STRATEGIA ROZWOJU LOKALNEGO GMINY DŁUGOŁĘKA

STRATEGIA ROZWOJU LOKALNEGO GMINY DŁUGOŁĘKA Wrocław 2001

SPIS TREŚCI 1 WPROWADZENIE... 3 2 DIAGNOZA... 5 2.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY NA TLE WOJEWÓDZTWA I POWIATU... 5 2.2 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA...10 2.3 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO...20 2.4 GOSPODARKA...31 3 ANALIZA SWOT... 46 4 WIZJA I CELE STRATEGICZNE... 48 4.1 WIZJA PROPONOWANE WARIANTY...48 4.2 CELE STRATEGICZNE I ŚREDNIOOKRESOWE...49 5 PROGRAMY... 50 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 2

1 Wprowadzenie Dynamika i skala zmian zachodzących w gminie Długołęka i w jej sąsiedztwie sprawia, iż sprostanie wymogom dalszego efektywnego funkcjonowania gminy wiąże się z koniecznością strategicznego podejścia do jej rozwoju. W zmieniającej się rzeczywistości społeczno-gospodarczej, w warunkach konkurencyjnego otoczenia, strategiczne programowanie rozwoju na poziomie gminy jest niezbędne przede wszystkim ze względu na potrzebę perspektywicznego, konsekwentnego i efektywnego ujmowania procesów lokalnych przemian, jak i wyznaczania kluczowych kierunków rozwoju gminy. Zarządzanie strategiczne gminą jest także konieczne z punktu widzenia optymalizacji wydatków budżetowych i właściwego wykonywania zadań publicznych. Strategia rozwoju to opracowany na podstawie wszechstronnej Diagnozy dotychczasowego rozwoju społeczno gospodarczego gminy, zestaw działań składających się w logiczną całość, zmierzających do realizacji długookresowych celów strategicznych. Strategia jest dokumentem kierunkowym o perspektywicznym horyzoncie, który powinien stanowić podstawę do opracowania i konkretyzowania różnych przedsięwzięć społecznych i gospodarczych na terenie gminy. Zgodnie z przyjętą metodologią strategia rozwoju gminy Długołęka stanowi kompleksowe opracowanie, składające się z 4 części, które odzwierciedlają kolejne etapy powstawania strategii. Diagnoza stanu istniejącego została sporządzona z podziałem na obszary funkcjonalno-przestrzenne, obejmujące infrastrukturę społeczną, infrastrukturę społeczną oraz gospodarkę gminy. Niniejszy dokument zawiera obszerny wyciąg ze szczegółowego opracowania diagnozy, która powstała w trakcie prac zespołu realizacyjnego. Identyfikacja, synteza i analiza danych pozwoliły nie tylko na ocenę stanu obecnego gminy i dotychczasowych tendencji rozwojowych zachodzących na jej obszarze, ale także na wskazanie możliwości podejmowania działań, głównych trendów i kierunków rozwoju na przyszłość poprzez wyodrębnienie czynników zewnętrznych i wewnętrznych w relacji do gminy oraz wywierających pozytywny lub negatywny wpływ na gminę. W ramach przeprowadzonej wstępnie podczas prac nad diagnozą a następnie zweryfikowanej podczas Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 3

spotkań zespołów roboczych analizy SWOT, zostały wyselekcjonowane 4 kategorie czynników wywierających wpływ na funkcjonowanie gminy: - wewnętrzne pozytywne mocne strony gminy, - wewnętrzne negatywne słabe strony gminy, - zewnętrzne lub związane z przyszłością pozytywne szanse dla gminy, - zewnętrzne lub związane z przyszłością negatywne zagrożenia dla gminy. Uzyskane wyniki zostały poddane syntezie w celu wygenerowania kluczowych czynników zgodnie z przyjętą kategoryzacją i zostały przedstawione w formie tabelarycznego zestawienia stanowiącego odrębną część strategii -tzw. analizę SWOT (II). W kolejnej części (III) zostały zestawione wizja i cele strategiczne gminy. Cele w swojej ostatecznej, zaprezentowanej w niniejszym dokumencie formie stanowią końcowy rezultat długiego procesu generowania celów podczas warsztatów zespołów roboczych, konsultacji z gminnymi władzami samorządowymi oraz reprezentatywnym gremium społeczno-gospodarczym gminy. Komplementarność sformułowanych celów strategicznych znalazła swój wyraz w sformułowaniu wizji, które wskazuje pożądany kierunek rozwoju gminy w perspektywie wieloletniej. W ramach poszczególnych celów strategicznych zostały sformułowane cząstkowe cele niższego rzędu, poprzez które będą osiągane realizowane cele strategiczne. W ostatniej części strategii zostały wskazane i uporządkowane, programy i projekty działań, poprzez które władze samorządowe będą realizować przyjętą koncepcję rozwoju. W katalogu programów i projektów (IV) wymienione zostały podmioty uczestniczące w realizacji poszczególnych projektów, z podkreśleniem podmiotu wiodącego oraz źródła finansowania przedsięwzięć (w tym instytucje i fundusze). W niniejszym dokumencie zaprezentowany jest wykaz programów. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 4

2 Diagnoza 2.1 Ogólna charakterystyka gminy na tle województwa i powiatu. 2.1.1 Województwo dolnośląskie Gmina Długołęka położona jest w województwie dolnośląskim, usytuowanym w południowo zachodniej części Polski. Województwo zajmuje powierzchnię 19 948 km 2 (6,4% terytorium Polski), co stawia je na 7 miejscu w kraju. Region zamieszkuje 2 985 tys. osób, co stanowi 7,7 % ludności Polski (5 miejsce), jest stosunkowo gęsto zaludniony, gdyż na 1 km 2 przypada 150 osób (średnia krajowa to 124 osoby). Województwo należy do najbardziej zurbanizowanych w Polsce, dzieli się na 26 powiatów, 4 miasta na prawach powiatu oraz 169 gmin. Województwo dolnośląskie ma charakter przemysłowo rolniczy i dobrze rozwiniętą gospodarkę. Region posiada bogate złoża różnorodnych surowców mineralnych: węgiel kamienny, węgiel brunatny, miedź (złoża należą do najzasobniejszych w Europie), metale nieżelazne, duże zasoby skał i surowców dla przemysłu budowlanego oraz gaz ziemny. Na znacznej części obszaru dominują urodzajne gleby i warunki klimatyczne sprzyjające rolnictwu. Dolny Śląsk posiada jedną z najlepiej rozwiniętych sieci komunikacyjnych (lądowych, wodnych i powietrznych) w kraju. Województwo należy do najważniejszych i najatrakcyjniejszych regionów turystyczno wypoczynkowych Polski, przede wszystkim dzięki górskiemu obszarowi Sudetów, licznym zabytkom oraz dobremu zagospodarowaniu terenu. Centrum naukowym i kulturalnym o randze krajowej oraz najważniejszym ośrodkiem administracyjnym i stolicą województwa jest Wrocław. Wykorzystanie szans i możliwości wzmocnienia pozycji Regionu zgodnie z przyjętą strategią obejmuje: a) pasmo ekorozwoju, obejmujące tereny wzdłuż Odry i obszar na jej prawym brzegu, b) pasmo aktywności przemysłowej pomiędzy Sudetami i Odrą, c) pasmo rozwiniętych usług turystycznych i rekreacyjnych w obszarze Sudetów. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 5

Mapa 2-1 Województwo Dolnośląskie usytuowanie powiatu wrocławskiego Źródło: opracowanie własne Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 6

2.1.2 Powiat wrocławski Gmina Długołęka wraz z ośmioma innymi podwrocławskimi gminami tworzy powiat wrocławski. Powiat, oprócz gminy wiejskiej Długołęka tworzy 5 pozostałych gmin wiejskich (Czernica, Jordanów Śląski, Kobierzyce, Miękinia, Żórawina) i 3 miejsko wiejskie (Kąty Wrocławskie, Sobótka i Święta Katarzyna). Powiat zajmuje powierzchnię 1 116 km 2, co stanowi 5,6 % powierzchni województwa dolnośląskiego i co sytuuje go na 179 miejscu w Polsce. Na jego obszarze zamieszkuje 92,8 tys. ludności (3,1 % ludności województwa). Znaczny wpływ na rozwój społeczno gospodarczy gmin tworzących powiat wrocławski wywiera jego położenie wokół metropolii wrocławskiej zamieszkałej przez około 700 tys. mieszkańców. Na terenie powiatu krzyżują się i przebiegają najważniejsze szlaki komunikacyjne regionu i kraju. Mapa 2-2 Powiat wrocławski usytuowanie gminy Długołęka. Twardogóra Międzybórz Brzeg Dolny Oborniki Śląskie Zawonia Dobroszyce Syców Miękinia Wisznia Mała Długołęka OLEŚNICA Oleśnica Dziadowa Kłoda WROCŁAW Bierutów Czernica Kąty Wrocławskie Święta Katarzyna Jelcz-Laskowice Mietków Kobierzyce Żórawina OŁAWA Marcinowice Sobótka Jordanów Śląski Borów Domaniów Oława Źródło: Opracowanie własne 2.1.3 Ogólna charakterystyka gminy Gmina Długołęka jest gminą wiejską, położoną w bezpośrednim sąsiedztwie Wrocławia, przy ważnej trasie krajowej nr 8. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 7

Pod względem możliwości inwestycyjnych jest gminą atrakcyjną, co potwierdzają decyzje władz gminy stwarzające klimat do inwestowania. Na jej terenie funkcjonuje ponad 1000 firm zróżnicowanych pod względem wielkości i układu kapitałowego. Gmina zachowała wszystkie walory posiadając wiele zabytków, wiele cennych wartości przyrodniczych i kulturowych. Położenie gminy. Gmina Długołęka położona jest w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego i sąsiaduje od południowego-zachodu z wrocławską dzielnicą Psie Pole, od zachodu z gminą Wisznia Mała, od północnego zachodu z gminą Trzebnica, od północy z gminą Zawonia, od północnego-zachodu z gminą Dobroszyce, od wschodu z gminą Oleśnica i od południa z gminą Czernica. Leży ona na terenie Równiny Oleśnickiej, Pradoliny Odry zwanej też Pradoliną Wrocławską oraz na południowych zboczach Wzgórz Trzebnickich. Równina Oleśnicka na terenie gminy jest przecięta szerokimi dolinami rzek spływających ze wzgórz Trzebnickich i Twardogórskich. Doliny te powstały w czasie zlodowacenia środkowopolskiego, kiedy to lądolód zatrzymał się na linii dzisiejszego Wału Trzebnickiego, powodując odkładanie moreny czołowej, a z topniejącego czoła wody spływały na południe, by napotykając na drodze spiętrzenia Równiny Wrocławskiej skierować się na zachód Pradoliną Odry. Obszar ten został następnie zamulony, a dzisiejsze rzeki na tle wielkich dolin stanowią maleńkie potoki, niegdyś meandrujące, a obecnie uregulowane, a często są to rowy melioracyjne. Północno zachodnia część gminy obejmuje południowe zbocza morenowych Wzgórz Trzebnickich (najwyższa część gminy) pokrytych tutaj utworami lessowymi i wyżłobionymi wąwozami, w których są obecnie niewielkie strumyki lub drogi. We wschodniej części gminy tereny wyższe to piaski fluwioglacyjne. Najwyższy punkt stanowi wzgórze o wys. 235 m n.p.m. położone na granicy gminy na północ od Krakowian, najniższy natomiast, to granica z Wrocławiem przy brzegu Widawy koło Wilczyc." Przedsiębiorczość według specjalistycznych badań rynkowych. Gmina Długołęka została uznana za jedną z czołowych w Polsce pod względem możliwości inwestycyjnych. Spełnia pod tym względem wszystkie warunki stawiane przez nawet najbardziej wymagających inwestorów. Obok wielu małych i średnich firm, dogodne warunki znalazły tutaj renomowane firmy zagraniczne: Vat-Oil, Sikkens, Centra Renault Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 8

i Toyoty, Scania, Plettac, Vega-Gllas, Selgros, Andel Technology, Amoco Oil, Aluzaro, Selgros cash&carry, Volvo Truck Bus Service, Barbara Piasecka-Johnson oraz wielu polskich przedsiębiorców takich jak m.in. Betoniarna Betard, Cynkowanie Ogniowe. Solidni partnerzy mogą liczyć na pomoc administracyjno-prawną w załatwieniu wszelkich formalności. Duże znaczenie dla inwestorów ma także rozbudowana sieć telekomunikacyjna z dwoma, opartymi o sieć światłowodową cyfrowymi systemami firm Siemens i Lucent. Gmina Długołęka nawiązała porozumienie o współpracy z Locorotondo (Włochy) oraz z Velen (Niemcy). Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 9

2.2 Infrastruktura społeczna 2.2.1 Sieć osadnicza i demografia Liczba ludności i sieć osadnicza Pod względem liczby ludności gmina Długołęka zajmuje 2 miejsce (po gminie Kłodzko), wśród gmin wiejskich w województwie dolnośląskim. Według stanu na 31.12.2000r. (dane Urzędu Gminy w Długołęce) ludność gminy liczyła 17 584 mieszkańców, w tym 8 798 kobiet (50,3% ludności ogółem), co daje współczynnik feminizacji 100,1, podczas gdy średnia dla powiatu wrocławskiego wynosi 103,3 a dla województwa dolnośląskiego 107,1. Od początku lat 90-tych liczba ludności gminy rośnie. W poprzednich dekadach coroczne przyrosty populacji były niewielkie. Granicę 15 tys. mieszkańców gmina przekroczyła na początku lat 80-tych, 16 tys. na początku kolejnej dekady a o kolejny 1 tys. mieszkańców wzrosła już po ok. 5 latach. Zmiany liczby ludności gminy w latach 1994-2000 przedstawia Wykres 2-1. Wykres 2-1 Liczba ludności gminy Długołęka w latach 1994-2000 18000 17500 17000 16500 16000 16179 16622 16784 16964 17344 17584 15500 15000 1994 1996 1997 1998 1999 2000 Źródło: Urząd Gminy Długołęka 2001r. Średnia gęstość zaludnienia w gminie wynosi 82,8 osób/km 2 i jest znacznie niższa zarówno od średniej dla województwa dolnośląskiego (około 150 osób/1 km 2 ), jak i od średniej ogólnopolskiej (124 osoby/1 km 2 ). Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 10

Na obszarze gminy Długołęka znajduje się 41 wsi sołeckich, z których najwięcej jest wsi małych (21) - od 1 do 300 mieszkańców, ale najwięcej mieszkańców (61%) zamieszkuje w 11 dużych wsiach o populacji ponad 500 mieszkańców. Ludność poszczególnych wsi sołeckich przedstawia Mapa 2-3 Mapa 2-3 Ludność w poszczególnych wsiach sołeckich. Krakowiany 146 Węgrów 292 Skała Zaprężyn 80 174 Jaksonowice Bieżyce Kępa 156 Godzieszowa 319 176 Łozina Siedlec Tokary 456 Michałowice 508 132 175 Januszkowice Budziwojowice Łosice Dąbrowica 583 63 Stępiń 202 56 350 Pasikurowice Bąków 613 Bukowina 49 236 Szczodre 862 Ramiszów Byków 171 Borowa Domaszczyn 535 Pruszowice 561 431 258 Długołęka 2188 Raków Kamień 228 396 Mirków Bielawa 1488 290 Oleśniczka Piecowice Kiełczów 267 1785 353 Śliwice Kątna 342 392 Wilczyce Brzezia Łąka 747 848 Pietrzykowice 95 Kiełczówek 120 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Długołęka 2001r. Zmiany w liczbie ludności poszczególnych miejscowości są nierównomierne i zależą od wielu czynników, takich jak: odległość od Wrocławia, dostępność komunikacyjna, dynamika lokalnych procesów gospodarczych, nasycenie infrastrukturą techniczną Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 11

i społeczną. Zmiany w liczbie ludności poszczególnych sołectw w latach 1992-2000 przedstawiono w Tabela 2-1. Tabela 2-1 Liczba ludności wsi sołeckich w gminie Długołęka w latach 1992-2000. L.p. Nazwa wsi 1992 1996 2000 wzrost/spadek 1992/2000 wzrost/spadek 1992/2000 % 1 Bąkow 51 40 49-2 -3,9% 2 Bielawa 257 284 290 33 12,8% 3 Bierzyce 305 300 319 14 4,6% 4 Borowa 571 562 561-10 -1,8% 5 Brzezia Łąka 827 812 848 21 2,5% 6 Budziwojowice 52 61 63 11 21,2% 7 Bukowina 217 229 236 19 8,8% 8 Byków 490 517 535 45 9,2% 9 Dąbrowica 61 55 56-5 -8,2% 10 Dlugołęka 1985 2037 2188 203 10,2% 11 Dobroszów 136 131 134-2 -1,5% 12 Domaszczyn 378 395 431 53 14,0% 13 Godzieszowa 308 299 317 9 2,9% 14 Jaksonowice 161 151 156-5 -3,1% 15 Januszkowice 503 576 583 80 15,9% 16 Skała (do 2001r.Kałów) 87 84 80-7 -8,0% 17 Kamień 395 386 396 1 0,3% 18 Kątna b.d. 380 392 12* 3,2%* 19 Kępa 180 181 176-4 -2,2% 20 Kiełczów 1499 1637 1785 286 19,1% 21 Kiełczówek 109 101 120 11 10,1% 22 Krakowiany 141 142 146 5 3,5% 23 Łosice 197 207 202 5 2,5% 24 Łozina 450 440 456 6 1,3% 25 Michałowice 133 132 132-1 -0,8% 26 Mirków 1225 1410 1488 263 21,5% 27 Oleśniczka 271 266 267-4 -1,5% 28 Pasikurowice 665 603 613-52 -7,8% 29 Piecowice 365 347 353-12 -3,3% 30 Pietrzykowice 102 91 95-7 -6,9% 31 Pruszowice 258 260 258 0 0,0% 32 Raków 236 229 228-8 -3,4% 33 Ramiszow 102 91 171 69 67,6% 34 Siedlec 491 494 508 17 3,5% 35 Stępiń 379 349 350-29 -7,7% 36 Szczodre 700 787 862 162 23,1% 37 Śliwice 375 349 342-33 -8,8% 38 Tokary 161 171 175 14 8,7% 39 Węgrow 324 312 292-32 -9,9% 40 Wilczyce 588 640 747 159 27,0% 41 Zaprężyn 185 184 184-1 -0,5% * Wynik stanowi różnicę danych z lat 1996 i 2000; Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Długołęka 2001r. oraz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka, Pracowania projektowa PLAN, 1997 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 12

Struktura wiekowa Analiza porównawcza struktury wiekowej mieszkańców gminy z lat 1996 i 2000 wykazuje stopniowe przemieszczanie się najliczniejszych roczników do grupy ludności produkcyjnej i emerytalnej, co oznacza postępujący proces starzenia się ludności Na koniec 2000r. w gminie Długołęka było 1 069 osób w wieku powyżej 70 lat, w tym 44 osoby powyżej 90 lat. Proces starzenia się społeczeństwa dotyczy całego kraju a w państwach wysokorozwiniętych jest zauważalny od kilkunastu lat. Ma to istotne znaczenie, ze względu na wpływ tego zjawiska na rynek pracy a w szczególności na zwiększanie się udziału w populacji osób w wieku nieprodukcyjnym. Pomimo intensyfikacji tego procesu w gminie Długołęka, struktura wiekowa jej populacji mieści się w średnich wartościach wśród gmin sąsiednich. 2.2.2 Edukacja Długołęka, pomimo że jest gminą wiejską, charakteryzuje się wskaźnikiem poziomu wykształcenia mieszkańców charakterystycznym dla gmin miejsko wiejskich - jest on wyższy niż dla gmin wiejskich i niższy niż dla miast. Blisko połowa (48%) mieszkańców posiada wykształcenie podstawowe, (w kraju na wsi 52%, w mieście 30%). Pozostała część mieszkańców gminy posiada wykształcenie ponadpodstawowe. Absolwenci szkół wyższych stanowią 3,0% ogółu mieszkańców (w kraju na wsi 2,0%, w mieście 9,0%). Strukturę wykształcenia mieszkańców gminy przedstawia Tabela 2-2 Tabela 2-2. Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Długołęka na tle wykształcenia mieszkańców Polski. Lp. Wyszczególnienie Gmina Długołęka Polska Miasto Wieś 1 Wykształcenie podstawowe lub inne 48% 30% 52% 2 Wykształcenie zasadnicze 26% 26% 29% 3 Wykształcenie średnie 23% 35% 17% 4 Wykształcenie wyższe 3% 9% 2% Ogółem 100% 100% 100% Źródło: Opracowanie własne na podst. danych z WUS za 1999r i z UG Długołęka 2001r. W gminie Długołęka usługi oświatowe realizowane są na czterech poziomach: - wychowanie przedszkolne, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 13

- szkolnictwo podstawowe, - gimnazjalny, - średni. Wychowanie przedszkolne Specyfika obszarów wiejskich, charakteryzujących się wysokim odsetkiem niepracujących kobiet i tradycyjnym podziałem ról w rodzinach oraz niewysokie dochody gospodarstw domowych sprawiają, iż tylko niewielka część populacji dzieci w wieku przedszkolnym uczęszcza do placówek tego typu. Na terenie gminy funkcjonują 2 przedszkola zlokalizowane w miejscowościach o większej liczbie ludności, t.j.: Długołęce i Mirkowie. Szkoły podstawowe i gimnazja Na obszarze gminy funkcjonuje 10 szkół podstawowych oraz 6 gimnazjów, z których 5 znajduje się w tych samych budynkach, co szkoły podstawowe. Do szkół podstawowych uczęszcza łącznie (klasy 0 i klasy 1-6) 1 922 dzieci a do gimnazjów 656 dzieci. Ogółem do obu typów szkół uczęszcza 2 578 uczniów. Kadra nauczycielska w szkołach podstawowych i gimnazjach liczy łącznie 223 osoby zatrudnione na 199,5 etatach. Na szkoły podstawowe przypada 154,8 etatów a na gimnazja 44,7 etatów. Ponad 90% kadry nauczycielskiej legitymuje się wyższym wykształceniem. Uczniowie w szkołach podstawowych i gimnazjach mają możliwość nauki języków obcych: j.angielskiego i j.niemieckiego. Wszystkie w/w szkoły posiadają boiska sportowe i w większości sale gimnastyczne (takich obiektów brak w Zespołach Szkół w Borowej i Siedlcu). Wszystkie gimnazja, jak i większość szkół podstawowych posiada sale komputerowe. Dowóz dzieci do szkół jest realizowany w ramach usług świadczonych przez przewoźnika prywatnego. Zorganizowanym dowozem jest objętych jest ok. 60-70 % uczniów. Szkoły średnie W Długołęce od 1994r. funkcjonuje 4-letnie samorządowe liceum ogólnokształcące, którego organem prowadzącym jest gmina. Liceum jest sprofilowane. W roku szkolnym 2000/2001 w LO nauka odbywa się w ramach następujących profili: Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 14

podstawy zarządzania firmą (80 uczniów), informatyczno-językowy (27 uczniów), językowy (54 uczniów). Obecnie do liceum uczęszcza 221 uczniów. W roku szkolnym 2001/2002 w związku z realizacją reformy oświaty wyjątkowo nie będzie naboru do klasy pierwszej i liczba uczniów spadnie najprawdopodobniej do 156. Zgodnie z prognozami demograficznymi, w następnych kilku latach liczba uczniów będzie się wahać około 180. Inne placówki o charakterze edukacyjnym W miejscowości Łozina utworzono filię Uniwersytetów Ludowych EDUKACJA działających przy Akademii Rolniczej we Wrocławiu (planowana liczba słuchaczy ok. 60 osób). Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 15

Mapa 2-4 System edukacyjny na terenie gminy Długołęka Siedlec SPG Pasikurowice Ramiszów WROCŁAW Godzieszowa Tokary Bukowina Olszyca Łozina SPG Bąków Bieżyce Szczodre Domaszczyn Pruszowice Budziwojowice SP Długołęka SPG LO Mirków SP FG Kiełczów SPG Wilczyce Krakowiany Węgrów Zaprężyn Kiełczówek Kępa SP Michałowice Dąbrowica Łosice Dobroszów Ol. SP Kamień Piecowice Śliwice Kałów Jaksonowice Januszkowice Byków Pietrzykowice Bielawa Stępiń Borowa SPG Raków Oleśniczka Kątna Brzezia Łąka SP G Objaśnienia symboli SP G FG LO Szkoła podstawowa Gimnazjum Filia Gimnazjum Liceum ogólnokształcące Biblioteka Filia Uniwersytetów Ludowych EDUKACJA przy Akademii Rolniczej we Wrocławiu Źródło: opracowanie własne na podstawie UG Długołęka 2001 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 16

2.2.3 Zdrowie i opieka społeczna Ochrona zdrowia Na terenie gminy znajduje się 5 Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej, dla które podlegają samorządowi gminnemu. Są to: - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Długołęce, - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Borowej, - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Brzeziej Łące, - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łozinie, - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Siedlcu. W miejscowości Kiełczów jest zarejestrowana 1 praktyka lekarza rodzinnego. Według stanu na koniec 2000r. łączna liczba osób, które zadeklarowały chęć korzystania z usług medycznych w 5 SP ZOZ-ach wynosiła łącznie 10 525 pacjentów. Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej świadczą usługi w następującym zakresie: - opieka podstawowa, - pediatria, - stomatologia, - higiena szkolna. SP ZOZ w Długołęce świadczy również specjalistyczne usługi medyczne z zakresu ginekologii dla pacjentów z terenu całej gminy. W SP ZOZ Brzezia Łąka od 2000r. udzielane są również porady laryngologiczne i alergologiczne. Na terenie gminy Długołęka nie ma stacji pogotowia ratunkowego a Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej korzystają z usług placówek spoza gminy w ramach podpisanych umów na świadczenie tego typu usług. Na terenie gminy znajdują się 4 apteki w następujących miejscowościach: Długołęka, Borowa, Łozina i Kiełczów. Aktualnie kadrę medyczną we wszystkich 5 SP ZOZ-ach stanowi: 9 lekarzy, 6 lekarzy stomatologów, 15 pielęgniarek. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 17

Mapa 2-5 Sieć placówek opieki zdrowotnej na terenie gminy Długołęka Krakowiany Zaprężyn Węgrów Skała Siedlec Pasikurowice Godzieszowa Łozina Tokary Bukowina Bąków Bieżyce Kępa Michałowice Jaksonowice Januszowice Budziwojowice Dąbrowica Łosice Dobroszów Oleśnicki Stępiń Olszyca Ramiszów Domaszczyn Pruszowice Szczodre Długołęka Byków Borowa WROCŁAW Mirków Kamień Piecowice Bielawa Raków Oleśniczka Wilczyce Kiełczówek Śliwice Pietrzykowice Brzezia Łąka Kątna Objaśnienie symboli SP ZOZ Praktyka lekarza rodzinnego Apteka Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Długołęka Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 18

Pomoc społeczna W zakresie pomocy społecznej gmina realizuje z godnie z Ustawą o pomocy społecznej zadania zlecone gminie oraz zadania własne. Zadania z zakresu pomocy społecznej realizowane są przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Długołęce. GOPS w Długołęce zatrudnia obecnie 4 pracowników socjalnych w tym dwóch pracowników posiadających I stopień specjalizacji pracy socjalnej. 3 z nich prowadzi środowiskową pracę socjalną na terenie gminy obejmując swoim działaniem mieszkańców z 41 sołectw oraz podopiecznych Schroniska dla Bezdomnych Mężczyzn im. Błogosławionego Brata Alberta w Szczodrem. 2.2.4 Kultura, sport i rekreacja W gminie Długołęka nie ma jednej instytucji odpowiedzialnej za prowadzenie działalności kulturalnej na rzecz jej mieszkańców. Działalność w tym zakresie jest zdywersyfikowana, gdyż prowadzona jest głównie przez placówki edukacyjne, świetlice wiejskie i biblioteki. Bliskość m. Wrocławia stwarza mieszkańcom możliwość korzystania z różnych form i ofert uczestnictwa w kulturze. 2.2.5 Bezpieczeństwo publiczne. Jednym z najbardziej istotnych czynników wpływających na ocenę jakości życia mieszkańców jest poczucie bezpieczeństwa publicznego. Policja Obszar gminy Długołęka jest objęty działaniem Komendy Miejskiej Policji we Wrocławiu. W Długołęce zlokalizowany jest Komisariat Policji podlegający Komendzie Miejskiej, który posiada łącznie 20 etatów policyjnych. Na stanie Komisariatu są 3 radiowozy: 2 samochody osobowe i 1 bus. Gmina Długołęka podzielona jest operacyjnie na 6 rejonów służbowych dzielnicowego. Każdy z rejonów dzielnicowego obejmuje obszar gminy zamieszkały średnio przez około 3 tys. mieszkańców. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 19

Straż Pożarna Obszar gminy Długołęka jest ochraniany przez Jednostkę Ratowniczo-Gaśniczą (JR- G) Państwowej Straży Pożarnej (PSP) nr 5, mieszczącą się we Wrocławiu przy ul. Kasprowicza. JR-G nr 5 obejmuje swoim działaniem również część m. Wrocław. Całkowita powierzchnia terenu chronionego przez JR-G nr 5 wynosi 293 km 2, z tego 212,4 km 2 stanowi obszar gminy Długołęka. W Jednostce zatrudnionych jest łącznie 40 strażaków (37 w systemie służby 24/48 godz., 3 w systemie 8-godzinnym). 2.3 Infrastruktura techniczna i stan środowiska naturalnego 2.3.1 Gospodarka Komunalna Wodociągi System wodociągowy wymaga uporządkowania zarówno pod względem eksploatacyjnym jak i organizacji. Aktualnie eksploatowanych jest 5 gminnych wodociągów zbiorczych oraz 2 systemy wodociągowe. Część urządzeń wodociągowych jest wyeksploatowana, pomimo że duża cześć jest oddana do użytku na początku lat 90 tych. Aktualna długość sieci wodociągowej to 153,1 km, doprowadzonych jest 2 884 przyłączy do budynków i gospodarstw. Aktualnie zwodociągowane jest około 70% powierzchni gminy, system obejmuje: Gminny wodociąg grupowy Długołęka (budowa w latach 1987-88) obejmujący swym zasięgiem następujące wsie:stary Mirków, Długołęka Gminny wodociąg grupowy Siedlec Trzebnicki (budowa w latach 80-tych) obejmujący swym zasięgiem następujące wsie: Siedlec Trzebnicki, Pasikurowice Godzieszowa Tokary Bukowina Ramiszów Bąków Pruszowice Gminny wodociąg grupowy Łozina (budowa w latach 90-tych) obejmujący swym zasięgiem następujące wsie:łozina Bierzyce Kępa Zaprężyn Krakowiany Węgrów Michałowice Budziwojowice Gminny wodociąg grupowy Śliwice (budowa w latach 90-tych) obejmujący swym zasięgiem następujące wsie: Śliwice Kiełczów Kiełczówek Pietrzykowice Brzezia Łąka Wilczyce Gminny wodociąg grupowy Piecowice obejmujący swym zasięgiem następujące wsie: Piecowice Bielawa Kamień Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 20

Część miejscowości zaopatrywanych jest w wodę z sieci wodociągowych Oleśnicy i Wrocławia (Stępień, Nowy Dwór, Oleśniczka oraz Kątna z Oleśnicy, część Mirkowa Nowy Mirków - z Wrocławia) Tabela 2-3 System zaopatrzenia w wodę w gminie Długołęka Lp. Lokalizacja ujęcia i stacji Wydajność Wielkość zasobów uzdatniania wody [m 3 /h] wody pitnej [m 3 /h] 1 Długołęka 50 51 2 Siedlec Trzebnicki 40 50 3 Łozina 35 72 4 Śliwice 50 100 5 Piecowice 35 70 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji UG Długołęka Mapa 2-6 System zaopatrzenia w wodę w gminie Długołęka Krakowiany Węgrów Siedlec Pasikurowice Godzieszowa Łozina Tokary Bukowina Bąków Bieżyce Zaprężyn Budziwojowice Kępa Michałowice Łosice Dąbrowica Jaksonowice Januszowice Dobroszów Oleśnicki Stępiń Olszyca Ramiszów Domaszczyn Pruszowice Szczodre Długołęka Byków Borowa Mirków Kamień Bielawa Raków WROCŁAW Kiełczów Piecowice Oleśniczka Stacje uzdatniania wody Wilczyce Śliwice Pietrzykowice Brzezia Łąka Kątna Wodociągi Kiełczówek Źródło: opracowanie własne na podstawie UG Długołęka 2001 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 21

Kanalizacja Na trenie gminy skanalizowane są częściowo trzy miejscowości tj. Mirków, Długołęka oraz Kiełczów. Pozostałe miejscowości znajdujące się w obrębie gminy nie posiadają systemowych urządzeń do odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków. W poszczególnych wsiach istnieją tylko odcinki kanalizacji deszczowej, odprowadzające wody opadowe do cieków powierzchniowych i rowów melioracyjnych. Najczęściej stosowanymi urządzeniami do usuwania ścieków bytowo gospodarczych są suche ustępy, bezodpływowe osadniki gnilne oraz osadniki wykopane jako doły chłonne. Kanalizacja sanitarna w Gminie Długołęka składa się z odcinków o łącznej długości około 5000 m, oddanego do użytku w 2000r.. Na terenie gminy zlokalizowana jest oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna (wybudowana w latach 90-tych.) w Mirkowie Starym o wydajność: 865m 3 /dobę. Aktualne wykorzystanie możliwości oczyszczalni wynosi jedynie 150 m 3 /dobę. (tj. około 17%) Skanalizowanie całego obszaru gminy (oczyszczanie ścieków wytwarzanych na terenie gminy) jest poważnym przedsięwzięciem inwestycyjnym dla społeczności lokalnej. Szansą jest zbudowanie koncepcji gospodarki ściekowej gminy Długołęka uwzględniającej nowe rozwiązania technologiczne stosowane do ochrony środowiska. Gazociągi Na terenie gminy w gaz poprzez instalację przewodową zaopatrywani są odbiorcy w trzech miejscowościach: Mirkowie, Kiełczowie oraz Pruszowicach Odbiorcy zaopatrywani są z dwóch gazociągów: Gazociągu średniego ciśnienia Mirków, o długości 11,65 km zasilanego ze stacji redukcyjnej I stopnia (Q= 1600 m 3 /h) zlokalizowanej w pobliżu obwodnicy Wrocławia Gazociągu średniego ciśnienia Kiełczów, o długości 14,5 km zasilanego z dwustopniowej stacji redukcyjnej (Q=320 m 3 /h) zasilanej z północnej obwodnicy Wrocławia W opracowanym programie gazyfikacji gminy uwzględniono 37 miejscowości (z pośród 41), które docelowo mają być zgazyfikowane co wiążę się z dużymi nakładami inwestycyjnymi, koniecznymi do poniesienia na zbudowanie potrzebnej infrastruktury zaopatrzenia w gaz. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 22

Mapa 2-7 System odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków w gminie Długołeka Krakowiany Węgrów Siedlec Pasikurowice Godzieszowa Łozina Tokary Bukowina Bąków Bieżyce Zaprężyn Budziwojowice Kępa Michałowice Łosice Dąbrowica Jaksonowice Januszowice Dobroszów Oleśnicki Stępiń Olszyca Ramiszów Domaszczyn Pruszowice Szczodre Długołęka Byków Borowa Mirków Kamień Bielawa Raków WROCŁAW Kiełczów Piecowice Oleśniczka Wilczyce Śliwice Brzezia Łąka Kątna Oczyszczalnia ścieków Kiełczówek Pietrzykowice Kanalizacja Źródło: opracowanie własne na podstawie UG Długołęka 2001 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 23

Mapa 2-8 System zaopatrzenia w gaz na terenie gminy Długołęka Krakowiany Węgrów Siedlec Pasikurowice Godzieszowa Łozina Tokary Bukowina Bąków Bieżyce Zaprężyn Budziwojowice Kępa Michałowice Łosice Dąbrowica Jaksonowice Januszowice Dobroszów Oleśnicki Stępiń Olszyca Ramiszów Domaszczyn Pruszowice Szczodre Długołęka Byków Borowa Mirków Kamień Bielawa Raków WROCŁAW Kiełczów Piecowice Oleśniczka Miejscowość zgazyfikowana Wilczyce Śliwice Pietrzykowice Brzezia Łąka Kątna Kiełczówek Źródło: opracowanie własne na podstawie danych DZG i UG Długołęka 2001 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 24

Zaopatrzenie w energię elektryczną. Aktualnie wszystkie miejscowości gminy Długołęka są zelektryfikowane. Sytuacja w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną jest dobra dla użytkowników indywidualnych jak i zakładów przemysłowych. Na terenie gminy znajduje się Główny Punkt Zasilania (zlokalizowany w Pasikurowicach) 400/110kV (stacja R3), który wiąże system krajowy 400 kv z siecią 110 kv. W rozdzielni zainstalowane są 2 transformatory 400/110kV o mocy 250 MVA każdy. Z GPZ wyprowadzone są linie napowietrzne wysokiego napięcia w następujących kierunkach:. 400 kv Czarna 400 kv- Dobrzeń 400 kv- Ostrów Wielkopolski 110 kv Oborniki Śl. 110 kv Trzebnica 110 kv Oleśnica 110 kv Wołów 110 kv - Rokita 2x 110 kv Wrocław (S 125/126) 2x110 kv - Wrocław (S121/123) Zaopatrzenie w energię elektryczną z sieci państwowej obszaru gminy Długołęka odbywa się liniami napowietrznymi średnich napięć 20 kv z GPZ-tów 110/20 kv, które są zlokalizowane w: Wrocław Psie- Pole, Oleśnica, Miłoszyce, Trzebnica. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 25

Mapa 2-9 Sieć elektryczna na terenie gminy Długołęka Krakowiany Węgrów Zaprężyn Siedlec GPZ 400/110kV Pasikurowice Godzieszowa Łozina Tokary Bukowina Bąków Bieżyce Budziwojowice Kępa Michałowice Łosice Dąbrowica Jaksonowice Januszowice Dobroszów Oleśnicki Stępiń Olszyca Ramiszów Domaszczyn Pruszowice Szczodre Długołęka Byków Borowa Mirków Kamień Bielawa Raków WROCŁAW Kiełczów Piecowice Oleśniczka Główny punkt zasilania Wilczyce Kiełczówek Śliwice Pietrzykowice Brzezia Łąka Kątna Linie energetyczne 400 kv Linie energetyczne 110 kv Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji Zakładu Energetycznego Wrocław S.A. i UG Długołęka 2001 Gospodarka mieszkaniowa Gmina systematycznie z roku na rok jest właścicielem coraz mniejszej liczby mieszkań komunalnych, w roku 2000 była właścicielem 102 mieszkań w roku 2001 jest już właścicielem tylko 62 mieszkań. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 26

Zasoby mieszkaniowe gminy nie są w stanie pokryć zapotrzebowania zgodnie z szacunkami UG o mieszkania komunalne mogłyby zostać przyznane minimum 20 rodzinom (w UG znajdują się aktualnie wnioski 5 rodzin). 2.3.2 Transport i łączność Drogi Na terenie gminy istnieje dobrze rozwinięta sieć dróg (krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych) dotyczy to szczególnie północnej i centralnej części gminy, jednakże ich stan techniczny w przeważającej części jest niezadawalający. Największe znaczenie ma droga krajowa nr 8, dwujezdniowa kl III Warszawa Piotrków Oleśnica Wrocław i dalej przez Kłodzko do granicy czeskiej. Droga ta posiada wysokie parametry techniczne jednak ze względu na duże natężenie ruchu dochodzi na niej do bardzo dużej ilości wypadków Do głównych ciągów komunikacji między gminnej należą następujące drogi: Milicz - Wrocław Wrocław Trzebnica Długołęka Trzebnica Wrocław Oleśnica (na północ od drogi nr 8) W programach budowy autostrad istnieje plan budowy obwodnicy Wrocławia oraz autostrady A 8 (łączącej Wrocław z Warszawą). Zbudowanie tych dróg zmieniłoby nie tylko jakość i układ komunikacyjny gminy, ale przede wszystkim podniosłoby jej konkurencyjność i prestiż w układzie regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Na terenie gminy znajduje się 34 km dróg gminnych (w tym 19 utwardzonych). Większość z tych dróg wykorzystywana jest do komunikacji lokalnej. Niektóre z nich obsługują tylko jedną miejscowość, są nie najlepszej klasy technicznej Transport kolejowy Przez teren gminy przebiega odcinek linii kolejowej I rzędu, dwutorowej, zelektryfikowanej Wrocław Oleśnica, która od Oleśnicy rozgałęzia się w kierunku Warszawy, Krotoszyna i Kluczborka (linie I rzędowe) Kępna (linia II rzędowa). Obszar gminy obsługują położone na tej linii stacja w Długołęce i przystanek w Borowej Oleśnickiej Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 27

Druga trasa przechodząca przez gminę Wrocław Sołtysowice Trzebnica ma znaczenie miejscowe i jest w złym stanie technicznym. Ruch pociągów osobowych na tej trasie jest zawieszony od roku 1993 a ruch pociągów towarowych jest sporadyczny. Najważniejszymi problemami związanymi z transportem są: duży ruch samochodów TIR przez gminę przewóz Toksycznych Środków Przemysłowych (TŚP) przez teren gminy narastający ruch tranzytowy prze teren gminy niedostosowanie stanu technicznego dróg do wzmożonego ruchu Mapa 2-10 System transportowy na terenie gminy Długołęka Krakowiany Węgrów Zaprężyn Siedlec Pasikurowice Godzieszowa Łozina Tokary Bukowina Olszyca Bąków Bieżyce Ramiszów Domaszczyn Pruszowice Budziwojowice Szczodre Kępa Długołęka Michałowice Łosice Dąbrowica Jaksonowice Januszowice Dobroszów Oleśnicki Byków 8 Stępiń Borowa Warszawa WROCŁAW Praga Mirków Kiełczów Kamień Piecowice Bielawa Raków Oleśniczka Granicegminy Wilczyce Śliwice Pietrzykowice Brzezia Łąka Kątna Drogi krajowe Kiełczówek Drogi wojewódzkie Drogi powiatowe Planowany przebieg drogi Linia kolejowa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDP, WDDP, Starostwa Powiatowego oraz UG Długołęka 2001 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 28

Sieć telefonii przewodowej Pod względem ilości abonentów telefonii przewodowej (100 abonentów, na 1000 mieszkańców) gmina Długołęka posiada przeciętnie rozwiniętą sieć na tle gmin powiatu wrocławskiego (średnia w powiecie wynosi 122 abonentów). Obecnie na terenie gminy oferuje swoje usługi dwóch operatorów sieci przewodowej: Telekomunikacja Polska S.A. oraz DIALOG S.A. Dla wszystkich miejscowości gminy istnieje pełna i nieograniczona dostępność do usług operatorów. Sieć telefonii komórkowej Na podstawie danych pochodzących od dostawców usług telefonii komórkowej ocenia się, że gmina Długołęka posiada dobre pokrycie sieci telefonii komórkowej. Usługi te świadczą: Polkomtel S.A. PLUS GSM i ERA GSM. Obydwie te sieci działają w systemie GSM 900/1800. W części gminy położonej w bezpośredniej bliskości Wrocławia możliwy jest kontakt poza terenem zabudowanym z siecią GSM 1800, której dostawcą jest Centertel S.A. (sieć IDEA Centertel). Centertel S.A. jest również dostawcą usługi analogowej sieci komórkowej Centertel, która pokrywa cały obszar gminy. 2.3.3 Stan środowiska naturalnego. Stan wód powierzchniowych. Główna rzeka Widawa przepływająca przez teren gminy jest prawobrzeżnym dopływem Odry o długości 90 km, z czego przez gminę Długołęka przepływa około 16 km. Zgodnie z wymaganiami stan czystości rzeki Widawy powinien utrzymać się na poziomie norm II klasy czystości wód. Jakość wód Widawy zależna jest od zanieczyszczeń odprowadzanych z miast i zakładów przemysłowych zlokalizowanych w jej zlewni. Jest ona odbiornikiem ścieków komunalnych pochodzących m. in. z miasta Bierutów, co ma istotny wpływ na stan jej czystości w granicach gminy. Znaczny ładunek zanieczyszczeń doprowadzają rzeki Oleśnica i Świerzna, będące odbiornikiem ścieków z miasta Oleśnica. Ocena stanu zanieczyszczenia nie wykazała zanieczyszczenia norm zawartości substancji organicznych (II klasa ). Stopień zasolenia utrzymuje się na dopuszczalnym poziomie, natomiast notuje się ponadnormatywne zanieczyszczenie wody substancjami biogennymi. Stężenia metali ciężkich mieszczą się w granicach norm I klasy czystości. Do zlewni rzeki Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 29

Widawy odprowadzane są ścieki z zakładów przemysłowych i ze źródeł ścieków komunalnych. Ponadto przez teren gminy przepływają następujące ważniejsze rzeki i cieki: Dobra, Topór, Oleśniczka, Młynówka, Krakowiak, Krakowianka, Leniwka. Stan powietrza. Negatywny wpływ na czystość powietrza atmosferycznego w gminie mają: układ komunikacyjny, kotłownie koksowe w większości zakładów produkcyjnych i usługowych oraz opalanie węglem w większości gospodarstw domowych. Nie występują na terenie gminy inwestycje o dużej emisji dwutlenku węgla, dwutlenku siarki do atmosfery. Do obiektów mogących mieć negatywny wpływ na środowisko zaliczyć można w gminie: zakłady przemysłowe, niewielkie zakłady jak mleczarnie, piekarnie, stolarnie, lakiernie, zakłady usług blacharskich, drukarnie, stacje paliw na ogół spełniają warunki stawiane przez przepisy o ochronie środowiska w zakresie ochrony powietrza, gleb, wód powierzchniowych i wgłębnych oraz zieleni, wysypiska odpadów przemysłowych wysypiska odpadów komunalnych oczyszczalnie ścieków trasy komunikacyjne nadmierne użycie środków ochrony roślin i nawozów odbija się negatywnie na czystości wód powierzchniowych Istniejące wysypiska śmieci. Na terenie gminy Długołęka zlokalizowane są trzy wysypiska odpadów przemysłowych : w obrębie wsi Bielawa (dz. nr 225/3 )- wysypisko Polifarb S.A. pełniące funkcję wysypiska przemysłowo komunalnego. Składowisko o pow. całkowitej 2,3 ha posiada 2 komory przemysłowe oraz 1 komorę komunalną na odpady z terenu gminy. Odcieki z wysypiska wywożone są do oczyszczalni zakładowej Polifarbu "; w obrębie wsi Kamień ( dz. nr 211/4 )- własność Elektrociepłowni Wrocław.Jest to suche wysypisko odpadów paleniskowych o pow. całkowitej 52,5 ha Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 30

i 6974 tys. m 3. Odcieki po oczyszczeniu w osadnikach odprowadzane są do rzeki Topór. Wysypisko w pełni zmechanizowane; w obrębie wsi Piecowice ( dz. nr 110/3/107, 110/4/107 )- wysypisko Z.Z.S.D. Polar Wrocław. Pełni funkcję wysypiska wylewiska, na terenie którego gromadzone są w sposób nie selektywny odpady poprodukcyjne oraz odpady ściekowe. Pow. całkowita 1,36 ha a pojemność wysypiska 56000 m 3 i wylewiska 1810 m 3. Odcieki wywożone są do oczyszczalni zakładowej Polaru. Obecnie realizowana jest budowa wysypiska odpadów komunalnych w Bielawie. Wysypisko zlokalizowane jest na nieużytkach oraz gruntach rolnych V i VI klasy położonych w zlewni rzeki Widawy. Teren ten w planie zagospodarowania przestrzennego przewidziany jest pod budowę wysypiska. Bezpośrednia bliskość istniejącego wysypiska odpadów Polifarbu Wrocław. Najbliższe zabudowania znajdują się w odległości około 700 m. Przewiduje się budowę 1 kwatery o łącznej pojemności 30 000 m 3. Wielkość ta pozwoli na gromadzenie odpadów dla gminy Długołęka przez okres 15 lat. Nielegalne wysypiska śmieci. Niekorzystnie na krajobraz i warunki przyrodnicze wpływają wyrobiska, które z reguły staja się dzikimi wysypiskami odpadów. O ile nie będzie prowadzona w nich eksploatacja należy je zrekultywować na cele rolne lub leśne. 2.4 Gospodarka 2.4.1 Pozarolnicza sfera gospodarcza. Przemysłowo-rolniczy charakter gminy sprawia, że jest ona rolniczym zapleczem ośrodków miejskich regionu, głównie Wrocławia. Gmina słynie z dużej ilości sadów i żyznych gleb. W ostatnim okresie zaznacza się jednak coraz większy wpływ działalności gospodarczej, co znajduje wyraz przede wszystkim w rozwoju małych i średnich zakładów. Zgodnie z ustawą z 29 czerwca 1995 (Dz. U. 88 poz. 439 z późniejszymi zmianami) o statystyce publicznej każdy podmiot, niezależnie do formy organizacyjno-prawnej, prowadzący działalność gospodarczą obowiązany jest do wpisu i uzyskania numeru rejestru Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 31

podmiotów gospodarki narodowej - REGON. Podmioty z gminy Długołęka podlegają ewidencji w tym rejestrze prowadzonym przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu Tabela 2-4 Podmioty gospodarcze w rejestrze REGON wg formy organizacyjnoprawnej. Lp. Rodzaj podmiotu Rok 1999 2000 1 Jednostki gospodarcze - ogółem 1277 1413 2 Sektor publiczny - ogółem 38 44 3 Sektor publiczny - jednostki budżetowe państwowe 31 43 i komunalne ogółem 4 Sektor publiczny - przedsiębiorstwa państwowe 0 5 Sektor publiczny - spółki prawa handlowego 1 1 6 Sektor publiczny - spółki z udziałem kapitału 0 0 zagranicznego 7 Sektor publiczny - jednostki budżetowe i komunalne 0 0 gospodarstwa pomocnicze 8 Sektor prywatny - ogółem 1239 1369 9 Sektor prywatny - osoby fizyczne 1060 1128 10 Sektor prywatny - spółki prawa handlowego 61 80 11 Sektor prywatny - spółki z udziałem kapitału zagranicznego 34 32 12 Sektor prywatny - spółdzielnie 2 2 13 Sektor prywatny - fundacje 0 1 14 Sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne 8 11 Źródło: Pakiet danych Polska 2000 SAGRA oraz WUS Wrocław,2000 Tabela 2-5 Liczba podmiotów gospodarczych w latach 1996-2000 Lp. Rodzaj podmiotu Rok 1996 1997 1998 1999 2000 1 Jednostki gospodarcze - ogółem 954 1065 1129 1277 1413 2 Sektor publiczny - ogółem 23 24 26 38 44 8 Sektor prywatny - ogółem 931 1041 1103 1239 1369 Źródło: Pakiet danych Polska 2000 SAGRA oraz WUS Wrocław,2000 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 32

Na koniec grudnia 2000r. w rejestrze KRUPGN-REGON Wrocławskiego Urzędu Statystycznego zarejestrowanych było 1413 podmiotów. W ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Urząd Gminy w Długołęce na koniec 2000 roku zarejestrowanych było 1128 podmiotów. Większość zarejestrowanych podmiotów 35,6% wykonuje działalność z zakresu handlu hurtowego i detalicznego oraz działalność produkcyjną. W sektorze prywatnym największy udział mają przedsiębiorstwa handlowe oraz produkcyjne, natomiast w sektorze publicznym dominują przedsiębiorstwa działalności publicznej i komunalnej tj. zaopatrzenia w energię elektryczną, gaz i wodę oraz ochrony zdrowia i opieki społecznej. Tabela 2-6 Podmioty w rejestrze KRUPGN-REGON z terenu gminy Długołęka wg wielkości zatrudnienia, kwiecień 2000 r Liczba zatrudnionych Ilość podmiotów powyżej 50 osób 9 10-49 osób 49 1-9 osób 1355 Razem 1413 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocław W powyższej tabeli zestawiono dane dotyczące ilości podmiotów według wielkości zatrudnienia. Jak wynika z zestawień ponad 95 % podmiotów zatrudnia do 9 osób, niespełna 3,5% od 10 do 49 pracowników. Nieznaczną ilość stanowią firmy, w których pracuje powyżej 50 osób. Handel i usługi. Sieć handlowa na terenie gminy obejmuje małe placówki handlowe, wśród których przeważają sklepy spożywcze i przemysłowe (126) oraz firmy zajmujące się handlem obwoźnym (315). W grupie firm zajmujących się usługami dominują: branża usług budowlanych (139) transportowe (99), stolarskie (40) oraz ślusarskie (66). Pozostałe firmy usługowe to 126 podmiotów. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 33

Turystyka. Od XIX wieku teren gminy wzbudza duże zainteresowanie wśród turystów. Wiele interesujących szlaków krajoznawczych dostarcza okazji do podziwiania miejscowej przyrody i zabytków. Mapa 2-11 Baza turystyczna i główne atrakcje gminy Długołęka Gmina Długołęka Krakowiany Zaprężyn Węgrów Kałów Siedlec Pasikurowice Godzieszowa Łozina Tokary Bukowina Bąków Bieżyce Budziwojowice Kępa Łosice Michałowice Dąbrowica Jaksonowice Januszowice Dobroszów Oleśnicki Stępiń Olszyca Ramiszów Domaszczyn Pruszowice Szczodre Długołęka Byków Borowa Mirków Kamień Bielawa Raków WROCŁAW Hotele i i punkty Kiełczów Piecowice Oleśniczka Pałace Wilczyce Śliwice Brzezia Łąka Kątna Parki Kiełczówek Pietrzykowice Kościoły Cmentarze Opracowanie własne na podstawie informacji z UG Długołęka, 2001 Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 34

Rozwój gospodarczy a strategia rozwoju województwa dolnośląskiego. Gmina Długołęka położona jest na szlaku drogi krajowej nr 8 prowadzącej z Pragi przez Wrocław do Warszawy oraz sąsiaduje z bardzo ważnym węzłem komunikacyjnym jakim jest właśnie stolica Dolnego Śląska. Gmina leży w obrębie głównych osi rozwojowych regionu i sąsiaduje z jej najważniejszym węzłem rozwojowym aglomeracją wrocławską, co sprzyja rozwojowi gospodarczemu gmin. Mapa 2-12 Położenie gminy Długołęka względem kratownic osi rozwojowych Dolnego Śląska. Długołęka Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego, Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wrocław 2000r Podsumowanie Położenie gminy Długołęka na szlaku Praga - Wrocław Warszaw oraz w pobliżu węzła komunikacyjnego i ośrodka gospodarczego jakim jest miasto Wrocław otwiera bardzo duże szanse dla przyszłego rozwoju gospodarczego. Z tej renty położenia korzysta wiele firm, które lokują swoje siedziby lub filie na terenie gminy, głównie wzdłuż szlaku drogi krajowej Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 35

nr 8. Znajduje to swoje odbicie w gospodarczym charakterze gminy, gdzie większość mieszkańców pracuje w sektorach handlowym i produkcyjnym. Analogicznie kształtuje się w gminie struktura ilościowa przedsiębiorstw, gdzie w sektorze rolniczym działa 5 % firm, natomiast większość około 50 % stanowią firmy produkcyjne i handlowe. Ponadto w gminie przeważają przedsiębiorstwa małe i średnie, które w krajach zachodnich są siłą napędową gospodarki narodowej. Można również zauważyć szanse dla rozwoju sektora turystycznego, który może wykorzystać bardzo dobry układ komunikacyjny, łączący gminę z miastem Wrocławiem oraz atrakcyjne zabytki architektoniczne i walory przyrodnicze. Gmina Długołęka ma bardzo duże szanse na zdynamizowanie rozwoju gospodarczego, oraz poszerzenie możliwości podejmowania inicjatyw gospodarczych. Struktura gospodarcza jest mocną stroną, a w połączeniu z bardzo atrakcyjnym położeniem stanowi, że jest bardzo mocnym atutem całej gminy. 2.4.2 Rolnictwo. W 2000 roku w rolnictwie zatrudnionych było niecałe 4% ogółu zatrudnionych w gospodarce narodowej, co stanowi pewien ewenement wśród gmin wiejskich regionu (średnia w województwie 48,8%). Związane jest to z bardzo silną gospodarką pozarolniczą jaka rozwinęła się wokół drogi krajowej nr 8 będącej częścią międzynarodowego szlaku Praga Wrocław Warszawa. Teren gminy należy do obszarów o wysokiej koncentracji użytków rolnych, które stanowią ponad 70% powierzchni obszaru gminy przy średniej wojewódzkiej wynoszącej 60 %. Grunty orne zajmują ponad 82% powierzchni użytków rolnych, natomiast lasy i grunty leśne 17 % powierzchni gminy. Sady, łąki i pastwiska stanowią niecałe 18% użytków rolnych gminy Szczegółowe dane zostały zestawione w tabeli poniżej (Tabela 2-7), a ich struktura zobrazowana na wykresie (Wykres 2-2) Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 36

Tabela 2-7 Użytkowanie gruntów na obszarze gminy Długołęka lp. Pozycja ogółem w sektorze publicznym w sektorze prywatnym 1 Powierzchnia ogółem (ha) 21 280 100% 9 009 42,34% 12 271 57,66% Województ wo dolnośląskie 100% 2 razem użytki rolne 15 025 70,61% 3 907 43,37% 11 118 90,60% 60,38% 3 grunty orne 12 329 82,06% 3 255 83,31% 9 074 81,62% 46,00% 4 sady 151 1,00% 10 0,26% 141 1,27% 0,37% 5 łąki 1 378 9,17% 314 8,04% 1 064 9,57% 8,00% 6 pastwiska 1 167 7,77% 328 8,40% 839 7,55% 6,73% 7 Lasy i grunty leśne 3 663 17,21% 3 451 38,31% 212 1,73% 28,72% 8 Pozostałe grunty 2 592 12,18% 1 651,00 18,33% 941 7,67% 10,90% Źródła: Analiza i diagnoza stanu istniejącego obszarów wiejskich Dolnego Śląska, Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Legnicy, 2000 r. Wykres 2-2 Struktura użytkowania gruntów w gminie. grunty orne sady łąki pastwiska 1,00% 9,17% 7,77% użytki rolne 82,06% 17,21% 12,18% 70,61% użytki rolne Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty Źródła: Analiza i diagnoza stanu istniejącego obszarów wiejskich Dolnego Śląska,Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Legnicy, 2000 r. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 37

Nieco ponad 51 % gruntów ornych stanowią gleby dobre (I. II i III klasa). Jest to zdecydowanie lepsza struktura niż średnia dla województwa dolnośląskiego, gdzie udział tego typu gleb wynosi 45%. O wysokiej jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy świadczy wysoka wartość ogólnego wskaźnika rolniczej przestrzeni (wg IUNG) 82,60 przy średniej wojewódzkiej wynoszącej 76,3. Władanie zasobami ziemi rolniczej. Większość gruntów w gminie należy do osób prywatnych i jest to ponad 57% powierzchni gminy. Pośród gruntów będących we władaniu osób prywatnych blisko 83% należy do prywatnych gospodarstw rolnych. Do własności publicznej należy ponad 42% obszaru gminy, z których 14,25% jest w posiadaniu AWRSP. Struktura obszarowa i wiekowa gospodarstw rolnych. Średnia wielkość gospodarstwa rolnego w gminie wynosi 8,15 ha (średnia wojewódzka to 6,9 ha). Blisko 97% gospodarstw zajmuje powierzchnię poniżej 15 ha. Bardzo nieznaczna jest ilość dużych gospodarstw (50-99 ha), których udział wynosi 0,29% i jest mniejszy niż średnia wojewódzka wynosząca ok. 1% ogółu gospodarstw. Struktura wiekowa. Około 21,2 % właścicieli indywidualnych gospodarstw rolnych jest w wieku poniżej 34 lat. Jest to sytuacja lepsza niż średnio w województwie dolnośląskim gdzie udział ten wynosi 20 %. Właściciele gospodarstw rolnych w wieku do 54 lat stanowią ponad 76 % ogółu (71 % w województwie dolnośląskim). Organizacja produkcji roślinnej. W strukturze produkcji roślinnej największy areał gruntów ornych zajmują zboża ponad 54 % z czego ponad połowę uprawy pszenicy. Zasadniczo struktura upraw w gminie Długołęka jest podobna do struktury upraw w województwie. Główne odstępstwa występują w przypadku upraw żyta, jęczmienia Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 38