dr hab. Marcin Jędrzejczyk

dr hab. Marcin Jędrzejczyk

Leasing operacyjny nie jest wliczany do wartości aktywów bilansowych, co wpływa na polepszenie wskaźnika ROA (return on assets - stosunek zysku do aktywów) - suma aktywów nie ulega zmianie przy jednoczesnym wzroście zysku. Leasing operacyjny nie jest uwidoczniony jako zobowiązanie w bilansie korzystającego (leasingobiorcy). Przedmiot leasingu nie pogarsza więc stosunku zadłużenia do kapitału własnego, ponieważ nie powiększa zadłużenia korzystającego. Pomaga to w podtrzymaniu silnego wizerunku firmy. 2

Zasady ujęcia bilansowego leasingu finansowego w księgach korzystającego są następujące: wartość przedmiotu leasingu ujmowana jest przez korzystającego w majątku trwałym jako środek trwały lub wartości niematerialne i prawne a drugostronnie jako zobowiązanie, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się według zasad przyjętych dla własnych środków trwałych, wartość przedmiotu leasingu ustalona w momencie rozpoczęcia umowy jest równa jego wartości rynkowej, (co w praktyce oznacza cenę nabycia) lub bieżącej (zdyskontowanej) wartości opłat leasingowych jeżeli jest ona niższa, opłaty leasingowe muszą być podzielone na część stanowiącą spłatę zobowiązania oraz koszty finansowe, koszty finansowe powinny być tak rozliczone w poszczególnych okresach, aby uzyskać stałą okresową stopę procentową w stosunku do niespłaconego zobowiązania. 3

BILANS ŚRODKI TRWAŁE ZOBOWIĄZANIA z tytułu długu pozostałego (kapitał pozostały do spłaty) RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT AMORTYZACJA + CZĘŚĆ ODSETKOWA(część odsetkowa liczona w sposób odzwierciedlający stałą okresową stopę zwrotu pozostałego długu PRZYCHODYZ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 4

BILANS NALEŻNOŚCI Zdyskontowane wewnętrzną stopą zwrotu (IRR) raty leasingowe oraz wartość resztowa (niespłacony kapitał) ZOBOWIĄZANIA w zależności od źródeł refinansowania np. kredyt bankowy RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT KOSZTY z tytułu odsetek od refinansowania + koszty stałe PRZYCHODY z części odsetkowej rat leasingowych. 5

Jednostka gospodarcza zawarła umowę leasingowa, na podstawie której oddała korzystającemu do użytkowania środek trwały o wartości godziwej 150 000 zł na 3 lata. Opłata roczna wynosi 15 000. Umowa nie zawiera zapisów: przeniesieniu własności przedmiotu na korzystającego, prawie do nabycia przedmiotu umowy (na korzystnych warunkach) po zakończeniu okresu umowy, możliwości zawarcia kolejnej umowy dotyczącej tego samego przedmiotu, o przedłużeniu dotychczasowej umowy na warunkach korzystniejszych od dotychczasowych, możliwości jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty finansującego zostaną pokryte przez korzystającego. 6

Jednostka gospodarcza zawarła umowę leasingu finansowego środka trwałego o wartości godziwej 200 000 na 5 lat. Zgodnie z umową opłaty zostały rozłożone równomiernie -rocznie wynoszą 50 000. Przewidywany okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego wynosi 10 lat. Suma opłat leasingowych: 5x50 000 = 250 000 w tym: - wartość godziwa środka trwałego: 200 000, - odsetki: 50 000. 7

Okres Kapitał (pozostała do spłaty wartość ŚT) Stopa dyskontowa Odsetki Wpłata (rata nominalna) Rata kapitału 1 200 000 7,9308% 15 862 50 000 34 138 2 165 862 7,9308% 13 154 50 000 36 846 3 129 016 7,9308% 10 232 50 000 39 768 4 89 248 7,9308% 7 078 50 000 42 922 5 46 326 7,9308% 3 674 50 000 46 326 Razem 50 000 250 000 200 000 8

Okres Kapitał (pozostała do spłaty wartość ŚT) Współczyn nik SOYD Odsetki Wpłata (rata nominalna) Rata kapitału 1 200 000 0,3333 16 667 50 000 33 333 2 166 667 0,2667 13 333 50 000 36 667 3 130 000 0,2000 10 000 50 000 40 000 4 90 000 0,1333 6 667 50 000 43 333 5 46 667 0,0667 3 333 50 000 46 667 Razem 50 000 250 000 200 000 9

Okres Kapitał (pozostała do spłaty wartość ŚT) Odsetki Wpłata Rata kapitału 1 200 000 10 000 50 000 40 000 1 2 160 000 10 000 50 000 40 000 2 3 120 000 10 000 50 000 40 000 3 4 80 000 10 000 50 000 40 000 4 5 40 000 10 000 50 000 40 000 5 Rata kapitału Razem 50 000 250 000 200 000 Razem 10

Korzystający zawarł umowę leasingu operacyjnego na 10 lat. W myśl umowy wysokość rocznych opłat leasingowych jest następująca (w tys. zł): Opłata wstępna: 50 Opłata podstawowa: Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Rok 5 Rok 6 Rok 7 Rok 8 Rok 9 Rok 10 300 300 200 200 100 100 50 50 25 25 Rozdzielić koszty metodą równomierną, przy założeniu, że koszty opłat leasingowych nie są zaliczone do kosztów wytworzenia zapasu końcowego wytworzonych w tym czasie produktów i ustalić wysokość RMK czynnych w roku 1. 11

Jednostka gospodarcza zawarła umowę leasingu finansowego na 7 lat. Okres ekonomicznej użyteczności przedmiotu leasingu oszacowano na 12 lat. Po 5 latach strony transakcji zadecydowały o przedłużeniu okresu leasingu do lat 10. W dniu zmiany okresu umowy saldo zobowiązania z tytułu przedmiotu leasingu wynosiło 50 000 zł. Wartość netto przedmiotu umowy wynosiła 55 000 zł. Korzystający stosuje amortyzację liniową. Umowa nie przewidywała przejścia na własność korzystającego przedmiotu leasingu. Uzgodniony z finansującym harmonogram opłat przedstawiono poniżej: Opłata za lata umowy Rok 6 Rok 7 Rok 8 Rok 9 Rok 10 12 000 12 000 11 000 11 000 10 000 12

Należy rozliczyć opłaty leasingowe na część kapitałową i odsetkową, przy założeniu, że korzystający dzieli opłatę leasingowa stosując metodę wewnętrznej stopy zwrotu oraz, że IRR wynosi 4,03%. Rok Zobowiązani e BO Opłata leasingowa Część kapitałowa Część odsetkowa Zobowiązani e BZ 6 50 000 12000 9985 2015 40 015 7 40 015 12 000 10 388 1612 29 627 8 11 000 9 11 000 10 10 000 13

Leasing zwrotny (ang. sale and lease back) stanowi szczególną odmianę transakcji leasingu. Jego istotą jest powiązanie umowy leasingu z poprzedzającą ją umową sprzedaży. Leasingobiorca sprzedaje nabyte przez siebie środki inwestycyjne firmie leasingowej, z równoczesnym zastrzeżeniem dla siebie prawa jego dalszego użytkowania na warunkach ustalonych w umowie leasingu. Według tej formuły przedmiotem umowy jest zamiana prawa własności danego dobra na takie prawo, które pozwoli na korzystanie z niego po cenie, która odzwierciedla jego bieżącą wartość rynkową. 14

"Sale and lease back" pełni wyjątkowo silną funkcję kredytową, ponieważ w przypadku trudnej sytuacji finansowej jednostki, której grozi np. utrata bieżącej płynności finansowej, może ona sprzedać własne środki trwałe, poprawiając tym samym swą płynność. Taka konstrukcja umowy powoduje, że jednostka dzięki uzyskanej cenie ze sprzedaży rzeczy zwiększa swoje aktywa obrotowe, które może wykorzystać w taki sposób, aby przynosiły szybszy i wyższy dochód, przy jednoczesnej możliwości korzystania ze zbytych środków trwałych. Umowa leasingu zwrotnego zwiększa więc płynność przedsiębiorstwa dzięki sprzedaży środków inwestycyjnych, urządzeń technicznych (pojazdów i maszyn), sprzętu (infrastruktury informatycznej i innego sprzętu) bądź nieruchomości, takich jak biura lub pomieszczenia wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności. Jednocześnie jednostka korzysta ze wszystkich zalet leasingu, w tym z istotnych korzyści kapitałowych i podatkowych. 15

Leasing zwrotny może przynieść korzyści przede wszystkim tym jednostkom, które posiadają wysoką wartość środków trwałych, przy jednoczesnych niedostatkach kapitału obrotowego, lub chcą w krótkim czasie pozyskać kapitał na dalsze inwestycje. Może być z powodzeniem wykorzystywany przez duże, średnie i małe przedsiębiorstwa oraz w różnych sektorach, w tym w przemyśle, transporcie, logistyce, usługach i ochronie zdrowia. 16

Ustawa o rachunkowości nie reguluje pojęcia leasingu zwrotnego i nie są w niej uregulowane zasady ujmowania tego rodzaju operacji w księgach rachunkowych. Nie ma w ustawie również szczegółowych zasad ustalania przychodów i kosztów finansującego oraz kosztów dotyczących leasingu u korzystającego. Dlatego jednostki mogą stosować uregulowania zawarte w MSR nr 17 - "Leasing". Zgodnie z jego przepisami ujęcie operacji sprzedaży i leasingu zwrotnego w księgach rachunkowych zależy od charakteru zawartej umowy leasingu, która może mieć cechy umowy leasingu finansowego lub leasingu operacyjnego. 17

Przy finansowym leasingu zwrotnym zabezpieczeniem transakcji jest składnik aktywów będący przedmiotem leasingu. W momencie zawarcia transakcji sprzedający (leasingobiorca) nie zalicza bezpośrednio do przychodów nadwyżki ze sprzedaży nad wartością bilansową składnika aktywów. Nadwyżkę tę należy rozliczać przez okres trwania leasingu. W księgach rachunkowych zysk lub stratę na transakcji, rozliczanej w czasie przez okres trwania umowy, ujmuje się w "Pozostałych przychodach operacyjnych" lub "Pozostałych kosztach operacyjnych". Nie kompensuje się jej z kosztami leasingu. 18

Przy operacyjnym leasingu zwrotnym opartym na wartości godziwej zyski lub straty należy ująć bezpośrednio w rachunku zysków i strat w "Pozostałych przychodach operacyjnych" lub "Pozostałych kosztach operacyjnych", z wyjątkiem sytuacji, gdy wartość sprzedaży jest wyższa od wartości godziwej. Wówczas kwotę przekraczającą wartość godziwą należy rozliczyć w czasie i amortyzować przez okres użytkowania składnika aktywów. Przy sprzedaży środka trwałego lub środka trwałego w budowie przychodem jednostki jest wartość określona w umowie kupna-sprzedaży zawartej z firmą leasingową, a następnie potwierdzona wystawioną fakturą VAT. Należy tu zwrócić uwagę na moment ujęcia przychodu dla celów bilansowych i podatkowych związanego z tą operacją. 19

1. Spółka MAXI posiada maszynę produkcyjną zaewidencjonowaną w księgach rachunkowych w grupie 4 KŚT. Wartość księgowa maszyny: wartość początkowa - 300 000 zł, dotychczasowe umorzenie - 94 000 zł, wartość netto - 206 000 zł. 2. Jednostka podpisała umowę leasingu zwrotnego maszyny produkcyjnej. 3. Cena sprzedaży maszyny jest równa wartości godziwej i wynosi: wartość netto - 350 000 zł, 23% VAT -.. zł, wartość brutto -. zł. 4. Umowa ma charakter leasingu finansowego i została zawarta na okres trzech lat. 5. Spółka przyjęła maszynę w leasing zwrotny. Dane wynikające z faktury otrzymanej od leasingodawcy: część kapitałowa - 350 000 zł, część odsetkowa - 60 000 zł, VAT naliczony -. zł. 20

Gdyby leasing zwrotny miał charakter leasingu operacyjnego, należy ująć w danym okresie wszystkie zyski (straty) z całej transakcji. Gdyby jednak cena sprzedaży znacząco odbiegała od wartości godziwej przedmiotu leasingu, nie można ująć całego zysku ze sprzedaży w wyniku danego okresu. W odróżnieniu od leasingu finansowego należy rozliczyć w czasie tylko tę część, która przewyższa wartość godziwą przedmiotu leasingu, a nie jego wartość bilansową. W przypadku gdy cena sprzedaży jest niższa od wartości godziwej, różnicę tę można rozliczyć w czasie tylko wtedy, gdy niska cena sprzedaży jest rekompensowana przez opłaty leasingowe ustalone na poziomie niższym, niż wskazywałyby na to dane rynkowe. 21