miastokolaż KONKURS URBANISTYCZNY NA OPRACOWANIE KONCEPCJI PROGRAMOWO- PRZESTRZENNEJ ZAGOSPODAROWANIA CZĘŚCI OSIEDLA WYGODA, W REJONIE ULIC: 42. PUŁKU PIECHOTY I GEN. SULIKA W BIAŁYMSTOKU 1
KONTEKST I POWIĄZANIE Z MIASTEM Teren opracowania znajduje blisko 5km od ścisłego centrum miasta, przy jego granicy administracyjnej. Od południa i zachodu graniczy z terenami zabudowy jednorodzinnej oraz strefą aktywności gospodarczej. Brak jest bezpośredniego powiązania z funkcjami miastotwórczymi (kultura, sport, oświata, administracja itp.) Na terenie opracowania i w jego najbliższym otoczeniu znajduje się wiele atrakcyjnych terenów zielonych (lasy, cieki wodne, wzniesienia terenu, historyczny Trakt Napoleoński). IDEA W związku z powyższym proponuje się stworzenie nowego KOMPLEKSOWEGO fragmentu miasta autonomicznego, samowystarczalnego, zwartego, o czytelnie wydzielonych granicach, o formie skondensowanej, zróżnicowanego funkcjonalnie, przestrzennie i społecznie, otoczonego terenami zielonymi (lasy, błonia, tereny sportowe, rekreacyjne, urban farm). Projektowany fragment miasta powinien stać się symbolem pod względem kompozycyjnym, przestrzennym oraz funkcjonalnym, wykorzystując technologiczne i społeczne rozwiązania na miarę XXI wieku. Opracowywany układ przestrzenny osiedla powinien mieć charakter kameralny, a jednocześnie być bogaty w różnorakie płaszczyzny pobudzające interakcje społeczne (plac miejski, plac targowy, miejsce jarmarków, festynów, place kameralne, wewnętrzne tereny zielone) MANIFEST Osiedle modelowe - wyznaczające nowe standardy w projektowaniu osiedli mieszkaniowych, będących alternatywą do standardowych osiedli powstających na obrzeżach miast; Osiedle zrównoważone - o zbalansowanych proporcjach poszczególnych funkcji i przestrzeni, zapewniające miejsca pracy, wypoczynku, nauki i realizacji zainteresowań, przy jednoczesnym minimalnym wysiłku i nakładzie kosztów; Osiedle ekologiczne wykorzystujące odnawialne źródła energii (nowoczesne technologie), mające zrównoważoną gospodarkę wodną, produkujące żywność na własne potrzeby (urban farm, przydomowe ogródki), ekonomicznie wykorzystujące dobra materialne (giełda staroci, targ żywności), wykorzystujące lokalne materiały budowlane; 2
Osiedle różnorodne dostosowane do różnorodnych potrzeb wszystkich mieszkańców (zróżnicowana struktura mieszkaniowa, kulturalna, usługowa); Identyfikacja i tożsamość czytelny podział struktury osiedla na jednostki sąsiedzkie, z wydzielonymi kameralnymi placykami; Miasto wolne od samochodów ograniczenie ruchu samochodowego wewnątrz zespołu; bogata infrastruktura rowerowa oraz sprawna komunikacja publiczna, spójna sieć ciągów pieszych wewnątrz osiedla; Materiały zastosowanie lokalnych materiałów przetworzonych i nieprzetworzonych dla podkreślenia lokalnych tradycji budowlanych, oraz wzmocnienia relacji z lokalnym rynkiem przemysłowym; Partycypacja udział przyszłych mieszkańców w tworzeniu programu zespołu (osiedla), maksymalna współpraca specjalistów i przedstawicieli społeczności lokalnych; Przestrzenie czytelne zdefiniowanie przestrzeni prywatnych, półprywatnych, półpublicznych i publicznych w celu jednoznacznego przydzielenia odpowiedzialności; Technologia zastosowanie technologii zintegrowanego projektowania (LEED, Net Zero Energy itp.) w celu poszukiwania minimalizacji wydatków eksploatacyjnych a szczególnie dla mieszkań socjalnych i komunalnych; Elastyczność możliwość swobodnego przekształcania struktury osiedla w przyszłości, podążając za zmiennymi potrzebami mieszkańców; Rodzina osiedle wzorcowe ze względu na kompletność potrzeb jego mieszkańców: pełna rodzina, niepełna rodzina, samotna matka, związki partnerskie, singliści, osoby starsze. STRUKTURA miastokolaż czytelnie określony obszar, z podkreśleniem granic poszczególnych jednostek kompozycyjnych jak i całego założenia. Obwodowy układ komunikacyjny ze strefą spowolnionego ruchu wewnątrz zespołu. Ściśle zdefiniowane centrum (Rynek Wygody). Jednolita zasada formowania jednostek, podobne zabiegi architektoniczne oraz użycie lokalnych materiałów powinny stanowić wzmocnienie lokalnej tożsamości. 3
Zielony Klin otwarta przestrzeń o funkcjach publicznych: oświatowej (szkoła), kulturalnej (dom kultury), sportowej (boiska, sala sportowa), rekreacyjnej (park ze stawem), społecznej (urban farm) i energetycznej (farma wiatrowa). Zielony klin zlokalizowany został na styku projektowanego osiedla oraz istniejącego osiedla Pieczurki. Cmentarz istniejąca nekropolia + rezerwa terenu określona w studium, na styku cmentarza, Zielonego Klinu oraz miastakolaż, proponuje się zlokalizowanie obiektu sakralnego. Strefa działalności gospodarczej w zachodniej części opracowania, przewiduje się zachowanie istniejącej funkcji aktywności gospodarczej (miejsca pracy). Zieleń izolacyjna otaczające zespół zielone błonia ZABUDOWA MIESZKANIOWA Cechą charakterystyczną zabudowy mieszkaniowej jest podział jednostki kompozycyjnej na 2 zasadnicze elementy: - mur z wieżami obrzeżna zabudowa wielorodzinna, 5 kondygnacyjna z lokalnymi akcentami wysokościowymi (7-8 kondygnacji); - wypełnienie zróżnicowane formy zabudowy wielorodzinnej i intensywnej zabudowy jednorodzinnej o wysokości 2-4 kondygnacje. Zróżnicowane użycie materiałów, geometrii dachu czy typów zabudowy wprowadza dużą różnorodność przestrzeni tak różną od standardowych osiedli czy blokowisk miejskich. Przydomowe ogródki prywatne oraz wspólne. Przewiduje się wielowątkowe formy własności i sposoby użytkowania: socjalne, kooperatywy, spółdzielcze i deweloperskie. Zabudowa jednorodzinna typu miejskiego stanowiąca uzupełnienie funkcjonalne miastakolaż rekompensowana jest w intensywności zabudowy poprzez lokalne wieże (osiedle różnorodne). 4
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE W projektowanym zespole przewiduje się zlokalizowanie różnorakich funkcji uzupełniających. Oświata - żłobki i świetlice zlokalizowane wewnątrz miastakolaż jako integralna część każdej jednostki kompozycyjnej. Zespół szkolno- przedszkolny położony w Zielonym Klinie w bezpośrednim sąsiedztwie terenów rekreacyjnych i sportowych. Kultura - projektuje się mediatekę i dom kultury. Miejsca pracy - pracownie dla przedstawicieli wolnych zawodów oraz lokalne biurowce projektuje się jako integralna część każdej jednostki kompozycyjnej. Daje to nie tylko okazję do zaspokojenia potrzeb mieszkańców, ale także do wykreowania miejsc pracy w najbliższej okolicy co powinno wpłynąć na redukcję powiązań komunikacyjnych i większego przywiązania do miastakolaż. W zakresie opracowania została zaproponowana również strefa aktywności gospodarczej o znaczeniu ponadlokalnym. Administracja - obiekty administracji publicznej zlokalizowane wokół Rynku Wygody. Handel wielkopowierzchniowy - w obrębie lokalnego centrum usługowe przewiduje się zlokalizowanie wielkopowierzchniowego lokalu handlowego (supermarket). Miejsca postojowe dla klientów zapewnione w garażu podziemnym pod Rynkiem Wygody. Rekreacja - park wewnętrzny (wewnątrz zespołu miastakolaż) projektowany jako zielony łącznik wschodniego parku rekreacyjnego i zachodniego zespołu parkowo sportowego. Integracja - dom spokojnej starości (przy zespole parkowym na wschodzie); urban farm jako społeczna forma ogródków działkowych i niewielkich hodowli zwierząt (kury, krowy, kozy itp.). Energetyka - farma wiatrowa i instalacje solarne, zaspokajające energetyczne potrzeby mieszkańców miastakolaż. CENTRUM USŁUGOWE Lokalne centrum usługowe (Rynek Wygody) spełniające funkcje administracyjną, handlową (supermarket, mniejsze sklepy), usługową (gastronomia, opieka zdrowotna), kulturalną i integracyjną (przestrzeń festiwalowa, stragany, jarmarki). Reprezentacyjny plac miejski, w jego narożu zaprojektowano lokalną dominantę wysokościową (wyróżnik przestrzenny). Parkowanie wzdłuż południowej pierzei placu oraz w podziemnym garażu publicznym. Przy placu został zlokalizowany przystanek autobusowy, łączący Rynek Wygody z centrum miasta Białystok. Lokalny plac powiązany z Placem Targowym w południowej części założenia. 5
ZASADY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Woda - retencja wód opadowych jest ważnym elementem zrównoważenia i najbardziej prostym do realizacji. Fakt wdrażania systemu kanałów odprowadzających wody deszczowe do lokalnych zbiorników, a dalej do zbiorczego zbiornika wody opadowej daje okazję do stworzenia własnych terenów rekreacyjnych związanych z wodą. Proponuje się wykorzystanie istniejącego przebiegu kanalizacji deszczowej przebiegającego w północno wschodniej części terenu objętego opracowaniem i zaadaptowanie go na otwarty kanał miejski odprowadzający wodę deszczową z okolicznych jednostek do niecki strumienia będącego dopływem rzeki Dolistówki. Dodatkowo kanał wzbogaci krajobrazowo projektowany park wewnętrzny. Energetyka solarna i wiatrowa są uzupełnieniem idei wdrażania najnowszych prospołecznych idei i pozwolą nie tylko na bardziej racjonalne zastosowanie wyprodukowanie własnej energii ale także powinno wpływać na wzajemne relacje związane z korzyściami finansowymi i podejmowaniem decyzji co do rozdziału zysków. Oszczędna komunikacja bliskie sąsiedztwo głównej drogi pozwala na korzystanie z komunikacji publicznej oraz infrastruktury rowerowej, a rozmieszczenie wszystkich istotnych funkcji dla mieszkańców w najbliższej okolicy na dojścia piesze, a tym samym redukcję komunikacji prywatnej. 6
KOMUNIKACJA Rdzeniem układu komunikacyjnego projektowanej jednostki osiedlowej jest droga Z2/2. Jej przebieg wynika z wcześniej zdefiniowanych wpięć określonych w studium. Podobną funkcję (łącznika północ południe) spełnia zaprojektowana we wschodniej części zespołu droga o znaczeniu lokalnym, obsługująca również budynki użyteczności publicznej zlokalizowane w Zielonym Klinie. Układ dróg wewnętrznych wydziela poszczególne jednostki kompozycyjne, zapewniając dojazd do parkingów oraz sprawną komunikację w całym zespole. Bogaty układ powiązań między kwartałami jest przeznaczony głównie dla ruchu pieszego jednak z możliwością okazyjnego wjazdu samochodem. Drogi wewnętrzne zostały zaprojektowane jako układ przestrzeni z jednolitą posadzką i tylko w niewielkim stopniu wydzieleniu optycznym jezdni i ścieżek rowerowych. Na skrzyżowaniach poziom jezdni został podniesiony do poziomu chodnika w celu zmniejszania prędkości oraz usprawniania ruchu pieszego. Ścieżki rowerowe wzdłuż dróg zbiorczych i głównych zostały zaprojektowane jako odrębne elementy zaś wzdłuż dróg lokalnych oraz dojazdowych z wydzielonym pasem w liniach rozgraniczających jezdni. Miejsca parkingowe równoległe zostały rozmieszczone w liniach rozgraniczających drogi wzdłuż całego wewnętrznego układu komunikacyjnego projektowanego osiedla (z wyjątkiem miejsc parkingowych prostopadłych zlokalizowanych w obrębie lokalnego centrum usługowego) Pod Rynkiem Wygody proponuje się zlokalizowanie parkingu podziemnego przeznaczonego dla klientów centrum usługowego. Wzdłuż drogi okalającej projektowany zespół zostały zaprojektowane parkingi prostopadłe. Wjazdy do garaży podziemnych, (częściowo zagłębionych, zlokalizowanych obwodowo) przewidziane z ulic wewnętrznych oraz ulic okalających zespół. W każdym przypadku dach garażu podziemnego stanowi część urządzoną zieleni wnętrza mieszkaniowego. Przystanki komunikacji publicznej zlokalizowano wzdłuż drogi Z2/2 oraz drogi L1/1. STRUKTURA ZIELENI Kręgosłupem założenia miastakolaż jest Park Wewnętrzny spinający ze sobą tereny sportowo, rekreacyjne i oświatowe na zachodzie (Zielony Klin) z zielenią parkową i lasem na wschodzie. Uzupełniającą strukturę zieleni stanowią korytarze piesze (północ południe) doprowadzające mieszkańców do Parku Wewnętrznego. Przedłużeniem zielonego kręgosłupa w kierunku zachodnim jest kładka piesza łączącą strukturę z terenami zielonymi osiedla Pieczurki. 7
ULICE I PLACE Podstawowa decyzja o wykreowaniu zawartego fragmentu miasta jest realizowana w formie struktury ulic i placów oraz czytelne wydzielenych kwartałów (bloków) zabudowy. Ważnym elementem uzupełniającym ruch uliczny są place stanowiące miejsce kontaktów mieszkańców z ograniczonym ruchem samochodowym. Rynek Wygody - plac stanowiący salon miasta zlokalizowany w sąsiedztwie ważnego węzła komunikacyjnego wraz z przystankami komunikacji miejskiej łączy wszystkie elementy struktury projektowanego terenu oferując możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkańców miastakolaż, a także stanowiąc miejsce tożsamości łatwo rozpoznawalne dla ich mieszkańców. Plac Targowy bezpośrednie wsparcie i kontynuacja przestrzeni publicznej Rynku Wygody. Place Kameralne przestrzenie przeznaczone dla okolicznych mieszkańców z możliwością lokalizacji drobnych usług (fryzjer, sklep osiedlowy, serwis rowerowy, punkt opieki nad dziećmi, lokalne pralnie) jako miejsc spotkań lokalnej społeczności. 8