Infrastruktura POLSKIE inforacji TOWARZYSTWO geodezyjnej INFORMACJI i kartograficznej PRZESTRZENNEJ iasta Tychy ROCZNIKI GEOMATYKI 2008 TOM VI ZESZYT 4 69 INFRASTRUKTURA INFORMACJI GEODEZYJNEJ I KARTOGRAFICZNEJ MIASTA TYCHY GEODETIC AND CARTOGRAPHIC INFORMATION INFRASTRUCTURE OF THE CITY OF TYCHY Alicja Kulka Wydzia³ Geodezji, Urz¹d Miasta Tychy S³owa kluczowe: infrastruktura inforacji przestrzennej, INSPIRE, etadane,, konwersja Keywords: spatial inforation infrastructure, INSPIRE, etadata, database, data conversion Miasto Tychy Miasto Tychy jest iaste na prawach powiatu, licz¹cy ok. 130 tysiêcy ieszkañców. Zajuje obszar o powierzchni 8164 ha, który obejuje 6 obrêbów ewidencyjnych: Tychy, Cielice, Jaroszowice, Urbanowice, Paprocany i Wilkowyje. Nazwy obrêbów pochodz¹ od nazw wsi, które zosta³y wch³oniête przez rozrastaj¹ce siê iasto. W jego granicach adinistracyjnych znajduje siê 26 630 dzia³ek, 17 421 budynków oraz 21 932 lokale ujawnione w operacie ewidencji gruntów i budynków (stan na 19.05.2008 r.). Liczby te ulegaj¹ zianie w zwi¹zku z procesai gospodarowania nieruchooœciai: podzia³ai nieruchooœci, budow¹ nowych obiektów budowlanych, wyodrêbnianie nowych nieruchooœci lokalowych itp. Charakterystyka Wydzia³u Geodezji Urzêdu Miasta Tychy Wydzia³ Geodezji Urzêdu Miasta sk³ada siê z: Referatu Ewidencji Gruntów i Budynków, Oœrodka Dokuentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (ODGiK), Zespo³u Uzgadniania Dokuentacji Projektowej (ZUDP). W wydziale zatrudnionych jest obecnie (stan w roku 2008) 21 pracowników, którzy wykonuj¹ zadania z zakresu adinistracji rz¹dowej okreœlone ustaw¹ prawo geodezyjne i kartograficzne (Ustawa, 2005) oraz inne zadania, w ty: wy³¹czenia z produkcji rolniczej (zadanie z zakresu adinistracji rz¹dowej), podzia³y nieruchooœci (zadanie w³asne giny), rozgraniczenia nieruchooœci (zadanie w³asne giny),
70 Alicja Kulka nueracja porz¹dkowa nieruchooœci (zadanie w³asne giny), zaówienia publiczne, kounalizacja ienia. Wydzia³ Geodezji posiada certyfikat ISO 9001:2001. Zasób PODGiK w Tychach W zasobach Powiatowego Oœrodka Dokuentacji Geodezyjnej i Kartograficznej znajduj¹ siê nastêpuj¹ce dane wektorowe apy zasadniczej pe³nej treœci, tj. dane w zakresie: sytuacji, wysokoœci, uzbrojenia podzienego zgodnie z instrukcj¹ G-7 (GESUT), ewidencji gruntów i budynków, osnowy pozioej i wysokoœciowej, ortofotoapy (z 2003 r.), nueracji budynków, osi ulic oraz dane rastrowe i wektorowe pochodz¹ce z Wojewódzkiego Oœrodka Dokuentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach i przekazane przez Marsza³ka Województwa Œl¹skiego obejuj¹ce: nueryczny odel terenu w skali 1:10 000 uk³ad 1992 ; wykonany na podstawie zdjêæ lotniczych w skali 1:13 000, foraty ASCII, TIN, TTN; Bazê Danych Ogólnogeograficznych 1:250 000 uk³ad 1992 ; postaæ rastrowa, forat TIFF; postaæ wektorowa, forat SHP; V-apê Level 2 w skali 1:50 000 uk³ad 1992 ; forat SHP; apê hydrograficzn¹ w skali 1:50 000 uk³ad 1992 ; postaæ rastrowa, forat TIFF; postaæ wektorowa, forat SHP; apê sozologiczn¹ w skali 1:50 000 uk³ad 1942 ; postaæ rastrowa, forat TIFF; postaæ wektorowa, forat SHP. W zasobie PODGiK w Tychach znajduj¹ siê tak e: ortofotoapa satelitarna z 2006 r., nueryczny odel terenu, detekcja zian w zagospodarowaniu przestrzenny iasta. Historia inforatyzacji Wydzia³u Geodezji Faza wstêpna Inforatyzacjê Wydzia³u Geodezji rozpoczêto od wdra ania prograów do prowadzenia ewidencji gruntów i budynków. Pierwszy by³ progra MSEG, nastêpnie EGB IV oraz EGB 2000 na bazie Oracle 9i. W 2000 r. rozpoczêto prace nad za³o enie nuerycznej apy zasadniczej, które zakoñczono w sierpniu 2002 r. Mapa zosta³a za³o ona i by³a prowadzona w systeie dg Dialog w wersji 5.1 na serwerze bazy Oracle 9i. Mapa ta by³a ap¹ obiektow¹, ka dy
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy 71 eleent geoetryczny (punkt, linia, obszar) ia³ przypisany kod obiektu oraz inforacje okreœlaj¹ce: nr KERG (ksiêgi ewidencji robót geodezyjnych), nazwê operatora, który wprowadzi³ obiekt, d³ugoœæ, pole, datê wprowadzenia i datê archiwizacji. Poza ty stosowano jeszcze nastêpuj¹ce progray: Oœrodek do ewidencjonowania zleceñ oraz naliczeñ (fakturowania), Archiskan do archiwizowania dokuentacji geodezyjnej, tj.: szkiców polowych, protoko³ów granicznych, wykazów wspó³rzêdnych punktów granicznych, wykazów zian gruntowych oraz szybkiego jej wyszukiwania. Nale y tu nadieniæ, e wszystkie dokuenty z operatów poiarowych, które podlegaj¹ przyjêciu do zasobu geodezyjnego i kartograficznego s¹ na bie ¹co skanowane, a ich zasób siêga zarysów poiarowych z 1870 roku. Na rysunku 1 przedstawiono progray stosowane w Wydziale Geodezji do 31 grudnia 2007 roku, które jedynie w czêœci by³y ze sob¹ powi¹zane, uo liwiaj¹c: uzyskanie wyrysu i wypisu jako ³¹cznego dokuentu, wyszukanie poprzez zaznaczenie obszaru na apie zasadniczej np. wszystkich szkiców polowych i zarysów poiarowych znajduj¹cych siê w zasobie dla tego obszaru. Wykonywano pewne analizy, lecz przy poocy tych narzêdzi by³y one bardzo pracoch³onne. W przypadku koniecznoœci wydania szybkiej i pe³nej inforacji, np. prezydentowi iasta, by³o to bardzo stresuj¹ce. Wyjœcie z sytuacji by³o zakupienie dodatkowego oprograowania uo liwiaj¹cego integrowanie pochodz¹cych z ró nych rozproszonych baz. Faza SIT osi¹gniêcia i braki We wrzeœniu 2006 roku uruchoiono Syste Inforacji o Terenie iasta Tychy w oparciu o internetowy serwer przestrzennych firy ISPiK S.A. Cele by³o stworzenie jednej, zintegrowanej i przestrzennie zorientowanej bazy dla wszystkich zasobów i zjawisk zachodz¹cych w ieœcie, a ty say przekazanie narzêdzia do zarz¹dzania iaste prezydentowi iasta jako organowi saorz¹doweu, jak i pracowniko urzêdu, którzy w jego iieniu wydaj¹ decyzje. Poprzez integracjê, uzyskano: zniejszenie ryzyka, e nie bêd¹ dostarczone wszystkie istotne dla danej sprawy inforacje, skrócenie czasu wydania decyzji. Odbiorcai systeu s¹ wszyscy pracownicy Urzêdu Miasta Tychy stosuj¹cy do realizacji swoich zadañ intranet. Natoiast do jawnych inforacji aj¹ dostêp równie u ytkownicy zewnêtrzni poprzez internet. Ka dy wydzia³ w strukturach organizacyjnych urzêdów, w ty wypadku urzêdu iasta, realizuj¹c swoje zadania oparte na ró norodnych przepisach prawa tworzy odrêbne bazy. Bazy te zawieraj¹ istotne inforacje dla prowadzenia postêpowañ adinistracyjnych, nie tylko dla jednostki która je wytworzy³a. S¹ niezbêdne równie dla pozosta³ych pracowników dokonuj¹cych szczegó³owych analiz przed wydanie decyzji. Scheat po³¹czeñ w obiegu inforacji w urzêdzie przed wdro enie SIT przedstawiono na rysunku 2. Natoiast na rysunkach 3 i 4 pokazano kolejno: rozwi¹zanie probleu powi¹zañ iêdzywydzia³owych oraz ³¹cznoœci z u ytkownikai zewnêtrznyi przez zastosowanie hurtowni (rys. 3), realizacjê tego rozwi¹zania zastosowan¹ w Tychach (rys. 4).
72 Alicja Kulka Wgl¹d do zasobów SITu odbywa siê przy zastosowaniu technologii WebGIS, czyli sieciowego GIS, a pracownicy urzêdu iasta uzyskuj¹ potrzebne inforacje, zgodnie z przydzielonyi przez adinistratora uprawnieniai, po uruchoieniu przegl¹darki WWW. W przegl¹darce dostêpna jest aplikacja podgl¹du apy ISDP, która zapewnia interaktywn¹ wizualizacjê ap w po³¹czeniu z danyi opisowyi pochodz¹cyi z wielu Ÿróde³ (np. wydzia³ów urzêdu iasta). Stosuje siê architekturê trójwarstwow¹, w której przetwarzanie odbywa siê nastêpuj¹co: warstwa u ytkownika aplikacje uruchaiane w przegl¹darce internetowej, warstwa poœrednia oprzyrz¹dowanie serwera aplikacji, który analizuje zapytania u ytkowników, przejuj¹c kounikacjê z baz¹ ; w tej warstwie odbywaj¹ siê czêsto z³o one operacje przetwarzania, co odci¹ a aplikacje klienckie oraz ogranicza iloœæ przekazywanych zwrotnie, warstwa bazy serwer bazy, który odpowiada za przechowywanie i zarz¹dzanie na pozioie bazy ; ta jest odseparowana od aplikacji u ytkowników, a izolacjê zapewnia warstwa poœrednia. Zastosowania SIT Mo liwoœci systeu wykorzystywane s¹ do tworzenia strategii rozwoju iasta. Z funkcji systeu korzystaj¹ decydenci, w ty prezydent iasta wraz ze swoii zastêpcai, którzy s¹ g³ównyi odbiorcai generowanych przez syste analiz, raportów i ap teatycznych dotycz¹cych zjawisk przestrzennych, gospodarczych i spo³ecznych iasta. Oprócz tego, e syste wspiera podejowanie decyzji w zarz¹dzaniu iaste, poaga on równie koordynowaæ pracê wydzia³ów Urzêdu Miasta. Korzyœci wynikaj¹ce z wprowadzenia systeu s¹ nastêpuj¹ce: podniesienie presti u Urzêdu Miasta, podniesienie sprawnoœci i efektywnoœci zarz¹dzania iaste, poprawienie stanu bezpieczeñstwa, szybki dostêp do aktualnej i zintegrowanej inforacji przestrzennej, zwiêkszenie atrakcyjnoœci iasta przyci¹gniêcie inwestorów, zwiêkszenie kofortu pracy personelu, wzrost poziou obs³ugi klientów, skrócenie czasu za³atwiania spraw, wzrost o ok. 10% dochodów dziêki zwiêkszeniu œci¹galnoœci podatków od nieruchooœci. Syste jest wykorzystywany przede wszystki do realizacji zadañ ustawowych wykonywanych przez poszczególne wydzia³y, co przedstawiono poni ej: Wydzia³ Geodezji decyzje o wy³¹czeniu z produkcji rolnej i leœnej, wszelkiego rodzaju odpowiedzi na zapytania dotycz¹ce nieruchooœci na wniosek w³aœciciela, b¹dÿ osoby upowa nionej, inne zadania. Wydzia³ Architektury decyzje o warunkach zabudowy, decyzje o pozwoleniu na budowê, wszelkiego rodzaju odpowiedzi na pytania przysz³ych inwestorów, realizacja innych zadañ z ustawy prawo budowlane.
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy 73 Wydzia³ Gospodarki Nieruchooœciai wykupy gruntów zajêtych pod drogai publicznyi, sprzeda e nieruchooœci, przygotowanie przetargów, zaiany gruntów, zwroty wyw³aszczonych nieruchooœci, udzielanie odpowiedzi i inforacji o nieruchooœciach ginnych i Skarbu Pañstwa, realizacja innych zadañ na³o onych ustaw¹ o gospodarce nieruchooœciai. Wydzia³ Realizacji Inwestycji przygotowanie przetargów zwi¹zanych np. z odernizacj¹ lub budow¹ oœwietlenia dróg i ulic w ieœcie. Wydzia³ Kounalny, Ochrony Œrodowiska i Rolnictwa decyzje œrodowiskowe, onitorowanie terenów zalewowych, zezwolenia na wycinki drzew, onitorowanie uów na wywóz nieczystoœci z posesji na terenie iasta, inne zadania wydzia³u. Wydzia³ Podatków i Op³at IPE/PN usuwanie niezgodnoœci zapisów poiêdzy ewidencj¹ gruntów i budynków a rejestre podatków i op³at od nieruchooœci. Wydzia³ Obs³ugi Rady Miasta realizacja wniosków i interpelacji radnych, realizacja wniosków przewodnicz¹cych rad osiedli, realizacja innych zadañ. Stra Miejska egzekwowanie porz¹dku i bezpieczeñstwa. Wydzia³ Zarz¹dzania Kryzysowego przestrzenne zobrazowanie uiejscowienia syren alarowych w ieœcie, przestrzenne zobrazowanie lokalizacji schronów, przygotowanie dróg ewakuacji na wypadek zagro enia, onitorowanie i szybka analiza zagro eñ spowodowanych np. wybuche gazu. Wydzia³ Kounikacji ewidencja dróg. Miejski Zarz¹d Ulic i Mostów oznakowanie dróg i ulic w ieœcie. Jak na razie nie wszyscy pracownicy korzystaj¹ z systeu. Zapewne zakres u ytkowania zieniaæ siê bêdzie z biegie czasu. Poocne bêd¹ szkolenia, od³adzanie kadry oraz ogólny wzrost œwiadooœci u ytkowników co do o liwoœci systeu. Przy okazji tworzenia SIT w ieœcie utworzono równie interaktywny plan iasta na bazie powsta³ej we wrzeœniu 2006 roku ortofotoapy uzupe³nionej inforacj¹ adresow¹ oraz osiai i krawêdziai ulic. Plan sk³ada siê z poszczególnych warstw teatycznych na bie ¹co aktualizowanych, których dowolny wybór nale y do internauty. Warstwy te s¹ tworzone dla potrzeb inforacji ieszkañców iasta, goœci przybywaj¹cych do naszego iasta oraz przysz³ych inwestorów. W sk³ad warstw wchodz¹.in.: plan zagospodarowania przestrzennego, warstwa szkó³, warstwa aptek i warstwa obiektów sakralnych. Warstwy og¹ byæ wzbogacone o zdjêcia i dodatkowy opis. Dotychczas zosta³o zarejestrowanych 112 u ytkowników spoœród 355 pracowników urzêdu iasta. Liczba ta w nied³ugi czasie ulegnie zwiêkszeniu, tj. po zakoñczeniu prac zwi¹zanych z przy³¹czenie przez bezpieczn¹ sieæ internetow¹ zewnêtrznych jednostek Urzêdu Miasta Tychy.
74 Alicja Kulka 1200 Wykaz logowañ do SIT 1000 800 600 400 200 0 X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV 19 V 2006 2007 2008 Rys. 5. Liczba logowañ pracowników Urzêdu Miasta Tychy Liczby logowañ u ytkowników iejskich w okresie od paÿdziernika 2006 r. do aja 2008 r. przedstawiono na scheacie (rys. 5). Z analizy logowañ wynika wysoka aktywnoœæ w siêganiu do inforacji udostêpnionych w systeie przez pracowników wydzia³ów: architektury, nieruchooœci i geodezji, natoiast pozosta³e wydzia³y korzystaj¹ znikoo albo nie korzystaj¹ z jego dobrodziejstwa. G³ówn¹ przeszkod¹ jest tzw. czynnik ludzki, obawa przed nowoœciai, poza ty wystêpuj¹ jeszcze bariery techniczne dotycz¹ce jednostek zewnêtrznych urzêdu iasta. Cele pokazania o liwoœci systeu i jego obs³ugi prowadzono szkolenia pracowników urzêdu oraz prezentacje dla rady iasta i naczelników wydzia³ów. Po zakoñczeniu wype³niane by³y ankiety wskazuj¹ce na wysok¹ ocenê szkoleñ przez ich uczestników. Nowe technologie Potrzeba dalszego rozwoju Wy ej przedstawione rozwi¹zanie usprawnia zarz¹dzania iaste. Integruje rozproszone bazy oraz uo liwia zobrazowania przestrzenne, ale stan aktualnoœci jest na dzieñ przepisania ze Ÿród³owej bazy. Nie a o liwoœci uzyskania inforacji w pe³ni aktualnej. Przy realizacji niektórych zadañ a to istotne znaczenie, np. przy ustalaniu w³aœciwych stron w postêpowaniu adinistracyjny. Dla Wydzia³u Geodezji narzêdzie to jest niewystarczaj¹ce. Postanowiono wdro yæ jeden zintegrowany progra oparty na nowoczesnych rozwi¹zaniach inforatycznych, przystêpuj¹c do budowy infrastruktury inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy, która powinna siê staæ koponente infrastruktury inforacji przestrzennej kraju.
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy 75 Najwiêkszyi niedogodnoœciai, które wp³ynê³y na decyzjê o zianie systeu by³y przede wszystki: brak spójnoœci opisowych i graficznych, brak sta³oœci identyfikatorów obiektów, brak s³owników, brak o liwoœci pe³nej integracji, koniecznoœæ wielokrotnego wprowadzania tych saych, brak o liwoœci wykonywania analiz, brak o liwoœci wydania prawid³owego pliku SWDE, którego generowanie trwa³o kilkanaœcie godzin i dezorganizowa³o pracê. Prowadzenie kilku baz obs³ugiwanych przez cztery ró ne oprograowania znacznie wyd³u a³o czas pracy i zwiêksza³o o liwoœæ pope³niania poy³ek. W prograie do prowadzenia operatu ewidencji gruntów i budynków EGB 2000 dane o dzia³ce trzeba by³o wpisywaæ kilkakrotnie, tj.: w rejestrze ewidencji gruntów, w rejestrze ewidencji budynków, w rejestrze ewidencji lokali oraz w rejestrze cen i wartoœci nieruchooœci. Wpisywanie tych saych prowadzi do o liwoœci pope³nienia poy³ki w oencie wpisywania oraz wyd³u a czas wprowadzenia ziany, która jest wynikie np. uowy sprzeda y zawartej w forie aktu notarialnego. Wszelkiego rodzaju b³êdy pisarskie s¹ zapisywane w bazie jako nowe dane. Syste nie wie, e jest to poy³ka zaœiecaj¹ca nasz¹ bazê. Najlepszy rozwi¹zanie inforatyczny do prowadzenia pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (PZGiK) w powiatowy oœrodku dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej (PODGiK), niezale nie od nazwy produktu, jest rozwi¹zanie w pe³ni zintegrowane, które uo liwia prowadzenie systeu inforacji o terenie (w ty apy zasadniczej pe³nej treœci) równoczeœnie z GESUTe, operate ewidencji gruntów, budynków i lokali oraz z o liwoœci¹ do³¹czania wszelkiego rodzaju dokuentów przetworzonych do wersji cyfrowej. Syste powinien uo liwiaæ zbieranie inforacji w sposób uporz¹dkowany, poprzez tworzenie s³owników, odpowiednich katalogów itp. Wprowadzenie konkretnej inforacji powinno odbywaæ siê tylko jeden raz i inforacja ta powinna byæ widoczna wszêdzie ta gdzie jest niezbêdna bez potrzeby ponownego wprowadzania. Prowadzenie odpowiednich s³owników wprowadza porz¹dek w bazie, zapobiega zaœiecaniu bazy przez zapisy zwi¹zane np. z tzw. b³êdai pisarskii. Oprograowanie powinno zapewniæ profesjonalne prowadzenie SIT/GIS uo liwiaj¹ce przestrzenne zobrazowania, dokonywania wszelkiego rodzaju analiz z o liwoœci¹ do³¹czenia odpowiednich tabel z inforacjai opisowyi na tle zobrazowañ przestrzennych. Progra powinien uo liwiaæ generowanie do plików uo liwiaj¹cych integracjê z danyi prowadzonyi w innych oprograowaniach bez o liwoœci ich ograniczania czy utraty czêœci z nich (XML, HTML, SHAPE). Powinien uo liwiaæ opisywanie w forie eta, realizuj¹c zalecenia dyrektywy INSPIRE (Dyrektywa, 2007). Struktura nowego systeu Wprowadzony w Wydziale Geodezji Urzêdu Miasta Tychy syste KATASTER WZ firy Winuel S.A. posiada architekturê systeu opart¹ na nastêpuj¹cych za³o eniach (rys. 6): zgodnoœæ ze standardai i specyfikacjai OGC, zorientowanie na us³ugi, dostêp do obiektów przestrzennych poprzez warstwê poœredni¹, która uniezale nia rozwi¹zanie od konkretnej bazy.
76 Alicja Kulka Zaproponowany rozwi¹zanie jest ArcGIS 9.x firy ESRI oparty na serwerze Oracle Standard Edition. Dane Rozpoczêto od zbudowania koncepcji wdro enia oprograowania. Istotny za³o enie by³o, e syste a s³u yæ do prowadzenia nie tylko oœrodka dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej, lecz równie ca³ego Wydzia³u Geodezji z o liwoœci¹ rozbudowy o kolejne odu³y (np. do obs³ugi innych wydzia³ów). Haronogra prac podzielony zosta³ na etapy. Jedny z najwa niejszych by³a analiza dotychczasowych pod k¹te prawid³owoœci zapisu i przygotowania ich do w iarê bezkolizyjnego przekonwertowania. W iarê, bo jak wiedz¹ fachowcy oraz ci, którzy uczestniczyli w takich pracach przy konwersji zawsze istnieje powa ne zagro enie traty b¹dÿ z³ego zapisu. Powodzenie ca³ej operacji zale y bowie nie tylko od fachowoœci pracowników wydzia³u i wykonawcy, ale przede wszystki od przygotowania do konwersji. Wykonawca przeprowadzi³ wiele analiz pod k¹te sposobu, poprawnoœci i jednoznacznoœci ich zapisu. Raporty z tych analiz oawiano nastêpnie wspólnie z pracownikai wydzia³u. Dotyczy³y one g³ównie opisowych EGiB i pozwoli³y stwierdziæ wiele niespójnoœci oraz ró ne sposoby zapisu przez operatorów tych saych inforacji np. z du ej czy a³ej litery, z kropk¹ czy bez, skrót lub pe³na nazwa itp. W przypadku funkcjonowania odrêbnych oprograowañ nie a to wiêkszego znaczenia, lecz stanowi du y proble przy chêci uzyskania jakichkolwiek wiarygodnych zestawieñ czy analiz. Zasadniczo prace wykonywane z udzia³e pracowników Wydzia³u Geodezji zwi¹zane by³y z weryfikacj¹, uzupe³nianie szablonów, pooc¹ w interpretacji udostêpnionych oraz akceptacj¹ ich kszta³tu po konwersji, przekazanie wzorców stosowanych dokuentów, itp. Od oentu pierwszego przekazania Ÿród³owych prowadzono ich analizy oraz opracowywano procedury konwersji do nowego prograu. Poddawano je sukcesywnie konwersji w celu uzyskania testowej instalacji bazy do systeu KATASTER WZ na potrzeby szkoleñ i szczegó³owych konsultacji. W wyniku przeprowadzanych analiz sporz¹dzana by³a stosowna dokuentacja wraz z opise probleów do rozwi¹zania i uporz¹dkowania. Dokuentacja ta odrêbna dla ka dego rodzaju inforacji i odu³ów ju nowego systeu by³a na bie ¹co uzupe³niana, a do oentu ca³kowitej konwersji. Zawiera³a przyk³ady probleatycznych, dla których nale a³o opracowaæ warianty ich przejêcia oraz propozycje dotycz¹ce sposobu ich prowadzenia w nowy systeie. W niektórych przypadkach dokonywano wspólnej analizy, aby wypracowaæ najlepsze i najpe³niejsze ich przejêcie zgodnie ze sztuk¹ inforatyczn¹ bez utraty wartoœci geodezyjnej. Zaistnia³a te potrzeba poprawy pewnych inforacji rêcznie, co by³o bardzo pracoch³onne i uci¹ liwe (ze wzglêdu na prowadzenie bie ¹cych spraw wydzia³u) lecz niezbêdne. Analiza poszczególnych Ÿród³owych wskaza³a wady i zalety dotychczasowego rozwi¹zania, a zaraze uo liwi³a sforu³owanie wniosków i wytycznych do wprowadzenia zian w sposobie zapisu, w celu doprowadzenia do tworzenia nuerycznego zasobu geodezyjnego i kartograficznego o jak najwy szej jakoœci. Konwersja W latach ubieg³ych ewidencja gruntów i budynków w Tychach przechodzi³a konwersjê kilkakrotnie, ale nigdy nie by³y wykonywane analizy sposobu zapisu, ani te nie by³y
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy 77 one porz¹dkowane. Pierwotnie ewidencja prowadzona by³a w oprograowaniu MSEG, nastêpnie przechodzono na oprograowanie EGB pod DOS-e, a póÿniej EGBIV i EGB2000. Roz³¹cznoœæ prowadzenia: rejestru gruntów, budynków i lokali; rejestru cen i wartoœci nieruchooœci; apy zasadniczej powodowa³a brak powi¹zania, czego wynikie by³y pozostaj¹ce wyspy niezintegrowanych. W celu w³aœciwego przeprowadzenia procesu wdro enia nowego systeu, Ÿród³owe dane usz¹ byæ do konwersji odpowiednio przygotowane. Powinny spe³niaæ proste (ale pracoch³onne!) za³o enia dotycz¹ce porz¹dku na pozioie: definicji przysz³ych s³owników (ulice, adresy), identyfikacji obiektów w historii, wykorzystania obiektów (identyfikacja budynku, lokalu zale y od dzia³ek), atrybutów obiektów (np. zapisy zwi¹zane z KW kontrola identyfikatorów KW), powi¹zania czêœci opisowej i geoetrycznej. Wczeœniejsze poprawienie, ich dostosowanie do w³aœciwego stanu, wyaga³o ogronego nak³adu pracy. Zniwelowaæ óg³ go zespó³ wdra aj¹cy i konwertuj¹cy poprzez wykonanie i przygotowanie procedur czyszczenia i scalania przejowanych. Najwiêcej probleów by³o z przejêcie (utworzenie) nastêpuj¹cych obiektów: podiotów grupowych gdy syste Ÿród³owy zapisywa³ je w sposób uproszczony, budynków na pozioie definicji adresów brak wyagañ o istnieniu w budynku klatek czyli segentów adresowych, w których w naturalny sposób powinny byæ rejestrowane lokale/gara e, udzia³ów do lokalu/gara u w odniesieniu np. do iejsc postojowych. Aby doprowadziæ do stanu pozwalaj¹cego na bezpieczn¹, o liwie pe³n¹ konwersjê, ich weryfikacja poprzedzaj¹ca ostateczn¹ konwersjê by³a wykonywana w kilku cyklach. Probley odelowania Model i zakres w ewidencji gruntów (EgiB) i budynków jest uregulowany w instrukcjach G-5 i K-1. Niespójnoœæ obu dokuentów wprowadza du e rozbie noœci interpretacyjne które obiekty wg instrukcji K-1 powinny byæ wykazywane w EGiB. W zakresie apy zasadniczej nale y d¹ yæ do zgodnoœci odelu z definicjai zawartyi w instrukcji K-1. Najczêœciej spotykane niezgodnoœci polegaj¹ na ignorowaniu po w instrukcji K-1 definicji geoetrycznych (np. obiekty zdefiniowane jako obszary zakniête dany syste pozwala narysowaæ jako linie otwarte). Podejœcie takie daje z regu³y wiêcej swobody operatorowi aktualizuj¹ceu apê, ale jednoczeœnie o e stanowiæ du y proble w przypadku wyiany z innyi systeai. Jest to istotne, zw³aszcza w œwietle standardów OGC (Open Geospatial Consortiu), w yœl których, warstwa geoetryczna powinna przechowywaæ tylko jeden typ obiektów, tj. albo wieloboki, albo linie, albo punkty. Kolejny zagadnienie traktowany arginalnie s¹ atrybuty obiektów apy zasadniczej. Fakte jest, e dla wiêkszoœci obiektów wyogi instrukcji K-1 w zakresie atrybutów s¹ inialne lub wrêcz adne. Wskazane jest aby ka dy obiekt oznaczony by³ nuere KERG, w raach którego zosta³ wprowadzony na apê oraz dat¹ wprowadzenia i ostatniej odyfikacji. Nale y zwróciæ uwagê, aby przynajniej ta, gdzie instrukcja narzuca okreœlony zestaw atrybutów i zakres dopuszczalnych wartoœci dla ka dego z nich (np. dla odcin-
78 Alicja Kulka ków sieci: typ, œrednica, sposób pozyskania, iloœæ przewodów), inforacje te przechowywane by³y w osobnych polach. Jednak zaiast takiego zapisu spotyka siê inforacje o obiekcie przechowywane jedynie w postaci zlepka atrybutów odpowiadaj¹cych opisowi obiektu na apie. Takie podejœcie czêsto nie uwzglêdnia zakresu dopuszczalnych wartoœci dla poszczególnych eleentów opisu obiektu oraz praktycznie unieo liwia jak¹kolwiek sensown¹ analizê. A przecie inforacja na przyk³ad o ty, ile ay w dany obrêbie etrów sieci kanalizacyjnej ogólnosp³awnej o œrednicy wiêkszej od 100, o e byæ cenna i po ¹dana. Jeœli typ sieci oraz œrednica przewodu bêd¹ sklejone w jedny ci¹gu z innyi inforacjai, to przeprowadzenie analizy na nie bêdzie o liwe lub bêdzie wyaga³o dodatkowego ich przetworzenia. Uwaga ta dotyczy nie tylko uzbrojenia terenu, ale wszystkich obiektów apy, dla których instrukcja K-1 okreœla wystêpowanie jakichkolwiek atrybutów opisowych. Syste Kataster WZ: utrzyuje sta³oœæ identyfikatorów obiektów, z czy by³y k³opoty w poprzednio stosowany oprograowaniu, a co a istotne znaczenie przy zapewnianiu spójnoœci, posiada szereg funkcji sprawdzaj¹cych zarówno na etapie wprowadzania, jak równie ich edycji. Wprowadzono równie kod kreskowy indywidualny identyfikator ca³ej dokuentacji geodezyjnej, który jest nadawany w oencie zg³oszenia roboty geodezyjnej nadaniu nr KERG. Ty say kod ten nadany jest dla ca³ej dokuentacji geodezyjnej wchodz¹cej w sk³ad operatu poiarowego koñcz¹c na decyzji zatwierdzaj¹cej projekt podzia³u nieruchooœci. Od stycznia 2008 roku po nuerze ID (kodzie kreskowy) rejestruje siê dokuentacjê geodezyjn¹ wchodz¹c¹ w sk³ad pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego aj¹c gotowy z natury spis zasobu. W³aœciwoœci systeu dotycz¹ce ewidencji gruntów i budynków W systeie Kataster WZ wystêpuj¹: pe³na integralnoœæ EGiB i oœrodka (prac geodezyjnych, ZUD, osnowy, fakturowania), pe³na integralnoœæ przestrzennych i opisowych na pozioie systeu adresacji (osie, adresy, dzia³ki, budynki, segenty budynków, nieruchooœci), konfigurowalna kontrola systeu (ostrzeganie, weryfikacja pojedynczych obiektów i zbiorów obiektów, weryfikacja autoatyczna i okresowa), echaniz onitoringu wykonywanych zadañ, oceny aktywnoœci operatorów systeu, echaniz inforowania o zianach ewidencyjnych o liwoœæ autoatycznego rozsy³ania inforacji o wykonanych zianach u ytkowniko systeu w postaci kounikatu e-ail, o liwoœæ autoatycznego wykonywania zian na podstawie zarejestrowanego dokuentu, o liwoœæ autoatycznej poprawy b³êdnych (np. zduplikowanych wpisów zwi¹zanych z osob¹ fizyczn¹/prawn¹) do wykonania na pozioie jednej bazy,
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy 79 autoatyczne echanizy ostrzegania o wykonywanych pracach geodezyjnych, zarejestrowanych dokuentach, które nios¹ ziany przy wydawaniu dokuentów z zasobu, autoatyczne echanizy ostrzegania i blokowania edycji obiektów ewidencyjnych (np. blokowanie zian dla podiotu lub przediotu, które dotycz¹ decyzji podzia³owych w trakcie uprawoocniania), pe³na integralnoœæ z baz¹ PESEL i REGON o liwoœæ pobierania i aktualizacji ewidencyjnych na ich podstawie, autoatyczne wyznaczanie grup rejestrowych, rejestracja dodatkowych niezbêdnych dla w³aœciwego funkcjonowania i kontrolowania przep³ywu (np. rejestracja istnienia terenów zakniêtych), otwarte echanizy wykonywania statystyk i zestawieñ, otwartoœæ na wykorzystanie systeu do realizacji ró norodnych zadañ powiatu i giny nie ograniczanie siê tylko do zadañ realizowanych w Wydziale Geodezji. Uruchoienie geooœrodka Uruchoiono portal http://geoosrodek.utychy.pl przeznaczony dla geodetów, projektantów i innych klientów ODGiK Wydzia³u Geodezji Urzêdu Miasta Tychy. Portal jest witryn¹ internetow¹, za poœrednictwe której u ytkownicy anoniowi bêd¹ ogli przegl¹daæ pewne zasoby apowe PODGiK, natoiast u ytkownicy autoryzowani bêd¹ ieli o liwoœæ: zg³oszenia roboty geodezyjnej, zaówienia ap, zaówienia kart inwentaryzacyjnych studni kanalizacyjnych, zaówienia punktów osnowy, zaówienia wypisu i wyrysu (w przysz³oœci) oraz œledzenia statusów zg³oszonych prac geodezyjnych b¹dÿ zaówieñ ateria³ów geodezyjnych. Mapa w portalu sk³ada siê z serwisu apowego zawieraj¹cego: ortofotoapy, budynki oraz adresy i osie ulic, dane osnowy geodezyjnej, nazwy obrêbów, nuery karty ap ewidencyjnych, sekcje apy zasadniczej, nuery dzia³ek z centroidai, nuery kart inwentaryzacyjnych studni kanalizacyjnych. Czêœæ graficzna portalu jest wyposa ona w: narzêdzia do podstawowych operacji na widoku (zoo in, zoo out, pan itd.); narzêdzia selekcji interaktywnej; dedykowane narzêdzia wyszukiwania po atrybutach (wyszukiwanie dzia³ek, adresów, sekcji apy) oraz narzêdzie do rysowania geoetrii na apie. Z czêœci graficznej o na przekazaæ geoetriê, której Ÿród³e o e byæ narysowany kszta³t lub selekcja na którejœ z warstw, do zg³oszenia pracy geodezyjnej. Po zainstalowaniu darowej wersji prograu ArcGis Explorer o liwe jest przegl¹danie apy iasta w zobrazowaniu 3D (rys. 7). Czêœæ opisowa portalu uo liwia zalogowaneu u ytkownikowi pokazanie listy jego zg³oszeñ/spraw wraz z ich statusai. Lista na razie ograniczy siê do 4 stanów: zg³oszenie przyjête, ateria³y gotowe do wydania,
80 Alicja Kulka stan kontroli operatu (skartowany/do poprawy), ateria³y do odbioru. Oprócz tego autoryzowany u ytkownik bêdzie inforowany poczt¹ elektroniczn¹ o statusie swojego zg³oszenia lub zaówienia. Mo liwoœci portalu bêd¹ na bie ¹co rozwijane. Plany na najbli sz¹ przysz³oœæ Ze wzglêdu na fakt wejœcia w ycie dyrektywy INSPIRE (INSPIRE, 2007) oraz przygotowywanego krajowego systeu eta, to jest wielu serwerów katalogowych wzajenie wspó³pracuj¹cych w zakresie wyszukiwania przestrzennych (Baranowski i in., 2008), ogronego znaczenia nabiera cecha spójnoœci i jednoznacznoœci opisów, a ty say eta. Zaproponowano specyfikacjê eta wed³ug nor ISO 19115. Bêdzie ona przediote uzgodnieñ z przepisai i zasadai unijnyi i krajowyi. Przyjête rozwi¹zanie zapewnia zgodnie z za³o eniai GUGiK w zakresie rozwoju Polskiej Infrastruktury Inforacji Przestrzennej (Wyagania raowe..., 2008) obs³ugê eta dla poszczególnych zbiorów znajduj¹cych siê w zasobie, przetwarzanie, wizualizacje, tworzenie i aktualizacjê zasobu oraz udostêpnianie. Planuje siê ci¹g³e podnoszenie jakoœci, dalsz¹ rozbudowê infrastruktury inforacji geodezyjnej i kartograficznej w ieœcie Tychy, która po wdro eniu nowych przepisów prawnych wejdzie w sk³ad Polskiej Infrastruktury Inforacji Przestrzennej. Jak wiadoo, G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii przyst¹pi³ do prac zwi¹zanych z opracowanie procedur wdro enia dyrektywy INSPIRE w Polsce. Miêdzy innyi zorganizowano konkurs na opracowanie koncepcji rozwi¹zañ technicznych Krajowej Infrastruktury Inforacji Przestrzennej w raach projektu GEOPORTAL.GOV.PL, którego wyniki og¹ byæ u yteczne we wdra aniu nowych standaryzowanych technologii w oœrodkach dokuentacji geodezyjnej i kartograficznej. Odpowiednie inisterstwa oraz GUGiK przyst¹pi³y do opracowania haronograu prac legislacyjnych aj¹cych na celu przygotowanie i uchwalenie nowego aktu prawnego w postaci ustawy o infrastrukturze inforacji przestrzennej. Ustawa ta okreœli ray prawne transpozycji dyrektywy INSPIRE w naszy kraju, niew¹tpliwie wp³ywaj¹c na rozwój inforacji przestrzennej w Tychach. Podsuowanie Maj¹c na uwadze dyrektywê INSPIRE, dotychczasowe doœwiadczenia w zakresie inforatyzacji zasobu geodezyjnego i kartograficznego w Tychach nale y oceniæ bardzo pozytywnie. Osi¹gniête wyniki og¹ byæ spo ytkowane przez inne jednostki s³u by geodezyjnej i kartograficznej w kraju. Wdro ony w Wydziale Geodezji Urzêdu Miasta Tychy syste Kataster WZ doskonale wkoponowuje siê w za³o enia i projekty pilotowane przez G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii budowy Polskiej Infrastruktury Inforacji Przestrzennej. Syste oparty jest na za³o- eniach architektury systeu GIS zgodnej z wyaganiai OGC (Open Geospatial Consortiu), zapewniaj¹c szerokie wykorzystanie us³ug dotycz¹cych przestrzennych.
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy 81 Literatura Bajorski M., 2006: Magnese s¹ dobre dane. Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, nr 4, s. 24-30. Bajorski M., 2007: Po pierwsze integracja. Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, dodatek 10. Baranowski M., Bielecka E., Gotlib D., Pacho³ P., Soczewki P., 2008: Wytyczne techniczne zasady tworzenia eta w zakresie geoinforacji. http://www.gugik.gov.pl. Baranowski M.,Iwaniak A., Kopczyk B., 2008: Metadane klucze do SDI, Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, nr 3, s.30-34. Chrobak T., 2005: Krakowskie doœwiadczenia w zakresie systeów inforacji przestrzennej. Roczniki Geoatyki, t. III, z. 3, PTIP, s.29-35. Davis D.E., 2004: GIS dla ka dego. Wydawnictwo MIKOM. Dygaszewicz J., 2006: Geodezja do potêgi enter. Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, nr 6, s.30-33. Dygaszewicz J., 2007: Metadane nie wystarcz¹. Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, nr 10, s.8-15. Dygaszewicz J., 2008: Z geodezj¹ lub bez niej. Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, nr 2, s.14-19. Dyrektywa 2007/2/WE Parlaentu Europejskiego Europejskiego Rady z dnia 14 arca 2007r. ustanawiaj¹ca infrastrukturê inforacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE). Dz. Urzêdowy UE L 108/1. GaŸdzicki J., 2007: Infrastruktury Inforacji Przestrzennej oraz ich relacje wzglêde dziedzictwa kulturowego, Roczniki Geoatyki, t. V, z. 8, PTIP, s. 33-40. GaŸdzicki J., 2005: Iplikacje dyrektywy INSPIRE, Roczniki Geoatyki, t. III, z. 3, PTIP, s.19-25. Iwaniak A., 2005: Metodyka opracowania i stosowania eta w Polsce. Roczniki Geoatyki t. III, z. 3, PTIP, s. 47-58. Iwaniak A., Œliwiñski A., 2006: Na pozioie powiatowy, Magazyn Geoinforacyjny Geodeta, nr 5, s.30-34. Longley P.A., Goodchild M.F., Maguire D.J., Hind. D.W., 2006: GIS. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Litwin L., Myrda G., 2005: Systey Inforacji Geograficznej, Zarz¹dzanie danyi przestrzennyi GIS, SIP, SIT, LIS. Wydawnictwo Helion. Ustawa z dnia 17 aja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Dz.U.2005r., nr 240, poz.2027. Wyagania raowe na potrzeby opracowania koncepcji i rozwi¹zañ technicznych technicznych w zakresie Krajowej Infrastruktury Inforacji Przestrzennej w raach Geoportal.Gov.pl, 2008: http://www.gugik.gov.pl. Abstract In this paper, experience in the application of IT to geodetic and cartographic resources in the city of Tychy is discussed. The path of IT ipleentation fro the initial solutions to the current ones was presented pointing to the reasons for successive developent projects. Attention was drawn to the iportance of appropriate inforation syste for geodetic and cartographic resources anageent. The solutions used are in confority with guidelines and pilot projects of the Head Office of Geodesy and Cartography. The ipleented Cadastre Syste WZ is based on the assuptions of the architecture copatible with the OGC requireents ensuring wide use of spatial data services. gr in. Alicja Kulka alicjakulka.geo@op.pl
82 Alicja Kulka Rys. 1. Progray stosowane w Wydziale Geodezji do 31 grudnia 2007 roku Rys. 2. Scheat po³¹czeñ w dotychczasowy obiegu inforacji o ieœcie
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy Rozproszenie Ÿróde³...usprawnienie przez budowê hurtowni 83 gestor sieci klienci iejskiego iejskiego gestor sieci zintegrowana SIT centru dyspozytorskie inne jednostki organizacyjne ODGiK Rys. 3. Scheat po³¹czeñ w obiegu inforacji o ieœcie z zastosowanie hurtowni systeu inforacji o terenie Rozwi¹zanie wdro one w Wydziale Geodezji UM w Tychach MAPA ZASADNICZA Internet WWW GESUT EGiB PLAN MIASTA ORTOFOTOMAPA SYSTEM ADRESOWY MPZP, STUDIUM UKZP REJESTRY DECYZJI hurtownia przestrzennych SIT BAZY WOJEWÓ DZKIE BDO, HYDRO, SOZO,... EWIDENCJA PODATKOWA......... DROGOWNICTWO Rys. 4. Rozwi¹zanie zastosowane w Tychach
84 Alicja Kulka A plikacje desktop A plikacje obilne Warstwa prezentacji (WWW, desktop) Warstwa publikacji Warstwa autoryzacji Rys. 6. Architektura us³ugowa i warstwy systeu Kataster WZ ( ród³o: fira Winuel S.A.)
Infrastruktura inforacji geodezyjnej i kartograficznej iasta Tychy 85 Rys. 7. Przyk³ad zobrazowania trójwyiarowego