Umiejscowienie trzeciego oka Tilak czerwony, cynobrowy znak, wprowadzono jako wskaÿnik i symbol nieznanego œwiata. Nie mo na go na³o yæ gdziekolwiek i tylko ktoœ, kto potrafi przy³o yæ rêkê do czo³a i odnaleÿæ w³aœciwy punkt mo e ci powiedzieæ, gdzie masz na³o yæ tilak. Nie ma adnego po ytku z nak³adania tilak w dowolnym miejscu, poniewa punkt ten nie znajduje siê dok³adnie w tym samym miejscu u ka dego cz³owieka. Trzecie oko nie jest u wszystkich zlokalizowane w jakimœ jednym miejscu; u wiêkszoœci ludzi znajduje siê ono gdzieœ nad punktem le ¹cym w po³owie drogi miêdzy brwiami. Jeœli ktoœ w poprzednich ywotach medytowa³ przez d³u szy okres czasu i mia³ niewielki przeb³ysk samadhi, jego trzecie oko bêdzie nieco obni one. Gdy medytacji nie by³o, szukane miejsce bêdzie po³o one wy ej na czole. Po³o enie tego punktu wskazuje jakie stadium medytacji osi¹gn¹³eœ w poprzednim ywocie; jasno pokazuje czy w poprzednim ywocie przytrafi³ ci siê stan samadhi. Jeœli by³o to czêstym zjawiskiem, punkt ten bêdzie zlokalizowany nisko; znajdzie siê na poziomie twoich oczu ni ej zejœæ nie mo e. Je eli ten punkt osi¹ga poziom oczu, nawet najskromniejsze zdarzenie mo e wprowadziæ ciê w samadhi. Mo e to byæ coœ tak drobnego, e wyda siê zupe³nie nieistotnym. Bardzo czêsto zaskakuje nas, gdy ktoœ wchodzi w samadhi bez jakiejœ widocznej przyczyny. Jeœli cynobrowy lub sporz¹dzony z pasty drzewa sanda³owego znaczek zostanie naniesiony na odpowiedni punkt, wskazuje to na kilka spraw. Po pierwsze, jeœli twój mistrz nakaza³ ci nosiæ tilak w okreœlonym miejscu, zaczniesz czegoœ tam doœwiadczaæ. Mo e o tym nie pomyœla³eœ, ale gdy siedzisz z zamkniêtymi oczami i ktoœ skieruje swój palec w punkt pomiêdzy oczami, poczujesz, e ktoœ kieruje palec w twoj¹ stronê. To jest postrzeganie poprzez trzecie oko. Jeœli tilak jest tego samego rozmiaru co trzecie oko i zosta³ umieszczony we w³aœciwym miejscu, bêdziesz pamiêtaæ o tym miejscu 24 godziny na dobê i zapomnisz o reszcie cia³a. Ta pamiêæ uczyni ciê bardziej œwiadomym tilaka, a mniej reszty cia³a. Nadejdzie chwila, e nie bêdzie pamiêtane nic poza tilak. Gdy do tego dochodzi, jesteœ w stanie otworzyæ swoje trzecie oko. W tej praktyce, gdy zapominasz o ciele i pamiêtasz tylko tilak, ca³a 32
œwiadomoœæ zostaje skrystalizowana i ogniskuje siê na trzecim oku. Kluczem otwieraj¹cym trzecie oko jest zogniskowana œwiadomoœæ. Przypomina to skupianie promieni s³onecznych na kawa³ku papieru przy u yciu soczewki; tworzy siê ciep³o wystarczaj¹ce do zapalenia papieru. Skoncentrowana wi¹zka promieni wytwarza ogieñ. Gdy œwiadomoœæ rozprzestrzenia siê po ca³ym ciele, yjesz normalnym yciem. Gdy ca³a zostanie skupiona na trzecim oku, prze³amana zostanie bariera uniemo liwiaj¹ca widzenie trzecim okiem brama do wewnêtrznego œwiata otworzy siê przed tob¹. Tak wiêc pierwsze zastosowanie tilak to wskazanie miejsca, by pamiêtaæ o trzecim oku 24 godziny na dobê. Innym zastosowaniem jest mo liwoœæ ocenienia twojego rozwoju przez mistrza, bez przyk³adania rêki do czo³a. Gdy to miejsce przesuwa siê w dó³, przesuwasz tilak nieco ni ej. Ka dego dnia musisz wyczuæ to miejsce i przesun¹æ tilak tam, gdzie wyczuwasz obecnoœæ trzeciego oka. Mistrz mo e mieæ tysi¹ce uczniów: gdy jakiœ uczeñ sk³ada mu pok³on, mistrz obserwuje, w którym miejscu znajduje siê jego tilak i nie musi ju zadawaæ pytañ odnoœnie rozwoju. Tilak pokazuje, czy uczeñ czyni postêpy, czy mo e jego rozwój zosta³ przez coœ zahamowany. Je eli uczeñ nie potrafi wyczuæ skierowanego w dó³ ruchu oznaczonego punktu, widaæ, e jego œwiadomoœæ nie jest ca³kowicie skupiona. A jeœli na³o y³ tilak w niew³aœciwym miejscu, nie jest œwiadom dok³adnego po³o enia tego punktu. Gdy ten punkt obni a siê, nale y zmieniæ metodê medytacji. Dla mistrza tilak jest wiêc tym, czym dla lekarza szpitalna karta choroby. Pielêgniarka notuje temperaturê, ciœnienie krwi, têtno... Wystarczy, e lekarz zobaczy kartê i mo e oceniæ stan zdrowia pacjenta. Tilak to wielki eksperyment maj¹cy okreœlaæ stan ucznia; mistrz nie musi o nic pytaæ. Wie jaka pomoc jest potrzebna i jakich zmian nale y dokonaæ. Takie jst znaczenie tilak wskazywanie zmian koniecznych podczas medytacji. Trzecie oko jest te oœrodkiem woli i mocy. W jodze zwany jest on agya chakra. Nazywamy go tak, gdy ka da dyscyplina, której siê podporz¹dkowujemy w yciu, podlega zarz¹dzaniu w³aœnie z tego miejsca; ka dy porz¹dek i harmonia w naszym yciu wyrastaj¹ na bazie tego punktu. Oœrodek trzeciego oka to centrum woli mocy. Spróbujmy zrozumieæ na czym polega jego funkcjonowanie. Ludzie, u których agya chakra nie zosta³ w tym yciu uaktywniony, pozostaj¹ pod wieloma wzglêdami niewolnikami. Bez tego centrum nie ma mowy 33
o wolnoœci. S³yszeliœmy o wolnoœci politycznej i ekonomicznej, lecz taka wolnoœæ nie jest realna, gdy osoba nie posiadaj¹ca woli mocy, której oœrodek agya chakra nie zosta³ uaktywniony, w taki czy inny sposób pozostanie niewolnikiem. Mo e wyrwaæ siê z jednej niewoli, lecz stanie siê niewolnikiem czegoœ innego. Nie ma bowiem oœrodka woli, który uczyni³by j¹ panem wszystkiego, w ogóle nie ma czegoœ takiego jak wola. Nie ma w³adzy nad sob¹, rz¹dz¹ ni¹ cia³o i zmys³y. Jeœli o³¹dek takiej osoby daje sygna³ g³odu, odczuwany jest g³ód. Gdy cia³o stwierdza obecnoœæ choroby, ten cz³owiek staje siê chory. Jeœli jego oœrodek seksu wyra a potrzebê seksu, pojawiaj¹ siê pragnienia seksualne. A gdy cia³o daje do zrozumienia, e jest stare starzeje siê. Cia³o rozkazuje, a cz³owiek pos³usznie wykonuje rozkazy. Wraz z uaktywnieniem oœrodka woli i mocy cia³o przestaje wydawaæ rozkazy i zaczyna byæ pos³uszne; ca³y dotychczasowy porz¹dek zostaje odwrócony. Jeœli taka osoba naka e krwi, by przesta³a p³yn¹æ, tak siê stanie; jeœli za ¹da od serca, by przesta³o biæ przestanie. Mo e te si³¹ woli wstrzymaæ uderzenia têtna. Taki cz³owiek staje siê panem swego cia³a, umys³u i zmys³ów. Jednak e bez aktywacji oœrodka agya nie jest to mo liwe. Im bardziej pamiêtasz o tym centrum, tym bardziej stajesz siê panem samego siebie. W jodze dokonywano wielu eksperymentów maj¹cych na celu przebudzenie tego oœrodka. Jeœli spróbujesz pamiêtaæ o tym centrum w ka dej chwili ycia, rezultaty bêd¹ ogromne. Po na³o eniu tilak, twoja uwaga jest wci¹ przyci¹gana do tego miejsca. Tilak oznacza, e ten punkt zosta³ oddzielony od reszty cia³a. Staje siê bardzo wra liwym miejscem i jeœli tylko tilak na³o ono w odpowiednim miejscu, bêdziesz musia³ o nim pamiêtaæ. Mo liwe, e jest to najbardziej wra liwy punkt w ca³ym naszym ciele. Istniej¹ metody oznaczania tego wra liwego miejsca. Po setkach eksperymentów wybrano pastê z drewna sanda³owego. Pasta z drewna sanda³owego jest w pewien sposób powi¹zana z wra liwoœci¹ agya chakry; na³o ona na ten punkt pog³êbia jego wra liwoœæ. Nie mo na stosowaæ dowolnej substancji; s¹ i takie, które mog¹ powa nie os³abiæ wra liwoœæ tego punktu. Kobiety przyklejaj¹ sobie do czo³a kolorow¹ plastikow¹ kropkê, lecz tika kupiony na targowisku nie ma adnego znaczenia. Nie ma to nic wspólnego z jog¹ i mo e zaszkodziæ wra liwoœci trzeciego oka. Chodzi bowiem o to, czy dana substancja zwiêksza wra liwoœæ tego punktu, czy te j¹ zmniejsza. Jeœli zwiêksza, to dobrze; w przeciwnym wypadku jest to bardzo szkodliwe. Nawet najdrobniejsza rzecz mo e mieæ powa ne konsekwencje; wszystko ma 34
bowiem specyficzne skutki dzia³ania. Maj¹c to na uwadze opracowano szereg po ytecznych rzeczy. Jeœli agya chakra stanie siê wra liwa i aktywna, spowoduje to wiêksze zintegrowanie cz³owieka, niejako przybêdzie mu dostojeñstwa. Bêdzie bardziej zintegrowany, pe³ny; wszystko wewn¹trz niego przestanie byæ czymœ oddzielnym, cz³owiek stanie siê ca³oœci¹. Miêdzy u yciem tika i tilak istnieje niewielka ró nica. Tika by³a przeznaczona dla kobiet. U nich bowiem agya chakra jest bardzo s³aba i tak byæ musi, gdy ca³a osobowoœæ kobiety jest nastawiona na powierzanie siê, jej piêkno tkwi w oddaniu. Gdyby jej agya chakra nabra³a mocy, powierzenie siê by³oby dla niej niezmiernie trudne. Ten czakram jest u niej s³aby, o wiele s³abszy ni u mê czyzny. Dlatego kobieta zawsze potrzebuje czyjejœ pomocy, w taki czy inny sposób. Zazwyczaj nie odwa a siê stan¹æ na w³asnych nogach, lecz szuka pomocnej d³oni, czyjegoœ ramienia, kogoœ, kto j¹ poprowadzi. Lubi, gdy ktoœ mówi jej, co ma robiæ, a sk³onnoœæ do pójœcia za kimœ czyni j¹ szczêœliw¹. Indie s¹ jedynym krajem, w którym podjêto próbê uaktywnienia agya chakry u kobiet. Sta³o siê tak dlatego, e wyczuwano, i dopóki agya chakra nie zostanie uaktywniona, kobieta nie bêdzie mog³a poczyniæ znacz¹cych postêpów w yciu duchowym, nie ruszy z miejsca w praktykach medytacyjnych bez owej woli mocy. Ten oœrodek musi byæ silny i stabilny. Konieczne by³o jednak wzmocnienie agya chakry w sposób inny ni u mê czyzn, gdy w przeciwnym wypadku doprowadzi³oby to do zaniku kobiecoœci i kobieta zaczê³aby rozwijaæ w sobie cechy mêskie. Zatem tika nieodmiennie i œciœle zwi¹zana jest z mê em danej kobiety. Takie po³¹czenie by³o konieczne, gdy inaczej zwiêkszono by niezale noœæ kobiety, co uczyni³oby z niej istotê samowystarczaln¹. A przecie im bardziej niezale n¹ siê staje, w tym wiêkszym stopniu jej delikatnoœæ, piêkno i elastycznoœæ ulegaj¹ zniszczeniu. Wszak w tym jej poszukiwaniu pomocy u innych kryje siê pewna czu³oœæ i subtelna miêkkoœæ. Gdyby sta³a siê zupe³nie niezale n¹, nie zdo³a³aby unikn¹æ bycia cz³owiekiem twardym i surowym. Pomyœlano wiêc, e uczynienie kobiety siln¹ w sposób bezpoœredni oznacza- ³oby unicestwienie jej kobiecoœci, postawi³oby pod znakiem zapytania jej bycie matk¹; utrudi³oby powierzanie siê. Podjêto wiêc wysi³ki zmierzaj¹ce do po³¹czenia jej woli z wol¹ mê a. Okaza³o siê to pomocne w dwojaki sposób. Nie wywar³o to niszcz¹cego wp³ywu na jej kobiecoœæ, a jej oœrodek woli i tak zosta³ uaktywniony. 35
Podobnie jak w Indiach, gdzie wprowadzono tilak, w Tybecie opracowano metody niemal e chirurgicznej operacji w celu osi¹gniêcia rozwoju agya chakry. Tybetañczycy poczynili mnóstwo wysi³ków dla odkrycia trzeciego oka, wiêcej ni jakakolwiek inna cywilizacja. W sumie ca³a nauka i zrozumienie ycia w jego najprzeró niejszych aspektach jakie rozwiniêto w Tybecie s¹ pochodn¹ poznania i zrozumienia trzeciego oka. Tybetañczycy usi³owali dotrzeæ do trzeciego oka na drodze chirurgicznej, otwieraj¹c je na si³ê od zewn¹trz. Lecz osi¹ganie tego miejsca poprzez operacjê ró ni siê znacz¹co od technik wewnêtrznych, wywodz¹cych siê z jogi i stosowanych w Indiach. Gdy po³owa mózgu zostaje wewnêtrznie uaktywniona na skutek praktyk jogi, odbywa siê to na zasadzie rozwoju œwiadomoœci. Otwieranie tego centrum z zewn¹trz, bez oczyszczenia i wysubtelnienia œwiadomoœci, rodzi niebezpieczeñstwo niew³aœciwego u ycia osi¹gniêtej mocy uaktywnionej pó³kuli mózgu, gdy cz³owiek pozostaje taki sam; jego œwiadomoœæ nie uleg³a transformacji wewnêtrznej na bazie medytacji. A w tym wypadku potrzebna jest zmiana w œwiadomoœci, w³aœnie dziêki medytacji. W Tybecie próbowano pewnymi narzêdziami wywierciæ otwór w miejscu, na które my nak³adamy tilak, tote Tybetañczycy poznali i doœwiadczyli na sobie wielu potêg uœpionego umys³u, lecz jeœli chodzi o dyscyplinê duchow¹, Tybet nie sta³ siê wielkim krajem. Jest to zaskakuj¹ce, e choæ Tybetañczycy poœwiêcili temu mnóstwo wysi³ku, nie uda³o siê im spowodowaæ w ten sposób rozkwitu w stanie buddy. Rozwinêli wiele mocy, poznali rzeczy niezwyk³e, jednak wykorzystywali je w zupe³nie nieistotnych sprawach. Indie nie próbowa³y eksperymentowaæ z takimi narzêdziami, skoncentrowa³y i zogniskowa³y ca³¹ sw¹ energiê na agya chakrze od wewn¹trz, by trzecie oko otworzy³o siê dziêki obecnoœci tej energii. Doprowadzenie strumienia œwiadomoœci a do trzeciego oka wymaga wielkiej dyscypliny; umys³ musi byæ tym samym podniesiony na bardzo wysoki poziom. 36