Zarządzanie projektem inwestycyjnym Wykład 1
Referaty rzeczywisty projekt inwestycji + finansowanie symulacja projektu inwestycji + finansowanie
Definicja inwestycji wg P. Pabianiaka Inwestycja =przedsięwzięcie inwestycyjne=projekt inwestycyjny dokonywanie przez podmioty gospodarcze nakładów majątkowych (s. 12) cały proces związany z tym działaniem, a mianowicie całość spraw związanych z wdrożeniem inwestycji i później z jej eksploatacją ( ) związaną, (.) z osiąganiem oczekiwanych rezultatów (s. 12).
Inwestycje rodzaj aktywów Rzeczowe Finansowe Niematerialne Grunty Papiery wartościowe Badania i rozwój Budynki i budowle Pożyczki i lokaty Prawa autorskie, licencje i patenty Maszyny i urządzenia oraz środki transportu Jednostki w funduszach powierniczych Oprogramowanie inne Instrumenty pochodne Relacje z innymi podmiotami Inne Inne Źródło: oprac. wł. na podst. Dziworska 1993
Rodzaje inwestycji wg A. Manikowskiego i Z.Tarapaty Kryterium Charakter tworzenia majątku trwałego Sposób realizacji Sposób inwestowania Czas realizacji i użytkowania Rodzaj Inwestycje zakupowe (np. zakup środków transportu) Inwestycje budowlane (np. prace budowlanomontażowe) Inwestycje zlecone Inwestycje wykonywane we własnym zakresie Inwestycje finansowane środkami własnymi Inwestycje kredytowane Inwestycje mieszane Krótkoterminowe (czas realizacji: do 3 miesięcy, czas użytkowania do 5 lat) Średnioterminowe (cykl realizacji: 3 12 miesięcy, czas użytkowania 5 10 lat) Długoterminowe (cykl realizacji: powyżej 12 miesięcy, czas użytkowania: powyżej 10 lat) Manikowski, Tarapata 2001, s. 17-18
Rodzaje inwestycji inwestycje produkcyjne nakłady ponoszone na odtworzenie i przyrost środków trwałych służących do wytwarzania dóbr i usług materialnych (nakłady ponoszone na przemysł i budownictwo, rolnictwo, transport, łączność i obrót towarowy) inwestycje nieprodukcyjne nakłady ponoszone na działy nieprodukcyjne w gospodarce, czyli (na budownictwo mieszkaniowe i komunalne, urządzenia socjalne i kulturalne, na naukę i oświatę etc.); powinny być zyskowne, ale także obejmują sferę konsumpcji społecznej, (szkoły, szpitale etc.), dlatego powinien być prowadzony także rachunek tzw. korzyści społecznych inwestycje infrastrukturalne nakłady inwestycyjne na urządzenia niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania gospodarki narodowej (np. urządzenia do zaopatrzenia ludności w wodę etc.) Kurek 1998, s. 10-11
Rodzaje inwestycji według stopnia dywersyfikacji Inwestycje indywidualne (np. w pojedynczy rodzaj akcji) Inwestycje portfelowe (zdywersyfikowane) Inwestycje programowe (zdywersyfikowane według określonej strategii i wspólnego celu)
Inwestycje rzeczowe przyrost lub wymiana materialnych składników majątku trwałego: inwestycje nowe, rozbudowa, modernizacje, inwestycje odtworzeniowe. Manikowski, Tarapata 2001, s. 17-18
Rodzaje inwestycji majątkowych inwestycje nowe: rozwojowe, których rezultatem wprowadzenia ma być zwiększenie zdolności wytwórczych jednostki gospodarczej, poprawa jakości wytwarzanych produktów czy udzielanych usług, czyli dodanie procesowi wytwórczemu jakiejś dodatkowej wartości (w ujęciu ilościowym lub jakościowym), inwestycje odtworzeniowe (restytucyjne, reinwestycje), gdy następuje zastępowanie zużytych lub przestarzałych urządzeń nowymi i powoduje to utrzymanie produkcji na tym samym poziomie inwestycje modernizacyjne: celem jest poprawa efektywności i konkurencyjności inwestycje innowacyjne: służą modyfikacji (podniesienia konkurencyjności) wytwarzanych dotychczas wyrobów P. Pabianiak, 2015, s. 13
Fazy inwestowania typy anliz 1. Faza przedinwestycyjna: badania analizy decyzja inwestycyjna zdobywanie środków 2. Realizacja inwestycji: wdrożenie rozpoczęcie 3. Dochodzenie do zakładanych zdolności produkcyjnych (lub innych oczekiwanych efektów) 4. Eeksploatacja inwestycji (osiąganie efektów i korzystanie z nich) Analiza ex-ante Analiza ex-post P. Pabianiak, s. 12
Nakłady inwestycyjne według faz inwestowania Nakłady inwestycyjne to środki ponoszone w związku z realizacją inwestycji, ( ) przeznaczone na nabycie, wytworzenie czy modernizację dóbr inwestycyjnych Przykłady: 1. W fazie przedinwestycyjnej: nakłady na wszelkie prace przygotowawcze: np. na badania rynkowe, techniczne etc. 2. W fazie realizacji inwestycji nakłady na zakup czy wytworzenie środków trwałych tj. np. zakup gruntów i ich przygotowanie, budowa budynków, zakup technologii etc. Często związane z tzw. sunk cost
Czum jest rachunek efektywności inwestycji? Według H. Kryńskiego: rachunek efektywności inwestycji obejmuje [...] ogół obliczeń związanych z porównaniem efektów uzyskanych w okresie eksploatacji ze zrealizowanej inwestycji z nakładami niezbędnymi do ich osiągnięcia Felis 2005, s. 23
Okres analizy: Okres finansowania (np. do spłacenia kredytu) Okres amortyzacji środka trwałego Okres trwania projektu zamkniętego (lub wspólna wielokrotność projektów porównywanych Okres nieskończony zasada kontynuacji działalności Konieczność ustalenia wartości terminalnej
Ocena ryzyka projektów inwestycyjnych rodzaje ryzyka projektu wpływ poszczególnych rodzajów ryzyka skutki stopień narażenia na ryzyko
Przypomnienie podstawowych metod oceny projektów inwestycyjnych Payback Zdyskontowany payback DCF NPV IRR, MIRR Wskaźnik zyskowności PI nowoczesne: np. metoda opcji rzeczywistych, efektywność inwestycyjna
Literatura Dziworska K. (1993) Inwestycje przedsiębiorstw, Uniwersytet Gdański, Gdańsk. Felis P. (2005). Metody i procedury oceny efektywności inwestycji rzeczowych przedsiębiorstw. Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomiczno-Informatycznej, Warszawa Kurek W. (red.). 1998. Rachunek ekonomiczny w zarządzaniu przedsiębiorstwem, UMCS, Lublin Manikowski A., Tarapata Z. (2001), Ocena projektów gospodarczych modele i metody, Difin, Warszawa Pabianiak P. (2015) Ocena efektywności projektów inwestycyjnych, e-bizcom Pazio W.J. (2001), Analiza finansowa i ocena efektywności projektów inwestycyjnych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa. Pera K., Buła R., Mitrenga D. (2014), Modele inwestycyjne, C.H. Beck, Warszawa. Jajuga K., Jajuga T. (1997), Inwestycje. Instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa., PWN, Warszawa. Francis J.C. (2000) Inwestycje, analiza i zarządzanie, WIG-PRESS, Warszawa