Scenariusz 4 autor: Mariola Stefanik Edukacja wczesnoszkolna temat: Mały Wolfik i jego rodzina. Poznajmy się. Cele ogólne: kształtowanie koncentracji uwagi i spostrzegawczości, kształtowanie umiejętności słuchania ze zrozumieniem, rozbudzanie zainteresowania życiem dzikich zwierząt, przekazywanie informacji o życiu wilków, budowanie zrozumienia dla roli drapieżnika w przyrodzie, rozbudzanie pozytywnych emocji w stosunku do dziko żyjących wilków, uświadomienie roli rodziny w życiu ludzi i zwierząt, porównanie relacji panujących w rodzinie ludzi i w stadzie wilków, kształtowanie umiejętności wypowiadania się, rozwijanie sprawności manualnej. Cele operacyjne: Uczeń potrafi: przytoczyć szczegóły z wysłuchanego tekstu, odpowiedzieć na podstawowe pytania dotyczące trybu życia wilka, przekonywać innych, że należy akceptować i chronić wilki, narysować portret wilka, dostrzec i wymienić różnice wyglądu wilka i psa, nazwać podobieństwa w zachowaniu się wilków i ludzi, nazwać i wskazać na mapie: swoją miejscowość, Gorce oraz wybrane obszary występowania wilków w Polsce. Miejsce: sala. Formy pracy: indywidualna, grupowa, zespołowa. Metody pracy: opowiadanie, pogadanka (rozmowa kierowana), zabawa ruchowa, praca z mapą, giełda pomysłów, quiz, krzyżówka. Wiek uczestników: 7-9 lat. Czas przewidywany na realizację planowanych zajęć: 3 4 godziny. Optymalna liczba uczestników: 8 24 osób.
Edukacja wczesnoszkolna Materiały i środki dydaktyczne: film DVD na temat wilka (lub prezentacja multimedialna), opowiadanie Mały Wolfik i jego rodzina, płyta z odgłosami przyrody (szum lasu i wody, śpiew ptaków, wycie wilków itp.), karty pracy, tablice pomocnicze (Tablice pomocnicze: Tablica nr 1 - Wilk, czy pies?, Tablica nr 2 - Wilcza rodzina, Tablica nr 3 - Wolfik. Jak rośnie wilcze szczenię?, Tablica nr 4 - Wilczy uśmiech ), ołówki oraz komplety kredek - dla każdego dziecka (w kolorach: szara, czarna, brązowa, żółta każdy kolor w kilku odcieniach) lub farby (w podobnych kolorach jak kredki), kartka z bloku rysunkowego dla każdego ucznia, magnesy na tablicę w kilku kolorach, małe lusterko dla każdego ucznia, mapa fizyczna Polski, lub mapa Polska. Ochrona przyrody, lub inna mapa pokazująca duże obszary leśne w Polsce i parki narodowe, Załącznik nr 1 - Wilki i Ludzie. Czy jesteśmy podobni?, Załącznik nr 2 - Wilcze piątki, Wilcze piątki małe kartoniki (ok. 3x3 cm) ze schematycznym tropem wilka. Czynności przygotowawcze nauczyciela: Przed rozpoczęciem zajęć należy: powielić na ksero karty pracy dla uczniów, przygotować ksero Załącznika nr 1, przygotować dużą ilość wilczych piątek (minimum 10 na każde dziecko) w następujący sposób: powielić na ksero Załącznik nr 2, kopie nakleić na kartki bloku technicznego (lub rysunkowego) i pociąć na małe kartoniki; tak przygotowane wilcze piątki będą służyły jako punkty do nagradzania uczniów za aktywność i spostrzegawczość, zgromadzić przybory plastyczne wymienione w pomocach dydaktycznych, przygotować płytę z głosami przyrody (patrz: środki dydaktyczne) i odtwarzacz, przygotować mapę Polski, na której można pokazać obszary występowania wilków (np. mapa fizyczna Polski lub mapa Ochrona przyrody w Polsce - pokazujące parki narodowe, puszcze nizinne i górskie), przygotować w sali miejsce na podłodze, tak by uczniowie siedząc mogli utworzyć krąg. Przebieg zajęć: A. Wprowadzenie. 1. Słuchamy opowieści Mały Wolfik i jego rodzina. 1. Nauczyciel umieszcza w widocznym miejscu Tablicę nr 2 - Wilcza rodzina i Tablicę nr 3 - Wolfik. Jak rośnie wilcze szczenię?. 2. Uczniowie siadają na podłodze tworząc krąg. Nauczyciel siada pośrodku kręgu i wprowadza nastrój tajemniczości, zapowiadając czytanie opowieści, np. tak: Posłuchajcie opowieści o pewnej rodzinie, która żyje w ogromnym, dzikim lesie.... 3. Nauczyciel włącza płytę z głosami lasu i wycisza do takiego poziomu, by nagranie stanowiło neutralne tło dla czytanej opowieści. 4. Nauczyciel czyta opowieść, pracując głosem w taki sposób, by oddać nastrój zdarzeń i emocje zwierząt. Opowieść pierwsza Mały Wolfik i jego rodzina. O kim będzie ta opowieść, która tak się zaczyna: Najważniejsza jest rodzina? Ktoś już wie? Jeszcze nie? A więc posłuchajcie Jest ciepły lipcowy dzień. Wolf ma dopiero 9 tygodni. Jest jeszcze mały, dlatego dorośli członkowie wilczej rodziny nazywają go zdrobniale Wolfikiem. Urodził się na początku maja w norze wykopanej przez jego mamę, pod zwalonym drzewem, w tajemniczym gorczańskim lesie, tam gdzie nie docierają ludzie. Wolfik ma burą sierść, ruchliwy ogonek i stojące uszy jak trójkąty. Ma też mleczne zęby drobne i ostre jak igły. Jak każde szczenię lubi się bawić i jest ciekawy świata. Ciągle węszy, nasłuchuje i obserwuje najbliższe otocznie legowiska. Fascynuje go wszystko, co się rusza. Biega za liściem 2 4. Mały Wolfik i jego rodzina. Poznajmy się.
Edukacja wczesnoszkolna na wietrze, próbuje złapać cień przelatującego ptaka. Dziś rano polował na fruwającego motyla. Tak się w niego zapatrzył, że biegnąc zahaczył łapą o wystający korzeń i upadł na nos. Zabolało Wolfik głośno zaskomlił: aj, aj, aj!. Słysząc płacz szczenięcia, z zarośli przybiegła jego mama. Obwąchała Wolfika, troskliwie polizała jego główkę i położyła się przy wejściu do nory. To wystarczyło, by poczuł się całkowicie szczęśliwy i zasnął z nosem wciśniętym w matczyne futro. Rodzice Wolfika to dwa najsilniejsze i najmądrzejsze wilki w stadzie. Jego mama ma na imię Alfa, a tata to Alf. Tworzą piękną parę. Wyróżniają się dumną postawą i wspaniałym szarym futrem, które podczas zimowych, słonecznych dni wydaje się srebrzyste. To oni decydują o codziennych sprawach całej rodziny. Wyznaczają szlak wędrówki i czas odpoczynku, rozpoczynają polowanie, znakują granice terytorium i czuwają nad bezpieczeństwem. W stadzie panuje porządek i zgoda. Każdy wilk wie, że rodzina jest najważniejsza. Wolfik ma dwie siostry, z którymi przyszedł na świat. Grapa jest do niego bardzo podobna, tak samo ciekawska. Pipi, najmniejsza z trójki rodzeństwa, jest bardzo nieśmiała. Podczas codziennych zabaw Wolfik dowodzi swoimi siostrami. Chciałby być silnym i odważnym przywódcą, takim jak jego tata. Małe wilczki mają też starszego brata i dwie dorosłe siostry, które chodzą z rodzicami na polowanie. Kazan skończył rok i dopiero zaczyna się uczyć łowieckiego rzemiosła. Szara i Bura mają już po 2 lata i bardzo dobrze sobie radzą. Szara jest podobna do mamy - sprytna i zdecydowana. W rodzinie Wolfika jest też wujek Beta, czyli brat taty. Młode wilki okazują rodzicom i wujkowi duży szacunek. Przez pierwszych 6 tygodni życia Wolfik i jego małe siostry ssały mleko mamy, ale ten cenny pokarm już się kończy. Na szczęście, na terytorium wilczej rodziny żyje dużo jeleni i saren, są też dziki, więc małym wilczkom nie brakuje pokarmu. Po każdym udanym polowaniu rodzice przynoszą w swoich żołądkach pożywienie dla szczeniąt. Czasami zdarza się, że starszy brat i siostry, a nawet wujek Beta, dokarmiają małe wilczki. Wolfik zawsze wyprzedza Grapę i Pipi, pierwszy chwyta pysk mamy i domaga się przekazania posiłku. Być może za 2 3 lata Wolf będzie wystarczająco dorosły, by wyruszyć w świat w poszukiwaniu własnego terytorium i założyć nową rodzinę. Jednak na razie, aż do jesieni musi przebywać razem z Grapą i Pipi w bezpiecznym mateczniku. Atrakcją szczenięcego życia są częste przeprowadzki. Ich obecne legowisko jest drugim z kolei mieszkaniem. Za 2-3 tygodnie rodzice znów przeniosą maluchy do nowej kryjówki. Im wilczki będą starsze, tym przeprowadzki będą częstsze. Wędrowanie to tradycja wilczych rodzin. Wolfik jest jeszcze zbyt mały, by wyjść na szczyt góry, z której roztacza się piękny widok na ogromny obszar należący do jego rodziny. Jak okiem sięgnąć widać górskie grzbiety i doliny, porośnięte gęstym lasem. Tutaj, od wielu lat wataha wydeptuje ścieżki. Ale nie zawsze wilki mogły mieszkać na tych terenach Dawniej, kiedy wilki były liczne w całej Polsce, ludzie nie rozumieli drapieżników, uważali je za szkodniki i bezmyślnie zabijali. Mało brakowało, by wilki całkowicie wyginęły. Wreszcie, po wielu latach ludzie zaczęli rozumieć dziką przyrodę, przestali polować na wilki i objęli gatunek ochroną. Wilczy ród zaczął powoli powracać w najdziksze zakątki górskich i nizinnych lasów naszego kraju. Wtedy właśnie dziadkowie Wolfika przybyli w Gorce. Zamieszkali tu i wyznaczyli swoje szlaki, a kiedy się zestarzeli i odeszli, rodzinną tradycję przejęli rodzice Wolfika. Do dziś wędrują po tych samych ścieżkach, które wyznaczyli ich przodkowie. Późną jesienią Wolfik, Grapa i Pipi będą na tyle duże, by wyruszyć z całą rodziną na dłuższą wędrówkę i poznawać rodzinne terytorium, którego Alf i Alfa strzegą przed obcymi wilkami. Zimą, wataha będzie wędrować po całym terenie, pokonując codziennie wiele kilometrów. Ale o tym w następnej opowieści B. Ćwiczenia. 1. Giełda pomysłów - Co zapamiętaliśmy z opowieści o Wolfiku i jego rodzinie? Uczniowie siedzą w kręgu na podłodze. Nauczyciel zadaje pytania: Co zapamiętaliście z opowieści?. Zachęca ich do spontanicznych wypowiedzi. Komentuje i uzupełnia to, co mówią. 2. Quiz - Raz, dwa, trzy mały wilku powiedz mi!. Celem tego ćwiczenia jest zapamiętanie szczegółów z życia Wolfika i rozbudzenie pozytywnych uczuć w stosunku do wilczej rodziny. Uczniowie siedzą w kręgu na podłodze. Nauczyciel zadaje im szczegółowe pytania sprawdzające, co zapamiętali. Dzieci się zgłaszają i odpowiadają. Po każdej prawidłowej odpowiedzi uczeń podbiega do nauczyciela i otrzymuje od niego punkt w postaci wilczej piątki - z komentarzem i gestem przybij piątkę. Gdzie mieszka Wolfik i jego rodzina? (las, góry, matecznik, puszcza) Czym się żywią wilki? (mięso saren, jeleni, dzików, szczenięta ssą mleko matki) Gdzie ukrywają się wilcze szczenięta? (nora, matecznik) W jakim wieku jest Wolfik bohater opowiadania? (9 tygodni) Kiedy Wolfik się urodził? (w maju) 4. Mały Wolfik i jego rodzina. Poznajmy się. 3
Edukacja wczesnoszkolna Jakie imiona noszą rodzice Wolfika? (Alf i Alfa) Kto przewodzi wilczemu stadu? (rodzice Wolfika, para alfa) Ile wilków jest w rodzinie Wolfika? (8) Ile sióstr ma Wolfik? (4) Ilu braci ma Wolfik? (1) 2. Praca z mapą - Szukamy na mapie domu Wolfika. 1. Nauczyciel zawiesza na tablicy i przedstawia uczniom mapę Polski. Stawia pytania i jednocześnie wskazuje na mapie. Gdzie mieszkamy? Tu jest nasza miejscowość. Tu mieszkamy i chodzimy do szkoły. Gdzie mieszka Wolfik? Wskazuje na mapie Gorce masyw górski, w którym toczy się akcja opowieści o Wolfiku. Gdzie jeszcze mieszkają wilki? Wskazuje na mapie i podaje nazwy kilku najważniejszych obszarów występowania wilków w Polsce (np. Bieszczady, Puszcza Białowieska). Czy wilki żyją w naszym sąsiedztwie? Jak daleko mamy do najbliższej ostoi wilków? Wskazuje obszar występowania wilków najbliższy miejscowości, w której uczniowie mieszkają i chodzą do szkoły. 2. Po każdym wskazaniu miejsca na mapie nauczyciel prosi wybranego ucznia (lub parę uczniów) by podszedł do mapy, samodzielnie odszukał wymienioną nazwę i w tym miejscu umieścił kolorowy magnes, np.: nasza miejscowość magnes czerwony, Gorce magnes niebieski, inne miejsca występowania wilków magnesy zielone. 3. Zabawa ruchowa - Wilki wydeptują ścieżki. Celem zabawy jest rozluźnienie i odprężenie po wysiłku umysłowym z poprzednich ćwiczeń. Nauczyciel ustawia uczniów w kole, wydając odpowiednie polecenia: 1. Na raz-dwa-trzy ustawiamy się w dużym kole! 2. Kolejno odlicz! Liczymy do 3. Zapamiętaj swój numer! Po odliczaniu, nauczyciel przydziela uczniom role: Jedynki przywódcy stada, Dwójki młode wilki, Trójki szczenięta. 3. Nauczyciel wydaje głośne i radosne polecenia, wykonując ruchy, które uczniowie naśladują zgodnie ze swoimi rolami, np.: Przywódcy stada ruszają na polowanie! nauczyciel biegnie truchtem wokół koła, stopniowo dołączają do niego dzieci z nr 1. Młode wilki biegną za przywódcami! do biegnących dołączają dzieci z numerkami 2. Szczenięta do nory! dzieci z numerem 3 biegną do najbliższego kąta sali. 4. Wilki odpoczywają w ciemnym lesie! wszyscy kucają. Zabawę można powtórzyć, zamieniając role. 4. Słuchamy opowieści - Do wilka pytań kilka. 1. Nauczyciel pyta uczniów, czy znają bajkę o Czerwonym Kapturku, a następnie tłumaczy skąd się wziął mit o złym wilku. Wyjaśnia, że to ludzie stanowią zagrożenie dla wilków, a nie odwrotnie. Przypomina fragment opowieści o rodzinie Wolfika, mówiący o tępieniu drapieżników. 2. Nauczyciel zawiesza w widocznym miejscu Tablicę nr 4 i zwraca się do uczniów: O co pytał Czerwony Kapturek wilka? Posłuchajmy, co nam powie Wolfik. Wilku, dlaczego masz takie ostre zęby? Wolfik: Dzięki nim wilki zdobywają pożywienie. Kły są największe z naszych zębów, służą do chwytania, przytrzymywania i zabijania zdobyczy. Z przodu, między kłami mamy siekacze. Służą do ogryzania mięsa z kości. Ja na razie mam małe mleczne ząbki, ale wkrótce je stracę a na ich miejsce wyrosną mi nowe większe i mocniejsze. W tym czasie zaczną mi też wyrastać zęby trzonowe, które służą do miażdżenia grubych kości i rozcierania pokarmu. 4 4. Mały Wolfik i jego rodzina. Poznajmy się.
Edukacja wczesnoszkolna Wilku, dlaczego masz taki wrażliwy nos? Wolfik: Mój niezwykle wrażliwy węch zapewnia mi przeżycie i znalezienie pożywienia. Z daleka wyczuwam niebezpieczeństwo, więc mogę w porę się schować. Nos pomaga mi kontaktować się z członkami rodziny. Każdy z nas ma swój własny zapach, który inne wilki rozpoznają. Wilki wyczuwają zwierzynę z odległości 250 m, nawet kiedy wiatr nie sprzyja. A gdy wiatr wieje prosto w nos, wyczuwają zapach zdobyczy, która jest oddalona o kilka kilometrów. Wilku, dlaczego masz takie duże uszy? Wolfik: Mój doskonały słuch pozwala mi unikać niebezpieczeństw i porozumiewać się na dużą odległość z innymi wilkami. Wycie naszych sąsiadów słyszę z odległości nawet 10 km. Wilki głosem wyznaczają i utrzymują granice swoich terytoriów. Poprzez różnego rodzaju popiskiwanie, skomlenie i warczenie wyrażamy nasze emocje, a inne wilki rozumieją nasze głosy. 5. Ćwiczenia na spostrzegawczość. Ćwiczenie - Z Wilkiem twarzą w twarz. Nauczyciel zawiesza w widocznym miejscu Tablicę nr 1. (str. 2) - Wilk, czy pies?, czyli kolorowe portrety: wilka, owczarka niemieckiego oraz psa rasy huski, i pyta uczniów: Który portret przedstawia wilka? Czym się różni wilcza twarz od psiej? Jakie kolory widać w wilczej sierści? Uczniowie zgłaszają się i odpowiadają, a nauczyciel weryfikuje i uzupełnia ich wypowiedzi zwracając uwagę na istotne szczegóły wyglądu wilka różniące go od psów (barwa sierści, wielkość i kształt uszu itd.). Ćwiczenie - Rozpoznaj cień wilka. Nauczyciel zawiesza w widocznym miejscu Tablicę 1(str.1) Wilk, czy pies?, przedstawiającą sylwetkę wilka, owczarka niemieckiego oraz psa rasy huski i pyta uczniów: - Czym różni się sylwetka (postawa) wilcza od psiej? Uczniowie spontanicznie odpowiadają, a nauczyciel weryfikuje i uzupełnia ich wypowiedzi zwracając uwagę na istotne szczegóły wyglądu wilka różniące go od psów (linia grzbietu, długość i sposób trzymania ogona, ustawienie kończyn itd.). 6.Wypełnienie karty pracy. Karta pracy nr 1. Bądź bystrym obserwatorem! Rozpoznaj cień wilka. Karta pracy nr 2. Wytęż wzrok. Znajdź 5 różnic. Celem obu ćwiczeń jest rozwijanie spostrzegawczości i kształtowanie nawyku zwracania uwagi na szczegóły w wyglądzie zwierząt. Uczniowie poznają różnice w wyglądzie psa i wilka oraz kształtują umiejętność obserwowania przyrody. Karta pracy nr 3. Namaluj portret wilka! Narysuj portret wilka według instrukcji i pokoloruj go, używając odpowiednich kredek. Celem ćwiczenia jest zdobycie umiejętności wykonania prostego rysunku wilka, który może też posłużyć do zrobienia maski. Jednocześnie uczniowie uczą się precyzyjnie wykonywać polecenia zawarte w instrukcji, a poprzez zdobycie nowej umiejętności wzmacniają wiarę we własne możliwości. Karta pracy nr 4. Słowna rozsypanka. Na wilczych ścieżkach ukryły się słowa związane z wilkami i ich życiem. Wpisz słowa w odpowiednie miejsca. Celem ćwiczenia jest utrwalenie wiedzy o środowisku i trybie życia wilka, przyswojenie kilku pojęć związanych z tematem, a także doskonalenie spostrzegawczości i umiejętności pisania. Karta pracy nr 5. Uśmiechnij się do Wolfika! - Przyjrzyj się ilustracji na Tablicy nr 4 - Wilczy uśmiech. Uśmiechnij się do lusterka i porównaj wilcze zęby ze swoimi Celem ćwiczenia jest uświadomienie, że wilki i ludzie mają uzębienie o podobnym schemacie. Odkrycie tego podobieństwa to jeden ze sposobów budzenia pozytywnego nastawienia do drapieżników. 4. Mały Wolfik i jego rodzina. Poznajmy się. 5
Edukacja wczesnoszkolna Zakończenie: Ćwiczenie i pogadanka - Co łączy wilki i ludzi? Czy jesteśmy podobni?. Celem ćwiczenia jest uświadomienie jak wiele łączy ludzi i wilki. Zarówno wilki jak i ludzie żyją w stadzie, czyli w rodzinie. W jadłospisie obu gatunków znajduje się mięso, chociaż w różnych proporcjach. Poprzez uświadomienie tych podobieństw budujemy pozytywne nastawienie dzieci do wilków. 1. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy Wilki i Ludzie. Można to zrobić stojąc w kole i odliczając do dwóch. 2. Grupy ustawiają się naprzeciw siebie, tak by wszystkie dzieci widziały się nawzajem. 3. Nauczyciel poleca uczniom słuchać uważnie tego co przeczyta (Załącznik nr 1). 4. Nauczyciel czyta kolejno, po jednym zdaniu z zestawu (Załącznik nr 1), a uczniowie z grup - Wilki i Ludzie po wysłuchaniu każdego zdania wykonują odpowiedni ruch: jeśli przeczytane zdanie zawiera właściwą informację o ich gatunku podnoszą obie ręce do góry, jeśli przeczytane zdanie zawiera błędną informację o ich gatunku kucają. (W zestawie informacji podanych w Załączniku nr 1 tylko 4 zdania nie pasują ani do ludzi, ani do wilków, pozostałe są wspólne). Po każdym odczytanym zdaniu nauczyciel obserwuje ruchy uczniów, po czym krótko komentuje i weryfikuje reakcje dzieci. Na zakończenie, wspólnie z uczniami, podsumowuje istnienie podobieństw i różnic w życiu ludzi i wilków. Podczas ćwiczenia okazuje się, że wszystkie wymienione zachowania i zwyczaje są wspólne dla wilków i ludzi. Obie grupy : Wilki i Ludzie wykonywały te same ruchy. Słowniczek trudniejszych pojęć: Wataha: stado, wilcza rodzina; w polskich populacjach zwykle składa się z kilku osobników (2-10), w tym: dominującej pary zwanej parą alfa oraz młodszych wilków w różnym wieku, będących ich potomstwem z poprzednich lat. Terytorium: obszar wykorzystywany przez watahę, na którym zwierzęta polują, rozmnażają się, który znakują i aktywnie bronią przed obcymi wilkami; drapieżniki mają duże wymagania przestrzenne, terytorium może mieć kilkanaście tysięcy kilometrów kwadratowych (jego rozmiar zależy od wielu różnych czynników, głównie od możliwości zdobycia pożywienia). Samiec alfa i samica alfa: dominująca para w stadzie, zwykle tylko ta para się rozmnaża; alfa przewodzi stadu kieruje polowaniem, wyznacza trasy wędrówki i czas odpoczynku, w przypadku starć z obcą watahą aktywnie broni terenu, pozostałe osobniki okazują uległość i podporządkowanie parze dominującej. Puszcza: rozległy kompleks leśny o dużym stopniu naturalności, ze starodrzewami i trudno dostępnymi miejscami. Matecznik: dzikie, trudno dostępne miejsce, np. rozległy wiatrołom, albo wąwóz ze stromymi zboczami, porośnięty gęstą roślinnością. Ostoja: obszar, na którym zwierzęta znajdują odpowiednie warunki życia. Wybrane pozycje z literatury: 1. H. Okarma, Wilk-monografia przyrodniczo-łowiecka. Białowieża 1992. 2. K. Chwedeńczuk, Pies czy wilk, Nasza księgarnia, 1987. 3. B. Jędrzejewska, W. Jędrzejewski, H. Okarma, Wilk jest dziki? Wilk jest zły?, Parki Narodowe 1, 1991. 6 4. Mały Wolfik i jego rodzina. Poznajmy się.
Mały Wolfik i jego rodzina... - karta pracy nr 1 Bądź bystrym obserwatorem! Rozpoznaj cień wilka. Z daleka widzisz przemykające cienie zwierząt. Przyjrzyj się uważnie sylwetkom, zwróć uwagę na kształt i sposób trzymania ogona. Rozpoznaj cień wilka. Przyklej przy nim wilczą piątkę.
Mały Wolfik i jego rodzina... - karta pracy nr 2 Wytęż wzrok. Znajdź 5 różnic. Znajdź 5 różnic w postawie wilków na poniższych rysunkach i zaznacz je czerwonym kółkiem.
Mały Wolfik i jego rodzina... - karta pracy nr 3 Namaluj portret wilka! Na kartce bloku rysunkowego narysuj ołówkiem portret wilka według poniższej instrukcji. Następnie pokoloruj, używając odpowiednich kredek (lub farb). 1. Narysuj 5 kropek i połącz linią, jak na rysunku 2. Dorysuj uszy trójkąty oraz oczy trochę skośne 3. Narysuj pysk tak jakbyś rysował wydłużone serce 4. Narysuj nos, a na całej linii głowy dorysuj sierść 5. Pokoloruj
Mały Wolfik i jego rodzina... - karta pracy nr 4 Słowna rozsypanka. 1. Przeczytaj i zastanów się co znaczą słowa: WATAHA, WILK, TROPY, ŚCIEŻKA, NORA, SZCZENIĘ, POLOWANIE, ZDOBYCZ, TERYTORIUM, MATECZNIK. 2. Przyjrzyj się uważnie poniższej ilustracji i znajdź na niej miejsce do wpisania każdego z wyżej wymienionych słów. Jedna wilcza piętka to miejsce na jedną literę. 3. Wpisz słowa w odpowiednie miejsca na obrazku. Pamiętaj, że czasem dwa słowa mają takie samo znaczenie.
Mały Wolfik i jego rodzina... - karta pracy nr 5 Uśmiechnij się do Wolfika. 1. Spójrz na uśmiechniętego wilka i uśmiechniętego chłopca. 2. Przypomnij sobie, co odpowiedział Wolfik na pytanie - Wilku dlaczego masz takie ostre zęby?. 3. Na obu rysunkach podpisz: siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i trzonowe. 4. Na obu rysunkach pokoloruj: siekacze na żółto, kły na czerwono, a zęby przedtrzonowe i trzonowe na niebiesko.
Mały Wolfik i jego rodzina... - karta pracy nr 6 Rozwiąż krzyżówkę przyrodniczą! Odkryj, jaką nazwą określa się samicę wilka. Wpisz poziomo, kolejno od góry: 1. muchy, motyle, pszczoły, 2. puszcze i knieje, 3. naturalny otwór w drzewie, 4. obszar, który zamieszkuje i znakuje wilcza rodzina, 5. ślady łap, np. na śniegu, 6. dzikie zwierzę kopytne w naszych lasach. Odczytaj słowo, które utworzyły litery w szarych polach. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Odkryj, jaką nazwą określa się samca wilka. Wpisz poziomo, kolejno od góry: 1. drzewo liściaste z białą korą, 2. samica wilka (wilczyca), 3. bogatka lub modraszka, 4. pospolite drzewo iglaste, 5. kryjówka szczeniąt wykopana w ziemi, 6. imię siostry Wolfika. Odczytaj słowo, które utworzyły litery w szarych polach. 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Mały Wolfik i jego rodzina... - Załącznik nr 1 Załącznik dla nauczyciela (do ćwiczenia podsumowującego Co łączy wilki i ludzi? Czy jesteśmy podobni? ). Przed lekcją zrób jedną kopię - do czytania. Najważniejsza dla nich jest rodzina. Zawsze żyją samotnie. Rodzice kierują rodziną i opiekują się dziećmi. Zabijają inne zwierzęta, by zapewnić sobie pożywienie. Żywią się wyłącznie pokarmem roślinnym. Nie lubią, gdy obcy wchodzą na ich teren. Odpoczywają po posiłku. Wędrują, podróżują. Biegają truchtem. Całe życie spędzają w jednym miejscu. Ich dzieci bawią się i uczą. Porozumiewają się ze sobą gestami i głosami. Tęsknią za swoimi bliskimi. Znakują szlaki i granice. Ich dzieci, zaraz po urodzeniu są całkiem niezależne. Czasami kłócą się z sąsiadami.
Mały Wolfik i jego rodzina... - Załącznik nr 2 Wilcze piątki. Powiel w kilkunastu egzemplarzach. Kopie naklej na kartkę bloku technicznego, lub rysunkowego i potnij. W ten sposób wykonaj odpowiednią liczbę wilczych piątek, czyli punktów do nagradzania uczniów. Jedna wilcza piątka = 1 punkt zdobyty podczas zajęć. W ten sposób nagradzaj uczniów za aktywność.
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku Wilk, czy pies? - Tablica nr 1a
Portrety wilków - Tablica nr 1b Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku fot. A. Tabor wilk w szacie zimowej wilk w szacie letniej
Wilcza rodzina - Tablica nr 2 samiec alfa samica alfa osobnik beta (piastun) szczenięta osobniki podporządkowane osobnik omega ( odtrącony )
Wilcze szczenię do 3-4 tygodnia życia Wolfik. Jak rośnie wilcze szczenię? - Tablica nr 3 Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku Wilcze szczenię powyżej 12 tygodnia życia
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku Wilczy uśmiech - Tablica nr 4 kły siekacze siekacze kły trzonowce przedtrzonowce