Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu wiedza o społeczeństwie w zakresie podstawowym dla klasy I szkoły ponadgimnazjalnej Dział 1. Rzeczpospolita Polska jako demokratyczne państwo ne 2. Młody obywatel w urzędzie Temat (rozumiany jako lekcja) 1.-2. (1.1. 1.2) Rzeczpospolita jako demokratyczne państwo ne. 3. (2.1) Obywatelstwo polskie i unijne. 4. (2.2) Uzyskiwanie podstawowych dokumentów. Wymagania dopuszczającą Uczeń: zna podstawy ustroju Rzeczypospolitej pojęcie obywatelstwa wie, jak uzyskać podstawowe dokumenty: dowód Wymagania dostateczną Uczeń: omawia zasady ustroju zawarte w konstytucji zna dokumenty, które regulują kwestie ne obywatelstwa omawia zasady nabywania obywatelstwa podstawowe pojęcia związane z Wymagania dobrą Uczeń: rozróżnia władzę ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą i terytorialną w Rzeczypospolitej porównuje a obywatela w Rzeczypospolitej i UE potrafi wypełnić wnioski Wymagania bardzo dobrą Uczeń: ocenia realizację zasady orządności w Polsce analizuje zasady nabywania obywatelstwa polskiego i unijnego analizuje dane dotyczące PESEL Wymagania celującą Uczeń opanował wymagania bardzo dobrą, a ponadto: analizuje podstawy ne ustroju Rzeczypospolitej, określa wady i zalety konstytucji swoją opinię na temat nieakceptowania przez Polskę a do podwójnego obywatelstwa konieczność posiadania świadectwa 1
osobisty, paszport, o jazdy 5. (2.3) Udział obywatela w wyborach i referendach. zna formy udziału obywateli w życiu publicznym tematem: obowiązek meldunkowy, dowód rejestracyjny, paszport, faktura VAT omawia czynne i bierne o wyborcze o wydanie podstawowych dokumentów porównuje wybory na Prezydenta RP, do Parlamentu, samorządów terytorialnych i Parlamentu Europejskiego omawia różnice przy rejestracji różnych pojazdów potrafi przedstawić system wyborczy w Rzeczypospolitej homologacji dla danego typu samochodu analizuje przyczyny niskiej frekwencji obywateli w wyborach i referendach 6. (2.4) Konstytucyjne o obywatela do informacji. wie, co to jest informacja publiczna omawia o obywatela do informacji publicznej rozróżnia sposoby udostępniania informacji publicznej analizuje powody odmowy podania informacji publicznej ocenia problem jawności życia publicznego 7. (2.5) Procedury odwoławcze od decyzji urzędów. 3. Prawo i sądy 8. (3.1) Pojęcie a i norm nych. zna dokumenty, które regulują procedury odwoławcze postępowania administracyjnego zna podstawowe pojęcia potrafi wypełnić podanie i złożyć zażalenie na decyzję publiczną rozróżnia rodzaje norm nych; rozróżnia formy odwoławcze od postępowania administracyjnego; omawia proces odwoławczy w Rzeczypospolitej wskazuje poszczególne elementy normy potrafi uzasadnić potrzeby zastosowania postępowania odwoławczego ocenia kondycję naszego dokonuje oceny problemów występujących w środowisku, w sie których można by skierować petycje do władz lokalnych potrafi interpretować za- 2
9. (3.2) Podstawowe zasady a i funkcjonowania sądów. 10. (3.3) Źródła i gałęzie a. 11. (3.4) Wybrane zagadnienia a polskiego. 12. (3.5) Uczestnicy procesu sądowego. związane em z konstytucyjne zasady funkcjonowania sądów analizuje pracę i funkcjonowanie polskiego wymiaru siedliwości; sądownictwo polskie porównuje z sądownictwem w ie anglosaskim, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa ma hierarchia ak- zna źródła a obowiązującego w Polsce podstawowe pojęcia: przestępstwo, o karne, o cywilne, pozew itp. uczestników omawia funkcje a znaczenie zasady domniemania niewinności omawia hierarchię aktów nych w Polsce omawia poszczególne dziedziny a; wie, czym się zajmują poszczególne pojęcia związane nej: hipotezę, dyspozycję i sankcję omawia najważniejsze zasady procesowe gwarantowane w konstytucji rozróżnia gałęzie i dziedziny a potrafi sformułować dowolny pozew do sądu i uzasadnić go rozróżnia kolory żabotu, la- a; wyjaśnia, jakie o jest dobre potrafi wyjaśnić znaczenie udziału obywateli w sowaniu wymiaru siedliwości analizuje poszczególne działy a międzynarodowego i europejskiego potrafi napisać akt oskarżenia dotyczący naruszenia dowolnego artykułu a karnego rolę czynnika pisy przykładów norm nych tów nych potrafi interpretować wybrane przepisy kodeksu karnego analizuje osobowe źródła dowodowe 3
procesu karnego i cywilnego z procesem karnym i cywilnym mówek i mankietów sędziów, prokuratorów, obrońcy i radcy społecznego w sądzie i instytucję świadka koronnego 13. (3.6) Przebieg postępowania sądowego. zna etapy procesu karnego; wyjaśnia podstawowe pojęcia omawia główne a, jakie przysługują ofierze, scy i świadkowi przestępstwa sporządza zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa ocenia problem obowiązku powiadomienia o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu znaczenie mediacji w procesie karnym i cywilnym 14. Prawo i sądy lekcja powtórzeniowa. 15. Prawo regulatorem życia społecznego lekcja sdzająca. 4. Bezpieczeństwo 16. (4.1) Organy odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. instytucje, które realizują zadania w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego w Rzeczypospolitej omawia zadania instytucji odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne: Policji, ABW, Agencji Wywiadu, CBA, określa podstawowe unienia policji i służb odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne przykłady nadużywania unień przez policję i inne służby odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo ocenia działalność instytucji odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo 4
Straży miejskiej, Straży Granicznej, Ochrony kolei i BOR-u 17. (4.2) Problemy przestępczości w Polsce. pojęcie przestępczości i patologii społecznej; zna jej przejawy zjawiska patologiczne wśród młodzieży rozróżnia sposób postępowania i kary wobec nieletnich ze względu na wiek proponuje sposoby uniknięcia przestępstwa i przeciwdziałania mu swoją opinię na temat odpowiedzialności za popełnione zbrodnie 18. (4.3) Przepisy ne dotyczące sprzedaży i konsumpcji alkoholu, papierosów i narkotyków. zna przepisy dotyczące sprzedaży napojów alkoholowych, używania tytoniu i wyrobów tytoniowych kary, jakie grożą za wytwarzanie, sprowadzanie, udzielanie, ułatwianie i nakłanianie do zażywania substancji psychotropowych i odurzających potrafi przedstawić sposób walki z dopalaczami argumenty za lub przeciw legalizacji narkotyków lekkich w Polsce swoje stanowisko dotyczące zdelegalizowania wyrobów tytoniowych 5. Edukacja i praca w Polsce i w Unii Europejskiej 19. (5.1) Prawa i obowiązki ucznia. zna genezę dziecka omawia a i obowiązki ucznia dokumenty, które odnoszą się do ucznia dowodzi, czy instytucje, które zajmują się ochroną ucznia, spełniają swoje zadanie analizuje dokumenty ne; wyciąga wnioski 5
20. (5.2) Szkolnictwo wyższe w Polsce i w Europie. zna strukturę szkolnictwa wyższego w Rzeczypospolitej i w Europie omawia zasady przyjmowania na wyższe uczelnie w Polsce i Europie programy unijne dotyczące szkolnictwa wyższego rozróżnia systemy nauki w zależności od organizacji zajęć i ze względu na organ prowadzący potrzebę podejmowania nauki w szkole wyższej 21. (5.3) Polska w strefie Schengen. wie, co to jest strefa Schengen i z czym ją powiązać podstawowe pojęcia związane ze strefą Schengen warunki bezpiecznego podróżowania po świecie ocenia fakt przystąpienia Polski do strefy Schengen korzyści i zagrożenia wynikające z członkostwa Polski w strefie Schengen 22. (5.4) Zatrudnianie młodzieży i podejmowanie działalności gospodarczej. zna możliwości zarabiania przez młodych ludzi podaje, jakie umowy mogą zawierać młodzi ludzie i jakie są zasady opodatkowania ich dochodów ogólne zasady podejmowania pracy i zakładania własnych przedsiębiorstw w Unii Europejskiej sporządza Europass-CV korzyści i zagrożenia wynikające z podejmowania działalności gospodarczej przez młodych ludzi 6. Prawa 23. (6.1) Pojęcie i geneza. znaczenie pojęcia a i wymienia ich rozróżnia trzy generacje i podaje przykładowe a omawia najważniejsze dokumenty związane z ami historyczny rodowód analizuje dokumenty dotyczące 6
24. (6.2) Podstawowe a i wolności. 25. (6.3) Przykłady łamania. naturalne cechy znaczenie pojęć: a i wolności podstawowe a i wolności znaczenie pojęcia: łamanie, i podaje ich przykłady przyczyny łamania, co oznacza, że a są powszechne, przyrodzone i niezbywalne na wybranych przykładach, w jaki sposób i dlaczego we współczesnym świecie są łamane a najważniejsze postanowienia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Konwencji o Prawach Dziecka ocenia skuteczność ochrony w Polsce i na świecie ocenia Konstytucję Rzeczpospolitej pod kątem bierze udział w debacie klasowej, szkolnej lub internetowej na temat wybranych 26. (6.4) Ochrona dóbr osobistych o do prywatności., na czym polega o do prywatności ochronę danych osobowych i a obywatela w kontaktach z mediami jako przykłady wyszukuje przykłady naruszania a do prywatności ocenia skuteczność ochrony dóbr osobistych w kontekście a do prywatności potrzebę funkcjonowania a, które chroni dobra osobiste 7
a do prywatności 7. Ochrona i wolności 27. (7.1) Gwarancje ochrony w RP. zna podstawę ną ochrony w Polsce główne środki ochrony i wolności w Polsce wyszukuje przykłady działań podejmowanych w celu ochrony przez wybrane instytucje działalność sądów powszechnych i administracyjnych, Trybunału Konstytucyjnego i Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji ocenia, na ile zawarte w Konstytucji RP gwarancje są wystarczające 28. (7.2) Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka. zna instytucje państwowe powołane do ochrony i wolności opisuje sposób działania Praw Obywatelskich i Praw Dziecka określa podstawowe zadania Praw Obywatelskich i Praw Dziecka ocenia, czy w Polsce są przestrzegane a dziecka i a ucznia pisze prostą skargę do Praw Obywatelskich lub Praw Dziecka według podanego wzoru 29. (7.3) Europejski system ochrony. zna Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu strukturę międzynarodowego systemu ochrony : system międzyrządowy (system uniwersalny i określa sposób złożenia petycji do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu działalność instytucji wchodzących w skład Europejskiego systemu ochrony znaczenie działalności Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu dla 8
systemy regionalne) i organizacje pozarządowe ochrony 30. (7.4) Działalność organizacji pozarządowych. znaczenie pojęcia organizacja pozarządowa najważniejsze organizacje pozarządowe ochrony działające w Polsce i na świecie na przykładach działania podejmowane przez ludzi i organizacje pozarządowe broniące działalność organizacji pozarządowych w Polsce w miarę swoich możliwości włącza się w wybrane działania organizacji pozarządowych 31. (7.5) Przejawy szowinizmu, rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii i homofobii. znaczenie pojęć: szowinizm, rasizm, antysemityzm, ksenofobia i homofobia rozpoznaje przejawy rasizmu, szowinizmu, antysemityzmu, ksenofobii i homofobii szowinizm, rasizm, antysemityzm, ksenofobię i homofobię potrzebę przeciwstawiania się omawianym formom dyskryminacji i braku tolerancji swoje stanowisko dotyczące zaangażowania się w wybrane działania na rzecz równości i tolerancji 32. Prawo jako istoty ludzkiej w świetle dokumentów międzynarodowych 9
powtórze- lekcja niowa. 33. Prawa w Polsce i na świecie sdzian wiadomości. 34. ( ) Naruszanie w wybranych dziedzinach. dziedziny, w których dochodzi do naruszania poszukuje informacji z różnych źródeł na temat naruszania kobiet i dzieci przykłady naruszania w kontekście wolności wyznania, a do edukacji i humanitarnych wybrane przejawy naruszania w wybranych dziedzinach opracowuje założenia do projektu, który ma zaradzić naruszaniu w omawianych dziedzinach 10