Poznań, dnia 10 października 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W POZNANIU 61-662 Poznań, ul. DoŜynkowa 9H 16/20 (61) 64 63 800, fax (61) 64 63 801 P/08/163 LPO 41023-1-2008 P a n st. chor. sztab. Zbigniew Kościelniak Komendant Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych w Poznaniu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. nr 231 poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu skontrolowała Szkołę Podoficerską Wojsk Lądowych w Poznaniu, zwaną dalej Szkołą, w zakresie funkcjonowania systemu kształcenia w latach 2005-2008 (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki zostały przedstawione w protokole kontroli podpisanym w dniu 24 września 2008 r. NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Komendantowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania Szkoły w zakresie objętym kontrolą, mimo stwierdzonych nieprawidłowości nie mających jednakŝe zasadniczego wpływu na kontrolowaną działalność. Szkoła prowadziła działalność w zakresie: kształcenia kandydatów na podoficerów, doskonalenia zawodowego kadr podoficerskich i szkolenia rezerw osobowych, zgodnie z zadaniami określonymi w 4 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 marca 2004 r. w sprawie utworzenia szkół podoficerskich (Dz. U. Nr 51, poz. 505 ze zm.) oraz nadanym Szkole etatem i statutem. W zatwierdzonym przez Pana Komendanta regulaminie nauki
2 uwzględniono kształcenie w dwóch korpusach osobowych ogólnowojskowym i logistyki, z pominięciem kształcenia w korpusie osobowym Ŝandarmerii wojskowej, o czym stanowią postanowienia ust. 1 pkt 3 decyzji Nr 362/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 grudnia 2004 r. w sprawie procesu kształcenia i doskonalenia zawodowego w poszczególnych korpusach i grupach osobowych (Dz. Urz. MON Nr 16, poz. 180 ze zm.). ZłoŜone przez Pana Komendanta wyjaśnienia nie usprawiedliwiają w pełni, w ocenie NIK, nieuwzględnienia w przedmiotowym regulaminie kształcenia w korpusie osobowym Ŝandarmerii wojskowej. W okresie objętym kontrolą Szkoła uŝytkowała obiekty i pomieszczenia udostępnione przez Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu (CSWL) oraz Wojskowy Zarząd Infrastruktury w Poznaniu, zlokalizowane przy ul. Wojska Polskiego 86/90 i ul. Bukowskiej 34, a takŝe korzystała ze sprzętu wojskowego, środków technicznych i zasobów bibliotecznych udostępnianych przez CSWL. W wyniku kontroli NIK stwierdzono, Ŝe zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.), wszystkie obiekty uŝytkowane przez Szkołę miały załoŝoną ksiąŝkę obiektu budowlanego. ZastrzeŜenia NIK pod względem rzetelności budzi jednak brak we wszystkich ksiąŝkach wpisów o zmianie zarządcy obiektu, dokonanej decyzją nr 165/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 grudnia 2003 r., jak równieŝ numeru i daty protokółu odbioru oraz pozwolenia na uŝytkowanie obiektu, a takŝe wykazu dokumentacji przekazanej zarządcy przy zakładaniu ksiąŝki, co było niezgodne z przepisami 5 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie ksiąŝki obiektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1134). W wyniku dokonanych oględzin w części budynków i pomieszczeń stwierdzono zły stan techniczny stolarki budowlanej, ścian, sufitów (zacieki), podłóg, klatek schodowych, pokryć dachowych, elewacji, rynien oraz instalacji odgromowych. NIK przyjmuje do wiadomości działania Pana Komendanta mające na celu poprawę stanu technicznego obiektów uŝytkowanych przez Szkołę. W ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli, potencjał kadrowy Szkoły był niewystarczający zarówno w stosunku do zakresu realizowanych zadań statutowych, jak i określonych w etacie limitów zatrudnienia. W okresie objętym kontrolą ustalony dla Szkoły etat wynosił: 175 i 169 osób na koniec lat 2005 2006 oraz 170 osób na koniec 2007 r. i I półrocza 2008 r., natomiast faktyczne zatrudnienie wynosiło: 138, 152, 153 i 149 osób (odpowiednio 78,9%, 89,9%, 90% i 87,6%). Szczególnie niekorzystna sytuacja występowała w grupie instruktorów, gdzie
3 wykorzystanie etatu w latach 2005 2008 (I półrocze) kształtowało się w granicach od 68,2% do 79,7%. Według wyjaśnień Pana Komendanta brak zainteresowania podjęciem pracy w Szkole spowodowany był lepszymi warunkami wynagrodzenia w innych jednostkach wojskowych oraz na cywilnym rynku pracy. W okresie objętym kontrolą Szkoła nie posiadała samodzielności finansowej. CSWL jako dysponent środków budŝetowych trzeciego stopnia finansowało wydatki związane z funkcjonowaniem Szkoły, obejmujące w szczególności wypłatę uposaŝeń i wynagrodzeń oraz zakupy towarów, materiałów i usług. Ww. wydatki były realizowane na podstawie opracowanych przez Szkołę rocznych planów rzeczowo-finansowych, które włączano do budŝetu CSWL. W 2007 r. ww. wydatki wynoszące 8.724,8 tys. zł wzrosły w porównaniu do wykonania 2005 r. o 2.350,1 tys. zł (36,9%). Główną przyczyną tego wzrostu było zwiększenie wydatków finansowych z tytuły wypłaty uposaŝeń i innych naleŝności pienięŝnych dla Ŝołnierzy i kandydatów na Ŝołnierzy oraz ekwiwalentów pienięŝnych w ramach zaopatrzenia mundurowego. Nabór kandydatów do Szkoły prowadzony był na podstawie zasad określonych w wydawanych corocznie rozkazach Dowódcy Wojsk Lądowych w sprawie rekrutacji do szkół wojskowych (lata 2005 2006) i podoficerskich (lata 2007 2008). Szkoła nie podjęła kształcenia kandydatów na podoficerów pomimo ustalenia limitów rekrutacji w liczbie czterech miejsc na 2007 r. (w korpusie osobowym ogólnowojskowym, w grupie osobowej administracji) oraz jednego miejsca na 2008 r. (w korpusie osobowym logistyki, w grupie osobowej transportu i ruchu wojsk). W złoŝonych wyjaśnieniach Pan Komendant podał, Ŝe ww. kierunki kształcenia nie zostały zrealizowane ze względu na ich małą liczebność oraz w celu ograniczenia kosztów, a określoną w tych limitach rekrutacji liczbę miejsc, przydzielono do najbardziej zbliŝonych tematycznie grup osobowych (zmechanizowanej i ogólnologistycznej). ZastrzeŜenia NIK budzi jednak brak stanowiska i dyspozycji przełoŝonych w tym zakresie. Szkoła nie opracowała tym samym programów nauki kandydatów na podoficerów zarówno dla ww. korpusów i grup osobowych, jak i dla korpusu osobowego Ŝandarmerii wojskowej (nieujętego w ogóle w regulaminie nauki) wymaganych przepisami 5 ust. 2 przywołanego wcześniej rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 marca 2004 r. w sprawie utworzenia szkół podoficerskich.
4 Ustalenia kontroli NIK wykazały, Ŝe z 1.025 kandydatów ubiegających się o przyjęcie do Szkoły w 2005 r. przyjęto 199. W latach 2006 2007 r. o przyjęcie ubiegało się odpowiednio 739 i 589 kandydatów, z których przyjęto odpowiednio 147 i 189. Mimo podejmowanych działań promocyjnych liczba kandydatów do Szkoły zmniejszała się w porównaniu do roku poprzedniego o 286 w 2006 r. i o 150 w 2007 r. W latach 2005 2006 o jedno miejsce w Szkole ubiegało się pięciu kandydatów, natomiast w 2007 r. trzech kandydatów. W okresie objętym kontrolą zostało wydanych 41 decyzji o zwolnieniu ze słuŝby kandydackiej, w tym 31 na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o słuŝbie wojskowej Ŝołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750 ze zm.), w związku z niespełnieniem wymogów określonych w regulaminie nauki i 10 na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, na wniosek Ŝołnierza. Na podstawie 41 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie słuŝby wojskowej kandydatów na Ŝołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 66, poz. 614), Komendant Szkoły, uwzględniając trudną sytuację materialną i rodzinną zainteresowanych, wydał 29 decyzji o zwolnieniu z obowiązku zwrotu równowartości kosztów kształcenia w wysokości ogółem 122.799,18 zł, a takŝe trzy decyzje o odroczeniu terminu uregulowania zobowiązania i o rozłoŝeniu spłaty zobowiązań na raty w łącznej kwocie 23.591,18 zł. NIK zwraca jednak uwagę, Ŝe według stanu na koniec pierwszego półrocza br. nie zostały uiszczone naleŝności w kwocie 35.375,51 zł. Kształcenie kandydatów na podoficerów realizowano na podstawie 18 ramowych planów nauki i 20 programów nauki, w tym: sześciu planów i programów dla kandydatów pozyskanych spośród osób cywilnych i Ŝołnierzy zasadniczej słuŝby wojskowej, czterech planów i programów dla Ŝołnierzy nadterminowej słuŝby wojskowej oraz ośmiu planów i 10 programów nauki kursu podoficerskiego dla szeregowych zawodowych. Ramowe plany nauki zostały sporządzone przez Komendanta Szkoły według zestawienia stanowiącego załącznik Nr 1 do powołanego wcześniej rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 marca 2004 r. We wszystkich programach nauki uwzględniono tematykę obejmującą: przekazywanie praktycznej wiedzy o prowadzonych obecnie działaniach bojowych i misjach stabilizacyjnych, zagadnienia prawa wojennego, szkolenie z obsługi nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu wojskowego, ćwiczenia w warunkach poligonowych oraz praktykę w jednostkach wojskowych. Komendant sporządził równieŝ 44 programy doskonalenia zawodowego i 34 programy szkolenia rezerw osobowych. Wszystkie
5 plany oraz programy nauki i szkolenia zostały potwierdzone za zgodność z obowiązującymi załoŝeniami i zatwierdzone przez Dowódcę Wojsk Lądowych. ZastrzeŜenia NIK pod względem rzetelności budzi realizacja programów nauki dla kandydatów na podoficerów. Stwierdzono bowiem, Ŝe w dziennikach lekcyjnych 10 grup szkoleniowych nie odnotowano 404 godzin nauczania (3% godzin według programów nauki) 11 przedmiotów obejmujących m. in.: zdobywanie uprawnień do kierowania pojazdami (268 godzin), szkolenie metodyczne (38), taktykę (29), powszechną obronę przeciwlotniczą (20) oraz rozpoznanie i armie innych państw (15). Nie zrealizowano w ogóle pięciu godzin lekcyjnych z powodów uzasadnionych wyjazdem elewów na praktyki (dwie godziny dyscypliny wojskowej) i koniecznością przeprowadzenia zaległych zajęć ogniowych (trzy godziny terenoznawstwa). Ponadto w dziennikach lekcyjnych dziewięciu grup szkoleniowych kandydatów na podoficerów nie udokumentowano przeprowadzenia 186 godzin języka angielskiego, a w przypadku jednej grupy odnotowano realizację 367 godzin języka angielskiego (o siedem godzin więcej od wymiaru określonego rozkazem nr 56 Dowódcy Wojsk Lądowych z dnia 9 marca 2005 r. w sprawie kształcenia językowego w szkołach podoficerskich). Jednostką odpowiedzialną za kształcenie w zakresie języka angielskiego jest CSWL. W ocenie NIK, Szkoła nie egzekwowała od elewów obowiązku rzetelnego prowadzenia dzienników praktyk, w szczególności dokumentowania realizacji zadań szkoleniowych przeznaczonych do zaliczenia obligatoryjnego. W wyniku analizy zapisów w 98 dziennikach praktyk elewów z rocznika 2007/2008 r. stwierdzono braki w zakresie udokumentowania realizacji: podstaw edukacji obywatelskiej i wychowania wojskowego (6 przypadków), szkolenia bojowego (2) i szkolenia logistycznego (9). Nie odnotowano równieŝ udziału elewów w zajęciach fakultatywnych, w tym: w kursach instruktorsko-metodycznych (68 przypadków), w szkoleniu poligonowych (66) i w strzelaniu (41). NIK zwraca uwagę, Ŝe mimo ww. nieprawidłowości w prowadzeniu przedmiotowych dzienników, wszyscy elewi otrzymali oceny pozytywne i uzyskali zaliczenie praktyki. W wyniku przeprowadzonego w toku kontroli NIK badania dokumentacji planistyczno-sprawozdawczej ustalono, Ŝe CSWL nie realizowało w pełni potrzeb Szkoły związanych z zabezpieczeniem sprzętu wojskowego dla celów szkoleniowych, w tym: bojowego wozu piechoty, samochodu terenowego, wozu łączności ADK 11, samochodu rozpoznawczego BRDM oraz czołgów PT 91 i T 72. Ww. sprzęt nie został udostępniony z uwagi na: braki
6 w obsadzie etatowej kierowców (głównie Ŝołnierzy słuŝby zasadniczej), awarie i okresowe obsługi pojazdów oraz brak danego sprzętu (samochód BRDM). Ustalenia kontroli NIK wykazały, Ŝe absolwenci Szkoły zostali w zasadzie pozytywnie ocenieni przez dowódców 15 jednostek wojskowych, w których objęli pierwsze stanowiska słuŝbowe w korpusie podoficerów zawodowych. Wystawione oceny poziomu przygotowania 93 podoficerów (86 pełniących funkcje dowódcze), w tym 55 z rocznika 2005/2006 i 38 z rocznika 2006/2007, do objęcia stanowisk dowódczych obejmowały: jedną ocenę mierną, 11 ocen dostatecznych, 56 ocen dobrych i 25 ocen bardzo dobrych. Dodatkowe uwagi dowódców jednostek dotyczyły w szczególności niepełnej znajomości budowy i zasad eksploatacji sprzętu wojskowego (43 przypadki) oraz zbyt małej samodzielności w podejmowaniu decyzji (33). W latach 2005 2008 (do 31 sierpnia) Szkoła wykształciła 687 absolwentów, w tym 206 w 2005 r., 194 w 2006 r., 128 w 2007 r. i 159 w 2008 r. Ww. absolwenci ukończyli kształcenie z wynikiem: bardzo dobrym (25), dobrym (578) i dostatecznym (84). Z zaplanowanych na lata 2005 2008 (I półrocze) 149 kursów doskonalenia zawodowego dla 2.420 osób zrealizowano 109 dla 1.125 osób. Plan przeszkolenia 2.807 Ŝołnierzy rezerwy został wykonany w 99,3%. Według wyjaśnień Pana Komendanta planowane kursy i szkolenia nie zostały w pełni zrealizowane z uwagi na skierowanie mniejszej liczby uczestników. W okresie objętym kontrolą przeprowadzono w Szkole 22 kontrole, z których dziewięć dotyczyło działalności związanej z realizacją kształcenia i szkolenia. W wyniku przeprowadzonej w 2006 r. przez Departament Kontroli Ministerstwa Obrony Narodowej kontroli organizacji i realizacji szkolenia zalecono m. in. podjęcie działań na rzecz lepszego przygotowania elewów do dowodzenia druŝyną, zapewnienia zgodności programów nauki z obowiązującymi dokumentami normatywnymi, poprawę stanu ukompletowania i podniesienia poziomu wyszkolenia kadry. W przekazanej Szefowi Szkolenia Wojsk Lądowych informacji o realizacji wniosków i zaleceń pokontrolnych Komendant Szkoły stwierdził m. in., Ŝe poprawa stanu ukompletowania kadry nie jest moŝliwa bez stosownej pomocy ze strony przełoŝonego. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Uwzględnienie w regulaminie nauki ustalonego dla Szkoły zakresu kształcenia. 2. Zapewnienie pełnego i rzetelnego dokumentowania odbytych zajęć w dziennikach lekcyjnych i dziennikach praktyk.
7 3. Realizowanie kierunków kształcenia określonych w rocznych rozkazach Dowódcy Wojsk Lądowych dotyczących rekrutacji do szkół podoficerskich. 4. Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu uzupełnienie stanu kadrowego do poziomu określonego w etacie Szkoły. 5. RozwaŜenie potrzeby usprawnienia programów nauki obejmujących: kształtowanie większej samodzielności działania absolwentów oraz budowę i eksploatację sprzętu wojskowego. 6. Zintensyfikowanie działań na rzecz poprawy stanu technicznego uŝytkowanych przez Szkołę obiektów i pomieszczeń oraz zabezpieczenia sprzętu wojskowego dla celów szkoleniowych. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Komendanta w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Komendantowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Poznaniu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.