Helena Szakajło, Katarzyna Kurek SCENARIUSZ ZAJĘĆ Typ szkoły: podstawowa Etap kształcenia: II Rodzaj zajęć: pozalekcyjne Temat zajęć: Z wizytą u pana Pichona Cele kształcenia: Cele szczegółowe: Uczeń: umie opowiedzieć o życiu i twórczości Fryderyka Chopina, wie, jaki wpływ na twórczość Fryderyka Chopina wywarła muzyka ludowa, rozpoznaje słuchowo utwory Fryderyka Chopina (polonezy, mazurki), umie przedstawić środkami malarskimi własne odczucia wywołane muzyką, zna pojęcia metrum i tonacja, określa charakter utworu muzycznego, umie wyszukać w tekście informacje oraz wykorzystać je we właściwy sposób, charakteryzuje postać na podstawie tekstu, wie, jak korzystać ze słowników, rozumie znaczenie słowa cenzura, zna pojęcia związane z teatrem, określa podstawowe cechy rysunku, jakim jest karykatura, wykorzystuje zdobytą wiedzę w praktyce, umie współpracować w grupie, dba o estetykę tworzonej pracy. Metody kształcenia: podająca, problemowo-analityczna, zajęć praktycznych, praca z tekstem, dyskusja, rozmowa kierowana, ćwiczenia w mówieniu, metoda kuli śniegowej, mapa mentalna, burza mózgów Formy organizacyjne pracy uczniów: zbiorowa, indywidualna Środki dydaktyczne i materiały: koperty z zadaniami, fragmenty Kuriera Szafarskiego, listów Chopina do rodziców i przyjaciół, słowniki, albumy, filmy prezentujące tańce narodowe, karykatury, CD z utworami Chopina, mapa Polski; 1
laptop, projektor multimedialny i ekran, prezentacja multimedialna wykorzystująca materiały ze stron: pl.chopin.nifc.pl; kalejdoskop-chopin.pl; arkusze kolorowego papieru, markery, puzzle fragmenty układanki przedstawiającej kompozytora, przybory plastyczne Czas trwania zajęć: 3 4 godziny lekcyjne (można przeprowadzić zajęcia jednorazowo lub rozbić je na dwa spotkania) Przebieg zajęć I. Wprowadzenie 1. Powitanie uczniów i poinformowanie ich, że podczas zajęć poznają pewnego niezwykle interesującego pana, który dzięki swojej ciężkiej pracy i talentowi zdobył światową sławę. (Oczywiście nie ujawniamy, kto będzie bohaterem zajęć). 2. Zapisanie na tablicy tematu zajęć: Z wizytą u pana Pichona, i skierowanie do dzieci pytania, czy znają tego jegomościa, a następnie zaproponowanie zabawy w detektywów, której celem będzie ustalenie tożsamości pana Pichona. Wyjaśnienie, że w trakcie zabawy uczestnicy będą wykonywać różne zadania. Za każde poprawne rozwiązanie zadania uczestnicy zajęć otrzymają fragment układanki przedstawiającej bohatera zajęć. Zebranie wszystkich elementów i ułożenie ich na tablicy ułatwi poznanie tajemniczego pana Pichona oraz przybliży jego twórczość i zainteresowania. II. Rozwinięcie NAUCZYCIEL: Czas zacząć zabawę, ruszamy na spotkanie z przygodą! 1. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o odczytanie tekstu znajdującego się w pierwszej kopercie (załącznik 1). I część Urodził się w Polsce, jego drugie imię brzmi: Franciszek. Obdarzony talentem plastycznym, tworzył niezwykłe karykatury. II część Do zaprezentowanych karykatur dopasuj imiona i nazwiska znanych osób. 2
2. Nauczyciel omawia zadania, które mają wykonać uczniowie. Zadania uczniów: Wyjaśnienie pojęcia: karykatura (na podstawie słownika języka polskiego). Rozmowa na temat cech charakterystycznych dla tego rodzaju rysunku. Wykonanie drugiej części zadania: rozpoznanie osób przedstawionych na karykaturach. Podanie cech charakteryzujących osobę zajmującą się tym rodzajem sztuki. Przykładowe odpowiedzi uczniów: - pięknie rysuje - uważnie obserwuje otoczenie - ma talent plastyczny - spostrzegawczy itp. *PROPOZYCJE UCZNIÓW NAUCZYCIEL ZAPISUJE NA TABLICY UTWORZĄ ONE NOTATKĘ O BOHATERZE LEKCJI. 3. Odczytanie fragmentu tekstu przedstawiającego przygodę bohatera z jego szkolnych lat (załącznik 2). Kiedyś znów wyrysował karykaturę samego rektora liceum, który był bardzo poważnym panem i nigdy się chyba nie śmiał. Był autorem wielkiego słownika języka polskiego. Ten to pan Linde przypadkowo natrafił na swoją karykaturę, napisał na brzegu rysunku portret dobrze narysowany i oddał zawstydzonemu srodze autorowi. (Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963, s. 19) 4. Prowadzący zajęcia rozmawia z uczniami na temat zachowania nauczyciela. 5. Za wykonanie wszystkich zadań dzieci otrzymują w nagrodę pierwszy element układanki, który zostaje zamieszczony na tablicy (załącznik 3). *NAUCZYCIEL PYTA, CZY UCZNIOWIE WIEDZĄ JUŻ, KIM JEST PAN PICHON. (To pytanie można powtarzać po każdej części zajęć). NAUCZYCIEL: Przed nami nowe zadania! Nasz bohater uwielbiał pisać wiersze, swoje pierwsze utwory tworzył dla najbliższych. 6. Prowadzący zajęcia prosi o otwarcie następnej koperty. Uczniowie odczytują zawarte w niej teksty (załącznik 4). 3
7. Uczniowie zapoznają się z utworem napisanym przez Chopina dla taty. Gdy świat imienin uroczystość głosi Twoich, mój Papo, wszak i mnie przynosi Radość z powodem uczuciów złożenia: Byś żył szczęśliwie, nie znał przykrych ciosów, Być zawsze sprzyjał Bóg pomyślnych losów; Te Ci pragnieniem ogłaszam życzenia. (Mayzner T., Chopin, 1962, s. 14) 8. Po odczytaniu wierszyka dzieci poszukują odpowiedzi na pytania: Kto jest adresatem wiersza? Z jakiej okazji powstał ten utwór? Czy jest to tekst napisany współcześnie? 9. Nauczyciel zdradza uczniom datę powstania wiersza: 6 grudnia 1816 r. i prosi o określenie, w którym to było wieku. 10. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu wymieniają cechy charakteryzujące pana Pichona, np.: - kocha swoją rodzinę, - nie jest mu obojętny los najbliższych, - ma bogaty zasób słownictwa, - życzy swoim bliskim wszystkiego najlepszego, - łatwo przychodzi mu układanie rymowanek, - żyje w XIX wieku, - ma talent poetycki. *NAUCZYCIEL ZAPISUJE WNIOSKI NA TABLICY. LISTA CECH PANA PICHONA STAJE SIĘ DŁUŻSZA. Uwaga! W starszych klasach można zamiennie omówić zaprezentowany poniżej fragment (załącznik 5). Kronikarz ukrywający się pod pseudonimem Józef znad Drwęcy wspomina o wyprawie pana Pichona do Golubia: 4
Budowano tam właśnie kościół ewangelicki, do którego zaszło towarzystwo, aby go obejrzeć. Gdy wszyscy znaleźli się wewnątrz wykańczającej się świątyni, młody [Pichon] z Dominikiem Dziewanowskim weszli na kazalnicę. Fryc zaczął najkomiczniej niemiecką polszczyzną udawać przemawiającego pastora, a ukryty za nim Dominik, wsunąwszy ręce w rękawy ubrania [Pichona], najpocieszniejszą do jego mowy zastosował gestykulację, czem nie tylko całe ubawili towarzystwo, ale i obecnych nawet robotników tak, że wszyscy się od śmiechu pokładali. Tam też podobno, gdy przy zwiedzaniu zamku, wśród zbawiającego się towarzystwa zjawił się kataryniarz, a obecna panna Ludwika datkiem go obdarzyła, [Pichon] ułożył natychmiast czterowiersz. Panna Ludwika, za pół złotego Kazała zagrać walca pruskiego; Żeby nie było panny Ludwiki Toby nie było pruskiej muzyki. (Okolica Chopina, Gdynia 1964, s. 49 50) 11. Za dobrze wykonane zadania uczniowie otrzymują następny fragment układanki. NAUCZYCIEL: Spróbujmy dowiedzieć się czegoś więcej o tym niezwykłym człowieku, następna podpowiedź na pewno nam to ułatwi. 12. Uczniowie otrzymują nową kopertę i odczytują zawarte w niej informacje (załącznik 6). Wielką pasją pana Pichona był teatr. Oto fragment opisujący tę jego pasję: W jednym z teatrów stolicy szła wówczas komedia grana przez francuskich aktorów zawodowych. Jakież było zdumienie wykonawcy głównej roli pana Herve a, gdy został zaproszony do domu naszego bohatera i zobaczył tę samą sztukę graną przez młodych z Pichonem w jego własnej roli. Podziwiał doskonałą mimikę (grę twarzy) chłopca i z prawdziwym zachwytem winszował mu talentu. (Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963, s. 23) 13. Kolejne zadanie uczniów polega na połączeniu za pomocą strzałek nazw osób związanych z teatrem z czynnościami, które te osoby wykonują (załącznik 7). inspicjent kompozytor przygotowuje dekorację artysta tworzący postacie sceniczne 5
scenograf aktor sufler podpowiada aktorom tekst tworzy muzykę do przedstawienia osoba odpowiedzialna za techniczną stronę przedstawienia 14. Następnie uczniowie wymieniają cechy osoby przedstawionej w przeczytanym tekście. Przykładowe odpowiedzi: - ma dobrą pamięć, - obdarzony talentem do naśladowania zachowań innych, - ma świetną mimikę, - lubi teatr, - lubi występować dla swoich najbliższych, - dobrze dogaduje się z innymi, bez ich pomocy nie zorganizowałby przedstawienia, - umie pracować w grupie, - koleżeński inni chcą się z nim bawić, - emocjonalny, uczuciowy to cechy dobrego aktora, - ma talent aktorski. *NAUCZYCIEL ZAPISUJE WNIOSKI NA TABLICY. LISTA CECH STAJE SIĘ PEŁNIEJSZA. 15. Nauczyciel wręcza dzieciom kolejny element układanki i zamieszcza go na tablicy obok innych. NAUCZYCIEL: Powoli zbliżamy się do końca naszej wędrówki, jeszcze tylko dwie koperty Oto jedna z nich. 16. Uczniowie otrzymują kolejną kopertę i odczytują zawarte w nich informacje (załącznik 8). Prowadził blog tak, wiem, w XIX wieku nie było komputerów nasz bohater wydawał gazetę. Nazwał ją Kurier Szafarski i opisywał w niej swoje przygody, przeżycia, spostrzeżenia. Przeczytajcie fragmenty Kuriera i na ich podstawie zbierzcie jak najwięcej informacji o redaktorze. Pan Pichon doznaje wielkich przykrości z powodu komarów, których w Szafarni bardzo wiele zastał. Gryzą go, jak mogą. Dobrze jednak, że nie w nos, boby miał jeszcze większy, aniżeli ma. 6
(Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962, s. 25) 17. Uczniowie na podstawie tekstu wymieniają kolejne cechy tajemniczego pana Pichona. Przykładowe odpowiedzi uczniów na temat bohatera: - ma poczucie humoru - ma dystans do własnego wyglądu - natura obdarzyła go dużym nosem - żartuje sam z siebie NAUCZYCIEL: W wydawaniu gazety pomagała mu pani Ludwika Dziewanowska, która pełniła rolę cenzora. Po jej interwencji Pichon umieścił w Kurierze taki wierszyk: Proszę bardzo cenzora Nie krępować mnie ozora (Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962, s. 25) 18. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, co oznacza termin cenzor. Można także przeprowadzić krótką dyskusję o tym, czy taka osoba jest potrzebna. NAUCZYCIEL: Pan Pichon pisał także wiele listów. W jednym z nich czytamy: nie tylko ty jeździsz na koniu, bo ja umiem na nim siedzieć. Nie pytaj, czy dobrze, ale umiem przynajmniej tak, że koń powoli, gdzie chce, idzie, a ja jak małpa na niedźwiedziu na nim siedzę (Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963, s. 20) 19. Uczniowie na podstawie tekstu wymieniają uwagi o panu Pichonie. Przykładowe spostrzeżenia dzieci: - słabo jeździ konno, ale nie martwi się z tego powodu, - w sposób humorystyczny opisuje swoje pierwsze doświadczenia z tymi zwierzętami, - szczery, - wesoły. 20. Nauczyciel zapisuje na tablicy tytuł gazety Kurier Szafarski i przypomina dzieciom zasady ortograficzne dotyczące pisowni tytułów czasopism (np. Dziennik Elbląski, Kobieta i Życie, Chwila dla Ciebie, Życie ). 7
*NAUCZYCIEL ZAPISUJE WNIOSKI NA TABLICY. NOTATKA DOTYCZĄCA BOHATERA WZBOGACA SIĘ O JEGO NOWE CECHY. 21. Po wykonaniu zadania uczniowie otrzymują kolejny element układanki. NAUCZYCIEL: Dziękuję za wykonaną pracę. Przed wami ostatnie zadanie. 22. Jeden z uczniów otwiera kopertę i czyta zawarty tam tekst (załącznik 9). Z jego narodzinami związana jest legenda, posłuchajcie: Mroźny, lutowy dzień. Ścieżki parku w Żelazowej Woli skrzą się milionem ogników, śniegowy puch otula stare drzewa, które od lat pilnują małego dworku. Nagle coś przerwało tę zadumaną ciszę. W mroźnym powietrzu niosą się tony skocznego mazura, a śnieg chrzęści pod licznymi stopami. Gromada muzykantów stanęła pod oknami dworku i gra głośno a z werwą od ucha do ucha. Przytupują do taktu i są pewni, że za chwilę otworzą się drzwi do sieni, wybiegnie mała Ludwinia, wyjdzie poważny pan Mikołaj i zawsze pogodna jego żona pani Justyna, a oni poproszą ich na wiejskie, chłopskie wesele. Mazur już się kończy, a drzwi wciąż zamknięte. Popatrzyli na siebie zdumieni, bo nie wiedzieli, że w tym właśnie dniu, 22 lutego 1810 roku, przyszedł na świat jedyny ich syn. Tak się to złożyło, że już od narodzin chłopcu towarzyszyła muzyka. (Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963, s. 39 40) On sam słynął z tego, że wymyślał fantastyczne baśnie, które później ilustrował muzyką. Odbywało się to zazwyczaj wieczorem, po odrobieniu lekcji przy akompaniamencie fortepianu. (Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962, s. 18) Chłopiec pewny był tego przede wszystkim, że trzeba się uczyć. Martwiło go, że nie potrafi zapisać dokładnie nutami tego, co wygrywa. Wciąż jeszcze pan Żywny [nauczyciel Pichona] musiał zapisywać zwłaszcza wszystkie szybko grane nuteczki, drobione palcami małego pianisty Polonez [g-moll] ośmioletniego Pichona był dziełem godnym zupełnie dojrzałego twórcy. Ośmioletni Frycek po raz pierwszy wystąpił na koncercie publicznym. Ten jego występ połączony był z dobrym uczynkiem, gdyż dochód przeznaczono na ubogich miasta Warszawy. [ ] 8
Kiedy wrócił [z koncertu], matka wypytywać poczęła, co też się najbardziej podobało publiczności. Chłopiec odpowiedział:»wie mama, wszyscy na mój kołnierz patrzyli «. (Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962, s. 15 16) 23. Następnie uczniowie oglądają fragmenty filmu prezentującego dwa polskie tańce ludowe: poloneza i mazura, a następnie wskazują różnice między nimi, dotyczące charakteru, metrum, tempa. Informacje są zapisywane przy nazwach tańców, np. polonez metrum 3/4, nastrój uroczysty, podniosły, tempo umiarkowane; mazur tempo szybkie, charakter żywiołowy, radosny, metrum 3/4. 24. Uczniowie słuchają utworów granych przez Pichona i przyporządkowują im odpowiednie nazwy polonez lub mazur. 25. Nauczyciel wręcza uczniom ostatni element układanki. 26. Nauczyciel prezentuje uczniom napis składający się z drukowanych liter: PICHON, i prosi ich o rozszyfrowanie nazwiska osoby, która zaprosiła ich dzisiaj na wyprawę w XIX wiek. Uczniowie układają z liter nazwisko CHOPIN. Nauczyciel wyjaśnia genezę pseudonimu (wymyślił go sam Chopin). 27. Następnie uczniowie oglądają prezentację przygotowaną przez nauczyciela i zapisują na jej podstawie główne dane dotyczące bohatera zajęć (imię, nazwisko, miejsce urodzenia, rodzice, najważniejsze dokonania itp.; liczbę informacji można zmieniać w zależności od wieku odbiorców). 28. Nauczyciel wyjaśnia rozbieżności w zapisach daty urodzenia kompozytora oraz prosi uczniów o odszukanie i zaznaczenie na mapie Polski miejsca urodzin muzyka. 29. Dzieci wypisują cechy Chopina, odwołując się do ostatnich informacji. Przykładowe odpowiedzi uczniów: - ma bardzo dobry słuch, - talent muzyczny, - umie komponować, czyli tworzyć muzykę, - urodził się w Żelazowej Woli, - jedyny syn państwa Chopinów, - obdarzony bujną wyobraźnią, - umie wymyślać fantastyczne baśnie, niezwykłe historie, - świetnie opowiada, 9
- nie jest mu obojętny los ubogich, - bardzo kocha matkę, - umie zaciekawić słuchaczy. *NAUCZYCIEL ZAPISUJE WNIOSKI NA TABLICY. LISTA CECH PANA PICHONA ZOSTAŁA ZAMKNIĘTA. 30. Ostatnia część zajęć ma charakter twórczy: wysłuchanie fragmentów utworów Fryderyka Chopina (wyboru dokonuje nauczyciel), wykonanie dowolną techniką prac plastycznych inspirowanych jego muzyką, umieszczenie prac dzieci w Szkolnej Galerii Twórczości (wernisaż prac podczas zajęć można zebrać prace, a później przygotować ich prezentację). III. Podsumowanie zajęć. 1. Odczytanie na głos wszystkich informacji na temat kompozytora zebranych podczas zajęć. 2. Zebranie informacji zwrotnych od uczestników na temat przeprowadzonych zajęć. Tę część zajęć można przeprowadzić w formie ustnej, można też zaproponować ankietę ewaluacyjną czy poprosić dzieci o przyklejenie karteczek na planszy, na której narysowane są kosz i walizka. Na walizce są naklejane informacje o tym, co się podczas zajęć podobało (co warto zabrać ze sobą), a na koszu co się nie udało (co trzeba wyrzucić). 10
Załącznik 1 I część Urodził się w Polsce, jego drugie imię brzmi: Franciszek. Obdarzony talentem plastycznym, tworzył niezwykłe karykatury. II część Do zaprezentowanych karykatur dopasuj imiona i nazwiska znanych osób. 11
12
13
14
Załącznik 2 Kiedyś znów wyrysował karykaturę samego rektora liceum, który był bardzo poważnym panem i nigdy się chyba nie śmiał. Był autorem wielkiego słownika języka polskiego. Ten to pan Linde przypadkowo natrafił na swoją karykaturę, napisał na brzegu rysunku»portret dobrze narysowany«i oddał zawstydzonemu srodze autorowi. (Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963, s. 19) 15
Załącznik 3 Należy pociąć obrazek według wyznaczonych linii. 16
Załącznik 4 Gdy świat imienin uroczystość głosi Twoich, mój Papo, wszak i mnie przynosi Radość z powodem uczuciów złożenia: Byś żył szczęśliwie, nie znał przykrych ciosów, Być zawsze sprzyjał Bóg pomyślnych losów; Te Ci pragnieniem ogłaszam życzenia. (Mayzner T., Chopin, 1962, s. 14) 17
Załącznik 5 Kronikarz ukrywający się pod pseudonimem Józef znad Drwęcy wspomina o wyprawie pana Pichona do Golubia: Budowano tam właśnie kościół ewangelicki, do którego zaszło towarzystwo, aby go obejrzeć. Gdy wszyscy znaleźli się wewnątrz wykańczającej się świątyni, młody [Pichon] z Dominikiem Dziewanowskim weszli na kazalnicę. Fryc zaczął najkomiczniej niemiecką polszczyzną udawać przemawiającego pastora, a ukryty za nim Dominik, wsunąwszy ręce w rękawy ubrania [Pichona], najpocieszniejszą do jego mowy zastosował gestykulację, czem nie tylko całe ubawili towarzystwo, ale i obecnych nawet robotników tak, że wszyscy się od śmiechu pokładali. Tam też podobno, gdy przy zwiedzaniu zamku, wśród zbawiającego się towarzystwa zjawił się kataryniarz, a obecna panna Ludwika datkiem go obdarzyła, [Pichon] ułożył natychmiast czterowiersz. Panna Ludwika, za pół złotego Kazała zagrać walca pruskiego; Żeby nie było panny Ludwiki Toby nie było pruskiej muzyki. (Okolica Chopina, Gdynia 1964, s. 49 50) 18
Załącznik 6 Wielką pasją pana Pichona był teatr. Oto fragment opisujący tę jego pasję: W jednym z teatrów stolicy szła wówczas komedia grana przez francuskich aktorów zawodowych. Jakież było zdumienie wykonawcy głównej roli pana Herve a, gdy został zaproszony do domu naszego bohatera i zobaczył tę samą sztukę graną przez młodych z Pichonem w jego własnej roli. Podziwiał doskonałą mimikę (grę twarzy) chłopca i z prawdziwym zachwytem winszował mu talentu. (Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963, s. 23) 19
Załącznik 7 Inspicjent Kompozytor Scenograf Aktor Sufler przygotowuje dekorację artysta tworzący postacie sceniczne podpowiada aktorom tekst tworzy muzykę do przedstawienia osoba odpowiedzialna za techniczną stronę przedstawienia 20
Załącznik 8 Prowadził blog tak, wiem, w XIX wieku nie było komputerów nasz bohater wydawał gazetę. Nazwał ją Kurier Szafarski i opisywał w niej swoje przygody, przeżycia, spostrzeżenia. Przeczytajcie fragmenty Kuriera i na ich podstawie zbierzcie jak najwięcej informacji o redaktorze. Pan Pichon doznaje wielkich przykrości z powodu komarów, których w Szafarni bardzo wiele zastał. Gryzą go, jak mogą. Dobrze jednak, że nie w nos, boby miał jeszcze większy, aniżeli ma. (Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962, s. 25) 21
Załącznik 9 Z jego narodzinami związana jest legenda, posłuchajcie: Mroźny, lutowy dzień. Ścieżki parku w Żelazowej Woli skrzą się milionem ogników, śniegowy puch otula stare drzewa, które od lat pilnują małego dworku. Nagle coś przerwało tę zadumaną ciszę. W mroźnym powietrzu niosą się tony skocznego mazura, a śnieg chrzęści pod licznymi stopami. Gromada muzykantów stanęła pod oknami dworku i gra głośno a z werwą od ucha do ucha. Przytupują do taktu i są pewni, że za chwilę otworzą się drzwi do sieni, wybiegnie mała Ludwinia, wyjdzie poważny pan Mikołaj i zawsze pogodna jego żona pani Justyna, a oni poproszą ich na wiejskie, chłopskie wesele. Mazur już się kończy, a drzwi wciąż zamknięte. Popatrzyli na siebie zdumieni, bo nie wiedzieli, że w tym właśnie dniu, 22 lutego 1810 roku, przyszedł na świat jedyny ich syn. Tak się to złożyło, że już od narodzin chłopcu towarzyszyła muzyka. (Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963, s. 3 4) On sam słynął z tego, że wymyślał fantastyczne baśnie, które później ilustrował muzyką. Odbywało się to zazwyczaj wieczorem, po odrobieniu lekcji przy akompaniamencie fortepianu. (Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962, s. 18) Chłopiec pewny był tego przede wszystkim, że trzeba się uczyć. Martwiło go, że nie potrafi zapisać dokładnie nutami tego, co wygrywa. Wciąż jeszcze pan Żywny [nauczyciel Pichona] musiał zapisywać zwłaszcza wszystkie szybko grane nuteczki, drobione palcami małego pianisty Polonez [g-moll] ośmioletniego Pichona był dziełem godnym zupełnie dojrzałego twórcy. Ośmioletni Frycek po raz pierwszy wystąpił na koncercie publicznym. Ten jego występ połączony był z dobrym uczynkiem, gdyż dochód przeznaczono na ubogich miasta Warszawy. [ ] Kiedy wrócił [z koncertu], matka wypytywać poczęła, co też się najbardziej podobało publiczności. Chłopiec odpowiedział:»wie mama, wszyscy na mój kołnierz patrzyli «. (Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962, s. 15 16) 22
Bibliografia Chopin i jego ziemia, Warszawa 1979. Encyklopedia sławnych Polaków, Poznań 2007. Horodyska M., Śladami Chopina, Warszawa 1963. Iwaszkiewicz J., Chopin, Kraków 1984. Kaczorowski A., Żelazowa Wola, Warszawa 1970. Mayzner T., Chopin, Warszawa 1962. Muzyka, cz. 1 (film), Wideoteka Ministerstwa Edukacji Narodowej, Nauka, Warszawa 1992 [VHS]. Nuty pana Fryderyka [w:] Tu jest ojczyzna (film, 1997), reż. B. Pijanowska, Powszechna Wideoteka Ministerstwa Edukacji Narodowej [VHS]. Okolica Chopina, Gdynia 1964. http://www.digart.pl/praca/579142 http://www.karykatury.com.pl/d_labedzki/index.html http://www.koktajl24.pl/karykatury-gwiazd-zdjecia-smieszne-rysunki-gwiazd Uwagi: Proponujemy scenariusz zajęć pozalekcyjnych, których nadrzędnym celem jest zainteresowanie uczniów postacią i twórczością Fryderyka Chopina oraz zwrócenie uwagi uczestników zajęć na różnorodność zainteresowań polskiego kompozytora. Marzymy, aby Frycek stał się kolegą naszych uczniów, kimś, z kim współczesny uczeń mógłby się identyfikować, zaprzyjaźnić, aby dzięki niemu uczniowie uwierzyli we własne możliwości i zajrzeli w głąb siebie, by odkryli drzemiący w nich talent, pasje i ciekawość świata. Czas spotkań oraz liczbę zadań można dowolnie modyfikować w zależności od wieku, potrzeb uczestników i godzin przeznaczonych na realizację projektu. 23