podręcznik chorób alergicznych Gerhard Grevers Martin Rócken ilustracje Jurgen Wirth Redaktor wydania drugiego polskiego Bernard Panaszek
I. Podstawy alergologii... 1 II. Diagnostyka chorób alergicznych... 61 III. Leczenie chorób alergicznych... 93 IV. Obraz kliniczny chorób alergicznych i czynniki ryzyka... 115 V. Dodatek...... 215 Skorowidz... 239
SPIS TREŚCI Przedmowa... A u to rzy... Przedmowa do w ydania p o lskie g o... W prowadzenie... S k r ó t y... Źródła fotografii... V VI VII VIII XIII XVI I. Podstawy alergologii... 1 Wprowadzenie... 3 Przegląd pojęć... 5 Epidemiologia i etiologia chorób alergicznych... 7 Zapobieganie chorobom alergicznym... 9 Spis treści Układ im m unologiczny... 10 Odporność swoista i nieswoista... 11 Narządy limfatyczne... 12 Komórki odpowiedzi immunologicznej: p rze g lą d... 15 Komórki układu immunologicznego: limfocyty T... 17 Subpopulacje limfocytowi: limfocyty T h l7 i limfocyty regulatorow e... 19 Komórki układu immunologicznego: limfocyty B... 21 Ważniejsze substancje mediatorowe... 23 Chemokiny... 25 Układ odpornościowy związany ze skórą (S A L T )... 27 Układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi (MALT)... 29 Patofizjologia reakcji a le rg iczn y ch... 30 Reakcje z nadwrażliwości... 31 Reakcja nadwrażliwości typu I według Gella i Coom bsa... 33 Reakcje typu II i III według Gella i Coombsa... 35 Reakcja typu IV według Gella i Coom bsa... 37 Reakcja typu IV według Gella i Coombsa I I... 39 Alergeny i typy reakcji a le rg iczn y ch... 40 Alergeny... 41 Alergie sezonowe I... 43 Alergie sezonowe II... 45 Alergie sezonowe I I I... 47 Alergie całoroczne... 49 Alergia najad owadów... 51 Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry... 53 Nietolerancje pokarm owe... 55 Nietolerancja le k ó w... 57 Czynniki warunkujące wystąpienie alergii... 59 ix
II. Diagnostyka chorób alergicznych Wywiad i badanie przedmiotowe... W yw ia d... Badanie przedm iotowe... Diagnostyka alergologiczna invivo... Testy alergiczne... Testy skórne: potarcia, skaryfikacyjny, prick (punktowy) i śródskórny Test naskórkowy... Test tuberkulinowy. M ultitest... Testy fizykalne: cieplny, uciskowy, pocenia s ię... Testy podskórne i użądleniowe... Test prowokacji dospojówkowej i donosow ej... Testy prowokacji oskrzeli I... Testy prowokacji oskrzeli II... Testy prowokacji pokarmowej... Diagnostyka alergologiczna in vitro... Diagnostyka chorób alergicznych... ECP, tryptaza, test degranulacji bazofilów, CAST, C IE... 61 62 63 65 66 67 71 73 75 77 79 81 83 85 87 88 89 91 III. Leczenie chorób alergicznych... Profilaktyka... Unikanie ekspozycji na a le rg e n... Dieta... Leczenie klim atyczne... Immunoterapia... Immunoterapia swoista I... Immunoterapia swoista I I... Immunoterapia podjęzykowa, alergoidy Zasady leczenia chorób alergicznych... Leki przeciwhistaminowe... Kortykosteroidy... Inne le k i... Pielęgnacja skóry... Pielęgnacja skóry alergicznej... 93 94 95 97 99 100 101 103 105 106 107 109 111 112 113 IV. Obraz kliniczny chorób alergicznych i czynniki ryzyka 115 Nagłe przypadki... Przegląd alergenów, nagłe p rzyp ad ki... Reakcje anafilaktyczne... Wstrząs anafilaktyczny... 116 117 119 121
Choroby alergiczne s k ó r y... 122 Budowa anatomiczna skóry... 123 Wypryski... 125 Atopowe zapalenie skóry... 129 Pokrzywka i obrzęk Quinckego... 131 Mastocytozy... 133 Pierwotne zapalenie n a czyń... 135 Osutki polekow e... 137 Choroby związane z eozynofilią... 139 Choroby alergiczne górnych dróg oddechowych... 140 Anatomia i fizjologia... 141 Alergiczne zapalenie n o sa... 145 Polipy nosa... 149 Choroby alergiczne gardła i k r t a n i... 151 Spis treści Choroby alergiczne dolnych dróg oddechow ych... 152 Anatomia i fizjologia... 153 Astma oskrzelowa... 155 Choroby z objawami astm atycznym i... 159 Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych zewnątrzpochodne... 160 Choroby alergiczne narządu w zroku... 162 Anatomia i patofizjologia... 163 Alergiczne zapalenie spojów ek... 165 Alergia kontaktowa, obrzęk powiek, zapalenie powiek, wyprysk p o w ie k... 167 Choroby alergiczne przewodu pokarm ow ego... 168 Budowa anatomiczna i fizjologiczna... 169 Alergia na produkty spożywcze i nietolerancje pokarmowe... 171 Niedokrwistość złośliwa, ce lia kia... 173 Nietolerancja histam iny... 175 Inne immunologiczne choroby przewodu pokarmowego... 179 Alergiczne schorzenia jamy u stn e j... 181 Choroby alergiczne w ieku d ziecię cego... 182 Zjawiska immunologiczne w czasie ciąży i karmienia piersią... 183 Uwagi diagnostyczne i terapeutyczne... 185 Astma oskrzelowa u dzieci... 187 Atopowe zapalenie skóry... 189 Problemy diagnostyczne w dzieciństwie... 193 Alergia i szczepienia oraz inne choroby ale rg iczn e... 194 Szczepienia u chorych na alergię... 195 Alergia i inne reakcje immunologiczne... 197 Alergia a stan psychiczny chorego... 198 Alergia a środow isko... 202 x i Skażenie środowiska jako czynnik ry zy k a... 203
Dieta i karmienie p ie rsią... 205 Zanieczyszczenia powietrza wewnątrz pomieszczeń... 207 Alergie zawodowe... 208 Nabyte zawodowe alergie skórne typu I... 209 Zawodowe alergie kontaktowe... 211 Zawodowe choroby alergiczne dróg oddechowych... 213 V. Dodatek... 215 Spis treści Tabele... 216 1. Podział zapalenia naczyń... 216 2. Obraz kliniczny i leczenie reakcji anafilaktycznej... 217 3. Postępowanie reanimacyjne wg zasad ABCD... 218 4. Stosowanie leków w czasie ciąży i karmienia p ie rsią... 219 5. Grzyby o działaniu alergizującym... 220 6. Podstawowy zestaw alergenów kontaktowych w typowym stężeniu i zestaw dodatkowy używany do testów płatkowych... 220 Najczęstsze alergeny kontaktowe... 229 Dzienniczek pacjenta... 235 Słowniczek... 236 Skorowidz... 239 xii