Kalibracja ręcznych narzędzi pomiarowych

Podobne dokumenty
JESTEŚMY PO TO, ABY WSPIERAĆ TWÓJ BIZNES NILFISK PAKIETY SERWISOWE SZYTE NA MIARĘ

Płynna produkcja większa rentowność

1000 powodów by wybrać kompletny serwis. 10 niepodważalnych przyczyn dominacji koloru żółtego.

Working for You. Anton Paar Certified Service

DZIAŁ POMIARÓW FIZYKOCHEMICZNYCH funkcjonuje w strukturze Zakładu Chemii i Diagnostyki, jednostki organizacyjnej ENERGOPOMIAR Sp. z o.o.

Wyposażenie pomiarowe w przemyśle

Akredytacja metod badawczych jako podstawa potwierdzenia kompetencji wykonywania badań w laboratoriach

KSIĄŻKA PRZEGLĄDÓW TECHNICZNYCH NR... RADWAG Wagi Elektroniczne

ZASTOSOWANIE KALIBRATORÓW DO ADIUSTACJI, WZORCOWANIA I SPRAWDZANIA URZĄDZEŃ

Wydanie 3 Warszawa, r.

PREZENTACJA FIRMY. Johannes Lübbering GmbH Industriestraße Herzebrock Niemcy

Stay calm. You re covered. Program DrivePro to oferta serwisowa, dzięki której masz zawsze najlepsze rozwiązanie

Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja. Anna Warzec

NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ NA PRZYKŁADZIE WAGI ELEKTRONICZEJ

Innowacje dla budownictwa z drewna. Pewna decyzja REGENEROWANE FABRYCZNIE MASZYNY ORYGINALNE Z GWARANCJĄ PRODUCENTA

NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W LABORATORIUM W ŚWIETLE PROPONOWANYCH ZMIAN W DOKUMENCIE CD2 ISO/IEC 17025

SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI. mgr inż. Piotr Lewandowski

Interpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego

Przewaga płynąca z doświadczenia.

DAF MULTISUPPORT więcej niż

Trackery Leica Absolute

ZOELLER TECH Serwis. Jesteś zawsze w centrum naszych działań.

Partner serwisowy Bosch Rexroth Pomyślna i długofalowa współpraca. Partner Serwisowy

ABERLE LIFE CYCLE SERVICE S24

Precyzja i wiarygodność. Laboratorium Pomiarowe

Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy ul. Nadwiślańska 213, Józefów

Napędza nas automatyzacja

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 4 Warszawa, r.

UTRZYMANIE WDROŻONEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM (LPO)

Precyzja i wiarygodność. Laboratorium Pomiarowe

100% obsługi klienta

awarii. - Legalizacji. - Kalibracjach oraz regulacje wymagane przez producenta i obowiązujące w tym zakresie

CLOSE TO OUR CUSTOMERS WIRTGEN GROUP SMART SERVICE NASZE DOSTOSOWANE DO PO- TRZEB KLIENTÓW UMOWY SER- WISOWE DOTYCZĄCE MASZYN

Napędza nas automatyzacja

Wytrzymałe i niezawodne do codziennych prac budowlanych i renowacyjnych, a także do realizacji zadań z zakresu aranżacji ogrodów i architektury

Twój partner. w gastronomii!

MECHANICZNE KLUCZE DYNAMOMETRYCZNE

Katalog produktów 2009 / Systemowe rozwiązania Hilti. Hilti. Doskonałość. Niezawodność.

Technik pojazdów samochodowych

Ciepło z lokalnych źródeł gazowych

W polskim prawodawstwie i obowiązujących normach nie istnieją jasno sprecyzowane wymagania dotyczące pomiarów źródeł oświetlenia typu LED.

Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia

NOWOŚĆ MAŁE MŁOTY HYDRAULICZNE SERII EC

MP4 kompleksowy audyt bezpieczeństwa i niezawodności instalacji elektrycznej w przedsiębiorstwie. Ireneusz Grining Licheń 19/20.11.

MŁOTY HYDRAULICZNE SERII EC. Wytrzymałe i niezawodne do codziennych prac wyburzeniowych.

UDOKUMENTOWANE INFORMACJE ISO 9001:2015

DOSKONALENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ

System wkrętaka MT Focus 400 Wysoka jakość montażu w Twoich rękach

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA dla Części 2

Karta charakterystyki online ACS36-L1K0-K01 ACS/ACM36 ENKODER ABSOLUTNY

WYJAŚNIENIA I ZMIANY TREŚCI SIWZ NA PODSTAWIE ART. 38 UST.2

Karta charakterystyki online. FLOWSIC150 Carflow URZĄDZENIA DO POMIARU STRUMIENIA OBJĘTOŚCI

Wyposażenie pomiarowe w laboratorium

ZARZĄDZAMY ELEKTROWNIAMI WIATROWYMI KOMPLEKSOWO

Kto mówi, że ZAE nie oferuje wszystkiego?

Karta charakterystyki online DKV60-A2K02000 DKV60 ENKODER Z KOŁEM POMIAROWYM

Gdy chłodziwo staje się płynnym narzędziem. Nasze zaangażowanie

Aesculap Technical Service. Serwis urządzeń i regeneracja instrumentów chirurgicznych

Low Voltage Products. Serwis średnich napięć Usługi serwisowe dla produktów średniego napięcia


Wzorcowanie i legalizacja jako narzędzia do zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa i międzynarodowych norm

Zapewnienie dostępu do Chmury

Warunki realizacji Zamówienia

Innovation Centre. NICe. nikken-world.com

Technik mechanik

WYMAGANIA DLA ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI

POPRAWA EFEKTYWNOŚCI EKSPLOATACJI MASZYN

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI

Seria SPINN 2,2-15 kw. Air. Anytime. Anywhere.

Kontrola jakości w dokręcaniu

UTRZYMANIE WDROŻONEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM ITB W ROKU 2011

PROGRAM PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH

Umowa Serwisowa Nederman Polska. Zabezpiecza Twoją instalację odpylającą

Akredytacja procedur wzorcowania przyrządów pomiarowych stosowanych w kolejnictwie

Wzorcowanie mierników temperatur Błędy pomiaru temperatury

Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich

CONSUL BUSINESS TRANSFER MARKETING

ŚWIADECTWO WZORCOWANIA 1)

VSC-TCV CHEMIA PHZ Vipex wyłącznym dystrybutorem na Polskę stycznia 2010

WARUNKI GWARANCJI I SERWISU GWARANCYJNEGO

Nie o narzędziach a o rezultatach. czyli skuteczny sposób dokonywania uzgodnień pomiędzy biznesem i IT. Władysławowo, 6 października 2011 r.

Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami

Pomiar temperatury i wilgotności

WZNOSZĄC SIĘ CORAZ WYŻEJ!

Serwis: administracja terminów i kosztów w programie Plan-de-CAMpagne

Ważenie w przemyśle 2015/16. SERWIS METTLER TOLEDO Dla optymalnej wydajności i zachowania wartości

Karta charakterystyki online DFV60E-22EC01024 DFV60 ENKODER Z KOŁEM POMIAROWYM

PROGRAM PRZYGOTOWANY DLA PROWADZENIA STAŻU W GRUPIE ZAWODÓW MECHANICZNYCH

Specjalności. Mechanika i budowa maszyn studia I stopnia

EN CENTRA TELEFONICZNYCH KONTAKTÓW Z KLIENTAMI AUDITY CERTYFIKACJA SZKOLENIA

POPRAWA EFEKTYWNOŚCI EKSPLOATACJI MASZYN

Sprawność na najwyższym poziomie. Umowy o gwarancję działania Alfa Laval

SAP Field Service Management Jakość obsługi serwisowej pod lupą

AKCESORIA DO REGAŁÓW AUTOMATYCZNYCH

Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych

Mocowania do systemów bezpieczeństwa pasażerów.

Audyt techniczny w laboratorium widziane okiem audytora. Piotr Pasławski 2008

Tabela efektów kształcenia. Kształcenie zawodowe teoretyczne

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI

Transkrypt:

Kalibracja ręcznych narzędzi pomiarowych

Spis treści 1 WSTĘP...2 2 CO TO JEST KALIBRACJA?... 3-5 2.1 W jakim celu potrzebujemy kalibracji?...3 2.2 Czym kalibracja różni się od serwisu?...5 3 WIARYGODNOŚĆ WYNIKÓW... 6-9 3.1 Powiązanie narzędzi pomiarowych...6 3.2 Warunki do wykonywania kalibracji...7 3.3 Niepewność pomiaru...8 3.4 Certyfikat kalibracji... 9 4 KALIBRACJA AKREDYTOWANA I NIEAKREDYTOWANA.. 10-12 4.1 Dlaczego korzystać z kalibracji akredytowanej?...10 4.2 Zasady wykonywania kalibracji...11-12 5 ZALETY LABORATORIUM ITS CALIBRATION...13-17 5.1 Kim jest Atlas Copco?... 13-14 5.2 Oferowane usługi... 14-16 5.3 Kontakt... 17 6 ZAŁĄCZNIKI... 18-22 Świadectwo Akredytacji Atlas Copco s.r.o. + Załącznik... 18-19 Wzór certyfikatu kalibracji - kalibracja w 3 punktach wzrost - i - upadek??...20 Certyfikaty ISO 9001, ISO 14001...21-22 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 1

1. Wstęp Korzystanie z usług kalibracyjnych dla ręcznych narzędzi momentowych, czujników momentu i momentowych przyrządów pomiarowych (ogólnie urządzenia pomiarowe momentu siły) w istotny sposób pomaga w dotrzymywaniu przepisanych parametrów wszystkich czynności technicznych wymagających dokładnych wyników podczas dokręcania. Nieustannie rosnące wymagania dotyczące bezpieczeństwa dostarczanych wyrobów, kluczowe są przede wszystkim w dziedzinie przemysłu samochodowego, ale jednocześnie swe zastosowanie znajdą także w innych dziedzinach przemysłowych. Zadaniem niniejszej publikacji jest poinformowanie o znaczeniu akredytowanych usług kalibracyjnych w dziedzinie narzędzi pomiarowych momentu siły. Publikacja przedstawia usługi świadczone przez laboratorium kalibracyjne oraz zakres informacji udzielanych użytkownikowi o kalibrowanych urządzeniach. Wyjaśnia również ważne pojęcia związane z działalnością laboratorium kalibracyjnego. Rys. 1 Pokaz wykorzystania ręcznych narzędzi momentowych. 2 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

2. Co to jest kalibracja? 2.1 W jakim celu potrzebujemy kalibracji? Czynności serwisowe w zakresie urządzeń pomiarowych momentu siły, to znaczy tam, gdzie potrzebna jest kontrola parametrów narzędzi stosowanych do dokręcania, obejmują oprócz operacji konserwacji lub napraw także czynności związane z regulacją urządzeń. Aczkolwiek dobra organizacja serwisowa zapewni w ramach świadczonych usług regulacją na poziomie wymagań technicznych użytkowników (i umiejętności swych pracowników), nie jest w stanie, w ramach swej działalności, zastąpić niezależną i niepodległą ocenę zdolności urządzeń do osiągania wymaganych wyników. Bezpośrednie wymaganie niezależnej akredytowanej kalibracji wywodzić może się również z systemu zarządzania jakością klienta. Norma ISO 9001 w roz. 7.6 mówi o kalibracji urządzeń pomiarowych według wzorców powiązanych z międzynarodowymi lub krajowymi wzorcami. Bardziej surowa ISO/TS 16949 w roz. 7.6.3.2 wymaga dla laboratorium kalibracyjnego wprost akredytacji według ISO/IEC 17025 (i choć dopuszcza także inne formy oceny kwalifikacji laboratorium). Rys. 2 Sprzęt mobilny do testowania ręcznych urządzeń pomiarowych. KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 3

Koszty jakości w przypadku niesprawnie pracującego narzędzia Straty rosną dziesięciokrotnie Pracownik stwierdza urządzenie nie działa prawidłowo 10 Kontrola jakości stwierdza, że połączenie nie jest w porządku 100 Kontrola końcowa stwierdza- źle wykonany montaż 1000 Klient stwierdza produkt złej jakości??? Koszty naprawy gwarancyjnej??? Miejmy nadzieję, że reszta będzie w porządku!! Czy ustawienie Państwa narzędzi naprawdę jest poprawne? Przekładnie Czujnik Łożyska 25Nm albo 20Nm?? W przypadku poprawnie pracującego narzędzia, czujnik dokona pomiaru momentu dokręcania i to 25Nm gdzie ~24,8Nm to ustawiony moment dokręcania a ~0,2 Nm to tarcie w przekładni i w połączeniach. Podczas pracy ustawiony moment dokręcania powoli zmniejsza się, ale czujnik ciągle odnotowuje 25Nm. Jeżeli tarcie wewnętrzne osiągnie 5Nm to narzędzie dokręcało będzie tylko na 20Nm. Które problemy mogą zostać wykryte podczas kalibracji? Wkrętarki i śrubokręty elektryczne i pneumatyczne (Zużycie przekładni) Rozrzut (3σ) x Urządzenie ustawione na maksymalny moment dokręcania Konieczność wymiany przekładni Niesprawność x 70% maks. momentu dokręcania Żywotność urządzenia rośnie dzięki regularnej konserwacji prewencyjnej Ilość dokręceń (Zużycie przekładni kątowych i obiegowych) 4 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

2.2 Czym kalibracja różni się od serwisu? Kalibrację ręcznych narzędzi pomiarowych, czujników momentu i urządzeń pomiarów momentu wykonuje laboratorium kalibracyjne w zakresie podanym w ważnym świadectwie akredytacji, dokładnie w jego załączniku. Jeżeli chodzi o kalibrację akredytowaną (więcej patrz załącznik 4), to dla laboratorium kalibracyjnego obowiązują reguły, złamanie których skutkować może odebraniem świadectwa akredytacji laboratorium. Klient laboratorium ma więc pewność, że nadzór nad pracownikami laboratorium wykonuje audytor oraz ekspert organu akredytacyjnego. Klient ma także możliwość wniesienia zażalenia dotyczącego działalności laboratorium i sprawą zażalenia zajmuje się organ nadzorujący. System zarządzania w laboratorium kalibracyjnym obejmuje również cały szereg wewnętrznych narzędzi kontrolnych, począwszy planowanym podnoszeniem kwalifikacji pracowników, poprzez kontrole stosowanego sprzętu technicznego, zarządzanie niezgodnościami i podejmowanie posunięć systemowych, aż do audytów wewnątrzzakładowych przeprowadzanych przez wykwalifikowanego pracownika. Podstawową różnicą pomiędzy regulacją narzędzi w ramach serwisu i kalibracją narzędzi momentowych jest więc dokładność i wiarygodność parametrów potrzebnych do eksploatacji narzędzi. Rys. 3 Pokaz wyposażenia do testowania dynamicznych narzędzi pomiarowych. KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 5

3. Wiarygodność wyników 3.1 Powiązanie urządzeń pomiarowych Do pracy laboratorium wykorzystywane są wyłącznie narzędzia pomiarowe z powiązaniem metrologicznym z wzorcami międzynarodowymi. Powiązanie osiągane jest jednak kalibracją wzorców wykonywaną przez zewnętrzne laboratorium kalibracyjne, ale także kalibracją z wykorzystaniem własnej akredytacji. Powiązanie kalibracji własnej zapewnione jest uczestnictwem w programach porównywania pomiędzy laboratoriami oraz sprawdzania w ramach akredytacji. Rys. 4 Pokaz wykonania kalibracji włącznie zestawu do pomiaru (jednostka pomiarowa + kabel+ wzorzec) i mierzonego zestawu (wkrętarka, kabel, jednostka sterująca) 6 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

3.2 Warunki do wykonywania kalibracji Działalność laboratorium obejmuje kalibracje wykonywane w laboratorium w warunkach laboratoryjnych oraz kalibracje wykonywane na zewnątrz w pomieszczeniach klienta. Monitorowanymi wartościami są temperatura otoczenia oraz wilgotność, do monitoringu laboratorium wyposażone jest w wilgotnościomierz i termometr kalibrowany w akredytowanym laboratorium kalibracyjnym. Standardowym warunkiem dotyczącym otoczenia w celu zapewnienia poprawnych wyników pomiarów jest temperatura w granicach od 18 do 28 C (pierwszorzędnie pomiędzy 20 ºC i 22 ºC) i maksymalna wilgotność 90%. Temperatura podczas kalibracji musi zostać zanotowana. W przypadku, kiedy podczas kalibracji wystąpi odchyłka powyżej ± 1 C, pomiar musi zostać powtórzony. W przypadku, że przez klienta podawane są inne warunki temperaturowe do eksploatacji skalibrowanego urządzenia pomiarowego, to dostosować należy niepewność i na podstawie danych producenta dodać także niepewność spowodowaną różnicą temperatur podczas kalibracji i zwykłej eksploatacji. Do osiągnięcia wiarygodnych wyników ważny jest także sposób obchodzenia się z kalibrowanym urządzeniem pomiarowym. W przypadku kalibracji laboratoryjnej podczas odbioru wykonana jest kontrola urządzenia (nieprzydatny przyrząd pomiarowy nie może zostać przyjęty do kalibracji i przekazany jest do naprawy do serwisu lub zwrócony klientowi), w czasie pracy zapewnione jest dokładne znakowanie i śledzenie przebiegu działań. Podczas kalibracji u klienta wykonana jest kontrola narzędzia pomiarowego oraz jego odbiór na czas kalibracji, ale za stan narzędzia pomiarowego odpowiedzialnym jest klient. W przypadku jakiegokolwiek uszkodzenia narzędzi o zaistniałej sytuacji sporządzane są zapisy, klient bez zwłoki zostaje poinformowany i następnie po dokonaniu oceny przyjęte są odpowiednie postanowienia. KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 7

3.3 Niepewność pomiaru W załączniku świadectwa akredytacji laboratorium podana jest wartość CMC (Calibration and Measurement Capability, w języku polskim podawana jako zdolność pomiarowa ). Dlaczego informacja ta jest ważna? Podaje maksymalną wartość procentową z zmierzonej wartości, o którą wynik kalibracji może różnić się w standardowych warunkach. Taka wartość osiągana musi być dla któregokolwiek klienta. CMC wcześniej podawana była jako BMC, co oznacza najlepszą zdolność pomiarową, ale w ramach dokładniejszego podawania informacji udzielanych klientowi, pojęcie to przestaje być stosowane. Do oceny poziomu laboratorium ważna jest również ocena tzw. dodatku wzorca (wtcm) do niepewności. W takim przypadku metodyka obliczenia pozwala nie tylko na ocenę błędu samego narzędzia pomiarowego, ale całego łańcucha (od przetwornika momentu siły do jednostki wyświetlającej), oraz na ocenę zdolności narzędzia pomiarowego do pracy w ramach stwierdzonego błędu. Informacja dotycząca niepewności pomiaru (zawierająca także błąd wzorca) podawana jest w karcie kalibracji. W celu osiągnięcia dokładnych wyników kalibracji optymalnym rozwiązaniem jest stosowanie specjalnego oprogramowania obliczeniowego, poddawanego w każdym roku ocenie i kontroli przez organ akredytacyjny. 8 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

3.4 Certyfikat kalibracji Certyfikat kalibracji to zapis wyników wykonanej kalibracji, gwarantuje przestrzeganie procedur i reguł akredytacyjnych dotyczących kalibracji. Dane podane w karcie kalibracji podają konkretne uzyskane wartości, ale nie oceniają, czy osiągnięte zostały parametry wymagane przez klienta. Pracownicy laboratorium kalibracyjnego nie mają możliwości śledzenia warunków, w których kalibrowane urządzenia są eksploatowane, a w wielu przypadkach nie znają specyfikacji klienta. Informacje podane w karcie kalibracji muszą jednak pozwolić klientowi na kwalifikowaną ocenę, czy stosowane narzędzie pomiarowe spełnia jego wymagania. W przypadku żądania klienta wykwalifikowany pracownik może podać fachowe orzeczenie do wyników kalibracji, orzeczenie to jednak nie jest częścią wyjścia z działalności akredytowanego laboratorium. Rys. 5 Wzór certyfikatu kalibracji KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 9

4. Kalibracja akredytowana i nieakredytowana 4.1 Dlaczego korzystać z kalibracji akredytowanej? W czym spoczywają podstawowe różnice pomiędzy kalibracją akredytowaną i nieakredytowaną? Procedury do wykonywania kalibracji akredytowanej oraz procedury do obliczenia dokładności i niezawodności pomiaru regularnie sprawdzane są przez niepodległych audytorów i specjalistów organu akredytacyjnego. Pracownicy laboratorium muszą odbywać powtarzające się szkolenia z dziedziny akredytacji narzędzi pomiarowych momentu siły oraz prawodawstwa w dziedzinie metrologii. Istotnym jest również system powiązania narzędzi pomiarowych stosowanych do sprawdzania zgodności kalibrowanych narzędzi z definiowanymi parametrami tzw. wzorców. Klient dostarczy narzędzie pomiarowe momentu siły do laboratorium kalibracyjnego z pewnością, że poprawnie sprawdzona zostanie stateczność i dokładność wyników procedury dokręcania. W jaki sposób zapewniona jest dokładność w przypadku nieakredytowanej kalibracji? Postawiona jest na zaufaniu klienta w dokładność urządzeń stoso- Rys.6 Kalibracja sprzętu pomiarowego, dynamiczna i statyczna. 10 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

wanych przez laboratorium. Dokładność ta jednak nie została niezależnie oceniona i nie wywodzi się z ustalonej metodyki dotyczącej warunków do wykonywania kalibracji, oceny pomiarów i określenia niepewności. Akredytacji nie może zastąpić żadną inną formą certyfikacji lub innego zezwolenia laboratorium kalibracyjnego. Certyfikacja, np. według normy ISO 9001, dokumentuje wyłącznie zdolność laboratorium do wywiązania się ze zobowiązań wobec klientów, nie można jednak według niej udowadniać sprawności technicznej. Certyfikacja nie sprawdzi przede wszystkim poprawności procedur służących do obliczeń niezawodności i dokładności wyników pomiarów wykonywanych przez laboratorium i nie zawiera nawet procedur dla programów wykonywania badań kwalifikacji laboratorium tzw. porównywanie pomiędzy laboratoriami (porównanie wyników osiąganych przez różne akredytowane laboratoria kalibracyjne). Do wiarygodności pracy akredytowanego laboratorium kalibracyjnego przyczynia się również bezpośredni nadzór audytorów organu akredytacyjnego w miejscu działalności laboratorium oraz ocena kalibracji wykonywanych podczas eksploatacji (tzw. witness audit), w przypadku kalibracji wykonywanych na zewnątrz i bezpośrednio u klienta laboratorium. 4.2 Zasady wykonywania kalibracji Różnica w porównaniu z wykonywaniem serwisowej regulacji narzędzi momentowych to w przypadku kalibracji definiowanie procesów i parametrów - standaryzacja. Podstawową normą do oceny zgodności zdolności akredytowanego laboratorium kalibracyjnego jest norma międzynarodowa ISO/IEC 17025 (w wydaniu czeskim ČSN EN ISO/IEC 17025:2005). Wymagania techniczne dotyczące wykonywania kalibracji ręcznych narzędzi momentowych podane są w normie ISO 6789 (ČSN EN ISO 6789:2005), sposoby ustalania, obliczeń i określania niepewności pomiaru w dokumencie EA 4/02. Dyrektywa EA KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 11

10/14 to instrukcja wydana przez Europejskie Centrum Akredytacji dla kalibracji urządzeń do pomiaru momentu siły. Cała dziedzina kalibracji narzędzi pomiarowych podlega wymaganiom ustawodawstwa krajowego (przepisów prawnych) w dziedzinie metrologii. W przypadku działalności świadczenia usług laboratorium kalibracyjnego poza granicami konieczne jest, w przypadku pracowników laboratorium zapewnienie wiedzy na temat ustawodawstwa metrologicznego w kraju prowadzenia działalności klienta. W poszczególnych państwach na stronach internetowych usług metrologicznych administracji państwowych dostępne są informacje dotyczące wymagań prawnych (w Czechach www.cmi.cz). W celu osiągania dokładnych wyników podczas wykonywania kalibracji (obowiązuje również dla kalibracji nieakredytowanych) podstawą są dobre i w praktyce przestrzegane procedury kalibracyjne oraz metodyki wewnętrzne. Procedury kalibracyjne dla poszczególnych typów narzędzi pomiarowych opisują krok po kroku sposób wykonania kalibracji, począwszy od stabilizacji temperatury narzędzia pomiarowego, poprzez jego kontrolę, samo wykonanie pomiaru oraz zapis kalibracji i oznakowania narzędzia pomiarowego. Metodyka kalibracji jest podstawowym dokumentem wewnętrznym, w którym podane są warunki do wykonywania kalibracji, ogólne zasady dla wszystkich procedur kalibracyjnych, sposób oceny pomiarów oraz określenie niepewności pomiaru oraz należności karty kalibracji. Wszystkie dokumenty muszą być do dyspozycji na żądanie klienta. Wybór poprawnej procedury kalibracyjnej wykonywany jest już na etapie samego zamawiania usługi kalibracyjnej. Z tego powodu ważne jest kwalifikacja pracownika handlowego, który powinien posiadać odpowiednią wiedzę, by mógł klientowi doradzić podczas wyboru odpowiedniej procedury kalibracyjnej. 12 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

5. Zalety laboratorium ITS Calibration 5.1 Kim jest Atlas Copco? Atlas Copco jest grupą przemysłową i światowym liderem w dziedzinie sprężarek, maszyn budowlanych i górniczych, narzędzi pneumatycznych oraz systemów montażowych. W dziedzinie narzędzi przemysłowych jest liderem światowym wyznaczającym kierunki. Grupa Atlas Copco dostarcza swym klientom, za pośrednictwem innowacyjnych wyrobów i usług, długotrwałe rozwiązania zapewniające zwiększenie produktywności. Spółka założona została w 1873 i jej siedzibą jest szwedzki Sztokholm. Atlas Copco posiada przedstawicielstwa w ponad 170 krajach i w 2009 zatrudniała ok. 30000 pracowników. W dziedzinie kalibracji narzędzi przemysłowych korzystać może więc z doświadczeń z dziedziny produkcji, posiada dostęp do dokładnych informacji technicznych i najnowszych doświadczeń w dziedzinie badań i rozwoju. Akredytowane laboratorium kalibracyjne grupy Atlas Copco działają w kilku państwach Europy, Ameryki Północnej i Południowej, co pozwala na międzynarodową wymianę doświadczeń pomiędzy akredytowanymi laboratoriami w zakresie identycznej normy akredytacyjnej ISO/IEC 17025, ale jednak z różnymi doświadczeniami ze środowisk narodowych. Struktura organizacyjna pozwala na rzetelne ustalenie niezależności laboratoriów akredytacyjnych, powielone mechanizmami kontrolnymi systemu informacyjnego spółki. Laboratorium kalibracyjne ITS Calibration akredytowane Czeskim Instytutem Akredytacyjnym, OPP, oferuje swe usługi od 2007 roku i działa w rejonie Europy Środkowej i Wschodniej. Dzięki objęciu uprawnienia do akredytacji pod porozumienie międzynarodowe, na mocy którego uznawana jest akredytacja KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 13

(EA MLA i ILAC MRA) to wydane karty kalibracji ważne są bez względu na położenie placówki. Zakres czynności nie jest związany z narzędziami przemysłowymi Atlas Copco, ze swych doświadczeń korzystamy także podczas kalibracji narzędzi innych marek. Ważne jest dotrzymanie zakresu kalibracji przedstawionego w załączniku świadectwa akredytacji. 5.2 Oferowane usługi serwisowe Kalibracja kąta wychylenia (Angle calibration) Przy pomocy urządzeń, które potrafią mierzyć kąt wychylenia śrub podczas dokręcania, ITS zdolne jest do wykonywania kontroli i nieakredytowanej kalibracji kąta wychylenia włącznie regulacji. Inne usługi serwisowe Atlas Copco Atlas Copco i jej siostrzana część Industrial Tools Service (ITS) zaoferować mogą kompleksowe usługi serwisowe w dziedzinie narzędzi przemysłowych różnych marek oraz aplikacji montażowych. Do wyboru są różne programy serwisowe, które następnie dostosowane zostaną do potrzeb i wymagań klienta. Przedstawiciele handlowo-serwisowi ITS (patrz punkt 5.3) gotowi są do omówienia sprawy z klientem i zaproponowania mu optymalnego programu serwisowego zgodnie z jego potrzebami. Ponad 60 specjalistów serwisowych w dziedzinie narzędzi przemysłowych i aplikacji w wszystkich rejonach Europy gotowych jest sprostać wymaganiom klientów. Pełny Program Serwisowy (Full Coverage Service) Państwa potrzeby serwisowe w pełni oddelegować można do ITS, który wybierze dla Państwa optymalny plan konserwacji prewencyjnej narzędzi (naprawy, kalibracje) po stałej cenie. Program ten oferuje następujące zalety: - mniej przerw w produkcji, większa wydajność - konsystentna wysoka jakość produkcji 14 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

- stały budżet serwisowy bez nieprzewidzianych wychyleń - niższe koszty administracyjne i produkcyjne - niższe zapotrzebowanie na inwestycje do magazynu części zamiennych lub urządzeń zapasowych Pozwala pracownikom w pełni skupić się na podniesienie efektywności pracy. Program Niezawodnej Centralnej Konserwacji (ToolScan RCM Reliability Centered Maintenance) Program pozwala na ustawienie optymalnego systemu konserwacji prewencyjnej ewent. predyktywnej na miarę potrzeb i wymagań klienta. Program ten może być częścią Pełnego Programu Serwisowego. Program ten zapewni, że użytkownik systemu może być pewny, iż pracował będzie tak, jak od niego oczekuje to użytkownik, tzn. bez nieregularnych i nieprzewidzianych awarii, usterek itp. Program ten pozwoli klientom zoptymalizować procesy produkcyjne oraz zminimalizować przerwy lub zwolnienie produkcji z jednoczesnym obniżeniem kosztów administracji. Program Konserwacji Prewencyjnej (Preventive maintenance) Program ten pozwala użytkownikom utrzymywać narzędzia przemysłowe w maksymalnie wydajnym stanie. ITS jako partner serwisowy, gotowy jest do świadczenia usług prewencyjnych zabezpieczających maksymalną niezawodność a jednocześnie stabilnie utrzymanie wysokiej wydajności narzędzi. Program ten pozwoli użytkownikom zaplanować dużą część niezbędnych czynności serwisowych na czas przerw w produkcji i zminimalizować w ten sposób awarie linii produkcyjnych. Program Stałych Cen (Fix price repairs) Program pozwala na szybkie naprawy z jednoczesnym obniżeniem kosztów administracyjnych. Narzędzia naprawiane są pierwszoplanowo i na podstawie wcześniej ustalonego systemu pomiędzy użytkownikiem i ITS. Transport do punktu serwisowego i z powrotem odbywa się przy pomocy pojemników serwisowych. KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 15

Kompleksowe naprawy w ITS zapewnią maksymalną żywotność oraz wydajność narzędzi po naprawach, narzędzia po naprawie testowane są z godnie międzynarodowymi standardami ITS. Szkolenia, usługi konsultacyjne, instalacja systemów montażowych ITS oferuje kompleksowe usługi kształcące i konsultacyjne w dziedzinie techniki dokręcania, ergonomii oraz narzędzi i systemów pneumatycznych albo sterowanych elektronicznie. ITS wykonuje także instalacje (włącznie kompletnej dokumentacji) oraz modyfikacje aplikacji przemysłowych. Zalety usług serwisowych i kalibracyjnych Atlas Copco i ITS - wykonywanie konserwacji prewencyjnej jednocześnie z kalibracją narzędzi i urządzeń pomiarowych - częścią kalibracji zwykłego narzędzia jest także jego regulacja, w celu zapewnienia zgodności z specyfikacją producenta - ITS i Atlas Copco świadczą swe usługi według przerw w produkcji klienta (np. w weekendy) - usługi kalibracyjne mogą zostać częścią Pełnego Programu Serwisowego, który w ten sposób zawiera kompleksowe usługi - ITS to część międzynarodowej struktury Atlas Copco i tak zaimplementowane zostało to w systemie dostawców wszystkich liczących się producentów przemysłowych 16 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

5.3 Kontakt W celu uzyskania kolejnych informacji dotyczących oferty laboratorium kalibracyjnego Atlas Copco s. r. o., akredytowanego przez Czeski Instytut Akredytacyjny, OPP, pod numerem 2339, prosimy o kontakt: Tomasz Biernat...Polska Zachodnia Tel: +48 510 025 974, email: Tomasz.Biernat@pl.atlascopco.com Krzysztof Karolak...Polska Wschodnia Tel: +48 784 345 402, email: Krzysztof.Karolak@pl.atlascopco.com Miloš Sušek...Czechy Tel: +420 602 641 840, email: Milos.Susek@cz.atlascopco.com Martin Krynský... Morawa + Słowacja Tel: +420 725 483 562, email: Martin.Krynsky@cz.atlascopco.com Peter Ormandi...Węgry Tel: +36 203 891 655, email: Peter.Ormandi@hu.atlascopco.com Remus Cosmin Stangu...Rumunia, Bułgaria Tel: +40 730 075 909, email: Remus.Stangu@ro.atlascopco.com Kolejne informacje podane są na www.its ee.com KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 17

6. Załączniki Oryginał Tłumaczenie Oryginału 18 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

Oryginał Oryginał Tłumaczenie Oryginału Tłumaczenie Oryginału KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 19

Oryginał Oryginał Tłumaczenie Oryginału Tłumaczenie Oryginału 20 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

Oryginał Tłumaczenie Oryginału KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 21

22 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH 23

Notatki 24 KALIBRACJA RĘCZNYCH NARZĘDZI POMIAROWYCH

www.atlascopco.com Customer Centre Eastern Europe 2013