Wraz z wiekiem wielu mężczyzn pada ofiarą złośliwego cyklu, który prowadzi do powstania zagrażającej życiu przypadłości, którą jest otyłość brzuszna u mężczyzn. Okazuje się, że pomimo tego jak wiele ćwiczą lub jak mało jedzą, są niezdolni do zrzucenia dodatkowych kilogramów, które gromadzą się w okolicach ich brzucha. Opublikowane badania wykazały, że niski poziom testosteronu i otyłość napędzają się wzajemnie, wiążąc mężczyzn w pułapce spirali przybierania na wadze i hormonalnego braku równowagi.[1] Pomimo tego powszechnego zagrożenia dla zdrowa ludzkiego, większość lekarzy nie przeprowadza na otyłych pacjentach testów badających poziom testosteronu. Gdyby tak było, możliwe, że miliony mężczyzn mogłyby uniknąć zachorowania na zespół metaboliczny, cukrzycę typu 2, wysokie ciśnienie krwi, miażdżycę i nowotwór. Jeżeli jesteś jednym z tych mężczyzn, zmierz swój poziom testosteronu we krwi i poinformuj o wynikach swojego lekarza. Ten artykuł to omówienie badań wiążących niedobór testosteronu z przybieraniem na wadze i jego kuzynem zespołem metabolicznym. Dowiesz się jak testosteron determinuje budowę ciała i gromadzenie tłuszczu. Przeczytasz o tym, dlaczego eksperci obecnie zalecają przeprowadzanie testów mierzących poziom testosteronu wśród większości mężczyzn będących w średnim wieku oraz starszych. Zapoznasz się również z dowodami potwierdzającymi rolę terapii testosteronem, przyczyniającej się do znacznej utraty wagi. Testosteron sposób działania
Przez całe nasze życie, hormony płciowe kontrolują to jak wyglądamy, czujemy się, a nawet myślimy. Badania przeprowadzane przez ostatnie 5 lat wykazały, że niski poziom testosteronu jest blisko skorelowany z otyłością i zespołem metabolicznym u mężczyzn.[2] Obecnie istnieją ważne dowody potwierdzające fakt, że niski stan tego hormonu jest nie tylko markerem rozwoju zespołu metabolicznego, ale prawdopodobnie też i jedną z jego przyczyn.[3] Te odkrycia sprawiły, że eksperci zdecydowanie rekomendują przeprowadzanie testów mierzących poziom testosteronu we krwi przez większość starszych mężczyzn, a w szczególności tych, którzy cierpią na cukrzycę typu 2 lub zespół metaboliczny.[4] Wielu zaleca suplementację testosteronem jako terapię leczącą otyłość, insulinoodporność i inne objawy zespołu metabolicznego. Przyjrzyjmy się zatem uważnie tym odkryciom i rekomendacjom, by pomóc mężczyznom zdecydować czy test i leczenie testosteronem może być dla nich odpowiednim sposobem na walkę z otyłością. Jak zmienić ten wieloletni związek? Od dawna było jasne, że otyłość i zespół metaboliczny wiąże się z niskim poziomem testosteronu. Pytanie natomiast brzmi co jest tego przyczyną, a co następstwem?[5] Tradycyjny pogląd zakłada, że najpierw pojawia się otyłość brzuszna u mężczyzn, a niski poziom testosteronu jest po prostu jej skutkiem. Ma to sens, ponieważ tkanka tłuszczowa jest niezmiernie aktywnym hormonalnym modulatorem, w szczególności testosteronu i estrogenu. Enzym w tkance tłuszczowej, znany jako aromataza, konwertuje testoseron w estriadol, główny estrogen u ludzi. Dodatkowa aktywność aromatazy zmniejsza testosteron i zwiększa poziom estrogenu, doprowadzając do wielu szkodliwych zmian w męskim organizmie.[6] Niska koncentracja testosteronu w osoczu jest ściśle związana z wysokim indeksem masy ciała (BMI), wraz z podniesionym wskaźnikiem tłuszczu w
stosunku do masy samego ciała.[7] Jednak jest to tylko jedna strona medalu. Wiele dowodów, odkrytych przez ostatnie kilka lat obecnie wskazuje, że otyłość rzeczywiście powoduje spadek testosteronu, ale jego niski poziom sam z siebie powoduje z kolei przybieranie na wadze. A zatem, niedobór tego hormonu może być jedną z najwcześniej dostrzegalnych oznak, powodujących fizyczne zmiany u mężczyzn, które tak jak otyłość brzuszna u mężczyzn i zespół metaboliczny stają się później zauważalne.[8] Pierwszych wskazówek dostarczyły badania przeprowadzone na mężczyznach poddanych zmniejszającej testosteron terapii ograniczającej androgen w leczeniu nowotworu prostaty. Zredukowany poziom testosteronu zmniejszył wrażliwość na insulinę oraz zwiększył masę tłuszczową.[9] W pewnej próbie, u ponad 50% mężczyzn poddanych zmniejszającej testosteron terapii zmniejszającej androgen wykazano rozwój zespołu metabolicznego, objawiającego się w szczególności przez zwiększoną otyłość brzuszną i podniesiony poziom cukru we krwi.[10] U mężczyzn, którzy w wyniku nowotworu stracili swoje jądra, przeważnie występuje zwiększony wskaźnik BMI. Znajdują się oni również w grupie zwiększonego ryzyka powstania zespołu metabolicznego.[11] U mężczyzn, którzy otrzymali terapię zastępczą testosteronem w leczeniu hipogonadyzmu (zmniejszonej produkcji testosteronu) wykazano zmniejszony rozwój zespołu metabolicznego, cukrzycy czy chorób sercowo-naczyniowych.[12] Testosteron wpłynął korzystnie również na regulację insuliny, profil lipidowy oraz ciśnienie krwi.[13] Natomiast u zdrowo starzejących się mężczyzn, wyższe, naturalne poziomy tego hormonu wiążą się z większą wrażliwością na insulinę i zmniejszonym ryzykiem rozwoju zespołu metabolicznego.[14] Zmniejszony poziom testosteronu dlaczego tak ciężko stracić na wadze? Już w średnim wieku, poziom testosteronu mężczyzn zaczyna stale się
zmniejszać, osiągając szczyt w tak zwanej andropauzie, stanie definiowanym jako częściowy niedobór androgenu.[15] W tym samym czasie, mężczyźni zaczynają przybierać na wadze oraz gubić masę mięśniową. Oczywiste jest, że te dwa równoległe procesy są ze sobą związane, ponieważ zmniejszanie poziomu testosteronu jest bezpośrednią przyczyną otyłości brzusznej u mężczyzn będących w średnim wieku.[16] Przytaczając dokładnie: związany z wiekiem spadek testosteronu jest ściśle związany z gromadzeniem się głębokiego tłuszczu brzusznego, elementu zespołu metabolicznego.[17] Ale w jaki sposób testosteron wpływa na otyłość i metabolizm? Rzeczywiście, testosteron, jak większość hormonów, ma złożony, odpowiednio duży i zróżnicowany wpływ na różne tkanki. Teraz wiemy, że testosteron odgrywa istotną rolę w sposobie, w jaki nasz organizm bilansuje glukozę, insulinę i metabolizm tłuszczu.[18] Jednym z jego mechanizmów jest silne pobudzenie wrażliwości na insulinę u mężczyzn, co może mieć olbrzymie znaczenie w przypadku obniżenia się jej poziomu.[19] Obecnie, eksperci uznają niskie poziomy testosteronu za niezależny czynnik ryzyka odporności na insulinę ( przedcukrzyca ), samej cukrzycy typu 2 i rozwiniętego zespołu metabolicznego ze wszystkimi jego konsekwencjami.[20] Zmniejszające się poziomy testosteronu są również ściśle związane ze stałym wzrostem markerów zapalenia, takimi jak białko C reaktywne (CRP).[21] Proces zapalny odgrywa decydującą rolę w rozwoju otyłości i wielu związanych z nią problemów zdrowotnych, takich jak miażdżyca i nowotwór. Jest również blisko związany z odpornością na insulinę oraz cukrzycą typu 2.[22] Jednocześnie, tłuszcz zmagazynowany w wyniku niedoboru testosteronu, uwalnia podnoszące się poziomy zapalnych cytokin. To napędza cykl zapalny, oporność na insulinę i choroby sercowo-naczyniowe, które składają się na zespół metaboliczny.[23] Razem, te odkrycia wskazują na istnienie ścisłego związku testosteronu z wieloma chronicznymi chorobami. A zatem, obecnie uważa się, że wiele z typowych dolegliwości starszych mężczyzn, takich jak miażdżyca, nadciśnienie, cukrzyca, objawy choroby dolnych dróg moczowych i zaburzenia wzwodu nie są oddzielnymi i odmiennymi bytami [24] przez fakt, że zależą od poziomu testosteronu są nierozerwanie ze sobą połączone. Jest to radykalna zmiana w sposobie myślenia na temat zdrowia mężczyzn! Testosteron i otyłość Otyłość sprawia, że poziom testosteronu mężczyzn spada, ponieważ aromataza w tkance tłuszczowej konwertuje testosteron do estrogenu. Nowe dowody wykazują, że może mieć miejsce sytuacja odwrotna: obniżony
poziom testosteronu zwiastuje (i powoduje) rozwój otyłości i zespołu metabolicznego. Testosteron ma potężny wpływ na metabolizm m.in. glukozy, insuliny oraz regulację tłuszczów. Zmniejszanie poziomu testosteronu, następujące z wiekiem, może wyjaśnić, dlaczego tak wielu mężczyzn będących w średnim wieku (lub starszych) ma problem ze zrzucaniem wagi, stosując nawet dietę oraz ćwiczenia. Obecnie eksperci apelują o regularne sprawdzanie poziomu testosteronu, będącego najlepszą oznaką ryzyka zespołu metabolicznego. Udowodniono, że ostrożna terapia zastępcza testosteronem skutecznie zmniejsza wagę ciała, zawartość tłuszczu i odporność na insulinę. Wszyscy mężczyźni, nie tylko ci otyli bądź mający nadwagę, powinni regularnie kontrolować swój stan testosteronu. Poziom testosteronu wczesne ostrzeżenie zbliżającej się katastrofy Związek zmniejszonych poziomów testosteronu z otyłością, zespołem metabolicznym i chorobami sercowo-naczyniowymi jest tak silny, że wielu ekspertów zaleca obecnie badania stanu tego hormonu, aby na czas ostrzec przed zespołem metabolicznym.[25] Wykazano, że niedobór testosteronu okazał się być znacznym i niezależnym czynnikiem ryzyka zespołu metabolicznego, nawet u starszych, szczupłych mężczyzn.[26] Powoduje nie tylko zwiększenie masy tłuszczowej, ale również podnosi poziom insuliny na czczo, późny marker rozwoju zespołu metabolicznego.[27] Związek niskiego poziomu testosteronu z zespołem metabolicznym jest niezależny od wieku zatem, nawet młodsi mężczyźni z niskim stanem tego hormonu znajdują się w grupie większego ryzyka powstania tego problemu zdrowotnego.[28] Pewnym zaskoczeniem jest, że nie jest on
zależny również od wskaźnika BMI, wskazując, że testosteron ma wielopoziomowy wpływ na regulację glukozy, insuliny i metabolizm lipidów.[29] Niedawno zaproponowano, aby niskie poziomy testosteronu włączyć do definicji zespołu metabilicznego, ze względu na częste występowanie tego problemu w powiązaniu z nim.[30] I tutaj da się odnaleźć oczywistą implikację. Niewielki niedobór testosteronu może pojawić się na długo zanim powstanie otyłość, a inne bardziej oczywiste objawy zespołu metabolicznego staną się ewidentne.[31] Dlatego, bardzo istotne jest aby wszyscy mężczyźni nie tylko ci mający nadwagę, regularnie sprawdzali poziom testosteronu przez godne zaufania laboratorium. Należy zbadać zarówno całkowity, jak i wolny testosteron oba związane z zespołem metabolicznym.[32] Badając całkowity i wolny testosteron we krwi, upewnij się, że poddajesz testom również poziom: PSA (antygenu prostaty) by wykluczyć istnienie nowotworu prostaty; estradiolu, by ustalić czy powinieneś wziąć hamujący aromatazę lek w przypadku zbyt wysokiego poziomu estrogenu; morfologię krwi by zbadać funkcje wątroby i ilość krwinek. Przywracanie zdrowego poziomu testosteronu Co powinieneś zrobić, jeżeli twój poziom testosteronu okaże się niski? Wiele dowodów sugeruje, że ostrożna terapia zastępcza testosteronem chroni przed wieloma objawami zespołu metabolicznego i może poprawić kontrolę cukru we krwi.[33] Podana na czas, terapia testosteronem może spowolnić lub nawet zatrzymać rozwój wczesnego zespołu metabolicznego do rozwiniętej cukrzycy lub chorób sercowo-naczyniowych.[34] W pewnym badaniu przeprowadzonym na diabetykach z niskim testosteronem, wykazano, że doustne leczenie poprawiło kontrolę glukozy i zmniejszyło otyłość brzuszną. Korzystnym, dodatkowych skutkiem ubocznym było zmniejszenie zaburzeń erekcji.[35] Inne, kontrolowane za pomocą grypy placebo badanie wykazało, że w wyniku terapii testosteronem nastąpił spadek w całym organizmie, całkowitej i podskórnej, brzusznej masy tłuszczowej, oraz zwiększenie masy mięśniowej.[36]
Oczywiście jeśli rozważasz te terapię istotne jest, aby sprawdzić i kontrolować na bieżąco poziom testosteronu. Osiągniecie poziomu tego hormonu do aktualnie zalecanego zakresu może nie być wystarczające aby zwalczyć otyłość i zespół metaboliczny. Pewne zależne od testosteronu funkcje biologiczne wymagają wyższych poziomów niż inne, a ponadto każdy mężczyzna ma inne potrzeby w tym zakresie.[37] Na koniec kilka słów na temat terapii testosteronem i ryzyka nowotworu prostaty. Przez dekady wierzyliśmy (a pewne osoby wierzą nadal), że wyższe koncentracje testosteronu w osoczu przyczyniają się do większego ryzyka nowotworu prostaty. Nowsze, istotne dane sugerują bardziej złożony obraz i wskazują, że terapia testosteronem w rzeczywistości może nie być tak ryzykowna jak kiedyś zakładano.[38] W rzeczywistości, zgodnie z dr. Abrahamem Morgentalerem z Harvard s Beth Israel Deaconess Medical Center, wraz z danymi potwierdzającymi minimalne ryzyko powrotu lub rozwoju guza, pewną interesującą zmianą dokonaną w ostatnich kilku latach, było rosnące uznanie dla terapii testosteronem u mężczyzn z wcześniejszą historią nowotworu prostaty.[39] Inni eksperci zgodzili się, że niebezpieczeństwo terapii testosteronem jest często przesadzone i nie powinno przeważać nad korzyściami.[40] Co więcej, dr Morgentaler poszedł jeszcze dalej we wnioskach, znajdując nowe dowody, wykazujące, że to nie wysoki, ale niski poziom testosteronu w osoczu, jest odpowiedzialny za ryzyko nowotworu prostaty.[41] Odkąd wiemy, że niski stan tego hormonu powoduje otyłość, która z kolei jest czynnikiem ryzyka powstania nowotworu,[42] istnieje z pewnością logiczna podstawa aby wierzyć w to, że niski poziom testosteronu jest pośrednim czynnikiem ryzyka nowotworu. Podsumowanie Testosteron i zawartość tłuszczu w organizmie ma złożoną i dwukierunkową relację. Nadmierna tkanka tłuszczowa przekłada się na niski stan testosteronu, który z kolei powoduje również zbędny tłuszcz. Testosteron reguluje wiele aspektów bilansu energetycznego, wpływając szczególnie na metabolizm glukozy, insuliny oraz tłuszczów. Dlatego też śmiertelne skutki niskiego testosteronu wykraczają daleko poza powodowanie otyłości. Niski testosteron dramatycznie podnosi również ryzyko powstania zespołu metabolicznego głównego zagrożenia życia dla każdego mężczyzny, będącego w wieku średnim. Obecnie, eksperci zalecają regularne badania tego hormonu przez mężczyzn będących w grupie ryzyka.[43] Jeżeli twój poziom testosteronu okazuje się być niski, powinieneś rozważyć leczenie testosteronem po konsultacji z lekarzem. Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Otwórz listę źródeł naukowych [1] Spark RF. Testosterone, diabetes mellitus, and the metabolic syndrome. Curr Urol Rep. 2007 Nov;8(6):467-71. Laaksonen DE, Niskanen L, Punnonen K, et al. Testosterone and sex hormone-binding globulin predict the metabolic syndrome and diabetes in middle-aged men. Diabetes Care. 2004 May;27(5):1036-41. Haider A, Gooren LJ, Padungtod P, Saad F. Concurrent improvement of the metabolic syndrome and lower urinary tract symptoms upon normalisation of plasma testosterone levels in hypogonadal elderly men. Andrologia. 2009 Feb;41(1):7-13. Dhindsa S, Miller MG, McWhirter CL, et al. Testosterone concentrations in diabetic and nondiabetic obese men. Diabetes Care. 2010 Jun;33(6):1186-92. Available at: http://www.livescience.com/health/obesity-lowers-testosterone-100503.html. Accessed June 23, 2010. [2] Spark RF. Testosterone, diabetes mellitus, and the metabolic syndrome. Curr Urol Rep. 2007 Nov;8(6):467-71. [3] Laaksonen DE, Niskanen L, Punnonen K, et al. Testosterone and sex hormone-binding globulin predict the metabolic syndrome and diabetes in middle-aged men. Diabetes Care. 2004 May;27(5):1036-41. Haider A, Gooren LJ, Padungtod P, Saad F. Concurrent improvement of the metabolic syndrome and lower urinary tract symptoms upon normalisation of plasma testosterone levels in hypogonadal elderly men. Andrologia. 2009 Feb;41(1):7-13. [4] Spark RF. Testosterone, diabetes mellitus, and the metabolic syndrome. Curr Urol Rep. 2007 Nov;8(6):467-71. Dhindsa S, Miller MG, McWhirter CL, et al. Testosterone concentrations in diabetic and nondiabetic obese men. Diabetes Care. 2010 Jun;33(6):1186-92. Available at: http://www.livescience.com/health/obesity-lowers-testosterone-100503.html. Accessed June 23, 2010. [5] Chen RY, Wittert GA, Andrews GR. Relative androgen deficiency in relation to obesity and
metabolic status in older men. Diabetes Obes Metab. 2006 Jul;8(4):429-35. [6] Cohen PG. Obesity in men: the hypogonadal-estrogen receptor relationship and its effect on glucose homeostasis. Med Hypotheses. 2008;70(2):358-60. Zumoff B. Hormonal abnormalities in obesity. Acta Med Scand Suppl. 1988;723:153-60. [7] Diaz-Arjonilla M, Schwarcz M, Swerdloff RS, Wang C. Obesity, low testosterone levels and erectile dysfunction. Int J Impot Res. 2009 Mar-Apr;21(2):89-98. Kaplan SA, Meehan AG, Shah A. The age related decrease in testosterone is significantly exacerbated in obese men with the metabolic syndrome. What are the implications for the relatively high incidence of erectile dysfunction observed in these men? J Urol. 2006 Oct;176(4 Pt 1):1524-7; discussion 27-8. [8] Laaksonen DE, Niskanen L, Punnonen K, et al. Testosterone and sex hormone-binding globulin predict the metabolic syndrome and diabetes in middle-aged men. Diabetes Care. 2004 May;27(5):1036-41. [9] Schubert M, Jockenhovel F. Testosterone and the metabolic syndrome. Urologe A. 2010 Jan;49(1):47-50. [10] Braga-Basaria M, Dobs AS, Muller DC, et al. Metabolic syndrome in men with prostate cancer undergoing long-term androgen-deprivation therapy. J Clin Oncol. 2006 Aug 20;24(24):3979-83. [11] Nuver J, Smit AJ, Wolffenbuttel BH, et al. The metabolic syndrome and disturbances in hormone levels in long-term survivors of disseminated testicular cancer. J Clin Oncol. 2005 Jun 1;23(16):3718-25. [12] Makhsida N, Shah J, Yan G, Fisch H, Shabsigh R. Hypogonadism and metabolic syndrome: implications for testosterone therapy. J Urol. 2005 Sep;174(3):827-34. [13] Makhsida N, Shah J, Yan G, Fisch H, Shabsigh R. Hypogonadism and metabolic syndrome: implications for testosterone therapy. J Urol. 2005 Sep;174(3):827-34. [14] Muller M, Grobbee DE, den Tonkelaar I, Lamberts SW, van der Schouw YT. Endogenous sex hormones and metabolic syndrome in aging men. J Clin Endocrinol Metab. 2005 May;90(5):2618-23. [15] Corrales JJ, Burgo RM, Garca-Berrocal B, et al. Partial androgen deficiency in aging type 2
diabetic men and its relationship to glycemic control. Metabolism. 2004 May;53(5):666-72. Anawalt BD, Merriam GR. Neuroendocrine aging in men. Andropause and somatopause. Endocrinol Metab Clin North Am. 2001 Sep;30(3):647-69. [16] Dandona P, Rosenberg MT. A practical guide to male hypogonadism in the primary care setting. Int J Clin Pract. 2010 May;64(6):682-96. [17] Tong PC, Ho CS, Yeung VT, et al. Association of testosterone, insulin-like growth factor-i, and C-reactive protein with metabolic syndrome in Chinese middle-aged men with a family history of type 2 diabetes. J Clin Endocrinol Metab. 2005 Dec;90(12):6418-23. [18] Yassin AA, Saad F, Gooren LJ. Metabolic syndrome, testosterone deficiency and erectile dysfunction never come alone. Andrologia. 2008 Aug;40(4):259-64. [19] Kapoor D, Malkin CJ, Channer KS, Jones TH. Androgens, insulin resistance and vascular disease in men. Clin Endocrinol (Oxf). 2005 Sep;63(3):239-50. [20] Stanworth RD, Jones TH. Testosterone in obesity, metabolic syndrome and type 2 diabetes. Front Horm Res. 2009;37:74-90. Rice D, Brannigan RE, Campbell RK, et al. Men s health, low testosterone, and diabetes: individualized treatment and a multidisciplinary approach. Diabetes Educ. 2008 Nov-Dec;34 Suppl 5:97S-112S; quiz 13S-4S. Saad F. The role of testosterone in type 2 diabetes and metabolic syndrome in men. Arq Bras Endocrinol Metabol. 2009 Nov;53(8):901-7. Chubb SA, Hyde Z, Almeida OP, et al. Lower sex hormone-binding globulin is more strongly associated with metabolic syndrome than lower total testosterone in older men: the Health in Men Study. Eur J Endocrinol. 2008 Jun;158(6):785-92. [21] Dandona P, Dhindsa S, Chaudhuri A, Bhatia V, Topiwala S, Mohanty P. Hypogonadotrophic hypogonadism in type 2 diabetes, obesity and the metabolic syndrome. Curr Mol Med. 2008 Dec;8(8):816-28. [22] Dandona P, Dhindsa S, Chaudhuri A, Bhatia V, Topiwala S, Mohanty P. Hypogonadotrophic hypogonadism in type 2 diabetes, obesity and the metabolic syndrome. Curr Mol Med. 2008 Dec;8(8):816-28.
[23] Traish AM, Saad F, Guay A. The dark side of testosterone deficiency: II. Type 2 diabetes and insulin resistance. J Androl. 2009 Jan-Feb;30(1):23-32. [24] Yassin AA, Saad F, Gooren LJ. Metabolic syndrome, testosterone deficiency and erectile dysfunction never come alone. Andrologia. 2008 Aug;40(4):259-64. [25] Spark RF. Testosterone, diabetes mellitus, and the metabolic syndrome. Curr Urol Rep. 2007 Nov;8(6):467-71. [26] Rabijewski M, Papierska L, Kozakowski J, Zgliczynski W. The relationship between androgens concentrations (testosterone and dehydroepiandrosterone sulfate) and metabolic syndrome in nonobese elderly men. Endokrynol Pol. 2007 Nov-Dec;58(6):496-504. Niskanen L, Laaksonen DE, Punnonen K, Mustajoki P, Kaukua J, Rissanen A. Changes in sex hormone-binding globulin and testosterone during weight loss and weight maintenance in abdominally obese men with the metabolic syndrome. Diabetes Obes Metab. 2004 May;6(3):208-15. [27] Lunenfeld B. Testosterone deficiency and the metabolic syndrome. Aging Male. 2007 Jun;10(2):53-6. [28] Blouin K, Despres JP, Couillard C, et al. Contribution of age and declining androgen levels to features of the metabolic syndrome in men. Metabolism. 2005 Aug;54(8):1034-40. [29] Laaksonen DE, Niskanen L, Punnonen K, et al. Sex hormones, inflammation and the metabolic syndrome: a population-based study. Eur J Endocrinol. 2003 Dec;149(6):601-8. [30] Goncharov NP, Katsya GV, Chagina NA, Gooren LJ. Three definitions of metabolic syndrome applied to a sample of young obese men and their relation with plasma testosterone. Aging Male. 2008 Sep;11(3):118-22. [31] Laaksonen DE, Niskanen L, Punnonen K, et al. Sex hormones, inflammation and the metabolic syndrome: a population-based study. Eur J Endocrinol. 2003 Dec;149(6):601-8. [32] Goncharov NP, Katsya GV, Chagina NA, Gooren LJ. Three definitions of metabolic syndrome applied to a sample of young obese men and their relation with plasma testosterone. Aging Male. 2008 Sep;11(3):118-22. [33] Heufelder AE, Saad F, Bunck MC, Gooren L. Fifty-two-week treatment with diet and exercise plus transdermal testosterone reverses the metabolic syndrome and improves glycemic control in
men with newly diagnosed type 2 diabetes and subnormal plasma testosterone. J Androl. 2009 Nov- Dec;30(6):726-33. [34] Makhsida N, Shah J, Yan G, Fisch H, Shabsigh R. Hypogonadism and metabolic syndrome: implications for testosterone therapy. J Urol. 2005 Sep;174(3):827-34. [35] Boyanov MA, Boneva Z, Christov VG. Testosterone supplementation in men with type 2 diabetes, visceral obesity and partial androgen deficiency. Aging Male. 2003 Mar;6(1):1-7. [36] Bhasin S, Parker RA, Sattler F, et al. Effects of testosterone supplementation on whole body and regional fat mass and distribution in human immunodeficiency virus-infected men with abdominal obesity. J Clin Endocrinol Metab. 2007 Mar;92(3):1049-57. [37] Saad F, Gooren L, Haider A, Yassin A. Effects of testosterone gel followed by parenteral testosterone undecanoate on sexual dysfunction and on features of the metabolic syndrome. Andrologia. 2008 Feb;40(1):44-8. [38] Morgentaler A. Rapidly shifting concepts regarding androgens and prostate cancer. ScientificWorldJournal. 2009;9:685-90. [39] Morgentaler A. Rapidly shifting concepts regarding androgens and prostate cancer. ScientificWorldJournal. 2009;9:685-90. [40] Dandona P, Rosenberg MT. A practical guide to male hypogonadism in the primary care setting. Int J Clin Pract. 2010 May;64(6):682-96. [41] Morgentaler A. Rapidly shifting concepts regarding androgens and prostate cancer. ScientificWorldJournal. 2009;9:685-90. [42] Gotay CC. Cancer prevention: major initiatives and looking into the future. Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res. 2010 Apr;10(2):143-54. Tsugane S, Inoue M. Insulin resistance and cancer: epidemiological evidence. Cancer Sci. 2010 May;101(5):1073-9. [43] Spark RF. Testosterone, diabetes mellitus, and the metabolic syndrome. Curr Urol Rep. 2007 Nov;8(6):467-71.
Powiązane produkty: Zaawansowana formuła Anty-adipocytowa z Meratrim i Integra-Lean Afrykańskie Mango Irvingia Sugerowana cena detaliczna: 211.83 zł Twoja cena: 159.00 zł DODAJ DO KOSZYKA Zestaw Witamin i Minerałów Dwie Kapsułki Dziennie Sugerowana cena detaliczna: 119.47 zł Twoja cena: 92.00 zł DODAJ DO KOSZYKA