Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

dr I. A. Wieleba

Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. mogą nabyć prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, bez względu na wymiar udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych. Jeśli w dniu ukończenia tego wieku pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy, a podlegały ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez jakikolwiek okres czasu, ZUS przyznaje z urzędu emeryturę zamiast pobieranej renty.

Poczynając od 1 stycznia 2013 r.- wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. oraz dla kobiet urodzonych po dniu 31 grudnia 1952 r. jest podwyższany o jeden miesiąc w odniesieniu do ubezpieczonych urodzonych w tym samym kwartale - docelowo do 67 lat.

w I kwartale 1949 r. podwyższono do 65 lat i 5 miesięcy, w II kwartale 1949 r. podwyższono do 65 lat i 6 miesięcy, w III kwartale 1949 r. podwyższono do 65 lat i 7 miesięcy, w IV kwartale 1949 r. podwyższono do 65 lat i 8 miesięcy, w I kwartale 1950 r. podwyższono do 65 lat i 9 miesięcy itd.

w I kwartale 1953 r. wiek podwyższono do 60 lat i 1 miesiąca, w II kwartale 1953 r. wiek podwyższono do 60 lat i 2 miesięcy... w I kwartale 1954 r. wiek podwyższono do 60 lat i 5 miesięcy, w II kwartale 1954 r. wiek podwyższono do 60 lat i 6 miesięcy, w III kwartale 1954 r. wiek podwyższono do 60 lat i 7 miesięcy, w IV kwartale 1954 r. wiek podwyższono do 60 lat i 8 miesięcy itd.

Wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 r. wynosi 67 lat. Wiek emerytalny kobiet urodzonych po dniu 30 września 1973 r. wynosi 67 lat.

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. mogły wybrać, czy zechcą ulokować całą składkę emerytalną na indywidualnym koncie obsługiwanym przez ZUS w ramach I filaru, czy też, do 31 grudnia 1999 r., zdecydowały się na wybór jednego z otwartych funduszy emerytalnych w ramach II filaru, co spowodowało konieczność przekazania części składki emerytalnej do wybranego funduszu emerytalnego.

Osoby urodzone po 31 grudnia 1968 r. muszą ulokować część składki emerytalnej na indywidualnym koncie obsługiwanym przez ZUS, a część w jednym z otwartych funduszy emerytalnych (obowiązkowy podział składki między I i II filar).

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

podstawa obliczenia emerytury Emerytura = średnie dalsze trwanie życia

składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS (w tym również przeniesionych z otwartego funduszu emerytalnego), z uwzględnieniem ich waloryzacji.

W przypadku ubezpieczonych, którzy cały swój staż ubezpieczeniowy przebyli przed dniem 1 stycznia 1999 r., a po dniu 31 grudnia 1998 r. nie podlegali ubezpieczeniom społecznym, podstawę obliczenia emerytury ustalanej według zreformowanych zasad stanowi wyłącznie odpowiednio zwaloryzowany kapitał początkowy.

Natomiast w przypadku ubezpieczonych, którzy zostali objęci ubezpieczeniami społecznymi po raz pierwszy po 31 grudnia 1998 r., podstawę obliczenia nowej emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie (z uwzględnieniem ich waloryzacji).

Tablice trwania życia - uwzględniające średnie dalsze trwanie życia, wspólne dla kobiet i mężczyzn, wyrażone w miesiącach dla wieku ubezpieczonego - ogłasza corocznie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim, w formie komunikatu.

Tablice te stanowią podstawę do obliczenia emerytur ustalanych na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego. W przypadku zgłoszenia przed dniem 1 kwietnia wniosku o emeryturę przez osobę, która wiek emerytalny osiągnie po dniu 31 marca - do ustalenia średniego dalszego trwania życia stosuje się tablice obowiązujące od dnia 1 kwietnia.

http://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-iobwieszczenia/lista-komunikatow-iobwieszczen/komunikat-w-sprawie-tablicysredniego-dalszego-trwania-zycia-kobiet-imezczyzn,285,3.html

Pojęcie kapitału początkowego wprowadziły przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do przyjęcia wniosków o ustalenie kapitału początkowego od ubezpieczonych w każdym czasie. Wniosek taki powinien być zgłoszony najpóźniej wraz z wnioskiem o emeryturę.

Nie należy jednak czekać ze złożeniem wniosku o ustalenie kapitału początkowego do osiągnięcia wieku emerytalnego. Wiele zakładów pracy jest likwidowanych lub przekształcanych, a zatem zwłoka w złożeniu dokumentacji niezbędnej do ustalenia kapitału początkowego do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, może uniemożliwić lub utrudnić uzyskanie dokumentów (szczególnie zaświadczeń o wysokości zarobków) z byłych, nieistniejących zakładów pracy i odnalezienie miejsca ich przechowywania.

opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub pozostawały w zatrudnieniu przed 1999 r. Kapitał początkowy obliczany jest także ubezpieczonemu urodzonemu przed 1949 r., jeżeli spełnia następujące warunki: zgłosi wniosek o emeryturę po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2008 r. i wystąpi o obliczenie emerytury według nowych, zreformowanych zasad,

osiągnął powszechny wiek emerytalny, ma okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat - kobieta, 25 lat - mężczyzna (z zastrzeżeniem, iż okresy nieskładkowe mogą być uwzględnione w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych), kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Kapitał początkowy obliczany jest na podstawie wniosku o jego ustalenie (druk ZUS Kp-1 - Wniosek o ustalenie kapitału początkowego), zgłoszonego przed nabyciem prawa do emerytury, albo na podstawie wniosku o ustalenie emerytury - wypełniając odpowiednią część wniosku Rp - 1E. Wniosek rozpatruje i wydaje decyzję w sprawie jednostka ZUS właściwa według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia.

Od 1999 r. ZUS ewidencjonuje składki na ubezpieczenie emerytalne każdej osobie podlegającej ubezpieczeniom społecznym na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Przed 1999 r. ZUS nie był zobowiązany do prowadzenia indywidualnych kont ubezpieczonych. Z tego względu osobom urodzonym po 1948 r. za okresy pracy (ubezpieczenia) przypadające przed 1999 r. odtwarzana jest teoretyczna składka na ubezpieczenie społeczne poprzez obliczenie kapitału początkowego.

Podstawę obliczenia emerytury, ustalanej według nowych, zreformowanych zasad, stanowi suma kwot zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne.

Wartość kapitału początkowego, ustalanego zawsze na dzień 1 stycznia 1999 r., jest ewidencjonowana - tak jak składki na ubezpieczenie emerytalne - na indywidualnym koncie ubezpieczonego.

poprzez obliczenie według zasad dotychczasowych hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 r. za przebyte przed 1999 r. okresy składkowe i nieskładkowe, a następnie pomnożenie kwoty hipotetycznej emerytury przez średnie dalsze trwanie życia (kobiet i mężczyzn) w wieku 62 lat, ustalone na dzień 1 stycznia 1999 r.

Według tablicy ogłoszonej w dniu 25 marca 1999 r. przez Prezesa GUS - średnie dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w wieku 62 lat na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 209 miesięcy (M.P. nr 12, poz. 173).

długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 r., podstawy wymiaru, współczynnika p, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Okresy składkowe (przebyte przed 1999 r.) liczone są po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).

Okresy nieskładkowe (przebyte przed 1999 r.) liczone są po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).

Część socjalną kapitału początkowego ustala się przy uwzględnieniu 24% kwoty bazowej oraz współczynnika p - proporcjonalnego do wieku i stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nieskładkowych) osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. 100% części socjalnej wynosi 293,01 zł (24% kwoty bazowej, tj. 1220,89 zł).

Kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 r., tj. 1220,89 zł. Do ustalenia tzw. części socjalnej hipotetycznej emerytury stosuje się wzór, według którego oblicza się współczynnik proporcjonalny do wieku oraz stażu ubezpieczeniowego:

sumuje zarobki osiągnięte w danym roku kalendarzowym, oblicza w procentach (z zaokrągleniem do setnych części) stosunek każdej rocznej sumy zarobków - do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w kraju za dany rok kalendarzowy; wynikiem tego działania jest obliczony wskaźnik wynagrodzenia dla danego roku,

sumuje wskaźniki wynagrodzeń (dochodu) z poszczególnych lat, które mogą być przyjęte do podstawy wymiaru, np. z 10 kolejnych lat, oblicza średnią arytmetyczną tych wskaźników, tzn. sumę wskaźników dzieli przez liczbę lat, z których ustalana jest podstawa wymiaru (np. przez 10) - średnia wskaźników jest wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru, mnoży wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. przez 1220,89 zł.

Są one wymienione w art. 6 ustawy emerytalnej. Zaliczane są do nich m.in. okresy: zatrudnienia, pracy nakładczej, pracy w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych albo innej pracy zarobkowej, np. umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia, działalności objętej ubezpieczeniem społecznym.

zaświadczeniami pracodawców lub świadectwami pracy albo legitymacją ubezpieczeniową zawierającą wpisy o zatrudnieniu dokonywane w trakcie zatrudnienia albo dokonane niezwłocznie po rozwiązaniu stosunku pracy.

W razie braku takich dokumentów środkiem dowodowym mogą być również umowy o pracę, opinie o pracy, wpisy w dowodzie osobistym "książeczkowym", legitymacje służbowe, legitymacje związków zawodowych, pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (np. o powołaniu, mianowaniu, zmianie angażu, przyznaniu nagrody), jeżeli na ich podstawie można ustalić okres zatrudnienia.

Zaświadczenie potwierdzające okres zatrudnienia może wystawić: pracodawca na podstawie posiadanych akt osobowych danego pracownika, prawny następca pracodawcy na podstawie akt osobowych danego pracownika przejętych w trybie art. 23 1 Kodeksu pracy albo jednostka przechowująca dokumenty zlikwidowanego zakładu pracy, w tym organ założycielski (np. wojewoda), organ nadrzędny (np. ministerstwo lub urząd, instytucja), archiwum lub firma przechowalnicza.

Zostały one wymienione w art. 7 ustawy emerytalnej. Zaliczane są do nich m.in. okresy: pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego wypłaconych po 14 listopada 1991 r. - chorobowego i opiekuńczego, pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy po dniu 28 lutego 1995 r. na podstawie art. 92 Kodeksu pracy (lub innych przepisów); dotyczy okresu choroby do 35 dni w ciągu roku kalendarzowego,

pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy spowodowane opieką nad dzieckiem: w wieku do 4 lat - w granicach do 3 lat na każde dziecko - łącznie nie więcej niż 6 lat, na które, ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny, przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo do 3 lat na każde dziecko.

Okresy składkowe i nieskładkowe mogą być uwzględnione także na podstawie orzeczenia sądu o uznaniu danego okresu. Okresy nieskładkowe uwzględniane są w wymiarze nie przekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych.

W przypadku okresów nieskładkowych wyłącznie przy obliczaniu kapitału początkowego nie podlegają ograniczeniu do 1/3 udowodnionych okresów składkowych okresy urlopów wychowawczych, urlopów bezpłatnych udzielonych na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych, a także okresy niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem, np. przed podjęciem zatrudnienia albo w przerwie w zatrudnieniu (ubezpieczeniu).

http://www.knf.gov.pl/dane_wspolne/kalkulat or_emerytalny.html