Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS PRZYRODNICZY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 27.02.2015 R. 1. Test konkursowy zawiera 26 zadań. Są to zadania zamknięte i otwarte. Na ich rozwiązanie masz 90 minut. Sprawdź, czy test jest kompletny. 2. Zanim udzielisz odpowiedzi, uważnie przeczytaj treść zadania. 3. Wszystkie odpowiedzi czytelnie i wyraźnie wpisuj w wyznaczonych miejscach. 4. Przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych wyboru wielokrotnego wybierz jedną, prawidłową odpowiedź i zaznacz ją krzyżykiem, np.: A B C D Jeżeli się pomylisz i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to złe zaznaczenie otocz kółkiem B, po czym skreśl właściwą literę, np.: X A B C D 5. W innych zadaniach samodzielnie sformułuj odpowiedź i wpisz ją lub wykonaj zadanie zgodnie z instrukcją zawartą w poleceniu. Przedstaw tok rozumowania prowadzący do wyniku. 6. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka ani gumki. Nie komunikuj się z innymi uczestnikami konkursu. 7. Sprawdź wszystkie odpowiedzi przed oddaniem testu. 8. Nie podpisuj testu, zostanie on zakodowany. 9. Brudnopis, dołączony do testu, nie podlega ocenie. X X X
Zadanie 1. (2 p.) Uporządkuj pojęcia tak, aby utworzyły poziomy organizacji życia na Ziemi. Wpisz w miejsca kropek odpowiednie cyfry. 1 tkanka, 2 ekosystem, 3 komórka, 4 narząd, 5 biosfera, 6 organizm, 7 układ narządów, 8 populacja, 9 biocenoza, 10 biom. 3. 4. 6.. 9 10 5 Tekst źródłowy do zadań: 2., 3. A. Mickiewicz Pan Tadeusz, fragment z księgi III Grzybów było w bród: ( ) Panienki za wysmukłym gonią borowikiem, Którego pieśń nazywa grzybów pułkownikiem, Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszy, I mniej sławny w piosenkach, za to najsmaczniejszy, Czy świeży, czy solony, czy jesiennej pory, Czy zimą. Ale Wojski zbierał muchomory. Inne pospólstwo grzybów pogardzone w braku Dla szkodliwości albo niedobrego smaku; Lecz nie są bez użytku, one zwierza pasą (żywią) I gniazdem są owadów i gajów okrasą (ozdobą). ( ) I kulista, czarniawym pyłkiem wypełniona Purchawka, jak pieprzniczka zaś innych imiona Znane tylko w zajęczym lub wilczym języku, Od ludzi nie ochrzczone; a jest ich bez liku Zadanie 2. (2 p.) W tekście źródłowym znajdź nazwy czterech grzybów, dokonaj podziału na grzyby jadalne i niejadalne i wpisz je w odpowiednie kolumny tabeli. grzyby jadalne grzyby niejadalne Zadanie 3. (1 p.) Na podstawie tekstu źródłowego napisz trzy funkcje, jakie pełnią grzyby w przyrodzie. 1. 2. 3. Strona 2 z 9
Zadanie 4. (1 p.) Podczas wycieczki Młodych Naukowców, Ada zeskrobała ze starego drewnianego płotu zielony nalot, który przyniosła do szkoły. Podczas obserwacji mikroskopowej, dziewczynka stwierdziła, że jest to glon. Zaznacz jego poprawną nazwę. A. Chlorella. B. Pierwotek. C. Okrzemka. D. Skrętnica. Zadanie 5. (1 p.) W poniżej zamieszczonym opisie literami A i B zastąpiono nazwy organizmów, wchodzących w skład porostów. W wykropkowane miejsca wpisz odpowiednie nazwy tych organizmów. Ciało porostów zbudowane jest z organizmów A i B. Tworzą one symbiotyczny układ, w którym A otrzymuje od B cukier wyprodukowany w procesie fotosyntezy. A chroni B przed wyschnięciem. A dostarcza B wodę i sole mineralne. A - B -.. Zadanie 6. (2p.) Młodzi Naukowcy, na podstawie skali porostowej, chcą określić stan powietrza okolic szkoły. Uporządkuj czynności, jakie należy kolejno wykonać, wpisując w wykropkowane miejsca odpowiednie litery. a. Znalezione porosty porównaj z przedstawionymi na zdjęciach skali porostowej. b. Obejrzyj zdjęcia porostów i glonów na skali porostowej, zwróć uwagę na ich kształt, wielkość oraz barwę. c. Powtórz obserwację porostów na innych drzewach rosnących w pobliżu to pozwoli Ci dokładniej określić stopień zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki. d. Poszukaj porostów na korze drzew liściastych rosnących na terenie, który badasz. e. Odczytaj i zanotuj maksymalne stężenie dwutlenku siarki (µg/m 3 powietrza atmosferycznego), przy jakim jeszcze występują znalezione porosty oraz numer strefy zanieczyszczenia. 1.. 2.. 3.. 4.. 5.. Zadanie 7. (2 p.) Rysunek przedstawia uproszczony schemat krążenia węgla w przyrodzie. Uzupełnij go, wpisując w ramki nazwy procesów życiowych, w których dwutlenek węgla uczestniczy jako: substrat (jest pobierany) lub produkt (jest wydzielany). Strona 3 z 9
Zadanie 8. (2 p.) Wymień dwie konsekwencje dalszego wzrostu ilości dwutlenku węgla w atmosferze Ziemi. 1. 2. Zadanie 9. (2 p.) Zaproponuj dwa konkretne działania, które mogłyby wpłynąć na zahamowanie narastania efektu cieplarnianego. 1. 2. Zadanie 10. (1 p.) W środowisku, gdzie emisja zanieczyszczeń powietrza jest bardzo wysoka, obserwuje się większą częstotliwość A. reumatyzmu. B. chorób alergicznych. C. krzywicy. D. chorób zakaźnych. Zadanie 11. (1 p.) Młodzi Naukowcy dyskutowali o problemach ochrony środowiska człowieka. Kto Twoim zdaniem nie miał racji? Zaznacz błędną wypowiedź. A. Adam: Zadaniem Państwa jest ustanowienie prawa jednoznacznie określającego problemy ochrony środowiska. B. Marysia: Zasoby przyrody trzeba umiejętnie wykorzystywać i pamiętać o konieczności ich oszczędzania. C. Krysia: Trzeba tworzyć nowe rezerwaty i parki narodowe, aby w przyszłości cała powierzchnia Polski je stanowiła. D. Ania: Najważniejszym czynnikiem ochrony środowiska jest świadomość społeczna i działania każdego obywatela. Zadanie 12. (1 p.) Warstwę ozonową niszczą A. promienie ultrafioletowe. B. dwutlenek węgla. C. freony. D. dwutlenek siarki. Strona 4 z 9
Zadanie 13. (2 p.) Przyporządkuj podane niżej organizmy do poszczególnych królestw. Wpisz ich nazwy do odpowiednich rubryk tabeli. laseczka tężca, euglena zielona, mysz leśna, grab zwyczajny, opieńka miodowa królestwo bakterie protisty grzyby rośliny zwierzęta Zadanie 14. (2 p.) Dwa gatunki zwierząt wykazują różną tolerancję ekologiczną w odniesieniu do temperatury. Gatunek A żyje w zakresie temperatur od 5 C do 10 C, a gatunek B w zakresie od minus 10 C do plus 30 C. Napisz, który z tych gatunków żyje w głębokich jaskiniach, a który w górach. Uzasadnij swoją odpowiedź. Gatunek A żyje w. Gatunek B żyje w. Uzasadnienie: Zadanie 15. (2 p.) Poniżej przedstawiono komórkę ameby, pantofelka i eugleny. Wpisz pod rysunkami elementy budowy komórki (organellum), służące organizmom do poruszania się.......... Strona 5 z 9
Zadanie 16. (1 p.) Aby podać współrzędne geograficzne Szczecina należy określić A. krainę geograficzną Polski. B. wysokość nad poziomem morza. C. szerokość oraz długość geograficzną. D. odległość od bieguna południowego. Zadanie17. (1 p.) Określ współrzędne geograficzne punktu oznaczonego na rysunku poniżej. A. 7 30 N 0 B. 7 30 S 0 C. 7 30 N 10 W D. 7 30 S 10 E Zadanie 18. (1 p.) Która para współrzędnych jest zapisana prawidłowo? A. 10 N 181 E B. 92 S 64 W C. 80 N 150 E D. 91 N 195 W Zadanie 19. (2 p.) Na mapie konturowej Polski zaznaczono cyframi następujące parki narodowe: Tatrzański, Białowieski, Kampinoski, i Wigierski. Uzupełnij legendę mapy, wpisując odpowiednio nazwy parków narodowych. Strona 6 z 9
Tekst źródłowy do zadania nr 20. W proponowanych zasadach zdrowego żywienia wskazywane są najczęściej grupy pokarmów, które należy spożywać i określana jest liczba posiłków w ciągu dnia. Posiłki powinny zawierać w odpowiednich proporcjach wszystkie niezbędne do życia człowieka składniki odżywcze, czyli białka, węglowodany, tłuszcze i witaminy. Podstawę wielu zaleceń żywieniowych i codziennej diety stanowią produkty zbożowe (np. kasze, płatki pieczywo pełnoziarniste) lub ziemniaki. Zadanie 20. (2 p.) Na podstawie tekstu źródłowego podaj nazwę składnika odżywczego, którego największą ilość zawierają produkty zbożowe i ziemniaki. Określ jego rolę dla organizmu człowieka. a. Nazwa składnika odżywczego - b. Rola składnika odżywczego -... Zadanie 21. (2 p.) Liście pewnego gatunku roślin okrytonasiennych zebrano podczas suchego dnia w trzech różnych miejscach o różnym stopniu zapylenia powietrza: w pobliżu zakładu przemysłowego, przy ulicy i w parku. Na górne powierzchnie liści kolejno przyklejono przezroczystą taśmę samoprzylepną. Po pewnym czasie samoprzylepne taśmy (z przyklejonym pyłem) zdjęto osobno z każdego liścia i naklejono na biały karton. Przebieg i wyniki doświadczenia przedstawione są w uproszczeniu na poniższym rysunku. a. Określ cel przeprowadzonego doświadczenia........ b. Sformułuj wniosek na podstawie wyników doświadczenia......... Strona 7 z 9
Zadanie 22. (1 p.) Kontynentem o powierzchni mniejszej od powierzchni Antarktydy, ale większym od powierzchni Australii jest A. Afryka. B. Azja. C. Europa. D. Ameryka Północna. Zadanie 23. (2 p.) Rozpoznaj kontynenty po ich opisach. Wybierz z podanych poniżej kontynentów poprawne nazwy i wpisz je w wykropkowane miejsca. Australia, Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Europa, Antarktyda, Afryka a. Wzdłuż północno-wschodniego wybrzeża tego kontynentu rozciąga się Wielka Rafa Koralowa. b. Jest najzimniejszym kontynentem na kuli ziemskiej, niemal w całości pokrytym bardzo grubą warstwą lodu. c. Kontynent ten położony jest na czterech półkulach: wschodniej i zachodniej oraz północnej i południowej. d. Kontynent ten od wschodu i zachodu otoczony jest łańcuchami górskimi Kordylierów i Appalachów. Zadanie 24. (2 p.) Określ poprawność zdań, dotyczących zastosowania pierwiastków w życiu człowieka. Zaznacz krzyżykiem P jeśli zdanie jest prawdziwe, F jeśli zdanie jest fałszywe. a. Ciężkie i mało wytrzymałe aluminium, wykorzystuje się do budowy części samolotu. b. Ultraczysty krzem używany jest do produkcji mikroczipów. c. Rtęć, w niewielkich ilościach, wykorzystuje się w żarówkach fluorescencyjnych. d. Siarka dodawana do gazu ziemnego, sygnalizuje swoim zapachem proces ulatniania się gazu z instalacji gazowej. Zadanie 25. (1 p.) Bezpośredniego połączenia nie ze sobą mają wody oceanów A. Oceanu Indyjskiego i Oceanu Spokojnego. B. Oceanu Atlantyckiego i Oceanu Arktycznego. C. Oceanu Południowego i Oceanu Atlantyckiego. D. Oceanu Arktycznego i Oceanu Indyjskiego. P P P P F F F F Strona 8 z 9
Zadanie 26. (1 p.) Wybranie szlaku wędrówki, atrakcyjnych obiektów do zwiedzania, punktów widokowych, miejsc na nocleg, ułatwia mapa A. samochodowa. B. turystyczna. C. topograficzna. D. hipsometryczna. BRUDNOPIS (nie podlega ocenie) Strona 9 z 9