OSZACOWANIE EKSPLOATACYJNEGO PRZEBIEGOWEGO ZUŻYCIA PALIWA SAMOCHODÓW OSOBOWYCH NA PODSTAWIE ZAPISÓW KIEROWCÓW ZBIGNIEW LOZIA, ARTUR ROMANOWSKI Politechnika Warszawska, Wydział Transportu Ul. Koszykowa 75, 00-662 Warszawa e-mail: lozia@wt.pw.edu.pl W pracy przedstawiono i porównano przebiegowe zużycia paliwa pięciu samochodów osobowych eksploatowanych w centralnej Polsce. Wykorzystano zapiski kierowcy i metodę pełnego zbiornika. Praca ma charakter przyczynkowy. Dostarcza jednak ciekawych informacji na temat aktualnego uśrednionego zużycia paliwa oraz zużycia skumulowanego w okresie monitorowania pojazdów. Autorzy podjęli także próbę skorelowania uśrednionego zużycia paliwa w danym miesiącu użytkowania pojazdów ze średnią temperaturą otoczenia na obszarze ich eksploatacji. Wyniki badań wskazują na potwierdzenie hipotezy o korelacji liniowej miedzy wspomnianymi parametrami. OZNACZENIA b stały współczynnik, [dm 3 /100km]; Δt=t 2 -t 1 różnica średnich temperatur otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu, [º]; Q przebiegowe zużycie paliwa, [dm 3 /100km]; Q k współczynnik temperaturowego przebiegowego zużycia paliwa, [dm 3 /º/100km]; Q t1 przebiegowe zużycie paliwa w temperaturze t 1, [dm 3 /100km]; Q t2 przebiegowe zużycie paliwa w temperaturze t 2, [dm 3 /100km]; R 2 współczynnik korelacji, [-];
2 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski t średnia temperatura otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu, [º]; t 1 średnia temperatura otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu w miesiącu nr 1, [º]; t 2 średnia temperatura otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu w miesiącu nr 2, [º]. 1. WPROWADZENIE Zużycia paliwa przez silnik samochodu jest bardzo ważnym elementem opisu stanu technicznego danego pojazdu. Producenci podają wartości kontrolnego zużycia paliwa dla stałej prędkości w ruchu prostoliniowym na poziomej nawierzchni drogi, zużycie w teście miejskim oraz tzw. eksploatacyjne zużycie paliwa. Stanowi ono średnią ważoną z kontrolnego zużycia paliwa dla dwóch prędkości (najczęściej 90 i 120 km/h) oraz zużycia w teście miejskim. Zmierzone i obliczone wymienione wielkości nie zawsze odzwierciedlają rzeczywiste, obserwowane przez kierowcę, zużycie paliwa. W pracy zastosowano wyznaczanie przebiegowego zużycia paliwa metodą pełnego zbiornika. Jest ona prosta i może być szeroko stosowana. Nie wymaga żadnych ingerencji w układ zasilania pojazdu. Polega na prowadzeniu dziennika pojazdu, w którym przy każdorazowym zatankowaniu paliwa do maksymalnej pojemności zbiornika zapisywane są następujące informacje: data, przebieg pojazdu od ostatniego tankowania do pełna, objętość zatankowanego paliwa. Mimo tego, iż metoda ta może wydawać się niedokładna i mało profesjonalna, z powodu swej prostoty i braku dodatkowej aparatury pomiarowej, to przy długotrwałym i sumiennym prowadzeniu dziennika pojazdu okazuje się być dobrym źródłem wiedzy na temat eksploatowanego samochodu. Autorów zainteresowało także pojęcie skumulowanego zużycia paliwa, szeroko opisanego w pracy L. Sitnika [1]. Jest ono sumą zużytego paliwa od określonego momentu (a więc czasu lub od odpowiadającego mu przebiegu), np. od początku eksploatacji do określonej chwili lub stanu licznika (przebiegu) analizy. 2. BADANE POJAZDY W pracy wykorzystano dane dotyczące zużycia paliwa przez pięć samochodów osobowych. Dane te, nazywane w dalszej części pracy zapisami, zostały zebrane z wykorzystaniem metody pełnego zbiornika. W tabeli 1 przedstawiono badane samochody. Pojazdy 1 i 2 miały silniki z zapłonem samoczynnym, pojazdy 3, 4 i 5 silniki z zapłonem iskrowym. Tylko pojazd 5 był eksploatowany praktycznie od
Oszacowanie eksploatacyjnego przebiegowego zużycia paliwa samochodów osobowych na podstawie zapisów kierowców 3 nowości. Pozostałe, kupowane na rynku wtórnym; miały na początku obserwowanej eksploatacji przebieg od kilkudziesięciu (pojazdy 3 i 4) do stu kilkudziesięciu tysięcy kilometrów. Tabela 1. Badane pojazdy Numer pojazdu 1 2 3 Nazwa pojazdu Mazda 2,0D Mazda 626 2,0D Fiat Palio Weekend Rok produkcji Pojemność silnika, [cm 3 ] Badano zużycie paliwa w zakresie przebiegu, [km] 1986 1998 124 473 172 745 1991 1998 145 157 294 175 1999 1242 62 642 112 739 4 Ford Fiesta 2006 1242 36 161 84 664 5 Nissan X-Trail 2008 1997 506 68 702 od do 3. ZAPISY W DZIENNIKU POJAZDU Tabela 2 przedstawia fragment dziennika pojazdu samochodu nr 5, Nissana X-trail. W prowadzonych w nim zapisach znajdują się informacje na temat dokładnej daty tankowania, aktualnego przebiegu pojazdu w momencie tankowania oraz objętości zatankowanego paliwa. Należy wziąć pod uwagę nieścisłości jakie mogą wynikać podczas tankowania do pełnego zbiornika. W dzienniku pojazdu (tabela 2) można zauważyć, że w większości tankowań do pełna zakupiono okrągłą ilość paliwa (do około pełnego lub połowy dcm 3 ), co wiązało się z kontynuowaniem tankowania już po sygnale czujnika pistoletu dystrybutora. Oznacza to, że mogło dojść do sytuacji, w której zatankowano więcej paliwa niż objętość zbiornika, a naddatek zgromadził się w przewodach doprowadzających paliwo do zbiornika. Autorzy szacują, że związany z tym błąd nie przekracza 1-3% ocenianej objętości tankowanego paliwa.
4 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski Tabela 2. Fragment dziennika pojazdu - zestawienia danych wejściowych dla pojazdu 5, Nissana X-Trail 4. METODA OBLICZANIA SKUMULOWANEGO I EKSPLOATACYJNEGO PRZEBIEGOWEGO ZUŻYCIA PALIWA Dla każdego z samochodów budowano tabelę (jej postać jest przedstawiona jako tabela 3) o następujących kolumnach: 1 liczba porządkowa, [-]; 2 rok, [lata]; 3 dzień i miesiąc, w którym nastąpiło tankowanie, [dzień, miesiąc]; 4 przebieg pojazdu w momencie tankowania, [km]; 5 dystans przejechany od poprzedniego tankowania do pełnego zbiornika, [km]; 6 łączny przejechany dystans od pierwszego zarejestrowanego tankowania, [km];
Oszacowanie eksploatacyjnego przebiegowego zużycia paliwa samochodów osobowych na podstawie zapisów kierowców 5 7 objętość zatankowanego paliwa, [dm 3 ]; 8 skumulowane zużycie paliwa, [dm 3 ]; 9 średnie zużycie paliwa na 100 kilometrów od poprzedniego tankowania do pełnego zbiornika, [dm 3 /100km]; 10 średnie zużycie paliwa na 100 kilometrów od początku zapisów, [dm 3 /100km]; Dane takie jak: rok (kol. 2), dzień i miesiąc tankowania (kol. 3), przebieg pojazdu w momencie tankowania (kol. 4), objętość zatankowanego paliwa (kol. 7) zostały przeniesione z danych eksperymentalnych, czyli zapisów kierowców (np. tabela 2). Dane zawarte w kolumnach 5, 6, 8 oraz 9 są wynikiem prostych działań matematycznych (odejmowania, dodawania i dzielenia). Tabela 3. Fragmenty zestawienia wyników obliczeń dla pojazdu 5, Nissana X-Trail
6 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski 5. WYNIKI OBLICZEŃ SKUMULOWANEGO ZUŻYCIA PALIWA Wyniki obliczeń skumulowanego zużycia paliwa przedstawiono jako funkcję przebiegu pojazdu. Na rysunku 1 zaprezentowano wyniki obliczeń skumulowanego zużycia paliwa dla pięciu badanych pojazdów. Zerowy przebieg na wykresie odpowiada zerowemu stanowi licznika kilometrów. Rysunek 2 przedstawia te same wyniki, ale przy przyjęciu jako zerowy, przebieg odpowiadający początkowi zapisów kierowcy. Nachylenie stycznej do charakterystyki skumulowanego zużycia paliwa jest miarą jednostkowego przebiegowego zużycia paliwa. Może być wyrażone w [dm 3 /km] lub [dm 3 /100km]. Rys.1. Porównanie wyników obliczeń skumulowanego zużycia paliwa dla pięciu badanych pojazdów w funkcji przebiegu. Zerowy przebieg odpowiada zerowemu stanowi licznika przebiegu samochodu
Oszacowanie eksploatacyjnego przebiegowego zużycia paliwa samochodów osobowych na podstawie zapisów kierowców 7 Rys. 2. Porównanie wyników obliczeń skumulowanego zużycia paliwa dla pięciu badanych pojazdów w funkcji przebiegu. Zerowy przebieg odpowiada początkowi zapisów Wykresy na rysunku 2 umożliwiają odczytanie jaka ilość paliwa była niezbędna do przejechania określonej liczby kilometrów przez każdy z pojazdów. Ze względu na to, iż najkrótszy zanotowany przebieg samochodu wynosi ok. 48000 km, będzie on górną granicą dla analizy. W tabeli 4 zestawiono dla każdego z pojazdów ilość paliwa potrzebną na pokonanie dystansu 48000 km. Najwięcej paliwa zostało zużyte przez pojazd 5, najmniej przez pojazd 1. Różnica pomiędzy zużyciem paliwa przez pojazd 5 oraz 1 wyniosła 1805 dm 3. Tabela 4. Ilość paliwa zużyta na pokonanie 48000 km Pojazd Ilość paliwa zużyta na pokonanie 48000 km, [dm 3 ] 1 - Mazda 2,0D 3 075 2 - Mazda 626D 3 235 3 - Fiat Palio Weekend 3 730 4 - Ford Fiesta 3 700 5 - Nissan X-Trail 4 880
8 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski 6. WYNIKI OBLICZEŃ EKSPLOATACYJNEGO PRZEBIEGOWEGO ZUŻYCIA PALIWA Z punktu widzenia użytkowników pojazdów samochodowych bardzo istotną kwestią jest wartość średnia zużycia paliwa w okresie zapisów, wyrażana w [dm 3 /100km]. Została ona przedstawiona dla każdego z pojazdów w tabeli 5. Największe zużycie paliwa na 100km charakteryzuje pojazd 5 (Nissan X-Trail). Wyniosło ono 9,958 dm 3 /100km. Najniższe zużycie odnotowano dla pojazdu 1 (Mazda 2,0D). Wyniosło ono 6,371 dm 3 /100km. Tabela 5. Średnie zużycie paliwa na 100 km od początku zapisów Pojazd Średnie zużycie paliwa na 100 km od początku zapisów [dm 3 /100km] 1 - Mazda 2,0D 6,371 2 - Mazda 626D 6,813 3 - Fiat Palio Weekend 7,765 4 - Ford Fiesta 7,690 5 - Nissan X-Trail 9,958 7. PRÓBA POWIĄZANIA OBLICZONEGO ZUŻYCIA PALIWA Z WARUNKAMI POGODOWYMI I PORAMI ROKU Autorzy podjęli próbę zestawienia obliczonego przebiegowego zużycia paliwa w miesiącach, w których nastąpiły tankowania. Dla każdego z analizowanych pojazdów sporządzono wykresy, których zadaniem było unaocznienie prawidłowości dotyczących zużycia paliwa przez pojazd, w poszczególnych miesiącach na przestrzeni kolejnych lat użytkowania. Wykresy zostały utworzone na podstawie uśrednionych pomiarów zużycia paliwa w każdym z miesięcy. Seriami danych są lata eksploatacji pojazdu, każdy punkt pomiarowy to średnie zużycie paliwa w każdym z miesięcy roku. Średnie zużycie paliwa to średnia arytmetyczna zużyć paliwa na 100 km w każdym z miesięcy eksploatacji pojazdu. W przypadku miesięcy, w których nie nastąpiło tankowanie, zostawiono wolne miejsca. Rysunek 3 przedstawia średnie zużycie paliwa w kolejnym miesiącu przez pojazd 5 Nissana X-trail, na przestrzeni lat 2009-2013. Tabela 6 przedstawia średnie zużycie paliwa danego samochodu w poszczególnych miesiącach kolejnych lat eksploatacji oraz średnią temperaturę w poszczególnych miesiącach tych lat, dla pojazdu 5 - Nissana X-Trail.
Oszacowanie eksploatacyjnego przebiegowego zużycia paliwa samochodów osobowych na podstawie zapisów kierowców 9 Rysunek 4 przedstawia średnie zużycie paliwa w danym miesiącu przez pojazd na przestrzeni lat 2009-2013 oraz średnią temperaturę w każdym z miesięcy dla pojazdu 5 Nissan X-Trail. Na rysunku 5 przedstawiono wynik próby oceny korelacji liniowej pomiędzy zużyciem paliwa Q, a temperaturą średnią otoczenia t, w którym był eksploatowany pojazd 5 (Nissan X-Trail). Średnie temperatury w każdym z miesięcy na obszarze eksploatacji badanych pojazdów (było to głównie obecne województwo mazowieckie) opracowano na podstawie źródeł [3], [4], [5]. Widoczny jest wyraźny trend zmniejszania się zużycia paliwa Q wraz ze wzrostem temperatury otoczenia. Współczynnik korelacji liniowej R 2 osiaga wartość powyżej 0,65, co wzmacnia argumenty za wskazaniem wyraźnej, opisanej wyżej tendencji. Rys. 3. Średnie zużycie paliwa w poszczególnych miesiącach roku dla pojazdu 5 Nissana X-Trail
10 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski Tabela 6. Średnie zużycie paliwa Q [dm 3 /100km] w poszczególnych miesiącach kolejnych lat eksploatacji oraz średnia temperatura miesięcy tych lat [3, 4, 5] dla pojazdu 5 - Nissana X-Trail Rys. 4. Średnie zużycie paliwa w danym miesiącu na przestrzeni lat 2009-2013 oraz średnia temperatura w każdym z miesięcy dla pojazdu 5 Nissana X-Trail
Oszacowanie eksploatacyjnego przebiegowego zużycia paliwa samochodów osobowych na podstawie zapisów kierowców 11 Rys. 5. Korelacja pomiędzy zużyciem paliwa Q, a temperaturą t dla pojazdu 5 (Nissan X-Trail); R 2 to współczynnik korelacji Dla każdego z pojazdów wyznaczono średnie zużycie paliwa na 100 kilometrów dla każdego z miesięcy roku (jako wartość średnia każdego z miesięcy na przestrzeni lat użytkowania). Rysunek 6 przedstawia uśrednione zużycie paliwa przez pojazdy w każdym z miesięcy roku. Można na nim zaobserwować nieprzypadkowy wzrost zużycia paliwa w miesiącach zimowych oraz jego obniżenie w okresach miesięcy letnich. Wyżej wymienione prawidłowości przejawiają się na krzywych przebiegu zużycia paliwa w ciągu roku dla wszystkich pojazdów, które były badane. W przebiegu krzywych można doszukać się miejsc, gdzie trudno wytłumaczyć znaczny wzrost czy spadek zużycia paliwa. Punkty takie należy rozpatrywać jako błędy mogące wynikać z błędów pomiarów, czy również ze zbyt małej liczby punktów pomiarowych w konkretnych miesiącach na przestrzeni lat użytkowania pojazdu. Ponadto na wiarygodność zebranych danych przemawia fakt, że średnie zużycie paliwa w miesiącach, gdzie temperatura była zbliżona, również było podobne. W celu uzależnienia zużycia paliwa od warunków atmosferycznych otoczenia można posłużyć się współczynnikiem temperaturowego przebiegowego zużycia paliwa Q k. Współczynnik ten informuje o zmianie zużycia paliwa przez silnik na dystansie 100 km przy zmianie temperatury o 1stopień Celsjusza. Skorzystano z zależności opisanych w publikacji [2]. Wielkość Q k definiowana jest zależnością
12 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski Q Q t1 Q Δt t2 k (1) gdzie: Q k współczynnik temperaturowego przebiegowego zużycia paliwa, [dm 3 /º/100km]; Δt=t 2 -t 1 różnica średnich temperatur otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu, [º]; t 1 średnia temperatura otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu w miesiącu nr 1, [º]; t 2 średnia temperatura otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu w miesiącu nr 2, [º]; Q t1 przebiegowe zużycie paliwa w temperaturze t 1, [dm 3 /100km]; Q t2 przebiegowe zużycie paliwa w temperaturze t 2, [dm 3 /100km]. Rys. 6. Średnie zużycia paliwa na 100 km przebiegu w każdym z miesięcy dla każdego z badanych pojazdów Współczynnik temperaturowego przebiegowego zużycia paliwa dla każdego z pojazdów został wyznaczony na podstawie danych z dwóch miesięcy: miesiąca, dla którego średnia temperatura ze wszystkich lat eksploatacji pojazdu była
Oszacowanie eksploatacyjnego przebiegowego zużycia paliwa samochodów osobowych na podstawie zapisów kierowców 13 najwyższa i odpowiednio najniższa. Jak już wspomniano, średnie temperatury w każdym z miesięcy na obszarze eksploatacji badanych pojazdów (było to głównie obecne województwo mazowieckie) opracowano na podstawie źródeł [3], [4], [5]. Dla pojazdu 5 (Nissan X-trail) najwyższe średnie zużycie paliwa wystąpiło w grudniu. Wyniosło ono 11,49 dm 3 /100km. Warto zauważyć, że na przestrzeni lat 2009-2013 grudzień był drugim najzimniejszym miesiącem - średnia temperatura z czterech lat wyniosła -2,4 ºC i była zaledwie o 0,2 ºC wyższa od średniej temperatury w styczniu, który był miesiącem najzimniejszym. Najmniejsze zużycie paliwa wyniosło 9,59 dm 3 /100km. Wystąpiło ono w lipcu, a więc w miesiącu, którego średnia temperatura w ciągu czterech lat użytkowania pojazdu okazała się być najwyższą: średnia temperatura wyniosła 19,8 ºC. Różnica pomiędzy najniższym i najwyższym zużyciem paliwa wyniosła 1,9 dm 3 /100km, (wzrost o około 20%). Różnica temperatur pomiędzy najzimniejszym (styczeń) i najcieplejszym (lipiec) miesiącem wyniosła: -2,4-19,8=-22,2 ºC. Obliczony na podstawie tych danych współczynnik temperaturowego przebiegowego zużycia paliwa dla tego pojazdu wynosi -0,0856 dm 3 /º/100km i jest, co do wartości bezwzględnej, znacznie większy od wyznaczonego na podstawie opisanej zależności korelacji liniowej (patrz rys. 5), czyli -0,05508 dm 3 /º/100km. Niemniej, nie zmienia to wniosku na temat wyraźnej tendencji zmniejszania się przebiegowego zużycia paliwa wraz ze wzrostem średniej temperatury otoczenia w miejscu eksploatacji pojazdu. Dla wszystkich badanych pojazdów najwyższe zużycie paliwa osiągnięto w miesiącach zimowych, natomiast najniższe w miesiącach letnich. Wyniki przedstawione w tabeli 7 wyraźnie wskazują na tę prawidłowość. Tabela 7. Porównanie zużycia paliwa w okresie zimowym i letnim Pojazd Najmniejsze zużycie paliwa (LATO), [dm 3 ] Największe zużycie paliwa (ZIMA); [dm 3 ] Różnica ZIMA - LATO 100% LATO 1 - Mazda 2,0D 5,90 6,98 18% 2 - Mazda 626D 6,46 7,75 20% 3 - Fiat Palio Weekend 7,52 8,40 12% 4 - Ford Fiesta 7,25 8,08 11% 5 - Nissan X-Trail 9,59 11,49 20% Dla wszystkich pojazdów zbadano korelację liniową pomiędzy średnim przebiegowym zużyciem paliwa, a średnią temperaturą otoczenia. Potwierdzono,
14 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski że istnieje statystyczna zależność między tymi wielkościami. Wraz ze wzrostem temperatury maleje zużycie paliwa. Linia trendu wyraża się wzorem Q Qk t b (2) gdzie: Q przebiegowe zużycie paliwa, [dm 3 /100km]; t średnia temperatura otoczenia na obszarze eksploatacji pojazdu, [º]; Q k współczynnik temperaturowego przebiegowego zużycia paliwa, [dm 3 /º/100km]; b stały współczynnik, [dm 3 /100km]. Tabela 8 przedstawia zestawienie równań linii trendu zależności liniowej między średnim przebiegowym zużyciem paliwa, a średnią temperaturą otoczenia dla każdego z badanych pojazdów. Podano w niej także wartości współczynników korelacji. Wszystkie one osiągają wartość powyżej 0,6. Tabela 8. Postać równań linii trendu zależności liniowej między średnim przebiegowym zużyciem paliwa Q, a średnią temperaturą otoczenia t Pojazd Równanie linii trendu Q=Q k t+b Współczynnik korelacji R 2 1 - Mazda 2,0D Q=-0,04433 t+6,85882 0,82141 2 - Mazda 626D Q=-0,04214 t+7,36018 0,63342 3 - Fiat Palio Weekend Q=-0,03607 t+8,30020 0,70739 4 - Ford Fiesta Q=-0,02896 t+8,01414 0,65103 5 - Nissan X-Trail Q=-0,05508 t+10,72844 0,65263 Rysunek 7 przedstawia przebieg krzywych zmian zużycia paliwa w funkcji temperatury w przedziale od -5 do +20 C. Krzywe zostały wyznaczone na podstawie równania linii trendu dla każdego z pojazdów. 8. PODSUMOWANIE, WNIOSKI KOŃCOWE Przedstawiono obliczenia przebiegowego zużycia paliwa metodą pełnego zbiornika, wykonane na podstawie zapisów kierowcy. Metoda ta, choć prosta, daje stosunkowo dobre rezultaty. Świadczy o tym zauważalna powtarzalność zużycia paliwa w zbliżonych okresach kolejnych lat eksploatacji każdego z badanych pojazdów.
Oszacowanie eksploatacyjnego przebiegowego zużycia paliwa samochodów osobowych na podstawie zapisów kierowców 15 W żadnym z przypadków nie stwierdzono nieproporcjonalnego progresywnego przyrostu skumulowanego zużycia paliwa, co świadczyć może o dobrym stanie technicznym pojazdów. W części dotyczącej powiązania obliczonego zużycia paliwa z warunkami pogodowymi, położono nacisk na wyznaczenie okresów w przeciągu roku o najniższym oraz najwyższym zużyciu paliwa. Podjęto również próbę skorelowania średniego zużycia paliwa ze średnia temperaturą na obszarze eksploatacji samochodu. W efekcie stwierdzono dla każdego z pojazdów, że najwyższe zużycie paliwa osiągano w zimie, a najniższe latem. Ponadto, dla każdego z pojazdów zauważono nieprzypadkowy spadek zużycia paliwa wraz ze wzrostem temperatury. Zależność ta została zobrazowana poprzez krzywe zużycia paliwa w funkcji temperatury (rys. 7). Rys. 7. Przebieg linii trendu - krzywych zmian zużycia paliwa Q w funkcji temperatury t w przedziale od -5 do +20 C dla każdego z badanych pojazdów Z powyższej analizy wynika, że pomimo pewnej niedokładności metody badań pełny zbiornik, może być ona wykorzystana do określenia prawidłowości dotyczących zużycia paliwa przez pojazd w okresie roku. A oto najważniejsze szczegółowe wnioski końcowe: - występują duże rozbieżności zużycia paliwa przez badane pojazdy, co wynika z ich konstrukcji i sposobu eksploatacji,
16 Zbigniew Lozia, Artur Romanowski - skumulowane zużycie paliwa wzrasta liniowo (a więc nie progresywnie), co świadczy o dobrym stanie technicznym pojazdów, - dla wszystkich pojazdów najmniejsze zużycie paliwa wyznaczono w okresie letnim, a najwyższe w okresie zimowym, - mimo różnic w zużyciu paliwa przez badane pojazdy, zauważono wyraźną tendencję do zmniejszenia zużycia paliwa wraz ze wzrostem temperatury otoczenia. LITERATURA [1] Sitnik L.: Skumulowane zużycie paliwa, Archiwum Motoryzacji - Wydawnictwo naukowe PTNM, Nr 3, 2004. [2] Ubysz A.: Wpływ temperatury otoczenia na przebiegowe zużycie paliwa w samochodzie osobowym, Zeszyt naukowy. Transport, z. 57, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 2005. [3] http://www.imgw.pl/extcont/biuletyn_monitoringu (dostęp 23.11.2013r.). [4] http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/assets_08w01_07.pdf (dostęp 23.11.2013r.). [5] http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/szczec/assets_2011m_01_008.pdf (dostęp 24.11.2013r.). ESTIMATION OF PASSENGER CARS FUEL CONSUMPTION BASED ON THE OF DRIVERS NOTES The paper presents a comparison of the fuel consumption of five passenger cars operated in central Poland. It bases on driver records and a method of 'full tank". The nature of the work is preliminary. However, provides interesting information about the current averaged fuel consumption and cumulative consumption during the monitoring period of vehicles. The authors have also attempted to correlate averaged fuel consumption in a given month the use of vehicles and an average ambient temperature in their area of an operation. The results indicate a confirmation of the hypothesis of linear correlation between the aforementioned variables.