Charakterystyka bakterii z rodzaju Legionella i ich występowanie w środowisku wodnym. - listopad 2005r. -
BAKTERIE Z RODZAJU LEGIONELLA -pałeczki Gram (-), wielkości 1-2 mikrometra i średnicy 0,5 mikrometra -o specyficznych wymaganiach wzrostowych (L-cysteina i niektóre kwasy tłuszczowe, żelazo, cynk, magnez ) -występują w wodach naturalnych -zasiedlają sieci wód użytkowych o temp. wody 20-50 stopni C -od 1977r. uznane jako czynnik chorobotwórczy dla człowieka ( w związku z epidemią w Filadelfii)
BAKTERIE Z RODZAJU LEGIONELLA to bakterie mezofilne, które: -izoluje się z wody o temp. 5 do 63 ºC -mają zdolność namnażania się w warunkach naturalnych w temp. 20-45 ºC - mają zdolność namnażania się w komórkach ameb i glonów do temp. 67 ºC - charakteryzują się wzrostem na podłożach syntetycznych w temp. 37 ºC ( optymalna temperatura )
BAKTERIE Z RODZAJU LEGIONELLA -w warunkach laboratoryjnych rosną powoli, w postaci widocznych kolonii po 5-10 dniach hodowli w temperaturze 35 ºC i w atmosferze zawierającej 2,5% CO 2, na specjalnych podłożach wzbogaconych solami żelaza i czynnikami wzrostowymi, zawierającymi bufory i węgiel drzewny.
BAKTERIE Z RODZAJU LEGIONELLA teoretycznie są wrażliwe na : - wysychanie - ogrzewanie ( 30 min. w temp. 58 ºC ) - niewielkie stężenie formaldehydu czy glutaraldehydu - 70% etanol - podchloryn ( 5 ppm ) - jod ( 10 ppm ) - fenol 0,05% - biocydy ale niestety
ich usytuowanie wewnątrzkomórkowe i wewnątrz biofilmu chroni je przed działaniem środka dezynfekcyjnego. Mogą pozostawać w stanie uśpienia w przetrwalnikach pierwotniaków i uaktywniać się wraz ze wzrostem komórki żywiciela.
Rezerwuar pałeczek Legionella to: - środowisko wodne - naturalne i sztuczne zbiorniki zawierające muł lub osad denny - gorące źródła lecznicze - wilgotna ziemia - epifita na wys. 9 m ponad ziemią ( tj. porośla np. porosty, mchy, paprocie )
Bytowaniu bakterii w środowisku wodnym sprzyja obecność alg i pierwotniaków ( ameb ąąałłłżżżńńńćcć ć i orzęsków ), w których mnożą się wewnątrzkomórkowo.
Legionella kolonizują : -sieć wodociągową wody zimnej i ciepłej - zbiorniki - wodne urządzenia kąpielowe ( prysznice, wanny ąąałłłżżżńńńćcć ć perełkowe i wirowe ) -urządzenia balneologiczne -myjnie -chłodnie kominowe domowe i przemysłowe - obrabiarki i wiertarki, w których stosuje się chłodzenie wodą
- szpitalne inhalatory - klimatyzatory - turbiny dentystyczne ąąałłłżżżńńńćcć ć zwłaszcza jeżeli zawierają osad i rdzę.
Drogi szerzenia się zakażenia: Powietrze w którym unosi się zakażony aerozol o średnicy kropel 2,0 do 5,0 mikrometrów. Przeżywalność bakterii w aerozolu wzrasta od 3 do 15 min. wraz ze wzrostem wilgotności od 30 do 80%. Aerozol niesiony wiatrem pozostaje zakaźny nawet w odległości 1 km. od chłodni kominowej ( hotelu, szpitala, zakladu przemysłowego ).
Wrota zakażenia: Drogi oddechowe - zakażenie następuje poprzez inhalację aerozolu lub zachłyśnięcie się zakażoną wodą.
U chorego bakterie z rodzaju Legionella wydalane są z plwociną, zaś antygen z moczem. Nie stwierdzono dotychczas zakażenia się człowieka od chorych ludzi. Epidemie zachorowań występują w związku z zakażeniem się wielu osób z tego samego źródła zakażenia w budynku, jego okolicy, w dzielnicy osiedla.
Rodzina Legionellaceae Rodzaj Legionella to obecnie 49 gatunków 64 grupy serologiczne
Legionella pneumophila ma 80-90% udział w zachorowaniach w tym Legionella pneumophila serogrupa 1 50-75% udział w zachorowaniach zaś inne gatunki Legionella tj.l.micdadei L. longbeache L. dumofii L. bozemani mają 10-20% udział w zachorowaniach.
Legionelloza: - choroba legionistów - postać z dominującymi objawami ciężkiego zapalenia płuc -Gorączka Pontiac - postać pozapłucna, łagodna, grypopodobna -postać pozapłucna - ciężka, uogólniona, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego lub stan septyczny u chorych, m. innymi po transplantacji nerek lub serca.
Legionelloza - postać płucna 3-8% wszystkich zachorowań -okres wylęgania - 2 do 10 dni ( najczęściej 5-6 dni ) - objawy - zapalenie płuc, suchy kaszel, zaburzenia w oddychaniu, temp. pow.40 ºC, zaburzenia świadomości - śmiertelność - 15-30% -choruje -2-5% narażonej populacji - czynniki ryzyka - mężczyźni 40-69 lat, palacze, alkoholicy, diabetycy, po lekach immunosupresyjnych.
Gorączka Pontiac -okres wylęgania - do 48 godzin, - objawy - nagły wzrost ciepłoty ciała, dreszcze, ból głowy,bóle mięśniowe, zakażenia górnych dróg oddechowych, -choruje -90% narażonej populacji. Zgony nie występują. Następuje samoistne wyleczenie po kilku dniach.
Materiał do badań : - woda ( metoda FM, hodowla ) - mocz pacjenta na obecność antygenu L. pnemophila sg1 - surowica krwi do oznaczania przeciwciał - wydzielina oskrzelowa ( z bronchoskopii lub plwociny ).
Leczenie : Nieskuteczne są antybiotyki z grupy penicylin, cefalosporyn i niektóre aminoglikozydy, Antybiotykami z wyboru są : - antybiotyki makrolidowe ( klarytromycyna i azytromycyna ), - antybiotyki fluorochinolowe ( lewofloksacyna ).
Zapobieganie i zwalczanie : - Unieszkodliwianie źródeł zakażenia poprzez czyszczenie zbiorników i sieci wodnej z osadu we wszystkich urządzeniach leczniczych, klimatyzacyjnych i sanitarnych ( przynajmniej 2 razy w ciągu roku ). - Likwidacja wszelkich ślepych końcówek i miejsc zastoju wody.
- Kontrola temperatury wody na końcówkach i zadbanie o to, aby była ona utrzymywana na wymaganym poziomie. - Wykonywanie okresowo badań wody w sieci wodociągowej i urządzeniach klimatyzacyjnych w kierunku bakterii Legionella, a przy stwierdzaeniu ich obecności w liczbie powyżej 1000 komórek ( cfu )/ 100 ml wody natychmiastowe podejmowanie działań interwencyjnych.
Od 1.01.2002 r. na mocy Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U nr 126 poz. 1384) legionelloza znajduje się w wykazie chorób zakaźnych obowiązkowo rejestrowanych w Polsce, zaś Legionella pneumophila znajduje się w wykazie biologicznych czynników chorobotwórczych (zał. nr 2 do wymienionej Ustawy).
Zachorowania wraz z danymi są rejestrowane przez Ośrodek Epidemiologiczny w Colindale w Londynie. Zawiadomienia o ich związku z odpowiednim hotelem rozsyłane są do rządowych administracji opieki zdrowotnej i do uczestników sieci α informacyjnej prowadzonej przez EWGLI, w tym również do Polski. Wg opracowania: W.Magdzik,D.Naruszewicz-Lesiuk,A.Zieliński Choroby zakaźne i pasożytnicze-epidemiologia i profilaktyka a-medica.press 2004
W większości krajów Unii Europejskiej obowiązuje zgłaszanie zachorowań na legionellozy. Stwierdzenie związku zachorowania na legionellozę z pobytem w hotelu podlega międzynarodowym przepisom. Wg opracowania: W.Magdzik,D.Naruszewicz-Lesiuk,A.Zieliński Choroby zakaźne i pasożytnicze-epidemiologia i profilaktyka α-medica.press 2004
Zgodnie z 120 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U nr 75 poz. 690). Instalacja ciepłej wody powinna zapewnić uzyskanie w punktach czerpalnych temp. wody nie niższej niż 55 ºC i nie wyższej niż 60 ºC, przy czym instalacja ta powinna umożliwiać przeprowadzenie jej okresowej dezynfekcji termicznej przy temperaturze wody nie mniejszej niż 70 ºC.
Projekt nowelizacji Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. ( Dz. U nr 75 poz. 690). Dział IV Rozdział 1 120 ust. 2 Instalacja ciepłej wody powinna zapewnić uzyskanie w punktach czerpalnych temp. wody nie niższej niż 55 ºC i nie wyższej niż 60 ºC, przy czym instalacja ta powinna umożliwiać przeprowadzenie dezynfekcji chemicznej lub fizycznej, w tym termicznej przy temperaturze wody nie niższej niż 70 ºC, dostosowanej do materiałów zastosowanych w instalacjach.
Więcej szczegółów na temat tej bakterii znajdziecie Państwo na stronie The European Working Group for Legionella Infections www.ewgli.org