NOWA USTAWA ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII (OZE)

KOSPEKT [13.2] NOWA USTAWA ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII (OZE) w świetle dyrektyw Unii Europejskiej i krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych stosowanych w budownictwie stan prawny 1 stycznia 2015 r. Cel szkolenia: Zapoznanie z przepisami Unii Europejskiej (Dyrektywa Nr 2009/28/WE), wymaganiami Prawa budowlanego (Dz. U. z 2013 r.poz.1409) i Prawa energetycznego (Dz. U. z 2013 r. poz.984 mały trój pakt) oraz Ustawą o odnawialnych źródłach energii (z 16 stycznia 2015 r.), Krajowego plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2020 r. i Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. dotyczącymi stosowania odnawialnych źródłach energii w budownictwie. Materiały i prowadzenie mgr inż. Zbigniew Dzierżewicz rzeczoznawca budowlany GINB nr 791/96 audytor energetyczny KAPE SA nr 0065 Opole, 7 lutego 2015 r. 1

Spis treści: 1. Wprowadzenie 2. Przepisy prawne Unii Europejskiej 2.1. Dyrektywa 2009/28/WE 2.2. Dyrektywa 2004/8/UE 2.3. Dyrektywa 2006/32/WE 2.4. Dyrektywa 2010/31/UE 3. Przepisy krajowe w zakresie oszczędności energii i stosowania OZE 3.1. Przepisy obowiązujące 3.2. Projektowane akty prawne 4. Ustawa prawo energetyczne 4.1. Założenia ogólne 4.2. Świadectwo pochodzenia energii z OZE 4.3. Promesa koncesji 4.4. Koncesja 4.5. Mechanizm wspierający OZE 4.6. Urządzenia, instalacje, sieci i ich eksploatacja 5. Projekt ustawy Odnawialne Źródła Energii (OZE) 5.1. Uwagi ogólne 5.2. Definicje 5.3. Pojęcia i okreslenia w OZE 5.4. Wytwórcy mikroinstalacji OZE 5.5. Wytwórcy małej instalacji OZE 5.6. Krajowy system wsparcia 5.7. Świadectwa pochodzenia 5.8. System aukcyjny 5.9. Gwarancje pochodzenia 5.10. Krajowy plan działania w zakresie OZE 5.11. Instalatorzy urządzeń energii odnawialnej 6. Przepisy stosowane OZE w budownictwie 6.1. Ustawodawstwo krajowe 6.2. Ustawa Prawo budowlane 6.3. Projekt budowlany 6.4. Warunki techniczne WT2014 6.5. Wytyczne projektowania budynków energooszczędnych z zastosowaniem OZE 7. Urządzenia i systemy OZE 7.1. Wprowadzenie 7.2. Podział surowców odnawialnych 7.3. Energia wiatrowa 7.4. Energia słoneczna 7.5. System paneli fotowoltaicznych 7.6. Energia geotermalna 7.7. Pompy ciepła 7.8. Biomasa Spis aktów prawnych 2

1. Wprowadzenie Rządowy projekt USTAWY O ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH ENERGII jest dostosowaniem prawa Unii Europejskiej (Dyrektywy 2009/28/WE) do rozwiązań prawych w Polsce i ma na celu m.in. zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i ochrony środowiska, racjonalne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, dla kształtowania mechanizmów i instrumentów wspierających wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, lub biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego źródła energii, wypracowanie optymalnego i zrównoważonego zaopatrzenia w energię odbiorców końcowych przyjęty w dniu 16 stycznia 2015 r. charakteryzował następująco proces ustawodawczy: 201420 2201414 8 lipca 2014 Projekt wpłynął do Sejmu - druk nr 2604 14 lipca 2014 Skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu 22 lipca 2014 I czytanie na posiedzeniu Sejmu 20152015 13 stycznia 2015 II czytanie na posiedzeniu Sejmu 14 stycznia 2015 Praca w komisjach po II czytaniu 16 stycznia 2015 III czytanie na posiedzeniu Sejmu uchwalono całość projektu ustawy Ustawa o odnawialnych źródłach energii Wynik głosowania: 238 za, 167 przeciw, 36 wstrzymało się. 20 stycznia 2015 Ustawę przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu 5-6 luty 2015 Posiedzenie Senatu Podpis ustawy przez Prezydenta Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE) w kraju wynika z polityki energetycznej oraz z konieczności ochrony środowiska przez zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery (protokół w Kioto) to główne powody, dla których oszczędność energii staje się aktualnie ważnym zagadnieniem technicznym i gospodarczym w Polsce i Unii Europejskiej. Osiągnięcie powyższych celów wynika z Dyrektywy 2009/28/WE w sprawie stosowania energii ze źródeł odnawialnych, która wdrożona zostanie w Polsce przez ustawę o odnawialnych źródłach energii. Zmiana ustawy Prawo energetyczne (mały trój pakt) (Dz. U. z 2013 r. poz.984) określa odnawialne źródło energii jako źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania w energię: wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych;, 3

2. Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie stosowania OZE Kraje Unii Europejskiej systematycznie dążą do ograniczenia zużycia energii w sektorze komunalnym oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych wprowadzając: > Dyrektywę Nr 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych > Dyrektywę 2004/8/UE z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie promowania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na wewnętrznym rynku. > Dyrektywę 2006/36/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, > Dyrektywę 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. 2.1. Dyrektywa 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych [1] ustanawia wspólne ramy dla państw członkowskich UE w zakresie wdrożenia energii ze źródeł odnawialnych. Dyrektywy wprowadza definicję energii ze źródeł odnawialnych co oznacza energię z odnawialnych źródeł niekonwencjonalnych, tj. energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalna, geotermalną i hydrotermalną energię oceanów, hydroenergię, energię pozyskiwaną z biomasy (biodegradacja odpadów lub pozostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa) w tym biopłyny (ciekłe paliwa dla celów energetycznych do wytwarzania energii elektrycznej oraz energii ciepła i chłodu), biogaz (gazu pochodzącego z wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków i innych). Każde państwo członkowskie przyjmuje krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, w sektorze produkcji energii elektrycznej i ogrzewania do 2020 r. określając zużycie energii brutto jako sumę końcowego: a) zużycia energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii; b) zużycia energii ze źródeł odnawialnych w ciepłownictwie i chłodnictwie Dyrektywa zobowiązuje kraje członkowskie do osiągnięcia 20 % udziału energii ze źródeł odnawialnych we Wspólnocie Europejskiej w 2020 r. Dyrektywa 2009/28/WE, powoduje konieczność przeprowadzenia w Polsce zmian legislacyjnych, w ustawie Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz.1059) dotyczących warunków przyłączenia OZE (i innych źródeł) do sieci elektrycznej oraz przystosowania przepisów unijnych z zakresu OZE poprzez uchwale nowej ustawy o odnawialnych źródłach energii (projekt z 2014 r.). 4

2.2. Dyrektywę 2004/8/UE w sprawie promowania kogeneracji Celem dyrektywy 2004/8/UE jest zwiększenie efektywności energetycznej i poprawy bezpieczeństwa dostaw ciepła i energii elektrycznej w układzie kogeneracji o wysokiej wydajności opartej na zapotrzebowaniu na ciepło użytkowe i oszczędności energii pierwotnej w warunkach krajowych z uwzględnieniem czynników ekonomicznych. Kogeneracja to produkcja skojarzona, która odnosi się do równoczesnego wytwarzania energii cieplnej i energii elektrycznej w j e d n y m procesie technologii przy zastosowaniu urządzenia (przykładowo): a) turbiny gazowo-parowa z odzyskiwaczami ciepła b) turbiny parowo przeciwprężnej c) turbiny gazowej z odzyskiwaczami ciepła d) silnika spalinowego e) silnika parowego Kogeneracja jest efektywnym sposobem przetwarzania energii pierwotnej, w którym jeżeli oszczędność energii przewyższa 10% kwalifikują ten proces jako kogenerację o wysokiej wydajności, Dyrektywa 2004/8/UE zobowiązuje państwa członkowskie do: 1) Stosowania układu generacyjnego wszędzie tam gdzie występuje jednoczesne zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz ciepła, 2) Określenia referencyjnej wydajności kogeneracji dla rozdzielonej produkcji energii elektrycznej i ciepła zróżnicowanych wg odpowiednich czynników, takich jak rok zbudowania jednostki i stosowania paliwa opartego na właściwie udokumentowanej analizie, 3) Określenia gwarancji pochodzenia podając: > dolną wartość kaloryczną źródła paliwa, z którego została wyprodukowana energia elektryczna, > sposób wykorzystania ciepła wytworzonego w skojarzeniu z energią elektryczną, a także datę i miejsce produkcji; > ilość energii elektrycznej pochodzącej z kogeneracji o wysokiej wydajności, > oszczędności w energii pierwotnej elektrycznej z kogeneracji o wysokiej wydajności obliczonej w wartościach referencyjnych. 4) Gwarancje pochodzenia powinny być wzajemnie uznawane przez Państwa Członkowskie, wszelkie odmowy uznania gwarancji pochodzenia muszą być oparte na obiektywnych, przejrzystych i niedyskryminujących kryteriach. Wysokosprawna kogeneracja właściwie zastosowana w znacznym stopniu przyczynia się do ograniczenia emisji CO2 oraz do rozwoju wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, a także do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju. 5

2.3. Dyrektywa 2006/32/WE Dyrektywa 2006/36/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych [2] określa cele i kierunki zmian prawnych w dziedzinie efektywności energetycznej i racjonalizacji działań w ograniczeniu zużycia energii i zmniejszenia emisji CO2 przez wypełnienie zobowiązań z Kioto. Komisja Europejska określiła w Dyrektywie 2006/36/WE oszczędność energii w granicach do 20 % do 2020 r. w wyniku realizacji planowanych celów obniżenia zużycia energii w krajach Unii Europejskiej. Dyrektywa 2006/32/WE obliguje państwa członkowskie do: 1) określenia krajowego celu oszczędności energii w wysokości 9% średniego rocznego końcowego zużycia energii do 2016 r. 2) określenia w sektorze budynków wielorodzinnych i użyteczności publicznej oszczędności energii w odniesieniu do: > kształtu bryły budynku i jego orientacji względem stron świata, > grubości warstwy izolacji cieplnej w przegrodach zewnętrznych, > rozwiązań detali przegród w celu eliminacji mostków cieplnych, > systemu wentylacji z rekuperacją ciepła, > produkcji energii z odnawialnych źródeł w gospodarstwach domowych (np. kolektory słoneczne do przygotowania ciepłej wody, źródła termalne, pompy ciepła, energią słoneczną do wspomagania ogrzewania (CO) pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody (CWU) Prowadzona przez Unię Europejską polityka zrównoważonego rozwoju znajduje szczególne ujęcie w pakiecie klimatyczno-energetycznym z określonymi w nim zadaniami realizacji do 2020 r. efektu 3 x 20 tj. > 20 % redukcji emisji CO2 do atmosfery, > 20% zmniejszenia zużycia energii > 20% udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) Wdrożenie Dyrektywy 2006/32/WE w Polsce nastąpiło od 15 kwietnia 2011 r. Ustawą o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r. Nr 94, poz. 551), której celem jest stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz wzrostu efektywności energetycznej gospodarki, obejmujących mechanizmy wsparcia i uzyskania wymiernych oszczędności energii wymaganych na podstawie dyrektywy. 6

2.4. Dyrektywa 2010/31/UE (tzw. Recast EPBD) Nowa wersja Dyrektywa 2002/91/WEG przekształcona (RECAST) została przyjęta przez Parlament i Radę UE w dniu 19 maja 2010 r. jako Dyrektywa 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [3 jako podstawą prawną działań zmierzających do zwiększenia efektywności energetycznej w budownictwie. Dokument ten wprowadza cztery wymagania, których wdrożenie spoczywa na państwach członkowskich Unii Europejskiej to: 1) wdrożenie metodologii obliczania całościowej efektywności energetycznej budynku (zamiast osobno w odniesieniu do poszczególnych jego części). 2) ustalenie minimalnych norm dotyczących budynków nowych i już istniejących. 3) wprowadzenie inspekcja i ocena instalacji grzewczych i chłodzących. 4) certyfikacja jakości energetycznej ( Świadectwo energetyczne) budynków. Cele wdrożenia Dyrektywy 2010/31/UE jest wypełnienie zobowiązania Unii Europejskiej, w ramach pakietu 3x20 dążyć do: > obniżenia do roku 2020 zużycia energii o 20 % > zmniejszenia do 2020 r. łącznej emisji gazów cieplarnianych (CO2) o 20 % w porównaniu do roku 1990 > osiągnięcia do 2020 r. do 20 % udziału energii ze źródeł odnawialnych Główne kierunki wdrożenia Dyrektywy 2010/31/UE w Polsce : 1. Określenie minimalnych wymagań charakterystyki energetycznej (art. 4) dla budynków nowych (art. 6) i istniejących (art. 7) na poziomie optymalnych kosztów wraz z metodą obliczeniową (art. 5) 2. Świadectwa energetyczne (art.11) będą obowiązywało dla wszystkich budynków o powierzchni powyżej 500 m 2 także sprzedawanych lub wynajmowanych, przy czym wskaźnik jakości charakterystyki energetycznej (kwh/m 2 a) ma być zamieszczany w ogłoszeniach o sprzedaży lub wynajmie. W dniu 9 lipca 2015 r. próg 500 m 2 będzie obniżony do 250 m 2. 3. Budynki o niemal zerowym zużyciu energii (art. 9) zużywające niemal zerową lub bardzo niską ilość wymaganej energii ( max 15 kwh/m 2.rok analogiczne jak dla budynków pasywnych), która powinna pochodzić ze źródeł odnawialnych, a budynek powinien posiadać bardzo wysoką charakterystyce energetycznej określoną w postaci wartości granicznej wyrażonej w kwh/m 2 /rok, w oparciu o odpowiednie regulacje prawne, będą budowane: a) po dniu 31 grudnia 2018 r. nowe budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. b) do dnia 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii; 7

. 3. Przepisy krajowe w zakresie oszczędności energii i stosowania OZE 3.1. Przepisy obowiązujące Wdrożenie ustawodawstwa Unii Europejskiej do przepisów Polskich w zakresie oszczędności energii i wspierania energii ze źródeł odnawialnych, określają następujące dokumenty: 1) Strategia państwa Polityka energetyczna Polski do 2030 roku przyjęta przez RM w dniu 10 listopada 2009 r. (M.P. z 2010 r. Nr 2, poz.11) [4] zakłada udział odnawialnych źródeł energii w Polsce w całkowitym zużyciu ma wzrosnąć do 15% w 2020 r. i 20% w roku 2030. 2) Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2020 r. przyjęty w dniu 7 grudnia 2010 r. przez Radę Ministrów, [5] przewiduje w zakresie rozwoju OZE w obszarze ciepła i chłodu utrzymanie dotychczasowej struktury rynku, przy uwzględnieniu rozwoju geotermii oraz energii słonecznej. 3) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (mały trój pakt) (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059 i zmiany z 2013 r. poz.984) [6], 4) Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (jedn. tekst z 2013 r. poz.1409) [7]. 5) Ustawa z 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (Dz. U. z 2014 r. poz.888) [12] 6) System krajowy oceny energetycznej budynków wynikający z postanowień Dyrektywy Nr 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, wprowadzony przez zmiany ustawy Prawo budowlane, przy kolejnej nowelizacji ustawy (Dz. U. z 2007 r. Nr 191, poz. 1373) i ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane (Dz. U. z 2009 Nr161, poz.1279), 7) Rozporządzenie z 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - zmiana WT2014 (Dz. U. z 2013 r. poz. 926) [8] jest realizacją ustaleń Dyrektywy 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, w zakresie wymagań technicznobudowlanych określonych w 328 i 329 (Oszczędność energii i izolacyjność cieplna), 8) Rozporządzenie z 3 lutego 2009 r. w sprawie udzielenia pomocy publicznej w zakresie budowy lub rozbudowy jednostek wytwarzających energię elektryczną lub ciepło z OZE (Dz. U. Nr 21, poz. 112), 9) Rozporządzenie z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1133 oraz zmian z 2012 r, poz.462 i z 2013 r. poz.762) [9] z którego wynika obowiązek analizy możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii na potrzeby ogrzewania lub chłodzenia czy przygotowania ciepłej wody użytkowej, na etapie projektowania budynku. 8

3.2. Projekty aktów prawnych 10) Projekty założeń do trzech ustaw (pakiet) tzw. trójpak energetyczny: > Prawo energetyczne, > Prawo gazowe > Ustawę o odnawialnych źródłach energii zaprezentowane przez Ministerstwo Gospodarki w dniu 22 grudnia 2011 r. 11) Ustawy o odnawialnych źródłach energii [10] Ministerstwa Gospodarki przyjęty projekt z 8 kwietnia 2014 r przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu, który uchwalił ustawę w dniu 16 stycznia 2015 r. i przesłał pod obrady senaty w dniach 5-6 lutego 2015 r. następnie ustawa trafi do podpisu przez Prezydenta RP. 4. Ustawa prawo energetyczne 4.1. Założenia ogólne Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r. poz.1059) ze zmianą tzw. mały trój pakt (Dz. U. z 2013 r. poz.984 i z 2014 r. poz. 490) [6], w odniesieniu do odnawialnych źródła energii (OZE) jest aktem prawnym w zakresie rozwoju w sektorze energetycznym produkcji energii (elektrycznej i ciepła), oraz zawiera specjalne przepisy mające zastosowanie do OZE, obejmujące: > zasady związane z przyłączaniem do sieci, przesyłem i sprzedażą energii elektrycznej wytworzonej przez przedsiębiorstwa energetyczne wykorzystujące OZE; > system wsparcia dla wytwarzania energii w instalacjach wysokosprawnej kogeneracji. > wydawanie i obrót świadectwami pochodzenia (tzw. zielone świadectwa) dla energii uzyskanej z odnawialnych źródeł energii (OZE). Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci, na zasadzie równoprawnego traktowania i przyłączania, w pierwszej kolejności, instalacji odnawialnego źródła energii, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania tych paliw lub energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru. Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne odmówi zawarcia umowy o przyłączenie do sieci lub przyłączenia w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego źródła energii, jest obowiązane niezwłocznie pisemnie powiadomić o odmowie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i zainteresowany podmiot, podając przyczyny odmowy., Operator systemu elektroenergetycznego, w obszarze swojego działania, jest obowiązany zapewnić wszystkim podmiotom pierwszeństwo w świadczeniu usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii oraz w wysokosprawnej kogeneracji, z zachowaniem niezawodności i bezpieczeństwa krajowego systemu elektroenergetycznego 9

Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne z 11 września 2013 r. tzw. Mały Trójpak Energetyczny wprowadził hasło prosument - osobę fizyczną wytwarzającą na własne potrzeby energię elektryczną w mikroinstalacji, która może odsprzedać nadwyżkę wytworzonej energii. 4.2. Świadectwo pochodzenia energii elektrycznej z OZE 1. Wytwórcy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, wytworzonej w mikroinstalacji albo w instalacji odnawialnego źródła energii innej niż mikroinstalacja: 1) w której energia elektryczna została wytworzona po raz pierwszy 2) zmodernizowanej instalacji przysługuje świadectwo pochodzenia tej energii, które potwierdza jej wytworzenie z odnawialnych źródeł energii, Świadectwem pochodzenia - p r z y s ł u g u j e wytwórcy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, wytworzonej w mikroinstalacji albo w instalacji innej niż mikroinstalacja 2. Potwierdzeniem wytworzenia energii elektrycznej OZE jest świadectwo pochodzenia mające wartość handlową dla przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem, obrotem i sprzedażą energii elektrycznej co zobowiązuje do umorzenia określonej ilości świadectw pochodzenia lub uiszczenia tzw. opłatę zastępczą. 3. Odbiorca przemysłowy, przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, w zakresie określonym w przepisach są obowiązani: 1) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo pochodzenia z kogeneracji, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub 2) uiścić opłatę zastępczą, na rachunek bankowy NFOŚ i GW do dnia 30 czerwca każdego roku, za poprzedni rok kalendarzowy odpowiednio do brakującej ilości świadectw pochodzenia energii, które nie zostały przedłożone do umorzenia w danym kwartale po ich uzyskaniu obliczoną w następujący sposób według wzoru: Ozs = Ozg x Eog + Ozk x Eok + Ozm x Eom, gdzie: Ozs opłatę zastępczą, wyrażoną w złotych, Ozg jednostkową opłatę zastępczą, nie niższą niż 15% i nie wyższą niż 110% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym Eog ilość energii elektrycznej równą różnicy między ilością energii elektrycznej wynikającą z zakresu obowiązku dla jednostek kogeneracji, a ilością energii elektrycznej wynikającą ze świadectw pochodzenia z kogeneracji, umorzonych obowiązanym podmiotom, w terminie, 10

Ozk jednostkową opłatę zastępczą, nie niższą niż 5% i nie wyższą niż 40% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym, wyrażoną w złotych za 1 MWh, Eok ilość energii elektrycznej równą różnicy między ilością energii elektrycznej dla jednostek kogeneracji, a ilością energii elektrycznej wynikającą ze świadectw pochodzenia z kogeneracji, umorzonych i wyrażoną w MWh, Ozm jednostkową opłatę zastępczą, nie niższą niż 30% i nie wyższą niż 120% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym, wyrażoną w złotych za 1 MWh, Eom ilość energii elektrycznej równą różnicy między ilością energii elektrycznej wynikającą z zakresu obowiązku dla jednostek kogeneracji, a ilością energii elektrycznej wynikającą ze świadectw pochodzenia z kogeneracji, umorzonych obowiązanym podmiotom, w określonym terminie, wyrażoną w MWh. 4. Prezes URE, na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, umarza, w drodze decyzji, świadectwo pochodzenia w całości albo w części do dnia 31 marca danego roku kalendarzowego co jest podstawą rozliczenia wykonania obowiązku w poprzednim roku kalendarzowym, 4.3. Promesa koncesji (opcjonalnie) Przedsiębiorca energetyczne podejmujące działalność w zakresie wytwarzania OZE jest uprawniony do ubiegania się o promesę koncesji (przyrzeczenie udzielenia koncesji) wydaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na czas oznaczony, jednak nie krótszy niż 6 miesięcy lub na okres kilka lat.. Promesa koncesji nie uprawnia do prowadzenia działalności gospodarczej, a jedynie stanowi jedną z form ułatwiającą działania inwestycyjne czy finansowej do momentu podjąć planowanej działalności gospodarczej. 4.4. Koncesje Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 1 oraz art. 9p ust. 1 tej ustawy Prawo energetyczne [6] przedsiębiorstwo energetyczne (w tym osoba fizyczna) wykonująca działalność gospodarczą [11] w zakresie produkcji energii w OZE jest zobowiązane na wniosek składany do Urzędu Regulacji Energetyki, uzyskać koncesję w zakresie wytwarzania energii o mocy przekraczającej 50 MW. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy. Operatorom instalacji OZE, którzy nie posiadają koncesji: > nie przysługuje sprzedaż energii do operatorów systemu energetycznego, > prawo do ubiegania się o świadectwa pochodzenia (zielone certyfikaty). > wykonywanie działalności gospodarczej bez wymaganej koncesji, stanowi wykroczenie i podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. zgodnie z art.60 ustawy z 20 maja 1971 r. kodeks wykroczeń 11

Nie jest wymaga koncesji w zakresie wytwarzania: > energii elektrycznej w źródłach instalacji konwencjonalnych o łącznej mocy nieprzekraczającej 50 MW niezaliczanych do odnawialnych źródeł energii, > wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu (kogeneracji) o łącznej mocy nie przekraczającej 5 MW niezaliczanych do OZE > ciepła uzyskiwanego w przemysłowych procesach technologicznych, a także gdy wielkość mocy zamówionej przez odbiorców nie przekracza 5 MW. > energii elektrycznej, w celu zaspokojenia własnych potrzeb przedsiębiorcy jeżeli prowadzi działalności gospodarczą 4.5. Mechanizm wspierający OZE Obecnie obowiązująca ustawa - Prawo energetyczne [6] przewiduje mechanizm wspierający OZE w zakresie następujących elementów: > gwarantowanej ceny zakupu energii wytwarzanej z OZE przez tzw. sprzedawcę z urzędu (przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na usługi kompleksowe) po średniej cenie sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym, którą ustala zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt. 18 lit. b, Prezes URE do dnia 31 marca każdego roku kalendarzowego. > prawa majątkowe jako dochód ze sprzedaży świadectwa pochodzenia za energie elektryczną wytworzoną z odnawialnych źródeł energii. > zwolnienie z podatku akcyzowego wytwarzania energia elektryczna z OZE na podstawie dokumentu potwierdzającego umorzenie świadectwa pochodzenia energii za najbliższe okresy rozliczeniowe. 4.6. Urządzenia, instalacje, sieci i ich eksploatacja 1. Projektowanie, produkcja, import, budowa oraz eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci powinny zapewniać racjonalne i oszczędne zużycie paliw lub energii przy zachowaniu: 1) niezawodności współdziałania z siecią; 2) bezpieczeństwa obsługi i otoczenia po spełnieniu wymagań ochrony środowiska; 3) zgodności z wymaganiami odrębnych przepisów, a w szczególności przepisów: > prawa budowlanego (Dz. U. z 2010 r. nr 243, poz.1623), > o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie przeciwpożarowej, o dozorze technicznym, o ochronie dóbr kultury, o muzeach, > Polskich Norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania wg ustawy o normalizacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz.1386) lub innych przepisów wynikających z technologii wytwarzania energii i rodzaju stosowanego paliwa. 2. Osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji określonych w przepisach, o których mowa w ust. 6, obowiązane są posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem wydanym przez komisje kwalifikacyjne. Sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych powtarza się co pięć lat. Zabrania się zatrudniania przy samodzielnej eksploatacji sieci oraz urządzeń i instalacji określonych w przepisach, o których mowa w ust. 6, osób bez kwalifikacji. 12

5. Ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii (OZE) 5.1. Uwagi ogólne Zgodnie z wymogami Komisji Europejskiej, wdrożenie Dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych nastąpi w kraju w formie ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii (projekt RM z 8 kwietnia 2014 r.) skierowany do Sejmu, który uchwalił ustawę w dniu 16 stycznia 2015 r. i przesłał pod obrady senaty w dniach 5-6 lutego 2015 r. następnie ustawa trafi do podpisu przez Prezydenta RP. Ustawa określa (wybrane fragmenty dotyczące energii elektrycznej i ciepła z OZE): 1) zasady i warunki wykonywania działalności w zakresie wytwarzania: a) energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, b) biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego źródła energii 2) mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie: a) energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, b) ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii 3) zasady wydawania gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii; Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii (art. 7 ust. 1 Ustawy Prawo energetyczne [6]) jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci, w pierwszej kolejności, instalacji odnawialnego źródła energii, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci. 5.2. Definicje Wg słowniczka ustawy: > przedsiębiorstwo energetyczne - podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi; > odnawialne źródło energii niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów; > mikroinstalacje odnawialne źródło energii, o łącznej zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż 40 kw, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 120 kw; 13

> małe instalacje odnawialne źródło energii, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 40 kw i nie większej niż 200 kw, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej większej niż 120 kw i nie większej niż 600 kw > instalacja odnawialnego źródła energii stanowiącą zespół urządzeń służący do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy energii elektrycznej lub ciepła wytwarzanej z jednego rodzaju odnawialnych źródeł energii, > układ hybrydowy instalację odnawialnego źródła energii, wytwarzającą energię elektryczną albo energię elektryczną i ciepło, w której nośniki energii wytwarzane są oddzielnie z odnawialnych źródeł energii, z możliwością wykorzystania paliwa pomocniczego i ze źródeł energii innych niż odnawialne, zużywane wspólnie w tej jednostce wytwórczej do wytworzenia energii elektrycznej lub ciepła; > kogeneracja równoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej lub mechanicznej w trakcie tego samego procesu technologicznego; > wysokosprawna kogeneracja układy stosowany gdzie występuje jednoczesne zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz cieplną, z którego nadwyżkę wytworzonej energii elektrycznej można sprzedać do sieci. > działalność gospodarcza (podjęcie i wykonywanie) w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wymaga uzyskania koncesji na zasadach i warunkach określonych w ustawie Prawo energetyczne [6], z w y ł ą c z e n i e m wytwarzania energii elektrycznej (n i e w y m a g a uzyskania k o n c e s j i) w : 1) mikroinstalacji; 2) małej instalacji; > wytwórca energii (jednostka wytwórcza) wyodrębniony zespół urządzeń należący do przedsiębiorstwa energetycznego, służący do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy; > operator systemu dystrybucyjnego - przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym gazowym albo systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi; > sieć dystrybucyjna - sieć elektroenergetyczną wysokich, średnich i niskich napięć, za której ruch sieciowy jest odpowiedzialny operator systemu dystrybucyjnego > odbiorca końcowy - odbiorcę dokonującego zakupu paliw lub energii na własny użytek; 14

5.3. Pojęcia i określenia w OZE Zmiany w Prawie energetycznym wprowadzone w dniu 16 stycznia 2015 r. w związku z uchwaloną ustawą o odnawialnych źródłach energii (OZE) to: 1. Jednostka przedsiębiorstwo energetyczne - prowadzące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i sprzedaży energii odbiorcom końcowym jest obowiązane, określić: 1) rodzaje odnawialnych źródeł energii (OZE), 2) parametry techniczne i technologiczne wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z OZE, 3) wymagania dotyczące pomiarów, rejestracji i sposobu obliczania ilości energii elektrycznej lub ciepła wytwarzanych z OZE 4) udziału energii elektrycznej wytwarzanej z OZE wynikający z obowiązku umorzenia świadectw pochodzenia, w sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym, przez okres 10 lat, 5) sposób kalkulacji cen energii elektrycznej i ciepła ustalanych w taryfach przedsiębiorstw energetycznych: a) kosztów uzyskania i umorzenia świadectw pochodzenia, b) poniesionej opłaty zastępczej, 2. Aktualnie Prawo energetyczne [6] wprowadza dwie grupy źródeł energii: - Odnawialne (OZE) - energia wiatrowa, wodna, słoneczna, geotermiczna (geotermalna) oraz biomasa. - Nieodnawialne - paliwa kopalne (tj. węgiel, ropa naftowa, gaz) oraz energia jądrowa, 3. Odnawialne źródło energii (OZE) stanowi źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię: wiatr, promieniowanie słoneczne, geotermię, fale, prądy i pływy morskie, spadki rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego przy oczyszczaniu ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. Tylko energia wyprodukowana w jeden z powyższych sposobów pozwala na korzystanie z mechanizmów wspierania inwestycji w odnosi do: > OZE produkcji energii elektrycznej i cieplnej o mocy poniżej 5 MW > kogeneracji o mocy elektrycznej zainstalowanej poniżej 1 MW, do których są zaliczane: a) mikroinstalacje odnawialne źródło energii, o łącznej zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż 40 kw, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 120 kw b) małe instalacje odnawialne źródło energii, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 40 kw i nie większej niż 200 kw, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej większej niż 120 kw i nie większej niż 600 kw; 15

Do energii wytworzonej do OZE zalicza się energię elektryczną lub ciepło pochodzące w szczególności: > z elektrowni wodnych oraz z elektrowni wiatrowych, > ze źródeł wytwarzających energię z biomasy oraz biogazu, > ze słonecznych ogniw fotowoltaicznych oraz kolektorów do produkcji ciepła, > ze źródeł geotermalnych montowane jako urządzenia odnawialnych źródeł energii: 1) kotły i piece na biomasę 2) systemy fotowoltaiczny, 3) słoneczne systemy grzewcze, 4) pompy ciepła, 5) płytkie systemy geotermalne. 4. Energia wytwarzana w OZE, może zostać wykorzystana na własne potrzeby podmiotu lub wprowadzona do krajowej sieci elektroenergetycznej (energii elektrycznej) lub do sieci ciepłowniczej (ciepła) i sprzedana (nie mniej niż 15%) przedsiębiorstwu energetycznemu zajmującego się obrotem i/lub sprzedażą energii odbiorcom końcowym. 5.4. Wytwórcy mikroinstalacji OZE 1. Wytwórca energii elektrycznej, ciepła lub chłodu z OZE w mikroinstalacji będący osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej [12], który wytwarza energię elektryczną, ciepło lub chłód w celu jej zużycia na własne potrzeby, może sprzedać niewykorzystaną energię elektryczną wytworzoną przez niego w mikroinstalacji i wprowadzoną do sieci dystrybucyjnej. 2. Wytwórca energii elektrycznej, ciepła lub chłodu z OZE w mikroinstalacji to: 1) osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej, która wytwarza energię elektryczną, ciepło lub chłód w celu jej zużycia na własne potrzeby, 2) przedsiębiorca w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, pisemnie informuje operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego do którego sieci ma zostać przyłączona mikroinstalacja, o jej planowanej lokalizacji, rodzaju i mocy. 3. Operator sytemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, informacje o mikroinstalacach przyłączonych do jego sieci, w tym o ich rodzaju i mocy zainstalowanej energii elektrycznej, w terminie 14 dni od dnia ich przyłączenia. 5.5. Wytwórcy małej instalacji OZE Działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji OZE, jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej [11] i wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji,. 16

Wpisu do rejestru dokonuje Prezes URE na podstawie pisemnego wniosku wytwórcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, który jest obowiązany: 1) posiadać dokument potwierdzający tytuł prawny do: a) obiektów budowlanych, w których będzie wykonywana działalność gospodarcza w zakresie małych instalacji, b) małej instalacji (urządzeń); 2) posiadać dokument potwierdzający przyłączenie małej instalacji do sieci; 3) dysponować odpowiednimi obiektami, instalacjami, w tym urządzeniami technicznymi, spełniającymi wymagania określone w przepisach o ochronie ppoż, sanitarnych i o ochronie środowiska, dla prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie małych instalacji; 4) nie wykorzystywać dodatków paliw kopalnych lub biomasy, biogazu i biopłynów, w celu zwiększenia wartości opałowej podczas wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji; 5) prowadzić dokumentację dotyczącą łącznej ilości energii elektrycznej: a) wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji, b) sprzedanej energii elektrycznej, która została wytworzona z OZE w małej instalacji i wprowadzona do sieci dystrybucyjnej, 5.6. Krajowy system wsparcia Ustawy [10] formułuje mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w instalacji OZE: 1. Wytworzoną energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii (OZE) jest obowiązany zakupić sprzedawca energii elektrycznej ( zwany sprzedawcą zobowiązanym ) 2. Sprzedawca zobowiązany ma obowiązek zakupu: 1) niewykorzystaną energii elektrycznej z OZE, która została wprowadzona do sieci dystrybucyjnej, wytworzoną przez wytwórcę energii elektrycznej będącego osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej, który wytwarza energię elektryczną z OZE w mikroinstalacji w celu jej zużycia na własne potrzeby; 2) energii elektrycznej z OZE, która została wprowadzona do sieci dystrybucyjnej przez wytwórcę energii elektrycznej z OZE będącego przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej: a) w mikroinstalacji, pod warunkiem, że została wytworzona w tej mikroinstalacji po raz pierwszy przed dniem wejścia w życie ustawy, b) w zmodernizowanej mikroinstalacji po dniu wejścia ustawy; 3. Energia elektryczna z OZE może zostać zakupiona w przypadku, gdy zostanie wytworzona w: > instalacji OZE o łącznej mocy do 50 MW, > wysokosprawnej kogeneracji o łącznej mocy do 150 MWth (jednostka mocy cieplnej megawat thermal) 17

4. Cena zakupu energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, stanowi równowartość średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym, ogłoszonej przez Prezesa URE. 5.7. Świadectwo pochodzenia 1. Wytwórcy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, wytworzonej w mikroinstalacji albo w instalacji innej niż mikroinstalacja p r z y s ł u g u j e świadectwo pochodzenia potwierdzające jej wytworzenie z OZE, przez okres kolejnych 15 lat, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2035 r., przy czym okres ten liczy się od dnia wytworzenia po raz pierwszy tej energii, potwierdzonego wydanym świadectwem pochodzenia. 2. W przypadku gdy energia elektryczna została wytworzona w instalacji, o której mowa w pkt. 1, spełniając jednocześnie warunki wysokosprawnej kogeneracji, wytwórcy, oprócz świadectwa pochodzenia przysługuje również świadectwo pochodzenia z kogeneracji w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne. 3. Świadectwo pochodzenia nie przysługuje dla energii elektrycznej wytworzonej w instalacji OZE, w której wykorzystano drewno oraz zboża pełnowartościowe. 4. Świadectwo pochodzenia wydaje Prezes URE na wniosek wytwórcy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, który składa się operatorowi systemu elektroenergetycznego, w terminie 45 dni od dnia zakończenia okresu wytworzenia danej ilości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii objętej tym wnioskiem. 5. Operator systemu elektroenergetycznego przekazuje Prezesowi URE wniosek, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania, wraz z potwierdzeniem danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii. 6. Podmiot gospodarcze: 1) przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania i sprzedaży energię elektryczną odbiorcom końcowym, 2) odbiorca końcowy będący członkiem giełdy towarowej w odniesieniu do transakcji zawieranych we własnym imieniu na giełdzie towarowej 3) towarowy dom maklerski lub dom maklerski, w odniesieniu do transakcji realizowanych na zlecenie odbiorców końcowych na giełdzie towarowej jest zobowiązany: 1) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo pochodzenia wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w OZE, 18

2) uiścić opłatę zastępczą odpowiednio do brakującej ilości świadectw pochodzenia energii, które nie zostały przedłożone do umorzenia w danym kwartale po ich uzyskaniu, którą oblicza się według wzoru: Oz = Ozj x (Eo - Eu), gdzie: Oz - opłatę zastępczą wyrażoną w złotych, Ozj - jednostkową opłatę zastępczą wynoszącą 300,03 złotych za 1 MWh, Eo ilość energii elektrycznej, wyrażoną w MWh, wynikającą z obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia Eu ilość energii elektrycznej, wyrażoną w MWh, wynikającą ze świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia przedstawił do umorzenia w danym roku. Opłata zastępcza, stanowi przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, którą uiszcza się na rachunek bankowy Narodowego Funduszu w terminie do dnia 30 czerwca każdego roku, za poprzedni rok kalendarzowy 7. Przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy, odbiorca przemysłowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, są zobowiązane: 1) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo wydane odpowiednio dla energii elektrycznej, wytworzonej w instalacjach OZE, 2) uiścić opłatę zastępczą, 8. Obowiązek, umorzenia, wykonują: 1) odbiorca przemysłowy, zużył nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej której koszt wyniósł nie mniej niż 3% wartości jego produkcji, który w roku kalendarzowym poprzedzającym rok realizacji obowiązek, 2) przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, obrotu i sprzedające tę energię odbiorcom końcowym niebędących odbiorcami przemysłowymi, 3) odbiorca końcowy, inny niż odbiorca przemysłowy, będący członkiem giełdy towarowej, 4) towarowy dom maklerski lub dom maklerski, 9. Odbiorca przemysłowy jest obowiązany złożyć Prezesowi URE oświadczenie potwierdzające zużycie nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej której koszt wyniósł nie mniej niż 3% wartości jego produkcji w roku kalendarzowym poprzedzającym rok realizacji obowiązku, w terminie do dnia 30 listopada każdego roku. 10. Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, odbiorcy końcowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego, którym przysługują prawa majątkowe umarza świadectwa pochodzenia, w drodze decyzji. 11. Przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na obrót energią elektryczną, tym z instalacji OZE jest obowiązane do przekazania towarowemu domowi maklerskiemu lub domowi maklerskiemu w terminie 30 dni od zakończenia roku kalendarzowego w deklaracji o ilości energii elektrycznej z OZE zakupionej w wyniku transakcji i zużytej na własny użytek oraz przeznaczonej do dalszej odsprzedaży. 19

12. Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pochodzenia są zbywalne i stanowią towar giełdowy, o którym mowa w art. 2 pkt. 2 lit. d ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych.[12]. 13. Świadectwo pochodzenia nie przysługuje dla energii elektrycznej wytworzonej w instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej powyżej 1 MW, wykorzystującej hydroenergię (energię spadku śródlądowych wód rzek, z wyłączeniem energii uzyskiwanej z pracy pompowej w elektrowniach szczytowo pompowych);. 5.8. System aukcyjny 1. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, do dnia 31 października każdego roku, maksymalną ilość i wartość energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii o mocy zainstalowanej elektrycznej mniejszym niż 4 000 MWh/MW/rok, która może zostać sprzedana w drodze aukcji w następnym roku kalendarzowym po referencyjnych cenach zakupu ustalonych przez Rząd. 2. Aukcje przeprowadza się oddzielnie na sprzedaż energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej: 1) nie większej niż 1 MW w ilości nie mniejszej niż 25% ilości energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii sprzedawanej w następnym roku kalendarzowym 2) większej niż 1 MW wytworzonej po raz pierwszy po dniu zakończenia aukcji albo w zmodernizowanej instalacji, stosując do wytwarzania spalanie biomasy lub układy hybrydowe, wyłącznie w przypadku, gdy zostanie wytworzona w instalacji odnawialnego źródła energii o: a) łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 MW; b) mocy cieplnej w skojarzeniu z energię elektryczną w wysokosprawnej kogeneracji nie większej niż 150 MWth (megawatt thermal), 3. Wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, który zamierza przystąpić do aukcji, podlega procedurze oceny formalnej przygotowania do wytwarzania energii elektrycznej w danej instalacji i dopuszczony przez Prezes URE, który wydaje zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji lub odmawia jego wydania, w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku. 4. W aukcji na sprzedaż energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, wytworzonej w instalacji, mogą wziąć udział wytwórcy posiadający ustanowioną gwarancję bankową lub dowód wniesienia kaucji na odrębny rachunek bankowy Prezesa URE w wysokości 30 złotych za 1 kw mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji. 5. Aukcję wygrywają uczestnicy aukcji, którzy zaoferowali najniższą cenę sprzedaży energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii aż do wyczerpania ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii określonej w ogłoszeniu o aukcji. 20

6. Sprzedawca zobowiązany dokonuje zakupu energii elektrycznej wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej mniejszej niż 500 kw, od wytwórcy tej energii, który wygrał aukcję, po stałej cenie ustalonej w aukcji rozstrzygniętej nie później niż w terminie do dnia 30 czerwca 2021 r., oraz wyłącznie w ilości określonej przez wytwórcę w złożonej ofercie 5.9. Gwarancja pochodzenia energii elektrycznej z OZE Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub jej obrotem oraz sprzedażą odbiorcom końcowym uzyskuje: 1. dokument potwierdzenia wytworzenia ilości energii elektrycznej z OZE wydany na wniosek składany do operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego na którego obszarze działania zostało przyłączone odnawialne źródło energii, w terminie 7 dni od dnia zakończenia wytworzenia danej ilości energii elektrycznej objętej wnioskiem 2. gwarancję pochodzenia (numer i datę ważności) wydaną przez Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 30 dni od dnia przekazania wniosku na okres 12 miesięcy od dnia zakończenia wytwarzania energii elektrycznej z OZE (po tym okresie gwarancja pochodzenia wygasa i podlega wykreśleniu z rejestru gwarancji pochodzenia), Gwarancja pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii, jest dokumentem poświadczającym odbiorcy końcowemu, że określona w tym dokumencie ilość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub sieci przesyłowej została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii. Przekazanie gwarancji pochodzenia następuje niezależnie od przeniesienia praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia Gwarancję pochodzenia wydaje się za wytworzoną energię elektryczną z dokładnością do 1 MWh. Gwarancję pochodzenia wydaje się w postaci elektronicznej i przekazuje się bezpośrednio do rejestru gwarancji pochodzenia, a operator weryfikuje dane, zawarte we wniosku o wydanie gwarancji pochodzenia i przekazuje ten wniosek Prezesowi URE, wraz z potwierdzeniem ilości wytworzonej energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wprowadzonej do sieci, Gwarancja pochodzenia jest ważna przez okres 12 miesięcy od dnia zakończenia wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł objętej wnioskiem o wydanie gwarancji pochodzenia, po tym okresie gwarancja pochodzenia wygasa i podlega wykreśleniu z rejestru gwarancji pochodzenia, 21

5.10. Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych 1. Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych do 2020 r. określa krajowy plan działania opracowany przez ministra właściwego do spraw gospodarki. 2. Krajowy plan działania określa w szczególności: 1) krajowy cel w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto; 2) krajowy cel w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie; 3) cele pośrednie, obejmujące dwuletnie okresy, określające sposób dojścia do krajowego celu wymienionego w pkt 1; 4) wpływ środków polityki efektywności energetycznej na końcowe zużycie energii brutto oraz działania, jakie należy podjąć w tym zakresie dla osiągnięcia krajowego celu wymienionego w pkt 1; 5) końcowe zużycie energii brutto ze źródeł odnawialnych w elektroenergetyce, ciepłownictwie i chłodnictwie oraz w transporcie; 5.11. Instalatorzy urządzeń energetyki odnawialnej Ustawa, reguluje systemowe warunki i tryb nabywania uprawnień przez osoby wykonujące czynności instalatora urządzeń OZE, która może ubiegać się o wydanie certyfikatu dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji do instalowania danego rodzaju instalacji odnawialnego źródła energii, : 1) mikroinstalacji lub 2) małych instalacji, lub 3) instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 600 kw Certyfikat potwierdza posiadanie kwalifikacji wydany przez Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego, (UDT) do instalowania następujących rodzajów instalacji odnawialnego źródła energii: 1) kotłów i pieców na biomasę lub 2) systemów fotowoltaicznych, lub 3) słonecznych systemów grzewczych, lub 4) pomp ciepła, lub 5) płytkich systemów geotermalnych. Certyfikat może być wydany instalatorowi, który: 1) posiada: a) pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych, b) dokument potwierdzający kwalifikacje związane z instalowaniem urządzeń lub instalacji sanitarnych, energetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych lub c) udokumentowane trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie instalowania lub modernizacji urządzeń i instalacji sanitarnych, energetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych, lub 22

d) świadectwo ukończenia co najmniej dwusemestralnych studiów podyplomowych lub równorzędnych, których program dotyczył zagadnień zawartych w zakresie programowym szkoleń określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 150 pkt 2, lub e) zaświadczenie o ukończeniu szkolenia u producenta danego rodzaju instalacji odnawialnego źródła energii, które w części teoretycznej i praktycznej zawierało zagadnienia w zakresie projektowania, instalowania, konserwacji, modernizacji i utrzymania w należytym stanie technicznym instalacji odnawialnego źródła energii; 2) nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi gospodarczemu; 3) ukończył szkolenie podstawowe dla osób ubiegających się o wydanie certyfikatu instalatora mikroinstalacji, małej instalacji lub instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 600 kw, poświadczone zaświadczeniem, przeprowadzone przez akredytowanego organizatora szkoleń, w zakresie dotyczącym instalowania danego rodzaju instalacji odnawialnego źródła energii; 4) złożył z wynikiem pozytywnym egzamin przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną, o której mowa w art. 137 ust. 2, odpowiednio dla danego rodzaju instalacji odnawialnego źródła energii, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkolenia podstawowego. Instalatorowi, może być wydany certyfikat, jeżeli posiada: 1) dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) lub 2) dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku lub w specjalności w zakresie instalacji odnawialnego źródła energii albo urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.) 23

6. Przepisy stosowania OZE w budownictwie 6.1. Ustawodawstwo krajowe Aktualne przepisy krajowych (wg art. 13 ust. 3 Dyrektywy 2009/28/WE), które zobowiązują do instalowania i użytkowania OZE w nowobudowanych i w modernizowanych budynkach, to: > ustawa Prawo budowlane w art. 5 ust. 1 (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409) [7] normuje sprawy projektowania i budowania obiektów budowlanych w sposób określony w przepisach, w tym techniczno - budowlanych (WT2002) oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej (normy PN-B, PN-EN, PNEN ISO), > zmienione rozporządzenie z 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki WT2014 ( Dz. U. z 2013 r. poz. 926) [8]. w zakresie możliwość instalowania OZE w budynkach jako alternatywne źródła energii cieplnej i elektrycznej. 6.2. Ustawa Prawo budowlane Prawo budowlane nie wyznacza wprost żadnych wskaźników udziału energii z OZE w budownictwie, natomiast wprowadza uregulowania prawne na etapie projektowania i budowania obiektów budowlanych, służące np. wykorzystania energii słonecznej, pomp ciepła, małych instalacji fotowoltaicznych oraz zdecentralizowanego stosowania układów generacyjnych (układy elektroniczne, które w kontrolowany sposób przetwarzają energię źródła zasilania). W szczególności Prawo budowlane określa: 1) w art. 3 pkt. 22 wprowadza definicje odnawialne źródło energii źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych;,; 2) przepisy w zakresie projektowania, budowania i użytkowania obiektów: art. 4. Każdy ma prawo zabudowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami, art. 5 ust. 1. Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, należy projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym technicznobudowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: 24

1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a) bezpieczeństwa konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) bezpieczeństwa użytkowania, d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, e) ochrony przed hałasem i drganiami, f) odpowiedniej charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania energii; 2) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej; 3) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej; 4) warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy. art. 5 ust. 2. Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do obniżenia sprawności technicznej, w zakresie wymagań podstawowych (art. 5 ust. 1). art. 5 ust. 2a. W nowych budynkach oraz istniejących budynkach poddawanych przebudowie lub przedsięwzięciu służącemu poprawie efektywności energetycznej w rozumieniu przepisów o efektywności energetycznej, które są użytkowane przez jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, zaleca się stosowanie urządzeń wykorzystujących energię wytworzoną w odnawialnych źródłach energii (OZE), a także technologie mające na celu budowę budynków o wysokiej charakterystyce energetycznej. ; art. 5 ust. 3. Dla budynku oddawanego do użytkowania oraz dla budynku, lokalu mieszkalnego, a także części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkowa, dokonuje się na etapie projektowania ocenę charakterystyki energetycznej [11] a na etapie oddania obiektu do użytkowania przedstawia kopie świadectwa charakterystyki energetycznej z określoną wielkości energii w kwh/m 2 /rok niezbędnej do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem budynku i realizacji robót budowlanych (termomodernizacji), mogących poprawić pod względem opłacalności charakterystykę energetyczną. 3) pozwolenie na budowę nie wymaga wykonanie robót budowlanych polegających na: art. 29 w ust. 2 pkt 16 montażu pomp ciepła, urządzeń fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kw oraz wolno stojących kolektorów słonecznych tylko dokonanie zgłoszenia do właściwego organu, 25

4) do wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączyć (odmowę albo audyt) odnośnie przyłącza do sieci ciepłowniczej energii wytwarzane w instalacji OZE, w art. 33 w ust. 2 pkt. 6 : w przypadku obiektów budowlanych, do których ciepło będzie dostarczane z indywidualnego źródła ciepła niebędącego: > instalacją odnawialnego źródła energii, > źródłem ciepła użytkowego w kogeneracji lub > źródłem ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, o szczytowej mocy cieplnej do ogrzewania obiektów nie mniej niż 50 kw zlokalizowanego na terenie, na którym: > istnieją techniczne warunki dostarczania ciepła z sieci ciepłowniczej, > nie mniej niż 75 % ciepła w skali roku stanowi ciepło wytwarzane z OZE, a ceny ciepła stosowane przez przedsiębiorstwo energetyczne są niższe od obowiązującej średniej ceny sprzedaży ciepła, należy dołączyć : a) odmowę wydania warunków przyłączenia przyłącza do sieci ciepłowniczej przez przedsiębiorstwo energetyczne albo b) audyt, o którym mowa w art. 28 ust. 3 ustawy o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r. Nr 94, poz. 551), wskazujący, że dostarczanie ciepła do tego obiektu z sieci ciepłowniczej zapewnia niższą efektywność energetyczną, niż z innego indywidualnego źródła ciepła, 6.3. Projekt budowlanego W opisie projektu budowlanego, należy: 1) zgodnie z art. 34 ust. 6 pkt. 1 Prawa budowlanego [7] oraz rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. z 2012 r. poz. 462) [9] wykonać obowiązek w: 11 ust. 2 pkt. 10 - obliczania charakterystykę energetyczną budynku zgodnie z przepisami metodologią charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno - użytkową (Dz. U. z 2014 r. poz. 888) [13] wymaganą w każdym projekcie budowlanym od dnia 29 kwietnia 2012 r. określając w zależności od potrzeb: a) bilans mocy urządzeń elektrycznych oraz urządzeń zużywających inne rodzaje energii, stanowiących jego stałe wyposażenie budynku, b) w przypadku budynku wyposażonego w instalacje ogrzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne lub chłodnicze właściwości cieplne przegród zewnętrznych, w tym ścian pełnych oraz drzwi, a także przegród przezroczystych, c) parametry sprawności energetycznej instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych lub chłodniczych oraz innych urządzeń mających wpływ na gospodarkę energetyczną budynku, d) dane wykazujące, że przyjęte w projekcie architektoniczno-budowlanym rozwiązania budowlane i instalacyjne spełniają wymagania dotyczące oszczędności energii zawarte w przepisach techniczno-budowlanych; 26

Głównym elementem systemu oceny energetycznej budynku są świadectwa charakterystyki energetycznej, w których obliczenie zapotrzebowania na energię korygowane jest przez współczynniki, premiujące wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. 2) zgodnie z art. 34 ust. 6 pkt. 1 Prawa budowlanego [7] oraz rozporządzenia w sprawie zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. z 2013 r. poz. 762) [9] - od 3 października 2013 r. każdy projekt budowlany musi zawierać analizę wykorzystania alternatywnych źródeł energii i ciepła, zgodnie z: 11 ust. 2 pkt. 12 Dokonać w stosunku do budynku analizę możliwości racjonalnego wykorzystania, o ile są dostępne techniczne, środowiskowe i ekonomiczne możliwości, wysokoefektywnych systemów alternatywnych zaopatrzenia w energię i ciepło, do których zalicza się zdecentralizowane systemy dostawy energii oparte na energii ze źródeł odnawialnych (OZE), kogenerację, ogrzewanie lub chłodzenie lokalne lub blokowe, w szczególności, gdy opiera się całkowicie lub częściowo na energii ze źródeł odnawialnych, w rozumieniu przepisów Prawa energetycznego [6], oraz pompy ciepła, określając: a) roczne zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia obliczone zgodnie z przepisami dotyczącymi metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków (Dz. U. z 2008 r. Nr 201, poz.1240). b) dostępne nośniki energii, c) warunki przyłączenia do sieci zewnętrznych, d) wybór dwóch systemów zaopatrzenia w energię do analizy porównawczej: systemu konwencjonalnego oraz systemu alternatywnego systemu konwencjonalnego oraz systemu hybrydowego, rozumianego jako połączenie systemu konwencjonalnego i alternatywnego, e) obliczenia optymalizacyjno-porównawcze dla wybranych systemów zaopatrzenia w energię, f) wyniki analizy porównawczej i wybór systemu zaopatrzenia w energię;" 11 ust. 3 Analiza, o której mowa w ust. 2 w pkt 12, może zostać przeprowadzona dla wszystkich znajdujących się na tym samym obszarze budynków o tym samym przeznaczeniu i o podobnych parametrach techniczno- - użytkowych."; 6.4. Warunki techniczne (WT2014) ochrony cieplnej budynków (Dz. U. z 2013 r. poz. 926). (1) Wprowadzenie Zmienia rozporządzenia WT2014 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( Dz. U. z 2013 r. poz. 926) [2] jest realizacją ustaleń Dyrektywy 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, w zakresie wymagań techniczno-budowlanych określonych w 328 i 329 co do oszczędności energii i izolacyjności cieplnej, do roku 2021 wprowadza nowe wymagania dotyczące wskaźnika EP. 27

(2) Zmiana warunków technicznych od 2014 r. Dział X 328 i 329 WT2014 328 ust 1. Budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych - również oświetlenia wbudowanego, powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający spełnienie następujących wymagań minimalnych: 1) wartość wskaźnika EP [kwh/(m 2 rok)] określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych oświetlenia wbudowanego, obliczona wg przepisów dotyczących metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków (Dz. U. z 2014, poz.888) [10] jest mniejsza od wartości obliczonej zgodnie ze wzorem, o którym mowa w 329 ust. 1 lub 3, oraz 2) wymaganiom izolacyjności cieplnej przegrody oraz wyposażenie techniczne budynku oraz powierzchnia okien odpowiadają przynajmniej określonym w zał. nr 2 do rozporządzenia. 328 ust. 1a Wymagania minimalne, o których mowa w ust. 1, uznaje się za spełnione dla budynku podlegającego przebudowie, jeżeli przegrody oraz wyposażenie techniczne budynku spełnia wymaganiom izolacyjności cieplnej określonym w zał. nr 2 do rozporządzenia oraz powierzchnia okien odpowiada wymaganiom określonym w pkt 2.1. zał. nr 2 do rozporządzenia."; 329. 1. Maksymalną wartość wskaźnika EP określająca roczne obliczeniowe zapotrzebowanie budynku na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej (EPH+W) [kwh/(m2.a)] obliczany zgodnie ze wzorem: EP = EPH+W + ΔEPC + ΔEPL; [kwh/(m2 rok) gdzie: EPH+W cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, ΔEPc cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia, ΔEPL cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia 28

329 ust. 2. Cząstkowe maksymalne wartości wskaźnika EP wynoszą: 1) na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania c.w.u. EPH+W 2) na potrzeby chłodzenia ΔEPC: 3) na potrzeby oświetlenia ΔEPL: 29

329 ust 3. W przypadku budynków o różnych funkcjach użytkowych maksymalne wartości wskaźnika EP określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie budynku na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej i oświetlenia wbudowanego oblicza się zgodnie z poniższym wzorem: gdzie: EP = Σi(EPi Af,i) / ΣiAf,i [kwh/(m 2 rok)] EPi - maksymalna wartość wskaźnika EP określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia oraz oświetlenia wbudowanego, Af,i - powierzchnia użytkowa ogrzewana (chłodzona) i-tej części budynku o jednolitej funkcji użytkowej. (3) Izolacyjność cieplna przegród UC(max) 1. Wartości współczynnika przenikania ciepła UC(max) ścian, dachów, stropów i stropodachów dla wszystkich rodzajów budynków, obliczone zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła; Od 1 stycznia 2014 r. obowiązują wartości UC(max zgodnie z WT2014 (Dz. U. z 2014 r. poz. 926) [2] określa poniższa tabela: 30

2. Wartości współczynnika przenikania ciepła U (od 1 stycznia 2014 r.) okien, drzwi balkonowych i drzwi zewnętrznych nie mogą być większe niż wartości U(max)ł określa poniższa tabela: (4) Wymagania okien związane z oszczędnością energii 1. Pole powierzchni okien A0, w budynku mieszkalnym wyrażone w m 2, oraz przegród szklanych i przezroczystych o współczynniku przenikania ciepła nie mniejszym niż 0,9 W/(m 2 K), obliczone według ich wymiarów modularnych, nie może być większe niż wartość A0max obliczone według wzoru: gdzie: A0max= 0,15 Az+ 0,03 Aw Az - jest sumą pól powierzchni rzutu poziomego wszystkich kondygnacji nadziemnych (w zewnętrznym obrysie budynku) w pasie o szerokości 5 m wzdłuż ścian zewnętrznych, Aw - jest sumą pól powierzchni pozostałej części rzutu poziomego wszystkich kondygnacji po odjęciu Az. 2. We wszystkich rodzajach budynków współczynnik przepuszczalności energii całkowitej promieniowania słonecznego okien (g ) oraz przegród szklanych i przezroczystych g liczony według wzoru: g = fc gn gdzie: fc- współczynnik redukcji promieniowania ze względu na zastosowane urządzenia przeciwsłoneczne, w okresie letnim nie może być większy niż 0,35. gn- współczynnik całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego dla typu oszklenia, należy przyjmować na podstawie deklaracji właściwości użytkowych okna. 31

6.5. Wytyczne projektowania budynków energooszczędnych z zastosowaniem OZE Aktualne wymagania i wytyczne projektowania budynków energooszczędnych są instrumentem prawnym służącym promocji OZE oraz poprawy efektywności wykorzystania źródeł odnawialnych w budownictwie co wynika z postanowień Dyrektywy 2010/31/UE, której celem jest : wykorzystanie działań dla osiągnięciem znacznych oszczędności energii w budynkach, podanie w świadectwie charakterystyki energetycznej dodatkowo informacji, o ilości energii uzyskanej ze źródeł odnawialnych w łącznym zużyciu energii, zapewnienie, aby od roku 2021 r. wszystkie nowe budynki były projektowane jako budynkami o niemal zerowym zużyciu energii o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej, przy wykorzystaniu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, Problematyka projektowania i budowania budynków energooszczędnych stała się aktualna w kraju po 2014 r. w odniesieniu do dwóch kategorii budownictwa jedno i wielorodzinnego jako: > budynki niskoenergetyczne o ograniczonym zapotrzebowaniu na energii dla celów grzewczych, pokrywanych z sieci zewnętrznej (standard NF40), > budynki pasywne o bardzo niskim zapotrzebowaniu energii do celów grzewczych, pokrywanych ze źródeł własnych OZE (standard NF15), (1) Budownictwo niskoenergetyczne NF40 Budownictwo niskoenergetyczne zapotrzebowaniem energii dla celów grzewczych, z własnego źródła OZE wspomaganego z sieci zewnętrznej CO, co określa wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji EUco 40 kwh/(m2*rok) Charakterystyka domu niskoenergetycznego: 1) zastosowane typowych środków energooszczędności w budynku: izolacja termiczna ścian zewnętrznych, minimum 15 cm grubości z zachowaniem ciągłości izolacji cieplnej ( mostki termiczne), stolarka budowlana okna o niskim współczynniku przenikania ciepła. wskaźnik kształtu() powierzchni przegród zewnętrznych do kubatury budynku jest niższy niż A/V 0,70 usytuowanie pomieszczeń mieszkalne w budynku (elewacje południowozachodnie) dla wykorzystania energii słonecznej do ich dogrzewania (tzw. ogrzewanie pasywne) i i oświetlania stosowanie mechanicznej wentylacji nawiewno - wywiewnej z rekuperacją, (odzysk ciepło) w połączeniu z gruntowym wymiennikiem ciepła, 32

2) wykorzystanie inteligentnej technologii OZE, dla pokrycia części potrzeb energetycznych do ogrzewania CO i przygotowania CWU, ewentualne wykorzystanie pompy ciepła w systemie ogrzewania, 3) wymagania współczynnika Umax (Uc) dla standardu energetycznego NF40 a) budynki jednorodzinne b) budynki wielorodzinne (lokale mieszkalne) 33

(2) Budownictwo pasywne NF15 Budynki pasywne niskie zapotrzebowaniu netto energii do celów grzewczych, pokrywane ze źródeł własnych OZE co określa wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji: EUco 15 kwh/(m2*rok) Istotą budownictwa pasywnego jest dążenie do max. zysków energetycznych i ograniczenie strat ciepła do poziomu, przy którym system ogrzewania staje się zbędny, ponieważ zapotrzebowanie jednostkowe mocy cieplnej (10-20 W/m2) i energii użytkowej poniżej 15 [kwh/m 2 a] może być pokryte przez system wentylacji mechanicznej nawiewno wywiewnej i rekuperatora. Charakterystyka domu pasywnego: 1) Typowe środki energooszczędności stosowane w budynku pasywnym: izolacja termiczna ścian zewnętrznych minimum 30 cm grubości, stolarka budowlana o najwyższych standardach termoizolacyjności, kontrolowana mechaniczna wentylacja z odzyskiem ciepła, wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do pokrycia części potrzeb energetycznych systemu ogrzewania opcjonalnie wykorzystanie pompy ciepła w systemie ogrzewania, 2) Instalacja ogrzewania tradycyjna nie jest wymagana, w celu nieznacznego dogrzania powietrza nawiewanego stosowania rekuperacji lub ewentualnie niewielkie dodatkowe źródła ciepła (grzejniki elektryczne) także kominki z płaszczem wodnym. 3) Doskonalenie rozwiązań (wg wymagań Dyrektywa 2010/31/UE [3]) w zakresie rozwiązań kompleksowych interdyscyplinarnych budynków pasywnych powinno pozwolić od roku 2018 2020 na realizację tzw. budynków zero energetycznych samowystarczalnych energetycznie, ze źródeł odnawialnych OZE do pokrycia części potrzeb energetycznych pasywne systemy ogrzewania słonecznego, kolektory słoneczne, turbina wiatrowa, ogniwa fotowoltaiczne, pompy ciepła). 4) Stolarka budowlana o najwyższych standardach termoizolacyjności > okna typu IGLO ENERGY prod. firmy DRUTEX S.A o współczynniku przenikania ciepła na rynku Uw = 0,6 W/(m 2 K) i z szybą Ug=0,3 W/(m 2 K), która składa się z trzech tafli szklanych oddzielonych ramkami dystansowymi i wypełnieniem przestrzeni między szybami argonem lub kryptonem 34

> okna typu TYTANOWE termo firmy TERMOIZOLACJA o danych parametrach termicznych: współczynniku Uc = 0,8 W/(m 2 K), ramy wykonane z kompozytów poliestrowo-szklanych, z szybą (dwu - komorową pakiet trzech tafli szklanych, wypełnione argonem) SUPERtermo o współczynniku Ug = 0,5 W/(m 2 K), pokryte od zewnątrz powłokami niskoemisyjnymi (ciepłochronnymi), 5) Wymagania współczynnika przenikania ciepła w przegrodach Umax dla standardu energetycznego NF15 a) budynki jednorodzinne 35

b) budynki wielorodzinne (lokale mieszkalne) W domach pasywnych ograniczone zapotrzebowania na ciepło (brak tradycyjnego systemu grzewczego) jest wspomagane (dodatkowe zyski ciepła) przez: > dogrzewanie powietrza wentylacyjnego gruntowymi wymiennikami > odzysk ciepła z wentylacji przez rekuperatory. > wykorzystanie promieniowanie słoneczne, > ciepło pochodzące od wewnętrznych źródeł (urządzenia elektryczne i mieszkańcy) 7. Urządzenia i systemy odnawialnych źródeł energii (OZE) 7.1. Wprowadzenie Stosowanie odnawialnych źródeł energii (OŹE) jest koniecznym warunkiem realizacji budownictwa niskoenergetycznych i pasywnego, a urządzenia OZE znajdują zastosowanie we wszystkich obszarach zużycia energii w budynku. Źródła energii odnawialnej znajdują bezpośrednio zastosowanie w warunkach polskich przez wykorzystanie: 1) energii promieniowania słonecznego: > zastosowanie rozwiązań architektury słonecznej, systemów pasywnych i oświetlenia światłem dziennym; > systemy grzewcze przez zastosowanie kolektorów słonecznych > instalacji elektrycznych z ogniwami fotowoltaicznymi (PV); 2) energii otoczenia budynku w jego naturalnym środowisku (np. grunt, powietrze, woda) poprzez zastosowanie pomp ciepła zasilanych energią elektryczną z paneli fotowoltaicznych; 3) energii biomasy: w instalacjach z nowoczesnymi kotłami spalającymi paliwa drzewne; 4) energii wiatru za pomocą turbin wiatrowych, 5) energii odpadowej poprzez rekuperację ciepła z układów wentylacyjnyc 6) wstępnego podgrzewania lub chłodzenia powietrza wentylacyjnego w elementach rurowych pod ziemią (wymienniki gruntowe); 36

Aktualnie istnieją możliwości realizowania układu hybrydowego (łączonego) wykorzystującego niekonwencjonalne żądło energii np. kolektory słoneczne lub pompy ciepła z konwencjonalnymi urządzeniami grzewczymi na paliwo stałe, a także połączenie w jednej instalacji ogrzewczej termokominka (z zamkniętą komorą) z kotłem gazowym lub olejowym do ogrzewania domu (CO) za pośrednictwem płytowego wymiennika ciepła i przygotowania ciepłej wody użytkowej (CWU). Spotykane są także układy grzewcze łączące termokominek z kolektorem słonecznym połączone ze zbiornikiem akumulującym ciepło wyprodukowane w kolektorze i termokominku. Systemy energetyki wykorzystujące OZE powinny być szczególnie starannie dobierane w zależności od potrzeb obiektu i jego charakterystyki. Wszystkie dostępne na rynku, a zastosowane w budynku, urządzenia wykorzystujące OZE powinny mieć stosowne certyfikaty jakości. 7.2. Podział surowców odnawialnych Rodzaje odnawialnych źródeł energii stosowane w Polsce : energia wiatrowa, energia słońca, konwersja fotowoltaiczna (PV) energia geotermalna, energia otoczenia pompy ciepła biomasa (brykiety i palety) Polska Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej zakłada udział energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliw energetycznych w kraju do 7,5 % w roku 2010 o 15 % w roku 2020 w strukturze zużycia nośników pierwotnych, poprzez rozwoju zasobów odnawialnych: biomasy, wiatru, słońca oraz wody. Najbardziej atrakcyjnymi z punktu widzenia ekologicznego jest energia promieniowania słonecznego oraz urządzenia fotowoltaniczne. Zalety źródeł odnawialnych: minimalny wpływ na środowisko, oszczędność paliw (eliminacja zużycia węgla, ropy i gazu w produkcji energii elektrycznej), duże stale odnawiające się zasoby energii, stały koszt jednostkowy uzyskiwanej energii elektrycznej, możliwość pracy na sieć wydzieloną, rozproszone na całym obszarze kraju, co rozwiązuje problem transportu energii gdyż mogą być pozyskiwane w dowolnym miejscu oraz eliminuje straty związane z dystrybucją i pozwoli uniknąć budowy linii przesyłowych. 37

7.3. Energia wiatrowa Wiatr powstaje w wyniku nierównomiernego nagrzewania się mas powietrza oraz wyrównywania się różnicy temperatur i ciśnień, co powoduje ruch powietrza, czyli wiatr, który może być przetwarzana na energię elektryczną w siłowniach wiatrowych. Sprawność przemiany energii kinetycznej wiatru na energię elektryczną wynosi około 30% i jest ona zależna od konstrukcji elektrowni wiatrowej i prędkości wiatru. Wykorzystanie wiatru do produkcji energii elektrycznej zależy od prędkości (min. 4 m/s) oraz stałość występowania w ciągu roku.. Energia wiatru możemy być wykorzystywana do budowy: > małych instalacji o mocy od jednego do kilkuset kw, które mogą współpracować z bateriami akumulatorów i pompami ciepła, > duże instalacje o mocy od 1-5 MW, które mogą współpracować z elektrowniami wodnymi. Zalety elektrowni wiatrowych to: 1) zaspokojenie rosnących potrzeb energetycznych ludności 2) rozwój ekologicznie czystej energii (nie zanieczyszczanie środowiska naturalnego), 3) możliwość zasilania w energię miejsc trudno dostępnych, 4) wzrost udziału energii uzyskiwanej ze źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym, 5) możliwość aktywizacji terenów słabo zaludnionych lub o ubogich glebach Wady elektrowni wiatrowych to: 1) wysokie koszty instalacji, 2) zmiany w krajobrazie, 3) hałas, negatywny wpływ na populacje ptaków na danym terenie. Praca elektrowni wiatrowych powoduje jednak nietypowe i trudne do oceny oddziaływanie na środowisko. W Polsce istnieją obszary, gdzie energia wiatru może być wykorzystana do produkcji energii elektrycznej. Przy ocenie potencjału energetycznego wiatru dla lokalizacji elektrowni wiatrowej w Polsce uznaje się, teren dla którego średnia roczna prędkość wiatru na wysokości 70 m jest nie mniejsza niż 6 m/s. Najlepsze warunki wiatrowe w Polsce panują nad Bałtykiem (przybrzeżne pasy w okolicach Darłowa i Pucka), okolice Suwalszczyzną i Równiną Mazowiecką. Elektrownie wiatrowe charakteryzuje ich podział na:: > typy ze względu na zastosowanie: - przydomowe na potrzeby własne użytkownika wykorzystywane są mikro - i małe elektrownie - przemysłowe produkujące energię na sprzedaży > moc : 1) mikroelektrownie - do 100 W., 2) małe - od 100 W do 50 kw 3) duże - ponad 50 kw. - aby uzyskać 1 MW (megawat) mocy, wirnik turbiny wiatrowej powinien mieć średnicę około 50 m. 38

> lokalizację (lądowe i morskie) tzw. farmy wiatrowe - instalacje złożona z wielu turbin wiatrowych ustawionych blisko siebie, przyłączone do sieci. Skupienie turbin pozwala na ograniczenie kosztów budowy i utrzymania oraz uproszczenie sieci elektrycznej Farmy lądowe pracują ok. 1500 2000 godzin rocznie, a morskie farmy wiatrowe są bardziej efektywne mogą pracować z pełną mocą powyżej 5000 godzin rocznie, Nowoczesne elektrownie wiatrowe działają poprawnie przy prędkości wynoszącej 4 m/s dla małych i powyżej 6 m/s dla dużych siłowni, które przy prędkości wiatru wynoszącej 10-12 m/s osiągają moc nominalną. Przyjmuje się, że granicą opłacalności jest średnioroczna prędkość wiatru 5 m/s (śmigło turbiny 50 m o mocy uzyskana około 1 MW), ale aby określić opłacalność inwestycji trzeba dysponować dokładnymi danymi na temat wiatru w danej lokalizacji. W Polsce najmniejszymi prędkościami wiatru charakteryzują się tereny wyżynne na kierunku N - S, są to tereny wyciszone, pod względem prędkości wiatru, w tym także kotliny śródgórskie, takie jak: Jeleniogórska, Nowosądecka, Tarnowska, Niecka, Nidziańska i Kotlina Raciborska. Energia wiatru jest praktycznie stała wciągu roku, natomiast zmienia się w krótszych okresach kierunki i prędkości wiatru powodują konieczność instalowania systemów stabilizacji mocy i częstotliwości oraz orientacji turbiny względem wiatru Przy prędkościach wiatru poniżej 4 m/s i róża wiatrów powyżej 25 m/s elektrownia wiatrowa automatycznie zatrzymuje się Elektrownie wiatrowe charakteryzują się dużą zmiennością dostarczanej mocy, zależną od warunków meteorologicznych i występowania ciszy wiatrowej przez co należy zapewnić dodatkowe zasilanie przez tradycyjną energetykę, która utrzymuje rezerwy mocy, tak aby w każdej chwili można było zastąpić lub uzupełnić spadek mocy dostarczanej przez elektrownie wiatrowe. Problemem występowania ciszy wiatrowej jest niedoceniany w planach wykorzystania energii wiatru. W Niemczech istnieje ok. 16 tysięcy turbin wiatrowych, mogących zaspokajać do 15% zapotrzebowania na energię elektryczną, jednak problemy ze zjawiskiem ciszy wiatrowej powodują, że produkują tej energii wynosi zaledwie 3%. 39

Prognozy - do 2010 r. udział energii elektrycznej z elektrowni wiatrowych w krajowym bilansie energetycznym wynosiły około 2,6 %, a do roku 2020 wzrośnie do 5,7 % - wyprodukowaniu 2,41 6,57 TWh (terawatogodzin) energii elektrycznej Inwestycje w energetyce wiatrowej w Polsce prowadzone są od początku lat 90 XX wieku. Pierwszy wiatrak w Polsce postawiono w 1991 r. w Lisewie, a przemysłowa farma wiatrowa uruchomiona w 2001r. była zlokalizowana w Barzowicach, leżących w województwie zachodniopomorskim, składała się ona z sześciu siłowni o łącznej mocy 5 MW (megawatów). Najwięcej projektów nowych elektrowni wiatrowych przygotowywanych jest w województwach zachodniopomorskim i pomorskim. w Zagórzu na terenie gminy Wolin, k/ Szczecina (15 turbin o mocy 2 MW każda) - średnica wirników 80 m, umieszczonych na wysokości 78 m).. Ogólny koszt inwestycji wyniósł ok. 125 milionów złotych. 40

Turbina wiatrowa przemysłowa (silnik wiatrowy) Zasadniczy element elektrowni wiatrowej. Urządzenie zamieniające energię kinetyczną wiatru na energię mechaniczną, a następnie przy użyciu generatora napędzanego wirnikiem na prąd elektryczny o poziomej osi obrotu. Budowa turbiny: 1. Fundament 2. Wyjście do sieci elektroenergetycznej 3. Wieża 4. Drabinka wejściowa 5. Serwomechanizm kierunkowania elektrowni 6. Gondola 7. Generator 8. Wiatromierz 9. Hamulec postojowy 10. Skrzynia przekładniowa 11. Łopata wirnika 12. Siłownik mechanizmu przestawiania łopat 13. Piasta Wirnik turbiny wiatrowej powinien mieć średnicę około 50 m aby uzyskać 1 MW mocy, przy pracy ok. 1500 2000 godzin rocznie. 41

7.4. Energia słoneczna Słońce jest nieograniczonym źródłem energii, ok. 30% promieniowania słonecznego dochodzącego do naszej planety jest odbijane przez atmosferę, ok. 20% jest przez nią pochłaniane, a tylko 50% energii dociera do ziemi. W Polsce występują średnie warunki nasłonecznienia a z opracowanej mapy zasobów energii słonecznej wynika, że najlepsze warunki nasłonecznienia występują we wschodniej części Polski. Mapa rozkładu sumarycznego średniorocznego promieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę powierzchni poziomej wynosi w granicach 900 1200 w kwh/m 2 /rok. Natężenie promieniowania słonecznego zmienia się w zależności od pory roku, dnia i zachmurzenia. Przyjmuje się że dla Polski natężenie wynosi max. 1000 W/m 2 (bezchmurne niebo, przejrzyste powietrze, pora południowa) w miesiącach letnich oraz spada w okresie jesienno-zimowym, wg poniższego rysunku: Natężenie promieniowania słonecznego w zależności od pogody 42

Urządzeniami służącymi do przemiany energii promieniowania słonecznego na energię cieplną są kolektory słoneczne, które mogą być używane przez cały rok, gdyż nawet, jeżeli podgrzeją wodę tylko o 5 C (np. w styczniu bądź lutym) to i tak ich stosowanie jest opłacalne. W Polsce wartość nasłonecznienia w okresie od kwietnia do października wynosi ok. 900-1100 kw/m 2, co przy właściwym doborze ilości zainstalowanych kolektorów słonecznych zabezpiecza użytkowników w 80-90% niezbędnej ciepłej wody w okresie od marzec do październik, a średnio w roku do 60%. Oznacza to, że przez 240 dni w roku woda może być ogrzana energią słoneczną do temperatury ok. 50 C. Kolektory można podzielić na: > płaskie: gazowe, cieczowe, dwufazowe > płaskie próżniowe (próżniowo-rurowe ): Budowa kolektorów 1. Kolektory płaskie cieczowe zbudowane są z trzech podstawowych elementów: > przeźroczystej pokrywy (szyby solarnej) > absorbera energii słonecznej wykonanego z metalu dobrze przewodzącego ciepło: miedzi lub aluminium pokryte chrom galwaniczny lub związków > izolacji (wełnę mineralną lub poliuretan), > obudowy które minimalizują straty ciepła do otoczenia. 43

2. Rurowe kolektory próżniowe zbudowane są z kilkunastu lub kilkudziesięciu rur próżniowych wsuniętych w przepływowy wymiennik ciepła. Zestaw szklanych rur, w których znajduje się absorber, w środku których umieszczona jest cienka rurka obiegowa odbierająca ciepło. W rurce cieplnej, w której panuje duże podciśnienie znajduje się niewielka ilość płynu niezamarzającego i parującego w temperaturze 25º C co zapewnia pozyskanie energii słonecznej nawet w dni pochmurne. Wymiana ciepła zachodzi poprzez parowanie i skraplanie się gazu w rurce cieplnej. Wytworzona para zbiera się w kondensatorze rurki cieplnej umieszczonym w wymienniku ciepła. Przez wymiennik ciepła przepływa pośredni czynnik grzewczy, który odbierając ciepło z kondensatora powodując skroplenie pary a kondensat wraca na dno rurki cieplnej i cały proces powtarza się od nowa. Działanie kolektorów do przemiany energii promieniowania słonecznego na i przekazywania jej poprzez tzw. czynnik grzewczy do ogrzewania wody użytkowej (CWU), ogrzewania w basenach i wspomagania Schemat prostej instalacji ię od 833kWh z 1. kolektory słoneczne 2. regulator (uruchamia pompę pomiędzy wyjściem z kolektora a zbiornikiem), 3 pompę, 4. naczynie przeponowe 5. zbiornik magazynujący ciepłą wodę użytkową, z dwiema wężownicami (dolna zasilana z kolektorów słonecznych, górna innym źródłem ciepła), 6. inne źródło ciepła (kocioł, pompa ciepła, kominek z płaszczem wodnym). 44