«160 6, S r aby f u n d a m e n t we. Śruby f u n d a m e n t o w e służą do połączenia, z f u n d a. m e n t * m maszyn, poddanym siłom odrywającym, lub swywrae. ającynu Zależnie od wielkdśc.1 tych sił połączenie maszyny z fundamentem wykonuj? sif w różny sposób» Rys* 124 przedstawi*- połączenie maszyny z fundamentem w wypadku, gdy siły odrywające są niewielkie. Połączenie t wykonuje się v ten sposób,że w "Wykananym fundamencie usta,wia sie maszynę na klinach /dla dokładnego ustawienia w poziomie/ i zakłada si? śruby w rys * 124. uprzednio yrylcortane ry, a następnie nalewa s ię je oeinenteoi. Po zaschnięciu śruby dociąga się i dla. lepszeg* połączenia podlewa, cementem całą maszynę, Śruby używane d tege rodzaju połącseń fflają postać przedta\7ioną na rys 125. ftarjriy przewidują rozwiązanie
- 161 - przedstawione na szkicu a*. W wypadku, gdy siła Q działająca na śrubę jest znaczna, konstrukcję połączenia maszyny z fundamentem przedstawia rys.126. W gniazdach na śruby umieszczone są przy budowie fundamentu piyty. Śruby zakłada się ryg.125. od góry i po ustawieniu maszyny dociąga. Ifastepnie X>odlewa się maszynę cementem! śrub w tym wypadku nie zalfwa się, ze względu na możność wymiany. Rys. 127 przedstawia stosowane postacie p2yt i śrub fundamentowych, używanych przy omawianym sposobie połączenia. Pray obliczeniu śrub fundamentowych określamy W.M. Części Maszyn. 11.
wielkość siły Q f jaką dana śruba ma przenieść i rozłożywszy ją na składów P ih żądamy, aby siła w śrubie P s była równa sumie sił P i dodatkowej P,.takiej, aby siła tarcia przez nią wytworzona była równa składowej H /rys.128/ rys.126. % = * l P 4 /*} /167/ gdaie yn-0,3 spółczynnik tarcia między podstawą maszyny a fundamentem ^-1,5" -współczynnik bezpieczeństwa rys.127. Długość śruby określamy 9 zakładając, że beton
- 163 ~ nie przenosi naprężeń rozciągających L siła musi być zrównoważona ciężarem betonu, znajdującego się na4 płytą /rys-129/. Dla obliczeń pr2yjmuje si<? ciężar właściwy betonu I *'(!,$* W i.128* rys.129. Powierschnie płyty liczy się z nacisku płyty na beton /rya. 130/ 5 P = # /168/ przy czym p=10 kg/cm 2. dopuszczalny nacisk na beton*»blem«nty konstrukcyjne śrub. Rys.130, Śruby złączne są znormecizowane. Jako normalne uzyw^ne są: Whitworth'a, którego zasadnicze
V - 164 - wymiary podaje rys,131 i objęty jest przez normy PN/G -241 oraz metryczne /rys. 132/ objęte normami PB/G/208-214/.W USA używany.ieat równie gwint Sela. -/'i- Rys.131. Rys.132. Obliczanie śrub złącznych sprowadza się do znalezienia średnicy rdzenia ze znanego wzoru /169/ Inne wymiary określają normy. Zależnie od przeznaczenia śruby sworzeń może mieć różne postacie. Rys.133 podaje rozwiązanie spotykanych postaci śrub złącznych., stosowanych w budowie maszyn, a/ śruba z łbem s z e ś c i o k ą t n y m b/ n a k r ę t k a c/ śruba d w u s t r o n n a.
«165 - Ze względu na możliwość wyprowadzenia n&rafdzia należy przewidzieć długość gwintu większą o X. Wartość wielkości x podają normy. Jak wiadomo, zmiana przekroju wywołuje naprężenią szczytowe. Jeżeli ' _{pr. dana jest waż- Rys.133. n y m elementem konstrukcyjnym, to należy dokładnie opracować konstrukcyjny przekrój, w którym przechodzimy od średnicy rdzenia d r do średnicy sworznia i. Rozwiązania konstrukcyjne podaje rys.134. rys.134. Miejsce umieszczania śrub w częściach, maszyno-
- 166 - vtych opieramy na eurp>iryc*ńych podaje normalnie spotykane wymiary, pray czym o~ (l^,2)'d feta! v/ stali lub bronzie nsii^risj-d stal TN żeliwie /170/ Jeżeli mamy do czynienia z wypadkiem prse<istawionym na rys.136* to g'-s.ot stal w stali lub bronzie a'-!3-d n M żeliwie rys.136. Jeżeli śruba ma być czysto odkręcana z korpusu żeliwnego, to daje sie tulejki o wymiarach /yys l37b/ stal w bronzie żeliwo Na rys*137-a przedstawiony jest również przyrząd umożliwiający wkręcanie takich tulejek. Konstruktor projektujący śrubę, stanowiącą bardzo ważny element maszyny winien rai ć na uwadz«, że ob-
- 167 - ciążenie zswoi n a k r ę t k i n i e j e s t jedn o s t a j n e na całej długości i w wypadkach koniecznych wprowadzić musi takie rozwiązanie, któreby nacieki te wyrównało. a. rys,13?-b. Rys.138 przedstawia rozkład nacisków w wkrętce vi zależności ed rodzaju obciążenia. Rys.138. Dla uniknięcia z g i n a n i a śruby, względnie
" 168 - \ \ rys.139. u m o ż l i w i e n i a d o b r e g o dociągn i ę c i a n a k r ę t k i opierającej się o powierzchnię nieobrabianą stosuje się p o d k ł a d k i. Rys.l39-a przedstawia podkładkę płaską, dla uniknięcia tarcia między powierzchnią nieobrabianą a śrubą, Rys,14Q~a przedstawia p o d k ł a d k ę p o c h y ł ą, stosowaną w wypadku łączenia dwuch p r o f i l i nachylonych do siebie, dla uniknięcia zginania śruby. Rys.l39-b przedstawia p o d k ł a d k ę kul i s t ą i podw ó j n i e kuli-' s t ą 9 używane dla zabezpieczenia śrub przed s zginaniem. W wypadku, gdy otwór na śrubę musi rys.140. ttyć znacznie większy
- 169 - niż śruba, używa się podkładek, pełniących, rolę pły. tek oporowych /rys. 141/. Grubość takiej płytki określa wzór: v - podaje tablica XIX. rys.141. Tablica XIX. 0,2 03 04 05 06 07 08 09 *l 2,4 2 1,7 1,5 1,3 1,2 1,1 1 Aby dane połączenie śrubowe pod działaniem, zmiennych obciążeń lub drgań nie o d k r ę c a ł o się należy je ustali c. U s t a l e n i e v^z^\(/ ^^ można dokonać przeti Y7A77//, 1/ p o d k ł ad k ę rys,142. ustalaj ą u ą, wykonaną z miękkej stali /rys B 142/
- 170-2 / p r z e c i w n a k r ę t k ę /rys. 143/. rys,143. Zwrócić należy uwag?, że obciążenie przenosi górna nakrętka, anie dolna i ona teoretycznie powinna być wyżs?j«. /w PN/G - nie przewidziane/. 3/ nakrętkę k o r o- n o w ą,ustaloną aawieczka, /rys. 144/. rys 144. 4/ z a g i n a n e p o d k ł a d k i b l a s z a - n e /rys,145/
- 171-5/ ś r u b k i u s t a l a j ą c e /poprzeczne albo podłużne/ rys,146. rys.145, rys.146,