez studenta) 48
PLAN PREZENTACJI Ramy kwalifikacji dla SzW historia powszechna KRK dla SzW w Polsce stan prac projektowych Nowe regulacje i działania wdrożeniowe Oczekiwane skutki Konkluzja 49
w skali międzynarodowej Narzędzie zapewnienia międzynarodowej transparentności i porównywalności systemów SzW oraz uzyskiwanych w tych systemach kwalifikacji (dyplomów,...) zapewnienie absolwentom polskich uczelni możliwości skutecznego konkurowania na międzynarodowym rynku pracy 50
Transparentność kwalifikacji Akademiingeniør Bachelor of Arts Bachelor of Engineering Bachelor of Science Civilingeniør Civilingenjör Diplom-Ingenieur Diplom-Ingenieur ETH Diplom-Ingenieur (FH) Diplomi-Insinöör Diplomirani Inženir Doktor-Ingenieur Dottore in Ingegneria Engenheiro Europa-Ingenieur Ingenieur (grad.) Ingeniør Inginer Insinööri Ingeniero Químico Ingeniero Superior Ingeniero Técnico Ingénieur civil Ingénieur diplomé Ingénieur industriel Ingénieur technicien Inženyr Inžinier Inżynier Magister Inżynier Master of Arts Master of Engineering Master of Science Okleveles mérnök Okleveles üzemmérnök Sivilingeniør Teknikfræðingur Teknikumingeniør Verkfræðingur źródło: K. Hernault (Siemens) 51
na poziomie systemu SzW stworzenie wspólnego, powszechnie zrozumiałego języka opisu studiów (oferty dydaktycznej) i kwalifikacji absolwentów sposób opisu zrozumiały dla nauczycieli akademickich, studentów, kandydatów na studia, pracodawców, szerokiej opinii publicznej 52
na poziomie systemu SzW rozwiązanie problemu definiowania różnych rodzajów i różnych form prowadzenia studiów łatwiejsze uznawanie różnych kompetencji (także nabytych poza systemem SzW) łatwiejsza realizacja idei elastycznych ścieżek kształcenia oraz idei uczenia się przez całe życie 53
na poziomie systemu SzW lepsza samoregulacja systemu redukcja nietrafionych decyzji dotyczących wyboru programu studiów, uczelni, lepsze dopasowanie kwalifikacji absolwentów do potrzeb społecznych/potrzeb rynku pracy bardziej przydatne kompetencje absolwentów lepszy rozkład kompetencji w całej populacji absolwentów 54
na poziomie systemu SzW zwiększenie przejrzystości działań uczelni i ułatwienie jej rozliczania (accountability) lepiej zdefiniowany produkt działalności uczelni: klient (student/państwo) wie, za co płaci i może łatwiej wyegzekwować od uczelni realizację jej zobowiązań zwiększenie wiarygodności uczelni i zaufania do systemu SzW 55
na poziomie programu studiów ułatwienie identyfikacji (i eliminacji) dziur i redundancji w programie studiów zwiększenie możliwości eksperymentowania i wprowadzania innowacji w metodach nauczania PBL: problem/project-based learning 56
nauczanie zorientowane na efekty uczenia się PLB: Problem/project based learning 57
na poziomie programu studiów wymuszenie lepszych i bardziej kompletnych mechanizmów oceny osiągnięć studenta wymuszenie kształcenia w zakresie umiejętności uniwersalnych (ogólnych) i praktycznych (kosztem wąskiej specjalizacji teoretycznej) 58
umiejętności ogólne 59
umiejętności ogólne możliwości nabywania umiejętności w ramach programu studiów i poza nim 60
umiejętności ogólne lista ok. 100 rodzajów umiejętności ogólnych i postaw, istotnych dla pracodawcy, które nabywa absolwent 61
na poziomie programu studiów ograniczenie możliwości tworzenia programu zdominowanego interesami kadry nauczającej ułatwienie zaangażowania interesariuszy zewnętrznych (pracodawców, ) lepsza jakość programu lepsze kwalifikacje absolwentów 62
Zagrożenia filozofia efektów kształcenia nie pasuje do tradycyjnej wizji kształcenia uniwersyteckiego, którego istotą jest sam proces nauczania, a kluczowym elementem - osobowość nauczyciela formułowanie efektów kształcenia - trudne - grozi niedoregulowanie lub przeregulowanie zmiana paradygmatu kształcenia wymaga wysiłku (i zmiany mentalności) - niezbędne przełamywanie oporów - niezbędne dodatkowe nakłady finansowe 63
PLAN PREZENTACJI Ramy kwalifikacji dla SzW historia powszechna KRK dla SzW w Polsce stan prac projektowych Nowe regulacje i działania wdrożeniowe Oczekiwane skutki Konkluzja 64
Wdrożenie KRK w SzW Wdrożenie rozwiązań związanych z KRK tworzy potencjalne możliwości (warunki do) poprawy jakości kształcenia (kompetencji absolwentów) Czy wykorzystamy tę szansę? 65
PISA dla szkolnictwa wyższego 66
Feasibility study (2011-2012) + Słowacja (wszystkie 3 kategorie) źródło: AHELO Brochure, 2011 a może się podłączymy? 67
W prezentacji wykorzystano materiały przygotowane w ramach realizacji przez MNiSW projektu Krajowe Ramy Kwalifikacji w szkolnictwie wyższym jako narzędzie poprawy jakości kształcenia (priorytet IV PO KL) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w ramach działalności Zespołu Ekspertów Bolońskich 68