"Przyczyny, diagnostyka i leczenie trudnych zaparć u dzieci " Urszula Grzybowska-Chlebowczyk
Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: Evidence Based Recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN Tabbers MM, Di-Lorenzo, Berger MY, Langendam MW, Nurko S, S. Vandenplas Y, Benninga MA. J. Pediatr Gastroenterol. Nutr. 2014;58:265-81.
Zaparcia czynnościowe Kryteria III Rzymskie- niemowlęta i małe dzieci- <4 r.ż., (> 2 kryteria)- objawy >1 miesiąc - nie więcej niż dwa wypóżnienia w tygodniu - co najmniej raz na tydzień epizod popuszczania stolca u dziecka, które nabyło umiejętność kontroli wypróżnień - wywiad wskazujący na nasiloną retencję stolca wywiad wskazujący na bolesne wypóżnienia lub zbite stolce - obecność obfitych mas kałowych w obytnicy - wywiad wskazujący na stolce o dużej objętości, zatykające muszlę klozetową
Zaparcia czynnościowe 3% pacjnetów poradni pediatrycznych 20-25% pacjnetów poradni gastroenterologicznych 40% dzieci - zaparcia w 1 roku życia
Częstotliwość wypróżnień u zdrowych niemowląt i dzieci zmniejsza się z wiekiem - dzieci karmione piersią - 12/dobę do 1/3-4 tygodnie - >4/dobę w 1 tygodniu życia - 1-2/dobę w wieku 4 lat 90% dzieci w wieku 1-4lat oddaje stolec od 3 razy /dobę do 1 raz/2 dni
Definicja Zaparcie - spadek częstości oddawania stolca i/lub stolec twardy powodujący ból przy wypróżnieniu objawy dodatkowe - ból brzucha - brak łaknienia przez co najmniej 2 tygodnie
Patomechanizm zaparć Zwiększone wchłanianie wody z jelita przy prawidłowym pasażu jelitowym Prawidłowe wchłanianie wody przy jednoczesnym wydłużeniu pasażu jelitowego Zaburzenia defekacji spowodowane dysfunkcją odcinka anorektalnego Niemowlęta - niedojrzałość przewodu pokarmowego - brak kordynacji rozluźnienia mięśni odbytnicy
Objawy alarmowe u pacjentów z zaparciem stolca - zaparcie stolca u dziecka w wieku poniżej 1 miesiąca życia - oddanie smółki po 48 godzinie życia - krewny z chorobą Hirschprunga - oddawanie wąskich, ołówkowatych stolców - krew w stolcu (jeśli wykluczono obecność szczeliny odbytu) - zaburzenia wzrastania i rozwoju - gorączka - wymioty treścią żółciową - nieprawidłowości w budowie tarczycy - przewlekłe wzdęcia brzucha - przetoka okołoodbytnicza - nieprawidłowe umiejscowienie odbytu - blizny w okolicy odbytu
Diagnostyka zaparć Wywiad, badanie przedmiotowe, proste testy laboratoryjne bez objawów alarmujących dieta bogatoresztkowa brak poprawy poprawa ocena pasażu jelitowego manometria odbytu, kolonoskopia lub wlew doodbytniczy kontrastowy przestrzeganie diety bogatoresztkowej
Schorzenia, w których jednym z objawów może być zaparcie stolca - celiakia - niedoczynność tarczycy - hiperkalcemia, hipokaliemia - cukrzyca - alergia na białko mleka krowiego - stosowanie narkotyków, zatrucia (opiaty, antydepresanty, chemioterapia, zatrucie metalami ciężkimi) - zatrucie witaminą D - botulizm - mukowiscydoza - choroba Hirschprunga - achalazja odbytu - atrezja odbytu, zwężenie odbytu - guz w obrębie miednicy - zaburzenia dotyczące rdzenia kręgowego, uraz rdzenia kręgowego - zaburzenia dotyczące mięśni jamy brzucha (zespół suszonej śliwki, wrodzone wytrzewienia, zespół Downa) - zespół pseudo niedrożności (miopatie, neuropatie trzewne) - MEN typ 2b
Standardy Medyczne
Do zapamiętania 1. Rekomendowane jest rozpoznanie czynnościowego zaparcia stolca, gdy pacjent spełnia kryteria Rzymskie III 2. Rozpoznanie czynnościowego zaparcia stolca należy rozpoznać na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego 3. Zalecane leczenie farmakologiczne to preparat zawierający glikol polietylenowy podawany przynajmniej przez 2 miesiące 4. Nie jest zalecane zwiększenie spożycia błonnika, płynów doustnie, wysiłku fizycznego ani włączenie do leczenia pro- i prebiotyków