Wrzesień 215 Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 r. Jacek Łaszek Hanna Augustyniak Krzysztof Olszewski Joanna Waszczuk Departament Stabilności Finansowej
Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Analiza sytuacji na rynku nieruchomości w Polsce w II kwartale 215 r. prowadzi do następujących wniosków: Sektor nieruchomości mieszkaniowych pozostawał zrównoważony, mimo ponownego wzrostu liczby mieszkań oczekujących na sprzedaż. Podobnie jak w poprzednich kwartałach na rynku nieruchomości komercyjnych, zwłaszcza biurowych, utrzymywała się nierównowaga pomiędzy popytem na przestrzeń a zwiększającą się podażą, wynikającą z realizacji nowych projektów inwestycyjnych. Skutkowało to wysoką stopą pustostanów w sektorze biurowym. Ceny ofertowe m kw. mieszkań na rynkach pierwotnych analizowanych miast wykazywały nieznaczne wzrosty. Ceny transakcyjne m kw. mieszkań na rynkach pierwotnych Warszawy i siedmiu miast nieznacznie wzrosły, natomiast na rynkach wtórnych były stabilne. Jedynie w Warszawie na rynku wtórnym ponownie odnotowano obniżanie się cen, związane ze sprzedażą większej liczby mieszkań o słabszej jakości lub lokalizacji. We wszystkich analizowanych miastach ceny na rynku pierwotnym są wyższe niż na rynku wtórnym. Realne średnie ceny transakcyjne m kw. mieszkania (deflowane CPI) wykazywały niewielki wzrost zarówno w segmencie rynku pierwotnego, jak i wtórnego, co wynikało z deflacji. Ceny hedoniczne 1 na rynku wtórnym w Warszawie nieco wzrosły, co oznacza, że ceny porównywalnych mieszkań również nieco wzrosły. Na pozostałych rynkach odnotowano stabilizację cen hedonicznych. Stawki najmu w dużych miastach wykazywały niewielki wzrost. Średnie dostępności kredytów oraz mieszkań w dużych miastach wzrosły na co wpłynęły stabilne ceny nieruchomości, niskie stopy procentowe kredytów mieszkaniowych, a przede wszystkim wzrost dochodów nominalnych. Średnia dostępność mieszkania w największych miastach wzrosła do poziomu,86 m kw. za przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, tj. była większa o,37 m kw. względem minimum z III kw. 27 r. Inwestycja mieszkaniowa (bez liczenia kosztów transakcyjnych) nadal jest krótkookresowo opłacalna. Rentowność inwestycji mieszkaniowej jest wyższa niż 1 letnich obligacji skarbowych a także lokata bankowa oraz podobna do uzyskiwanej na rynku nieruchomości komercyjnych. Relacja kosztów obsługi kredytu mieszkaniowego do czynszu najmu nadal umożliwia finansowanie kosztów kredytu przychodami z najmu. 1 Indeks hedoniczny cen mieszkań odzwierciedla czystą zmianę cen, tj. zmianę wynikającą z innych czynników niż różnice w jakości mieszkań. W niniejszym opracowaniu cena hedoniczna to cena średnia z okresu bazowego mnożona przez indeks hedoniczny. Cena ta odzwierciedla zatem średni poziom cen ustalonej próby mieszkań z okresu bazowego (stały koszyk mieszkań), po uwzględnieniu czystej dynamiki cen mieszkań, które były sprzedawane w kolejnych okresach. Podawana w opracowaniu cena hedoniczna informuje więc o tym, ile w kolejnych okresach wynosiłaby średnia cena stałej próby mieszkań z ustalonego okresu referencyjnego, biorąc pod uwagę rzeczywistą, czystą zmianę cen transakcyjnych. Indeks hedoniczny wykorzystywany do wyznaczenia ceny hedonicznej odróżnia się tym od dynamiki średniej ceny czy mediany w próbie, że uwzględnia zmianę jakości sprzedawanych w danym okresie mieszkań, (np. indeks hedoniczny powinien słabiej zareagować na zwiększenie liczby mieszkań małych z wyższą ceną m kw. niż wskaźnik ceny średniej lub mediany). Więcej informacji w artykule M. Widłak (21) Metody wyznaczania hedonicznych indeksów cen jako sposób kontroli zmian jakości dóbr, Wiadomości Statystyczne nr 9. 2 Narodowy Bank Polski
Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Akcja kredytowa banków stabilnie rosła. Stan zadłużenia gospodarstw domowych z tytułu kredytów mieszkaniowych wzrósł, głównie na skutek wypłat kredytów złotowych. Nastąpił także pewien wzrost stanu kredytów mieszkaniowych walutowych, było to jednak wyłącznie wynikiem wzrostu kursu PLN/CHF. Od 212 r. kredyty te nie są udzielane i znajdują się w fazie spłaty, a ich udział w strukturze portfeli banków systematycznie spada. Oprócz systematycznych spłat do spadku tego przyczyniają się wcześniejsze spłaty, przewalutowania (zwłaszcza w sytuacji restrukturyzacji lub windykacji kredytów) i refinansowanie. Mimo sprzedaży firmom windykacyjnym wierzytelności o obniżonej jakości udział kredytów mieszkaniowych uznanych za zagrożone jest stabilny i wynosi ok. 3,4%. Nadal utrzymuje się wysoka szacowana rentowność mieszkaniowych projektów inwestycyjnych. Jest to związane z korzystną dla deweloperów relacją cen mieszkań do niskich od kilku lat kosztów materiałów i robót budowlanych. Dane finansowe firm deweloperskich wskazują z reguły na niską rentowność ich działalności, co znajduje także odzwierciedlenie w notowaniach giełdowych największych spółek z branży. Szacowana rentowność projektów deweloperskich w budownictwie mieszkaniowym utrzymuje się jednak na dobrym poziomie, co potwierdza rozpoczynanie i wprowadzanie na rynek kolejnych nowych projektów inwestycyjnych. Kolejny kwartał zmalała liczba bankructw w branży deweloperskiej. Rosła liczba kontraktów na budowę nowych mieszkań oraz liczba mieszkań, których produkcja jest w toku. Było to konsekwencją wcześniej rozpoczętych projektów. Wysokie szacowane marże zysku deweloperskiego i stopy zwrotu z projektów mieszkaniowych oraz wyprzedzające działania deweloperów w obawie przed nowelizacją tzw. ustawy deweloperskiej 2 zaproponowaną przez UOKiK 3 dodatkowo powodowały wzrost liczby wydanych pozwoleń na budowę mieszkań (w II kwartale 215 r. o 5,4 tys. więcej niż w tym samym okresie ub. r.). Zwiększyła się także liczba mieszkań, których budowę rozpoczęto (o 8,5 tys. więcej niż w II kwartale 214 r.) oraz liczba mieszkań oddanych do użytkowania (o 1,1 tys. więcej w porównaniu do tego samego okresu ub. r.). Zapas niesprzedanych mieszkań na 6 największych rynkach w Polsce ponownie zwiększył się w omawianym okresie (o ok. 725 mieszkań). Wysoka podaż nowych kontraktów na budowę mieszkań nie została zabsorbowana przez rynek mimo wysokiego popytu, związanego częściowo z dyskontowaniem efektu obniżek stóp procentowych. W przeciwnym kierunku działała podwyżka wkładu własnego przy kredycie mieszkaniowym 4. Wskaźnik czasu sprzedaży mieszkań na rynku pierwotnym 5 w sześciu największych miastach nieznacznie zmniejszył się. Dewe- 2 Ustawa z dnia 16 września 211 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego weszła w życie 29.4.214 r. (Dz. U. 232, poz.1377). 3 UOKiK w projekcie zmian proponuje likwidację otwartych mieszkaniowych rachunków powierniczych jako samodzielnego instrumentu ochrony środków nabywców oraz objęcie przepisami ustawy mieszkań już wybudowanych i lokali użytkowych. Rachunki otwarte miałyby występować tylko wspólnie z gwarancją bankową lub ubezpieczeniową. Projekt aktualnie podlega konsultacjom. 4 Zgodnie z zapisem w Rekomendacji S (pkt 15.7) dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie powstałych w okresie od 1 stycznia 215 r. do 31 grudnia 215 r. wartość wskaźnika LTV nie powinna przekraczać poziomu 9%. 5 Wskaźnik liczony jako liczba mieszkań będących w ofercie na koniec kwartału w relacji do średniej sprzedaży w okresie ostatnich czterech kwartałów. Narodowy Bank Polski 3
Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 loperzy w dalszym ciągu dobrze dopasowują strukturę wielkości mieszkań do popytu, w odróżnieniu od rynku wtórnego, gdzie podaż wynika ze struktury zasobu mieszkaniowego. Limity maksymalnych cen m kw. mieszkań dopuszczonych do rządowego programu subsydiów MDM w II kwartale br. pozostały bez zmian w siedmiu największych rynkach. Limity w przypadku Krakowa podniosły szacunek rocznej stopy zwrotu z projektów deweloperskich sprzedawanych w ramach tego programu z 7% do 11%, utrzymały w Gdańsku na poziomie ok. 14%, natomiast w przypadku Wrocławia obniżyły ją z 8% do 7%, a dla Warszawy z 11% do 1%. Wobec rozszerzenia zapisów dotyczących ww. programu o mieszkania z rynku wtórnego 6 można oczekiwać zwiększenia zainteresowania programem w kolejnych kwartałach jego obowiązywania. Limity cenowe obowiązujące w programie obarczone są dużą uznaniowością. Na rynku nieruchomości komercyjnych nadal obserwowano utrzymujący się spadek wycen wartości nieruchomości, co jest odzwierciedlane w obniżających się wycenach udziałów w funduszach inwestycji zamkniętych inwestujących w nieruchomości komercyjne w Polsce. Deweloperzy budują wciąż nowe budynki biurowe, pomimo że popyt na nie pozostaje stabilny. 6 W dniu 1.9.215 r. weszła w życie ustawa z dnia 25 czerwca 215 r. o zmianie ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi (Dz. U. z 17.8.215 r. poz. 1194). 4 Narodowy Bank Polski
Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Poniższe wykresy opisują najważniejsze zjawiska, które wystąpiły na rynku mieszkaniowym w największych miastach w Polsce w I kwartale 215 r. 7 Wykresy prezentują: 1) ceny mieszkań (wykresy 1 13), 2) dostępność mieszkania, dostępność kredytu, kredytową dostępność mieszkania, opłacalność inwestycji w mieszkanie (wykresy 14 19), 3) wypłaty kredytów mieszkaniowych i stopy procentowe (wykresy 2 27), 4) operacyjną zyskowność mieszkań i projektów deweloperskich, koszty produkcji budowlanomontażowej oraz sytuację ekonomiczną deweloperów w Polsce (wykresy 28 45), 5) budownictwo mieszkaniowe i rynek mieszkań w Polsce (wykresy 46 59), 6) politykę mieszkaniową (wykresy 6-7). Analiza cen mieszkań, ofertowych, transakcyjnych oraz hedonicznych na rynku pierwotnym i wtórnym oraz stawek najmu mieszkań bazuje na danych pozyskiwanych w ramach badania ankietowego rynku mieszkaniowego Baza Rynku Nieruchomości (BaRN) 8. Z kolei w ramach badania ankietowego rynku nieruchomości komercyjnych Baza Rynku Nieruchomości Komercyjnych (BaNK) zbierane i analizowane są dane dot. czynszów oraz cen ofertowych i transakcyjnych nieruchomości komercyjnych. W analizach wykorzystano także dane z baz: PONT Info Nieruchomości (PONT), AMRON i SARFIN Związku Banków Polskich oraz Comparables.pl. Korzystano również z analiz i raportów REAS, Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) oraz ze zbiorczych danych kredytowych Biura Informacji Kredytowej (BIK). Do analizy strukturalnej rynków wykorzystano dane publikowane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) oraz wiele opracowań zawierających dane sektorowe. 7 Informacja została przygotowana w Departamencie Stabilności Finansowej na potrzeby organów NBP. Opinie wyrażone w niniejszej publikacji są opiniami autorów i nie przedstawiają stanowiska organów Narodowego Banku Polskiego. 8 Badanie cen nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w wybranych miastach Polski zostało ogłoszone Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 214 r. w sprawie Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej na rok 215 (Dz. U. z 214 r., poz. 133) pod nr 1.26.9(73). Badanie cen nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w wybranych miastach Polski prowadzone jest przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Wzór formularzy sprawozdawczych został ogłoszony Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 marca 215 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 215 (Dz. U. z 215 r. poz. 561). Ponieważ jest to badanie prowadzone przez NBP, Bank zamieszcza ankiety też na swojej stronie internetowej. W II kwartale 215 r. zebrano ok. 95,5 tys. rekordów, w tym ok. 23,7% dotyczących transakcji oraz 76,3% dotyczących ofert. Łącznie w bazie zebrano ponad 1,5 mln rekordów, z 19,5% udziałem transakcji oraz 8,5% ofert. Narodowy Bank Polski 5
Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykaz skrótów 5M 6M 7M 1M BaNK BaRN BIK CPI DFD GD GUS IRR EURIBOR KNF KRS LIBOR LTV MDM MSSF NBP RNS RP PSR RW ROE WIBOR WIG2 ZKPK 5 miast: Gdańsk, Kraków, Łódź, Poznań, Wrocław 6 miast: Gdańsk, Gdynia, Kraków, Łódź, Poznań, Wrocław 7 miast: Gdańsk, Gdynia, Kraków, Łódź, Poznań, Warszawa, Wrocław 1 miast: Białystok, Bydgoszcz, Katowice, Kielce, Lublin, Olsztyn, Opole, Rzeszów, Szczecin, Zielona Góra Baza Rynku Nieruchomości Komercyjnych Baza Rynku Nieruchomości Biuro Informacji Kredytowej Consumer Price Index Duża firma deweloperska Gospodarstwa domowe Główny Urząd Statystyczny Internal Rate of Return Euro Interbank Offer Rate Komisja Nadzoru Finansowego Krajowy Rejestr Sądowy London Interbank Offered Rate Loan-to-Value Mieszkanie dla Młodych Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej Narodowy Bank Polski Rodzina na Swoim Rynek pierwotny mieszkań Polskie Standardy Rachunkowości Rynek wtórny mieszkań Return on Equity Warsaw Interbank Offered Rate Indeks grupujący 2 spółek z GPW o najwyższej wartości akcji pozostających w wolnym obrocie Zakumulowany indeks zmiany kryteriów polityki kredytowej banków 6 Narodowy Bank Polski
III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 1. Ceny mieszkań transakcyjne, hedoniczne, ofertowe na rynku pierwotnym (RP) i wtórnym (RW) Wykres 1 Transakcyjne ceny m kw. mieszkań na RP 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Wykres 2 Transakcyjne ceny m kw. mieszkań na RW 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Wrocław Warszawa Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Wrocław Warszawa Uwaga: baza cen mieszkań NBP (BaRN) istnieje od III kw. 26 r.; opis bazy w raporcie rocznym za 214 r.; Wykres 3 Średnia ważona cena m kw. mieszkania, oferty i transakcje na RP 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Wykres 4 Średnia ważona cena m kw. mieszkania, oferty i transakcje na RW 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Warszawa RP O 6M RP O 1M RP O Warszawa RP T 6M RP T 1M RP T Uwagi do wykresów 3 13: cena ważona udziałem mieszkań w zasobie rynkowym; dla Warszawy cena średnia, 6M to miasta: Gdańsk, Gdynia, Kraków, Łódź, Poznań, Wrocław; 1M to miasta: Białystok, Bydgoszcz, Katowice, Kielce, Lublin, Olsztyn, Opole, Rzeszów, Szczecin, Zielona Góra. Wykres 5 Relacja średniej ważonej ceny transakcyjnej m kw. mieszkania RP do RW 1,25 1,2 1,15 1,1 1,5 1,,95,9,85,8 Warszawa RW O 6M RW O 1M RW O Warszawa RW T 6M RW T 1M RW T Wykres 6 Relacja średniej ważonej ceny ofertowej do transakcyjnej m kw. mieszkania na RW 1,3 1,25 1,2 1,15 1,1 1,5 Warszawa 6M 1M Warszawa 6M 1M Narodowy Bank Polski 7
II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 7 Indeks średniej ważonej ceny transakcyjnej m kw. mieszkania na RP oraz realnej względem CPI (III kw. 26 r. = 1) 18 17 16 15 14 13 12 11 1 9 8 Wykres 8 Indeks średniej ważonej ceny transakcyjnej m kw. mieszkania na RW oraz realnej względem CPI (III kw. 26 r. = 1) 18 17 16 15 14 13 12 11 1 9 8 Warszawa RP trans. 6M RP trans. 1M RP trans. Źródło: NBP, AMRON, GUS. Warszawa RP trans. defl. CPI 6M RP trans. defl. CPI. 1M RP trans. defl. CPI Wykres 9 Średnia ważona cena transakcyjna m kw. mieszkania na RW oraz cena korygowana indeksem hedonicznym 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Warszawa RW trans. 6M RW trans. 1M RW trans. Źródło: NBP, AMRON, GUS. Warszawa RW trans. defl. CPI 6M RW trans. defl. CPI. 1M RW trans. defl. CPI Wykres 1 Cena transakcyjna m kw. mieszkania na RW korygowana indeksem hedonicznym, w największych miastach 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Warszawa hed. 6M hed. 1M hed. Warszawa RW 6M RW 1M RW Wykres 11 Średnie ofertowe ceny m kw. nowych kontraktów mieszk. na RP na wybranych rynkach 11 1 9 8 7 6 5 4 Gdańsk Kraków Łódź Poznań Wrocław Warszawa Wykres 12 Średnie ofertowe ceny m kw. mieszkań na RP w 7 miastach 1 9 8 7 6 5 4 3 Łódź Kraków Poznań Trójmiasto Wrocław Warszawa Uwaga: ceny dotyczą wyłącznie nowych kontraktów, po raz pierwszy wprowadzanych na rynek. Źródło: Real Estate Advisory System (REAS). Gdańsk Gdynia Łódź Kraków Poznań Warszawa Wrocław Uwaga: ceny zbierane ze wszelkich dostępnych źródeł. Źródło: PONT Info Nieruchomości. 8 Narodowy Bank Polski
III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II dostępność ZKPK III 26 II II II II II II II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 13 Średnie (ofertowe i transakcyjne) stawki najmu m kw. mieszkania w 7 miastach 55 5 45 4 35 3 25 2 15 Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław 7M śr.waż.zasobem 2. Dostępność mieszkania, dostępność kredytu, kredytowa dostępność mieszkania, opłacalność inwestycji w mieszkanie Wykres 14 Dostępny kredyt mieszk. ważony* oraz zakumulowany indeks polityki kredytowej mieszkaniowej banków (ZKPK) 16 15 14 13 12 11 1 9 8 7 2 1-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8 Wykres 15 Kredytowa dostępność mieszkania w m kw. (przy kredycie ważonym*; m kw./przeciętne wynagrodzenie) 16 14 12 1 8 6 4 Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław średnia 7M indeks ZKPK Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław średnia 7M Uwaga: ważenie strukturą walutową kwartalnego przyrostu kredytu mieszkaniowego dla gospodarstw domowych; od początku 212 r. występują praktycznie wyłącznie złotowe kredyty mieszkaniowe. Dostępny kredyt mieszkaniowy miara określająca potencjalny maksymalny kredyt mieszkaniowy; wyrażona jako krotność miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw na danym rynku z uwzględnieniem wymogów kredytowych banku i parametrów kredytu (tj. stopa procentowa, okres amortyzacji, minimalne wynagrodzenie jako minimalny dochód po spłacie rat kredytowych). Kredytowa dostępność mieszkania miara określająca liczbę metrów kwadratowych mieszkania, które można zakupić z wykorzystaniem kredytu mieszkaniowego przy przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw na danym rynku (GUS), z uwzględnieniem wymogów kredytowych banku i parametrów kredytu (stopa procentowa, okres amortyzacji, minimalne wynagrodzenie jako minimalny dochód po spłacie rat kredytowych) przy średniej cenie transakcyjnej mieszkania (4% z RP i 6% z RW) na danym rynku (BaRN). Znaczenie informacyjne ma tempo zmian indeksu i rozpiętość pomiędzy rynkami. Indeks ZKPK zakumulowany indeks zmiany kryteriów polityki kredytowej banków; wartości dodatnie oznaczają złagodzenie, a ujemne zaostrzenie polityki kredytowej w stosunku do okresu początkowego, tj. IV kw. 23 r. Opis metody liczenia wskaźnika w Raporcie o stabilności systemu finansowego, grudzień 212 r., NBP. Źródło: NBP, GUS. Źródło: NBP, GUS. Narodowy Bank Polski 9
III 26 II II II II II II II III 25 I 26 III 26 II II II II II II II III 26 II II II II II II II I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 16 Dostępność mieszkania w m kw. za przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw 1,,9,8,7,6,5,4,3 Wykres 17 Koszty kredytu mieszkaniowego dla konsumenta deflowane CPI lub dynamiką wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw 8% 6% 4% 2% % -2% -4% -6% -8% Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław średnia 7 Dostępność mieszkania miara potencjalnej możliwości zakupu powierzchni mieszkania w cenie transakcyjnej za przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w danym mieście. Wyraża liczbę metrów kwadratowych mieszkania możliwych do nabycia przy przeciętnym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw w danym mieście (GUS), oraz przeciętnej cenie transakcyjnej na danym rynku (4% z RP i 6% z RW) (NBP). Źródło: NBP, GUS. Wykres 18 Opłacalność wynajmu mieszkania (śr. w 7 miastach) wobec depozytów, kredytów. mieszk., 1- letnich oblig. skarbowych oraz stopy kapitalizacji nier. komercyjnych (biur i pow. handlowych) 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5 nom.st.proc.kred.mieszk.pln real.st.proc.kred.mieszk.pln def. CPI real.st.proc.kred.mieszk.pln dla kred.rns / MDM def.cpi real.st.proc.kred.mieszk.pln dla kred.rns / MDM def.dyn.wynagr.(wyrówn.) real.st.proc.kred.mieszk.pln def. dyn.wynagr.(wyrówn.) Uwaga: wartości poniżej oznaczają ujemną realną stopę procentową dla kredytobiorcy; czerwone linie oddzielają okres braku rządowych programów wsparcia nabywania mieszkań tj. RNS (obowiązujący do końca 212 r.) oraz MDM (rozpoczęty w 214 r.). Źródło: NBP, GUS, BGK. Wykres 19 Wskaźniki wyceny funduszy inwestycji zamkniętych na rynku nieruchomości komercyjnych (II kw. 28 r. = 1) 16 14 12 1 8 6 4 najem do dep.gd najem do obl.1l. najem do kred.mieszk.gd najem do kap.nier.kom. Uwaga: wartości powyżej 1 oznacza większą opłacalność inwestycji w mieszkanie na wynajem osobom trzecim, od lokowania kapitału w innych inwestycjach. Analiza ta nie uwzględnia wysokich kosztów transakcyjnych na rynku mieszkaniowym oraz potencjalnie długiego czasu wychodzenia z takiej inwestycji. Źródło: NBP, GUS. Skarbiec-Rynku Nieruchomości FIZ Arka BZ WBK Fundusz Rynku Nieruchomości 2 FIZ Arka BZ WBK Fundusz Rynku Nieruchomości 1 FIZ BPH FIZ Sektora Nieruchomości 1 BPH FIZ Sektora Nieruchomości 2 Uwaga: w przypadku funduszy Arka BZ WBK oraz Skarbiec wycena dotyczy końca stycznia, kwietnia, lipca oraz października a prezentowana jest jako kwartalna. Źródło: strony internetowe funduszy inwestycji zamkniętych. 1 Narodowy Bank Polski
II II II II II II IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I I 24 I 25 I 26 I 23 I 24 I 25 I 26 zmiany kwartalne w mld zł stan w mld zł Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 3. Wypłaty kredytów mieszkaniowych, stopy procentowe Wykres 2 Stan i kwartalne zmiany należności od gosp. domowych z tytułu kredytu mieszkaniowego po korektach oraz struktura walutowa przyrostów kwart. stanu (mld zł) 14 12 1 8 6 4 2-2 -4 4 3 2 1-1 Wykres 21 Struktura stanu należności od gosp. domowych z tytułu kredytu mieszkaniowego (%) walutowe złotowe 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % mieszkaniowe kredyty walutowe po korektach (zm.kw.) (L oś) mieszkaniowe kredyty złotowe (zm.kw) (L oś) stan kredytu mieszkaniowego (P oś) w tym stan kredytu walutowego (P oś) Wykres 22 Kredyty gospodarstw domowych na nieruch. mieszkaniowe (w mld zł, L oś) i wskaźnik kredytów uznanych za zagrożone (%, P oś) 4 35 3 25 2 15 1 5 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Wykres 23 Szacunkowa zyskowność złotowych kredytów mieszkaniowych dla banków w Polsce 8% 6% 4% 2% % -2% -4% -6% -8% 4% 3% 2% 1% % -1% -2% -3% -4% Uwaga: należności (kredyty) ze stwierdzoną utratą wartości należności z portfela B, w przypadku których zostały stwierdzone obiektywne przesłanki utraty wartości i spadek wartości oczekiwanej przyszłych przepływów pieniężnych (w bankach stosujących MSSF) lub które zostały zaliczone do należności zagrożonych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (w bankach stosujących PSR). Kredyty hipoteczne mieszkaniowe (L. oś) Wskaźnik kredytów zagrożonych na nier. mieszk. (P oś) Wskaźnik kredytów zagrożonych na nier. mieszk. złotowych (P oś) Wskaźnik kredytów zagrożonych na nier. mieszk. walutowych (P oś) Obciążenie kredytów odpisami Efektywny koszt finansowania kredytów Efektywne oprocentowanie kredytów Skorygowana marża odsetkowa na kredytach ROE (P oś) Uwaga: przychody i koszty związane z portfelem kredytów mieszkaniowych. Szacunkowe ROE liczone jest jako skorygowana marża odsetkowa przy kredytach mieszkaniowych w stosunku do minimalnego wymaganego kapitału własnego. Minimalny wymagany kapitał własny oszacowany jest na podstawie szacunków LTV z danych AMRON oraz wymogów kapitałowych dla kredytów mieszkaniowych ustalonych przez KNF. Skorygowana marża odsetkowa to wynik dodawania wszelkich dochodów oraz odjęcia wszelkich kosztów. Efektywny koszt finansowania został obliczony na podstawie stopy WIBOR przez dodanie szacunkowych kosztów związanych z finansowaniem się banku. Narodowy Bank Polski 11
I 23 III 23 I 24 III 24 I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II wartość w mld zł liczba w tys. mld zł w kwartale Miliardy Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 24 Nowo podpisane umowy kredytowe: wartość i liczba w kwartale 18 9 16 8 14 7 12 6 1 5 8 4 6 3 4 2 2 1 Wykres 25 Struktura geograficzna wartości umów na nowy kredyt mieszkaniowy w Polsce 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 - wartość PLN liczba PLN w tym wartość walutowe w tym liczba walutowe Warszawa 6M 1M PP Polska (P oś) Uwaga: dane informują o podpisanych umowach kredytowych, a nie o faktycznych wypłatach kredytu. Źródło: ZBP. Źródło: BIK. Tabela 1 Szacunek wypłat brutto kredytów mieszkaniowych dla gosp. domowych w Polsce oraz szacunek gotówkowych i kredytowych zakupów mieszkań deweloperskich na 7 największych rynkach (w mln zł) Data Szacunkowy Szacunek wypłat Szacunkowa Szacunkowa wartość transakcji kupów gotówpów gotów- Szacunek za- udział zaku- kredytów wraz z wypłata kredytów mieszka- mieszkaniowych kowych mieszkowych udziałem własnym na zakup mieszkania na RP nio- wych Polsce w 7 miastach w 7 miastach na RP w 7 na RP kania na RP mieszkania w 7 miastach miastach 5 385 2 73 922 1 781,66 I 7 325 2 791 1 254 1 537,55 II 7 661 2 512 1 312 1 2,48 IV 212 7 441 2 882 1 274 1 68,56 6 295 2 597 1 121 1 476,57 I 7 867 2 897 1 428 1 469,51 II 9 14 3 457 1 69 1 767,51 IV 213 9 84 3 989 1 773 2 215,56 7 571 3 998 1 478 2 52,63 I 8 899 3 794 1 737 2 57,54 II 8 894 3 811 1 736 2 75,54 IV 214 8 122 4 59 1 585 2 474,61 7 57 4 29 1 478 2 731,65 I 9 22 4 858 1 761 3 97,64 Uwaga: szacunek opiera się na następujących założeniach: szacunek nowo udzielonych kredytów w Polsce w poszczególnych kwartałach bazował na przyrostach salda kredytów dla gospodarstw domowych skorygowanych o amortyzację kredytów i przepływy pomiędzy portfelem walutowym a złotowym, dostępnych w sprawozdawczości NBP. Uwzględniono cały system bankowy oraz SKOKi. Szacunkową wartość rynku pierwotnego 7 miast (Gdańsk, Gdynia, Kraków, Łódź, Poznań, Warszawa, Wrocław) obliczono poprzez przemnożenie średniej ceny mieszkania przez jego średnią wielkość w m kw. oraz liczbę sprzedanych mieszkań (w oparciu o dane firmy REAS). Na podstawie danych ZBP przyjęto, że wartość nowo udzielonych kredytów na zakup mieszkań na rynkach pierwotnych 7 miast w 212 r. stanowiła 5% wartości kredytów mieszkaniowych w tych miastach, natomiast pod koniec 213 r. udział ten wynosił ok. 57%. Szacunek transakcji gotówkowych stanowi różnicę wartości transakcji na rynku 7 miast oraz wypłat kredytów wraz z udziałem własnym. 7 miast: Gdańsk, Gdynia, Kraków, Łódź, Poznań, Warszawa, Wrocław. Dane cenowe za wszystkie okresy zostały zaktualizowane. 12 Narodowy Bank Polski
I 24 III 24 I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I = 1 I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I 25 III 25 I26 III 26 I27 I28 II I29 II I21 II I211 II I212 II I213 II I214 II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 26 Stopy procentowe kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych w Polsce 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Wykres 27 Marże bankowe (do WIBOR, LIBOR, EU- RIBOR 3M) przy nowych kredytach mieszkaniowych 5,% 4,5% 4,% 3,5% 3,% 2,5% 2,% 1,5% 1,% PLN nowe CHF nowe EUR nowe PLN stany CHF stany Uwaga: Od 212 r. kredyty walutowe praktycznie nie były udzielane. %PLN-WIBOR3M %CHF- LIBOR3M %EUR-EURIBOR3M %PLN-st.dep.GD nowe %PLN-st.dep.GD stany Uwaga: marżę bankową stanowi różnica między stopą kredytu mieszkaniowego (wg danych NBP) a LIBORCHF3M lub EURI- BOR3M lub WIBOR3M. 4. Operacyjna zyskowność mieszkań i projektów deweloperskich, koszty produkcji budowlanomontażowej oraz sytuacja ekonomiczna deweloperów w Polsce Wykres 28 Przeskalowane indeksy giełdowe: WIG2 oraz dla dewelop. i firm budow. (II kw. 27 = 1) 12 1 8 6 4 2 Wykres 29 Liczba upadłości w branżach (stan na koniec pierwszego półrocza) 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 WIG2 WIG-DEW. WIG-BUD. Uwaga: dane zostały znormalizowane, II kwartał 27 r. = 1. WIG deweloperów notowany jest od II kwartał 27 r., stan na 27 maja br. Źródło: Giełda Papierów Wartościowych. Budownictwo Obsługa nieruchomości Pozostałe branże Uwaga: podział wg pierwszego wpisu w KRS. Dane przedstawiają jedynie firmy, wobec których zostało przeprowadzone oficjalne postępowanie upadłościowe, nie uwzględniają przedsiębiorców, którzy zakończyli aktywność gospodarczą poprzez likwidację lub zawieszenie działalności. Źródło: Coface Poland. Narodowy Bank Polski 13
IV 24 IV 26 II II II II II II II IV 24 IV 26 II II II II II II II I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 3 Udział kosztów bezpośrednich budowy m kw. pow. użytkowej budynku mieszkalnego (typ 1121 9 ) w cenie transakcyjnej RP 55% 5% 45% 4% 35% 3% Wykres 31 Stopa zwrotu z kapitału własnego z projektów inwestycyjnych w największych miastach a rzeczywista stopa zwrotu DFD* 25% 2% 15% 1% 5% % Gdańsk Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław Gdańsk Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław DFD Uwaga do wykresu 31: stopa zwrotu z kapitału własnego z typowych, nowo rozpoczynanych mieszkaniowych projektów inwestycyjnych, przy założeniu bieżących stóp procentowych, wymogów bankowych i kosztów produkcji; obliczone wg schematu z aneksu 3 w Raporcie o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w 211 r. DFD stopa zwrotu przeciętnej Dużej Firmy Deweloperskiej wg GUS (zatrudnia =>9 osób). Od 214 r. stosowana jest własna wycena ziemi pod budownictwo wielomieszkaniowe, co zmieniło dotychczasowe szacunki, zwłaszcza dla Poznania i Łodzi. Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud. Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud, GUS (F1). Wykres 32 Warszawa struktura ceny m kw. pow. uż. mieszk. na RP (typ bud. 1121 9/ ) dla konsumenta 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Wykres 33 Kraków - struktura ceny m kw. pow. uż. mieszk. na RP (typ bud. 1121 9/ ) dla konsumenta 8 7 6 5 4 3 2 1 robocizna materiały sprzęt koszty pośrednie zysk budowlany koszty ogólne projekt ziemia VAT skum.zysk dew.brut Uwaga do wykresów 32-37 do I kw. 28 r. dane wyłącznie na koniec IV kwartału. Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud, REAS. robocizna materiały sprzęt koszty pośrednie zysk budowlany koszty ogólne projekt ziemia VAT skum.zysk dew.brut Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud, REAS. 9 Budynek (typ 1121) monitorowany przez NBP od II połowy 24 r.: przeciętny mieszkalny, wielorodzinny, pięciokondygnacyjny, z podziemnym garażem oraz pomieszczeniami usługowymi na parterze; konstrukcja tradycyjna (nadziemna część murowana z cegieł ceramicznych). Przyjęto dla uproszczenia, że koszt budowy m kw. garażu oraz pomieszczeń usługowych jest zbliżony do kosztu budowy mieszkania w standardzie deweloperskim. Rzeczywista, oparta na kosztach budowy, cena m kw. mieszkania zależy od udziału zewnętrznych powierzchni, odmiennych dla różnych budynków. Przy obliczaniu ceny m kw. pow. użytkowej mieszkania dla konsumenta przyjęto 2-procentowy udział powierzchni zewnętrznych w stosunku do powierzchni mieszkania i o tę wielkość skorygowano w górę cenę m kw. mieszkania. Dane dostosowano do nowego modelu deweloperskiego procesu budowlanego, szerzej opisanego w artykule 3 w Raporcie o sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w 211 r. 14 Narodowy Bank Polski
I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I 24 III 24 I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II IV 24 IV 26 II II II II II II II IV 24 IV 26 II II II II II II II IV 24 IV 26 II II II II II II II IV 24 IV 26 II II II II II II II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 34 Gdańsk struktura ceny m kw. pow. uż. mieszk. na RP (typ bud. 1121 9/ ) dla konsumenta 7 6 5 4 3 2 1 Wykres 35 Poznań struktura ceny m kw. pow. uż. mieszk. na RP (typ bud. 1121 9/ ) dla konsumenta 8 7 6 5 4 3 2 1 robocizna materiały sprzęt koszty pośrednie zysk budowlany koszty ogólne projekt ziemia VAT skum.zysk dew.brut Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud, REAS. Wykres 36 Wrocław struktura ceny m kw. pow. uż. mieszk. na RP (typ bud. 1121 9/ ) dla konsumenta 6 5 4 3 2 1 robocizna materiały sprzęt koszty pośrednie zysk budowlany koszty ogólne projekt ziemia VAT skum.zysk dew.brut Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud, REAS. Wykres 37 Łódź struktura ceny m kw. pow. uż. mieszk. na RP (typ bud. 1121 9/ ) dla konsumenta 6 5 4 3 2 1 robocizna materiały sprzęt koszty pośrednie zysk budowlany koszty ogólne projekt ziemia VAT skum.zysk dew.brut Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud, REAS. Wykres 38 Przewidywane zmiany cen robót budowlano-montażowych (+3M) oraz dynamika kosztów budowy pow. użytkowej bud. mieszk. (typ 1121 9/ ) 6% 5% 4% 3% 2% 1% % -1% -2% -3% robocizna materiały sprzęt koszty pośrednie zysk budowlany koszty ogólne projekt ziemia VAT skum.zysk dew.brut Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud, REAS. Wykres 39 Koszt budowy m kw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego (typ 1121 9/ ) 2 9 2 7 2 5 2 3 2 1 1 9 1 7 1 5 Przewidywane zmiany cen robót bud.-montaż. (+3M) wg ankiety GUS Dynamika kw/kw faktycznych kosztów budowy wg Sekocenbud Źródło: NBP na podstawie danych GUS (ankieta dot. koniunktury), Sekocenbud. Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław Trójmiasto Źródło: NBP na podstawie Sekocenbud. Narodowy Bank Polski 15
1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 I II II II II II II I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 4 Wskaźniki ekonomiczne DFD 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Wykres 41 Sytuacja DFD 14 12 1 8 6 4 2 7 6 5 4 3 2 1 bank ziemi mieszkania przychody koszty ogółem wynik netto projekty w toku bank ziemi w latach prod. (P oś) Uwaga do wykresów 4-42 duża firma deweloperska zatrudnia powyżej 5 osób wg GUS. Źródło: NBP na podstawie GUS (F1). Źródło: NBP na podstawie GUS (F1). Wykres 42 Koszty przeciętnej dużej firmy deweloperskiej (DFD) 24 99 19 99 14 99 9 99 4 99-1 12% 1% 8% 6% 4% 2% % Wykres 43 Wartość zadłużenia deweloperów (banki komercyjne) oraz zadłużenie firm deweloperskich z problemami finansowymi 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, zużycie materiałów i energii wynagrodzenia wsk.poz.kosztów (P oś) Źródło: NBP na podstawie GUS (F1). usługi obce inne zadłużenie firm dew. (L oś) zadłużenie firm dew. z problemami (P oś) Uwaga do 43: firmy, których należności zostały zakwalifikowane przez banki do grupy zagrożonych (dotyczy tylko dużych zaangażowań, tj. pow. 5 tys. zł); począwszy od III kw. 213 r. oprócz niewielkiego zmniejszenia udziału firm zadłużonych dane mogą różnić się od poprzednich ze względu na zmiany w sprawozdawczości dużych zaangażowań. Dane bez BGK. Wykres 44 Kredyty przedsiębiorstw na nieruchomości (w mld zł, lewa oś) i wskaźnik kredytów uznanych za zagrożone (w %, prawa oś) 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 5% 45% 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % Wykres 45 Wartość transakcji inwestycyjnych (mld euro) 5 4 3 2 1 Kredyty na powierzchnię biurową Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe Kredyty na nieruchomości pozostałe Wskaźnik kredytów zagrożonych na nieruchomości mieszkaniowe Wskaźnik kredytów zagrożonych na powierzchnię biurową Wskaźnik kredytów zagrożonych na pozostałe nieruchomości Uwaga: dane bez BGK. Biura Handlowe Magazyny Pozostałe Źródło: Comparables.pl. 16 Narodowy Bank Polski
IV 25 II 26 IV 26 I IV 27 I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I II II II II II II II mieszkania (w tys.) I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II mieszkania w kwartale mieszkania w kwartale I 25 III 25 I 26 III 26 II II II II II II II 212 213 214 215 212 213 214 215 212 213 214 215 mieszkania mieszkania w kwartale Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 5. Budownictwo mieszkaniowe i rynek mieszkań w Polsce w wybranych miastach Wykres 46 Struktura inwestorów w bud. mieszk. W Polsce w dwóch kwartałach w latach 212 215 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Wykres 47 Mieszkania oddane do użytkowania w Polsce, w kwartałach 6 5 4 3 2 1 oddane rozpoczęte pozwolenia przeznaczone na sprz. i wyn. indywidualne spółdzielcze pozostałe Źródło: GUS. Wykres 48 Mieszkania, których budowę rozpoczęto w Polsce, w kwartałach 6 7 miast pozostała Polska Uwaga do wykresów 47 49: fioletowym kwadratem zaznaczono wyłącznie drugie kwartały. Źródło: GUS. Wykres 49 Pozwolenia wydane na budowę mieszkań w Polsce, w kwartałach 7 5 4 6 5 3 2 1 4 3 2 1 7 miast pozostała Polska 7 miast pozostała Polska Źródło: GUS. Wykres 5 Wskaźnik koniunktury produkcji mieszkań w Polsce (mieszkania rozpoczęte minus mieszkania oddane) i pozwolenia na budowę mieszkań 3 25 2 15 1 5-5 -1 Źródło: GUS. Wykres 51 Liczba mieszkań wprowadzanych na rynek, sprzedanych i znajdujących się w ofercie w 6 największych rynkach mieszk.* w Polsce 6 5 4 3 2 1 wskaźnik pozwolenia na budowę mieszkań Uwaga: wartości kroczące za kolejne cztery kwartały. Źródło: NBP na podstawie PABB i GUS. wprowadzone w kwartale oferta na koniec kwartału sprzedane w kwartale *Warszawa, Kraków, Trójmiasto, Wrocław, Poznań, Łódź. Źródło: REAS. Narodowy Bank Polski 17
I IV 27 I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I I IV 27 I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I I IV 27 I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I I IV 27 I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I II II II II II II II II II II II II II II mieszkania m kw. / st. proc. Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 52 Dostępność kredytowa mieszkania a mieszkania sprzedane na RP w 7 miastach Polski* (szacunek popytu i podaży) i stopa kred. mieszk. 14 12 1 8 6 4 2 1 8 6 4 2 Wykres 53 Podaż mieszkań*/, popyt mieszkaniowy **/ i ceny mieszkań w 7 największych miastach 6 5 4 3 2 1 1 9 5 9 8 5 8 7 5 7 6 5 6 5 5 5 mieszkania sprzedane 6M kredytowa dostępność mieszkania 7M ważona*/ (P oś) st.proc.kred.mieszk.pln*1 (P oś) 3 okr. śr. ruch. (mieszkania sprzedane 6M) *Gdańsk, Gdynia, Łódź, Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław. Kredytowa dostępność ważona strukturą walutową kwartalnego przyrostu kredytu mieszkaniowego. Źródło: NBP na podstawie REAS. Wykres 54 Miernik dopasowania oferowanych mieszkań do popytu* względem powierzchni 5 m kw., RP w wybranych miastach Polski 5% 4% 3% 2% 1% % -1% -2% -3% -4% -5% -6% -7% oferta na koniec kwartału ceny transakcyjne mieszkań RP (P oś) kredytowa dostępność mieszkania ważona x 1 (P oś) Uwaga: */podaż=nadwyżka mieszkań w 6 największych rynkach w Polsce), **/popyt=dostępność kredytowa w m kw. (x 1). Źródło: NBP na podstawie REAS. Wykres 55 Miernik dopasowania oferowanych mieszkań do popytu* względem powierzchni >5 m kw., RP w wybranych miastach Polski 5% 4% 3% 2% 1% % -1% -2% -3% -4% -5% -6% -7% Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław śr. 6M Uwaga: wykres 54 przedstawia procentowe, krótkookresowe niedopasowanie podaży (oferty deweloperskie mieszkań) i szacunkowego popytu (transakcje) względem wielkości mieszkania na RP, wg danych z bazy BaRN. Niedopasowanie liczone jest jako relacja udziału liczby mieszkań o powierzchni użytkowej do 5 m kw., będących w ofercie, do udziału liczby transakcji, których przedmiotem są mieszkania o powierzchni do 5 m kw. (średnia z 4 ostatnich kwartałów). Wynik dodatni (powyżej czarnej linii) świadczy o nadmiarze mieszkań o danej wielkości, ujemny natomiast o niedoborze. Wykres 55 jest analogiczny. Wykresy 56-57 są analogiczne, tylko dla RW. Wykres 56 Miernik dopasowania oferowanych mieszkań do popytu* względem powierzchni 5 m kw., RW w wybranych miastach Polski 3% 2% 1% % -1% -2% -3% -4% -5% -6% Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław śr. 6M Wykres 57 Miernik dopasowania oferowanych mieszkań do popytu* względem powierzchni >5 m kw., RW w wybranych miastach Polski 12% 1% 8% 6% 4% 2% % -2% Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław śr.7m Gdańsk Gdynia Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław śr.7m 18 Narodowy Bank Polski
II II II II II II II II II II II II II II IV 211 I II IV 212 I II IV 213 I II IV 214 I I IV 27 I IV 28 I IV 29 I IV 21 I IV 211 I IV 212 I IV 213 I IV 214 I Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 58 Czas sprzedaży mieszkań będących w ofercie na RP w wybranych miastach (liczba kwartałów) 9 8 7 6 5 4 3 Wykres 59 Czas sprzedaży mieszkań na RW w wybranych miastach (liczba kwartałów) 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Łódź Kraków Poznań Trójmiasto Warszawa Wrocław 6 rynków Uwaga: czas sprzedaży liczony w kwartałach jako liczba mieszkań będących w ofercie na koniec kwartału w relacji do średniej sprzedaży z poprzednich czterech kwartałów. Źródło: NBP na podstawie REAS. Warszawa śr. 6M śr. 1M Uwaga: rzeczywisty czas sprzedaży uśredniony z czterech ostatnich kwartałów; dane nieporównywalne z wykresem 58. 6. Polityka mieszkaniowa Wykres 6 Limity maks. cen m kw. na RP w prog. subsydiów rząd. w największych miastach w Polsce 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Wykres 61 Limity maks. cen m kw. na RP w prog. subsydiów rząd. w największych miastach w Polsce 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Warszawa 6 miast 1 miast Uwaga do wykresów 6-61, 63: czerwone linie oddzielają okres bez rządowych programów wspierania nabywania mieszkań. Warszawa Kraków Wrocław Poznań Gdańsk Łódź Narodowy Bank Polski 19
I II IV 214 I I II IV 214 I II II II II II II II Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 62 Luka limitu rząd. prog. subsydiów względem mediany ceny trans. m kw. mieszkania na RP 6% 4% 2% % -2% -4% -6% -8% Gdańsk Kraków Łódź Poznań Warszawa Wrocław Uwaga do wykresu 62: luka liczona jest jako różnica ceny maksymalnej (limitu) RNS/MDM oraz mediany ceny transakcyjnej na RP w relacji do mediany ceny transakcyjnej. Dodatnia różnica oznacza, że program finansuje mieszkania o cenach wyższych od mediany, a ujemnych odwrotnie. Źródło: NBP, BGK. Wykres 63 Szacunek efektywność deweloperskiej inw. mieszkaniowej (IRR) przy prog. MDM i bez niego Wykres 64 Szacunek efektywność deweloperskiej inw. mieszkaniowej (IRR) przy prog. MDM i bez niego 25% 25% 2% Warszawa MDM 2% Wrocław MDM Wrocław BaRN 15% Warszawa BaRN 15% Poznań MDM 1% Gdańsk MDM Gdańsk BaRN 1% Poznań BaRN Łódź MDM 5% Kraków MDM 5% Łódź BaRN % Kraków BaRN % Źródło: NBP, BGK. Wykres 65 Udział mieszkań spełniających warunki programu MDM w Gdańsku w III kwartale 215 (pionowa oś - cena w zł/m kw.; pozioma oś - liczba )* 16 Źródło: NBP, BGK. Wykres 66 Udział mieszkań spełniających warunki programu MDM w Krakowie w III kwartale 215 (pionowa oś - cena w zł/m kw.; pozioma oś - liczba )* 16 12 12 8 8 38% 27,6% 4 4 23,9% 7,8% 1 51 11 151 21 251 31 351 41 1 51 11 151 21 RP ceny RP limit RW ceny RW limit RP ceny RP limit RW ceny RW limit *Uwaga do wykresów 65-7 i tabeli 2: udziały mieszkań na RP i RW objętych limitami programu MDM w III kwartale 215 r. obliczono na podstawie transakcji mieszkaniami na rynkach lokalnych zawartymi w 214 r. Źródło: NBP, BGK. Źródło: NBP, BGK. 2 Narodowy Bank Polski
Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Wykres 67 Udział mieszkania spełniających warunki programu MDM w Łodzi w III kwartale 215 (pionowa oś - cena w zł/m kw.; pozioma oś - liczba )* 8 Wykres 68 Udział mieszkań spełniających warunki programu MDM w Poznaniu w III kwartale 215 (pionowa oś - cena w zł/m kw.; pozioma oś - liczba )* 16 6 42,1% 12 4 68,4% 8 55,4% 2 4 44,7% 1 21 41 61 RP ceny RP limit RW ceny RW limit Źródło: NBP, BGK. Wykres 69 Udział mieszkań spełniających warunki programu MDM we Warszawie w III kwartale 215 (pionowa oś - cena w zł/m kw.; pozioma oś - liczba )* 16 1 51 11 151 21 251 RP ceny RP limit RW ceny RW limit Źródło: NBP, BGK. Wykres 7 Udział mieszkań spełniających warunki programu MDM w Wrocławiu w III kwartale 215 (pionowa oś - cena w zł/m kw.; pozioma oś - liczba )* 16 12 12 8 35,6% 8 26,5% 4 8,3% 4 18,3% 1 11 21 31 41 51 61 71 81 91 RP ceny RP limit RW ceny RW limit Źródło: NBP, BGK. 1 51 11 151 21 251 31 RP ceny RP limit RW ceny RW limit Źródło: NBP, BGK. Tabela 2 Udział mieszkań według bazy BaRN spełniających limit powierzchni oraz limit powierzchni i maksymalnej ceny w programie MDM* Źródło: NBP, BGK. Udział mieszkań o pow ierzchni mniejszej niż 75 m kw. RP Udział mieszkań o pow ierzchni mniejszej niż 75 m kw. spełniejących limity cen MDM Udział mieszkań o pow ierzchni mniejszej niż 75 m kw. Udział mieszkań o pow ierzchni mniejszej niż 75 m kw. spełniejących limity cen MDM Białystok 96,2% 46,9% 96,3% 42,5% Bydgoszcz 9,9% 4,9% 95,6% 65,6% Gdańsk 9,5% 34,3% 93,4% 22,4% Katowice 95,4% 68,2% 92,6% 74,% Kielce 95,1% 66,5% 97,9% 54,5% Kraków 94,2% 26,% 95,% 7,4% Lublin 91,6% 33,1% 94,6% 16,2% Łódź 86,6% 36,4% 93,6% 64,% Olsztyn 94,3% 86,4% 95,2% 66,4% Opole 94,5% 1,3% 92,3% 15,8% Poznań 93,7% 51,9% 92,2% 41,2% Rzeszów 96,9% 3,1% 93,7% 4,3% Szczecin 89,3% 29,3% 88,5% 36,6% Warszawa 87,% 31,% 89,1% 7,4% Wrocław 94,6% 25,1% 87,6% 16,% Zielona Góra 89,4% 88,9% 95,6% 69,% RW Narodowy Bank Polski 21
Informacja o cenach mieszkań i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w Polsce w II kwartale 215 Tabela 3 Średnie ceny mieszkań na RP w Gdańsku II kw artał 214 r. III kw artał 214 r. IV kw artał 214 r. I kw artał 215 r. II kw artał 215 r. w yszczególnienie transakcyjn ofertow e transakcyjne ofertow e transakcyjne ofertow e transakcyjne ofertow e e ofertow e transakcyjne średnia cena (zł/m kw.) 6 232 5 977 6 74 5 85 6 289 5 785 6 492 5 951 6 665 5 752 dynamika (poprzedni kw artał = 1) 12,3 18,7 97,5 97,1 13,5 99,7 13,2 12,9 12,7 96,7 (taki sam kw artał roku poprzedniego=1) x x x x 95,8 94, 16,6 18,2 17, 96,2 liczba mieszkań w edług przedziałów : 1 16 531 1 392 344 4 288 9 3 154 746 3 574 1 56 do 4 zł/m kw. 28 29 47 13 64 25 44 19 31 25 od 4 1 do 6 zł/m kw. 45 256 822 162 2 467 555 1 746 415 1 852 688 od 6 1 do 8 zł/m kw. 451 29 412 147 1 255 253 91 26 1 138 278 od 8 1 do 1 zł/m kw. 73 22 69 2 174 47 15 38 186 55 pow yżej 1 zł/m kw. 14 15 42 2 328 2 313 14 367 1 liczba mieszkań ogółem, w tym: 1 16 531 1 392 344 4 288 9 3 154 746 3 574 1 56 do 4 m kw. 144 78 171 56 711 234 342 155 436 222 od 41 do 6 m kw. 496 39 767 189 2265 456 1682 389 1838 57 od 61 do 8 m kw. 253 19 326 74 985 17 838 157 947 26 pow yżej 8 m kw. 123 35 128 25 327 4 292 45 353 58 średnia cena mieszkania (zł/m kw.): 6 232 5 977 6 74 5 85 6 289 5 785 6 492 5 951 6 665 5 752 do 4 m kw. 5 926 5 91 5 874 5 754 5 863 5 553 6 266 5 723 6 6 5 59 od 41 do 6 m kw. 5 943 5 748 5 88 5 71 6 184 5 799 6 364 5 848 6 54 5 712 od 61 do 8 m kw. 6 313 6 226 6 279 5 871 6 291 5 817 6 34 5 974 6 441 5 993 pow yżej 8 m kw. 7 585 7 399 7 414 6 55 7 939 6 856 7 932 7 542 7 999 6 219 odchylenie średniej ceny ofertow ej od transakcyjnej: 4,3% x 4,6% x 8,7% x 9,1% x 15,9% x do 4 m kw.,4% x 2,1% x 5,6% x 9,5% x 19,8% x od 41 do 6 m kw. 3,4% x 1,9% x 6,6% x 8,8% x 14,5% x od 61 do 8 m kw. 1,4% x 6,9% x 8,1% x 6,1% x 7,5% x pow yżej 8 m kw. 2,5% x 14,% x 15,8% x 5,2% x 28,6% x Tabela 4 Średnie ceny mieszkań na RW w Gdańsku II kw artał 214 r. III kw artał 214 r. IV kw artał 214 r. I kw artał 215 r. II kw artał 215 r. w yszczególnienie transakcyjn transakcyjn ofertow e transakcyjne ofertow e transakcyjne ofertow e transakcyjne ofertow e ofertow e e e średnia cena (zł/m kw.) 6 73 5 21 5 858 5 23 5 873 5 8 5 982 5 417 5 95 5 29 dynamika (poprzedni kw artał = 1) 99,5 14,8 96,5 1, 1,3 99,7 11,9 18,2 99,5 96,2 (taki sam kw artał roku poprzedniego=1) x x x x 95,7 14,4 98, 113,1 98, 13,8 liczba mieszkań w edług przedziałów : 2 943 36 3 212 384 2 781 344 2 123 34 2 13 763 do 4 zł/m kw. 25 52 222 55 193 49 162 38 167 118 od 4 1 do 6 zł/m kw. 1 585 29 1 938 277 1 683 249 1 228 215 1 155 59 od 6 1 do 8 zł/m kw. 782 38 72 47 596 4 49 34 467 114 od 8 1 do 1 zł/m kw. 238 5 222 4 191 4 148 9 135 11 pow yżej 1 1 zł/m kw. 133 2 128 1 118 2 95 8 89 11 liczba mieszkań ogółem, w tym: 2 943 36 3 212 384 2 781 344 2 123 34 2 13 763 do 4 m kw. 381 8 454 18 371 73 314 75 282 29 od 41 do 6 m kw. 163 137 1263 18 147 177 757 132 75 362 od 61 do 8 m kw. 896 68 922 83 841 82 624 69 68 144 pow yżej 81 m kw. 63 21 573 13 522 12 428 28 418 48 średnia cena mieszkania (zł/m kw.): 6 73 5 21 5 858 5 23 5 873 5 8 5 982 5 417 5 95 5 29 do 4 m kw. 6 488 5 29 6 193 5 389 6 167 5 46 6 44 5 386 6 461 5 424 od 41 do 6 m kw. 6 8 5 159 5 794 5 2 5 833 4 94 6 27 5 579 6 24 5 164 od 61 do 8 m kw. 5 942 4 596 5 813 4 617 5 827 4 773 5 887 5 233 5 799 5 121 pow yżej 81 m kw. 5 992 4 477 5 88 4 627 5 821 5 198 5 731 5 192 5 7 4 882 odchylenie średniej ceny ofertow ej od transakcyjnej, w tym: 21,% x 16,6% x 17,3% x 1,4% x 14,2% x do 4 m kw. 22,7% x 14,9% x 14,1% x 18,9% x 19,1% x od 41 do 6 m kw. 17,8% x 15,4% x 18,1% x 8,% x 16,7% x od 61 do 8 m kw. 29,3% x 25,9% x 22,1% x 12,5% x 13,2% x pow yżej 81 m kw. 33,8% x 25,5% x 12,% x 1,4% x 16,8% x 22 Narodowy Bank Polski