OCENA STANU TECHNICZNEGO ZAKRES PRAC RENOWACYJNYCH

Załącznik Nr 1 do SIWZ Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia PAROWÓZ Ty2-702 / DR 52 6340 OCENA STANU TECHNICZNEGO ZAKRES PRAC RENOWACYJNYCH Łódź marzec 2015 rok Strona 1

PAROWOZY SERII DR52/Ty2/Ty42 DR52/Ty2/Ty42 oznaczenie typu parowozów towarowych konstrukcji niemieckiej, znormalizowanej seriidr52, budowanych masowo w wielu fabrykach europejskich (w Niemczech i krajach okupowanych, m.in. w Polsce) w latach 1942-1945, znanychtakże jako niemiecka lokomotywa wojenna Kriegslokomotive. Ogółem zbudowano ponad 6500 sztuk tych lokomotyw. Po zakończeniu wojny w Fabloku w Chrzanowie oraz zakładach Hipolit Cegielski w Poznaniu zmontowano z pozostawionych gotowych części i podzespołów 150 egzemplarzy tych lokomotyw oznaczając je jako seria Ty42. Ogółem Polskie Koleje Państwowe eksploatowały 1407 lokomotyw serii Ty2, z czego 1206 pozyskanych z zasobów Deutsche Reichsbanhpo zakończeniu II Wojny Światowej (numery inwentarzowe od 1 do 1206), 200 zakupionych w 1962 roku od ZSRR (numery inwentarzowe od 1207 do 1406) oraz 1 zbudowany w ZNTK z części rezerwy obiegowej (numer inwentarzowy 1407). Ponadto PKP otrzymały 146 ze 150 egzemplarzy serii Ty42 (cztery lokomotywy zostały zarekwirowane przez Armię Czerwoną i nie powróciły do Polski).Ponadto PMP PW w Katowicach eksploatowało 20 parowozów Ty2 zakupionych z ZSRR w 1962 roku. Do dzisiaj w Polsce zachowane są 54 parowozy serii Ty2 oraz 14 lokomotywy serii Ty42 w tym 2 egzemplarze czynne (Ty42-24 oraz Ty42-107). Podstawowe dane techniczne serii DR52/Ty2/Ty42 (według źródeł PKP): Producent Różni Lata budowy 1942 1945 Układ osi, typ silnika: Masa służbowa Masa pustego parowozu z tendrem Masa pustego parowozu bez tendra Długość parowozu Długość z tendrem Wysokość Moc znamionowa Maksymalna siła pociągowa Prędkość maksymalna Typ tendra Ciśnienie w kotle 1 Eh2 143,635 t 98,05 t 77,25 t 13 600 mm 22 975 mm 4 440 mm 1633 KM (1200 kw) 15 000 kg 80 km/h 30D42, 30D43, 32D43, 32D47, 27D47, 26D5 16 at Powierzchnia ogrzewalna kotła 177,73 m² Powierzchnia przegrzewacza 71,31 m² Powierzchnia rusztu 3,9 m² Średnica cylindra Skok tłoka Średnica kół napędnych 600 mm 660 mm 1 400 mm Łódź marzec 2015 rok Strona 2

Średnica kół tocznych 850 mm Parowóz: Ty2-702 wcześniej 52 6340 PAROWÓZ Ty2-702 OCENA STANU TECHNICZNEGO Typ: KDL 1 (DR52) oznaczenieniemieckie, Ty2 oznaczeniepolskie Układ osi, typ silnika: 1 Eh2 Producent:Maschinenbau-Actien-Gesellschaft (BMAG), dawniej L. Schwartzkopff, Berlin Numer fabryczny: 12793 Rok produkcji: 1944 Kocioł producent:henschel&sohn Kassel Numer fabryczny kotła: 27946 Rok produkcji kotła: 1943 Seriainumertendra:32D43-424 Poprzednie oznaczenia parowozu: DR 52 6340 Wpisany na inwentarz PKP: 1945 Skreślony z inwentarza PKP: 05.06.1993 Lokomotywa po wyprodukowaniu w zakładach BMAG w Berlinie została przyjęta 15 stycznia 1944 roku na stan Kolei Niemieckich. Jej pierwszym przydziałem była ReichbahndirektionPosen czyli Dyrekcja Kolei Rzeszy w Poznaniu. Z zachowanych dokument ów wynika, że skierowano ją do pracy w parowozowni Sdolbunow czyli dawnego polskiego Zdołbunowana Wołyniu. Wojenne losy lokomotywy nie są dokładnie znane. Zachowane dokumenty mówią, że parowóz wciągnięto na stan Polskich Kolei Państwowych w 1945 roku jakolokomotywę uszkodzoną. Nie jest znany stan uszkodzeń i zakres przeprowadzonych prac. Do naprawy skierowano parowóz w styczniu 1946 rokua po jej zakończeniu rozpoczął on pracę w parowozowni Toruń Główny. W okresie swojej czynnej służbyna PKPlokomotywa stacjonowaław parowozowniach: Toruń Główny(1946-1947) Rybnik(1947-1960) Jarocin (1960-1966) Kraków Płaszów (1966-1968) Trzebinia (1968-1971) Nowy Sącz (1971-1978) Chabówka (1978-1984) Wolsztyn(1984-1985) Zbąszynek(1985-1993) Po skreśleniu w dniu 05.06.1993 rokulokomotywy ze stanu w parowozowni w Zbąszynku lokomotywęzakwalifikowano do pełnienia roli eksponatu. Jako parowóz zimny została Łódź marzec 2015 rok Strona 3

przetransportowana do Skansenu Lokomotyw w Zduńskiej Woli Karsznicach, gdzie tworzono wówczas ekspozycję lokomotyw towarowych. W 2004 roku parowóz ponownie został przewieziony, najpierw do lokomotywowni Łódź Olechów a następnie do teren dawnej stacji Łódź Radogoszcz, obecnie będącej oddziałem Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. Lokomotywa bezpośrednio po zakończeniu swojej czynnej służby w Polskich Kolejach Państwowych jako środek trakcyjny, została przeznaczona do pełnienia roli pomnika.tą funkcję pełniła początkowo w Skansenie w Karsznicach a następnie w Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. Z tego powodu ogólny stan zachowania parowozu jest dość dobry. Wynika to z faktu, że będąc eksponatem znajdowała się pod nadzorem dzięki czemu uniknięto kradzieży wyposażenia i osprzętu. Lokomotywa posiada więcdużą liczbę oryginalnych części i podzespołów. Głównym problemem jest postępująca korozja oraz zniszczenie malatury. Wynika to z kilku powodów. Podstawową przyczyną jest upływ czasu i wynikające z tego starzenie się materiałów. Te procesy mogą jednak zostać zahamowane lub znacząco spowolnione poprzez właściwą konserwację elementów i ich prawidłowe zabezpieczenie przed czynnikami powodującymi korozję. W przypadku parowozu Ty2-702 prowadzone wcześniej prace konserwacyjne nie do końca dały spodziewany efekt. Przyczyny są dwie. Pierwszą jest niedokładne przygotowanie powierzchni do nałożenia nowej warstwy malatury. Najprawdopodobniej w sposób niedokładny usunięto podczas prac konserwacyjnych zabrudzenia oraz zdegradowaną na skutek czasu starą farbę a także naloty rdzy. Nową warstwę farby nawierzchniowej położono bezpośrednio na niedokładnie oczyszczone podłoże. Bardzo prawdopodobne jest także, że nie nałożono warstwyfarby podkładowej zanim wykonano powłokę nawierzchniową. Niektóre elementy otuliny kotła, osłon osprzętu czy też poszycia tendra wykonane są obecnie z blachy ocynkowanej. Są to blachy zamontowane już po wycofaniu lokomotywy z eksploatacji. Na dużej części tych wstawek farba, którą ją pokryto popękała i odpadła. Najbardziej prawdopodobną przyczyną jest nieprzygotowanie ocynkowanej powierzchni do nałożenia farby i/lub użycie nieodpowiednich farb, które nie są przystosowane do pokrywania blachy ocynkowanej. To drugi powód zniszczenia powłok malarskich. Obecnie, bez dokładnych analiz, nie można też określić jakiego gatunku i jakości stosowane były w trakcie prac malarskichfarby `nawierzchniowe. Dodatkowym czynnikiem powodującym silne zniszczenie powłok malarskich jest fakt, że lokomotywa przez prawie dziesięć lateksponowana była na otwartym terenie będąc wystawiona na zmienne warunki atmosferyczne. Wszystko to spowodowało dużą degradację malatury co z kolei wywołało łuszczenie się farby i dalej jej odpadanie z powierzchni. W efekcie tego w miejscach, w których metal pozbawiony był warstwy ochronnej farb pojawiła się korozja. Należy jednak podkreślić, że ze względu na fakt, że w okresie po skreśleniu z ewidencji PKP parowóz przez cały czas znajdował się w placówkach muzealnych. Dzięki temu otoczony był ochroną i uniknął zdewastowania i kradzieży wielu elementów wyposażenia, przede wszystkim tych z metali kolorowych. Dlatego jego stan techniczny pozwala na dalsze pełnienie roli eksponatu. Konieczne jest jednak przeprowadzenie prac renowacyjnych o szerokim zakresie. Ich przeprowadzenie pozwoli w następnych latach wykorzystywać parowóz jako zabytek techniki eksponowany na świeżym Łódź marzec 2015 rok Strona 4

powietrzu, jednak w tym przypadku konieczne będzie okresowe wykonywanie bieżących prac konserwacyjnych. Kocioł OPIS AKTUALNEGO STANU TECHNICZNEGO PAROWOZU Ty2-702 Częściowo wymieniona otulina kotła przy pomocy blachy ocynkowanej Brak otuliny na ścianie podgardlanej stojaka Dymnica ze śladami korozji powierzchniowej Drzwi dymnicy płaskie typu PKP z kompletem rygli i zawiasów powierzchniowo skorodowane Zabrudzone wnętrze dymnicy Popielnik z bocznymi klapami dolotu powietrza Ubytki farby na elementach pokrytych blachą ocynkowaną między innymi na otulinie kotła Malatura bardzo mocno zniszczona, odpryski farby na dużych powierzchniach Ty2-702Kocioł z prawej strony Ty2-702 Miejsce po zdemontowanej wężownicy Łódź marzec 2015 rok Strona 5

Brak otuliny kotła na ścianie podgardlanej stojaka Blachy popielnika, boczne klapy dolotu powietrza Dymnica, miejsce po zdemontowanych wiatrownicach Wittego Korozja i zdegradowana farba na spodzie dymnicy Korozja blach otuliny walczaka w części dolnej Przednia zasuwa spustowa Friedmanna (odmulacz) Łódź marzec 2015 rok Strona 6

Górna część otuliny kotła, widoczne dwa zawory bezpieczeństwa typu Popp-Coale Lewa strona kotła, zawory zasilające na walczaku i przewody smarne od smarotłoczni Boscha Układ napędowy Korbowody założone z obydwu stron Przeciwkorby założone z obydwu stron Drążki mimośrodowe (wodzidła jarzma) założone z obydwu stron Wszystkie wiązary założone z obydwu stron Krzyżulce kompletne w wykładami górnymi i dolnymi Wodziki suwaka założone z obydwu stron Wahacze założone z obydwu stron Wodzidła wahaczy założone z obydwu stron Jarzmo stawidła kompletne z obydwu stron Mechanizm stawidłowy kompletny Osłony bloków cylindrów z powierzchniową korozją Pogięte osłony cylindrów rozrządu pary i rur parowlotowych Brak panewek korbowodowych, zastąpione są drewnianymi atrapami Łożyska osiowe wizualnie w stanie dobrym, brak widocznych wycieków Nakrętki na smarownicach założone Wieszaki klocków hamulcowych i same klocki kompletne Niektóre klocki hamulcowe dość ściśle dolegają do obręczy kół Łódź marzec 2015 rok Strona 7

Układ napędowy z lewej strony Układ napędowy z prawej strony III oś napędna Przeciwkorba i końcówka drążka mimośrodowego Krzyżulec wraz z belką, korbowód zamocowany Tylna głowa korbowodu na czopie III osi napędnej Wiązar na IV osi dowiązanej Łódź marzec 2015 rok Strona 8

Osłona bloku cylindra, i rur parowlotowych, wgniecenia w górnej części Cylinder rozrządu pary wraz z osłoną Budka maszynisty Wnętrze budki maszynisty w stanie ogólnym dobrym Wstawki z blachy grubości około 1mm na otulinie kotła w budce maszynisty Blachy dachu budki maszynisty z dużymi śladami korozji wewnątrz Rynienki odpływowe zniszczone lub ich brak Brak jednego wodowskazu wraz z osłoną Brak kurka probierczego wraz z lejkiem Brak manometrów kotłowych:kocioł i Skrzynia suwakowa Brak wszystkich manometrów układu hamulcowego: Przewód,Zbiornik, Cylinder. Brak manometru Ogrzewanie Brak niektórych kółek pokrętnych m.in. na zaworze potrójnym i odbiornicy pary Brak drzwiczek do szafek narzędziowych nad podajnikiem węgla Brak szafek narzędziowych obok podajnika węgla; otwory zaślepione blachą Podłoga z desek w niewielkim stopniu zniszczona przez wodę Zdemontowana prądowa skrzynka rozdzielcza Brak siedzisk drużyny parowozowej Malatura wewnątrz budki w stanie złym Brak tabliczek i oznaczeń Łódź marzec 2015 rok Strona 9

Ty2-702 Wnętrze budki Ty42-107 Wnętrze budki w czynnym parowozie Drzwiczki do paleniska i zawór potrójny zakrapiacza Ściana drzwiczkowa; zdemontowany lewy wodowskaz Odbiornica pary, brak manometru ogrzewania i wodowskazu Podajnik węgla z tendra, widoczna korozja blach Łódź marzec 2015 rok Strona 10

Korozja blach dachu budki widok z wewnątrz Improwizowana rynienka odpływowa na dachu budki Stanowisko pomocnika maszynisty Stanowisko maszynisty Łódź marzec 2015 rok Strona 11

Drzwi i tylna ściana budki maszynisty oraz brezentowy fartuch Brezentowy fartuch pomiędzy lokomotywą a tendrem widok z wnętrza budki Tender Tender doczepiony od parowozu Stan technicznych tendra średni Blachy podłogi skrzyni wodnej z powierzchniową korozją Częściowo wymienione ściany boczne skrzyni węglowej przy użyciu blachy ocynkowanej Całkowicie zniszczone obydwa schowki na narzędzia znajdujące się obok podajnika węgla Wnętrze skrzyni wodnej wypełnione kamieniem i śmieciami Mocno zdegradowana malatura Łódź marzec 2015 rok Strona 12

Tender 32D43-424 widoczny z boku Niemieckie oznaczenia typu i pojemności tendra Wnętrze skrzyni węglowej Górna część skrzyni wodnej na tyle tendra Otwór wlewowy wody do skrzyni wodnej Wnętrze skrzyni wodnej, osad z kamienia Łódź marzec 2015 rok Strona 13

Zdemontowana szafka narzędziowa, widok ze skrzyni węglowej Wstawione ocynkowane blachy na burty skrzyni węglowej Tylna część tendra, przerobione reflektoryi mechanizmy otwierania pokryw skrzyni wodnej Jedyna na tendrze pokrywa maźnicy z oznaczeniami kolei DR Osprzęt Sprężarka powietrza czterocylindrowa zamontowana na prawym pomoście Z prawej strony kotła zawór inżektora tłoczącego na parę świeżą Nathana Brak inżektora Nathana pod budką z prawej strony Z lewej strony kotła w budce maszynisty inżektor ssąco-tłoczący na parę świeżą Strube Nad lewym silnikiem prasa smarna Boscha Na kotle dwa zawory bezpieczeństwa typu Popp-Coale bez osłony Zawory bezpieczeństwa na cylindrach parowych Dwie zasuwy spustowe Friedmanna, na przednim walczaku i ścianie podgardlanej stojaka Łódź marzec 2015 rok Strona 14

Dwa zawory zasilające po lewej stronie kotła bez osłony Turbina parowa zamontowana na lewym pomoście przy budce maszynisty Brak gwizdawki parowej Dwa główne zbiorniki powietrza po 400 litrów ułożone na ostojnicy Trzeci mały zbiornik powietrza umieszczony pod pomostem obok budki maszynisty Przewody sprężonego powietrza do głowic piasecznic odcięte przez ścianę budki Zdekompletowana sztyca zaworu parowego sprężarki powietrza Dwa reflektory z przodu i dwa na tendrze Głowice piasecznicy kompletne Układ cięgnowy kompletny z przodu i z tyłu Zderzaki kompletne z przodu i z tyłu z sygnaturami PKP Brak części końcowych przewodów hamulcowych Brak niektórych pokryw skrzynek rozdzielczych Instalacja elektryczna częściowo zdemontowana UWAGA: Pełna weryfikacja rzeczywistego stanu technicznego parowozu i tendra będzie możliwa dopiero po rozpoczęciu prac renowacyjnych oraz demontażu niektórych części między innymi otuliny kotła, a także oczyszczeniu z warstw brudu i rdzy. Sprężarka 4-cylindrowapolskiego typu H11a4 Zbiorniki powietrza 400 litrów układu hamulcowego Łódź marzec 2015 rok Strona 15

Turboprądnica parowa typu polskiego umieszczona na pomoście Zawory bezpieczeństwa typu Popp-Coale, stosowane w Polsce Dwa zawory zasilające na lewej stronie walczaka Prasa smarna (smarotłocznia) Boscha z drążkiem napędowym PAROWÓZ Ty2-702 ZAKRES PRAC RENOWACYJNO-ODTWORZENIOWYCH Zamówienie obejmuje przeprowadzenie prac renowacyjnych oraz niezbędne z tego powodu przemieszczenie parowozu Ty2-702 wraz z tendrem 32D43-424. Prace mają na celu odrestaurowanie lokomotywy oraz przystosowanie jej do pełnienia funkcji nowoczesnego i przyjaznego dla oglądających pomnika eksponowanego na terenie Stacji Radegast. Kompleksowa renowacja parowozu wrazz dostosowaniem do zwiedzania ma polegać na: zabezpieczeniu przed niszczeniem oraz odtworzeniu wyglądu parowozu z okresu jego służby na kolejach DR poprzez odnowienie zdekompletowanych części i malatury oraz zamontowanie brakujących elementów wyposażenia, dostosowaniu do bezpiecznego zwiedzania wnętrza budki maszynisty, zorganizowanie i przeprowadzenie operacji przemieszczenia parowozu z toru ekspozycyjnego z peronu dawnej stacji Radegast w Łodzi na tymczasowy tor postojowy w celu przeprowadzenia prac renowacyjnych poza miejscem stałego postoju, Łódź marzec 2015 rok Strona 16

zabezpieczenie toru na którym jest eksponowany parowóz przed uszkodzeniem w trakcie przemieszczania lokomotywy. Wyposażenie parowozu w instalacje multimedialne obejmuje: zamontowanie w parowozie instalacji: oświetleniowej, dymotwórczej i dźwiękowej, Przywrócenie wyglądu lokomotywy z 1944 roku ma polegać na: dalszym odtwarzaniu wyglądu parowozu do jak najbardziej zbliżonego z okresu służby na kolejach niemieckich Deutsche Reichsbahn w latach 1944-1945, przeniesieniu niektórych urządzeń w miejsce pierwotnego zamocowania, zamontowaniu wybranych elementów osprzętu jako replik według norm DR, ponownym odtworzeniu schematu i koloru malowania oraz napisów i oznaczeń lokomotywy a także tendra zgodnie z przepisami obowiązującymi dla lokomotyw serii 52 na kolejach DR. Prace renowacyjne Ty2-702 muszą być prowadzone zgodnie z zasadami sztuki konserwatorskiej. W trakcie prac konieczne jest wykonywanie dokumentacji fotograficznej z ich przebiegu. Przemieszczenie parowozu z miejsca obecnego postoju na tymczasowy tor remontowy oraz ponowne ustawienie w miejscu ekspozycji, musi odbyć się z zachowaniem wszelkich środków bezpieczeństwa, w porozumieniu z Dyrekcją Muzeum.Lokomotywa musi być do tej operacji właściwie przygotowanapoprzez zdjęcie elementów układu napędowego oraz przesmarowanie części biegowych. UWAGA: Historyczne torowisko,na którym obecnie stoi Ty2-702musi zostać odpowiednio zabezpieczone przed uszkodzeniem na skutek przejazdu po nim parowozu i wagonów w trakcie przemieszczania. Lokomotywa Ty2-702- opis zmian konstrukcyjnych w okresie służby na PKP i po jej zakończeniu Lokomotywy serii DR52 budowane były masowo w latach 1942-1945 w wielu wytwórniach niemieckich oraz w krajach okupowanych. Ze względu na fakt, że parowozy były produkowane wsposób jak najbardziej oszczędny,zastosowano wiele rozwiązań, któreupraszczały proces budowy oraz obniżały jej koszty.do absolutnego minimum ograniczono ilość potrzebnych metali kolorowych. Przewidywany czas eksploatacji lokomotywy wyznaczono jedynie na 5 lat. Po tym czasie parowóz miał być złomowany. Dlatego aby móc wykorzystywać parowóz wnormalnej, powojennej eksploatacji konieczna była zaawansowana modernizacja lokomotyw i wymiana najbardziej zawodnych rozwiązań technicznych na standartowe. Po rozpoczęciu służby na PKP parowozy serii Ty2 były konsekwentniemodernizowane. Te prace wykonywano stopniowo w trakcie kolejnych napraw głównych, jakie zgodnie z przepisami PKP przeprowadzano co sześć lat. Przebudowa obejmowała wymianę najbardziej uproszczonychrozwiązań czy podzespołów takich jak płytki łamliwe przy cylindrach i zastąpienie ich cylindrowymi zaworami bezpieczeństwa czy metod regulacji luzów łożysk osi napędnych i dowiązanych. Lokomotywywyposażanotakże w znormalizowany osprzęt stosowany na parowozach eksploatowanych w Polsce.Wymieniano między innymi kotłowe zawory bezpieczeństwa, prasy smarne, turboprądnice, reflektory. Zmieniano miejsce Łódź marzec 2015 rok Strona 17

zamocowania wielu urządzeń, gdyż priorytetem stała się praktyczność eksploatacji. Ponadto w ramach modernizacji montowano dodatkowe elementy jak na przykład osłony przedniej osi przy drzwiach dymnicy, chłodnice oleju oraz osprzęt pozwalający na poprawienie ekonomiczności jak na przykład inżektory tłoczące na parę świeżą Nathana i na parę odlotowąmetcalfa. Te zmiany objęły praktycznie wszystkie parowozy serii 52, które rozpoczęły na Polskich Kolejach Państwowych jako seria Ty2. Również parowóz 526340, który otrzymał oznaczenie Ty2-702 został zmodernizowany do standardów przyjętych przez PKP. Po modernizacji pracował aż do 1993 roku, gdy skreślono go z ewidencji. Po zakwalifikowaniu do pełnienia roli eksponatu w Skansenie w Karsznicach parowóz pozostawiono w takiej wersji w jakiej był eksploatowany na polskich kolejach. W 2004 roku po przetransportowaniu parowozu Ty2-702 ze Skansenu Lokomotyw w Karsznicach Zduńskiej Woli do Łodzi, przeprowadzono prace mające na celu przywrócenie lokomotywie stanu wizualnego zbliżonego do oryginalnego fabrycznego czyli z 1944 roku. W tym celu zdemontowano część osprzętu w jaki wyposażono lokomotywę trakcie służby na PKP.Usunięto między innymi jeden z najbardziej charakterystycznych dla parowóz Ty2 elementów małe wiatrownice Wittego umieszczone po obydwu stronach dymnicy. Zmieniono także wygląd typowych polskich reflektorów poprzez dodanie im maskownic w miejsce standardowego szkła. Wykonano nową malaturę parowóz pomalowano farbą w kolorze, jaki używano na maszynach serii 52 w trakcie wojny a także naniesiono przy pomocy specjalnie wykonanych szablonów napisy informacyjne w języku niemieckim. Zabiegi te pozwoliły na częściowe odtworzenie wyglądu lokomotywy z 1944 roku. Obecnie jest to jedyna z zachowanych w Polsce maszyn serii Ty2, która została upodobniona do parowozów serii 52 kolei niemieckich z czasów II wojny światowej. Dotychczas przeprowadzono następujące prace Zmiana koloru malatury Naniesienie oznaczeń niemieckich na zewnątrz Zdjęcie wężowej rury układu chłodzenia zamontowanej pierwotnie na lewym pomoście Zdjęcie odpowietrzacza z pomostu Usunięcie osłon przedniej osi od leszu Demontaż górnych reflektorówzdrzwi dymnicy i tendra Częściowe przerobienie reflektorów poprzez dodanie przesłon Zdjęcie wiatrownic Wittego Zmiana wyglądu przednich odgarniaczy przez zwężenie ich Łódź marzec 2015 rok Strona 18

Ty2-702Oznaczenie niemieckie na budce maszynisty Tender 32D43-424 Nienieckie oznaczenia typu i pojemności Zdemontowana wężownica układu chłodzenia Zdemontowane blachy ochronne nad przednią osią Łódź marzec 2015 rok Strona 19

Przebudowane reflektory, zmieniony kształt odgarniaczy Tył tendra, napis z numerem lokomotywy na tendrze wg. wzoru niemieckiego Przebudowny z przodu typowy polski reflektor, dodana maskownica Tył reflektora i jego zamocowanie nie zostało przerobione Łódź marzec 2015 rok Strona 20

Koncepcja dalszej przebudowy parowozu do stanu z 1944 roku Projekt wstępnego przekształcania lokomotywy Ty2-702 w 526340 prowadzono w latach2004-2006. Obecnie planowane są dalsze prace mające na celu upodabnianie lokomotywy do stanu z 1944 roku. Należy więc rozważyć jaki zakres robót powinien być przeprowadzony. Najbardziej racjonalne wydaje się dokonywanie takich zmian, które nie ingerują zbyt głęboko w konstrukcję lokomotywy i jej najważniejszych elementów takich jak ostojnica, kocioł czy układ biegowo-napędowy. Z tego powodu należy pozostawić część polskiego wyposażenia lokomotywy gdyż montaż w ich miejsce replik niemieckiego wyposażenia wymusiłoby naruszanie integralności konstrukcji między innymikotła parowozowego. Jako przykład można podać urządzenia kontroli poziomu wody w kotle.obecnie po prawej stronie ściany drzwiczkowejstojaka kotła zamontowany jest wodowskaz rurkowy wraz z osłoną. W seryjnym wykonaniu montowano w tym miejscu trzy zawory(kurki) probiercze, pod które wykonywano na ścianie drzwiczkowej stojaka odpowiednie gniazda. Natomiast wodowskaz rurkowy znajdował się tylko po lewej stronie ściany drzwiczkowej. Podczas napraw głównych, już w okresie służby na PKP, parowozy Ty2 unowocześniano między innymi instalując w miejsce trzech zaworów probierczych drugi wodowskaz rurkowy, zostawiając tylko jeden zawór probierczy w innym miejscu stojaka. Istotną kwestią jest też uzupełnienie w osprzęt i wyposażenie parowozu, typowe dla okresu pracy lokomotywy w DR. Pozyskanie oryginalnych, wyprodukowanych w czasie wojny elementów jest praktycznie niemożliwe, nawet na rynku niemieckim. Najbardziej racjonalne wydaje się wykonanie replik, które będą wizualnie zbliżone do oryginałów. Zasadne i racjonalne jest, że repliki te będą pełnić tylko i wyłącznie funkcje wystawiennicze czyli nie będzie przywracana ich funkcjonalność czy też sprawność techniczna w jakimkolwiek zakresie. Zakładając demontaż kolejnych elementów typowego polskiego wyposażenia parowozów serii Ty2 należy przyjąć założenie, że zostaną zdjęte z lokomotywy te elementy, które w stosunkowo prosty i szybki sposób będzie można w razie potrzeby ponownie zamontować na lokomotywie. Jako przykład może służyć zawór parowy inżektora tłoczącego Nathana, który jest umieszczony na prawej stronie płaszcza stojaka kotła przed budką maszynisty (samego inżektora, który powinien być zamocowany pod budką maszynisty w ogóle już nie ma, gdyż został wcześniej usunięty). Inny taki przypadek to usunięcie przedniego odmulacza znajdującego się pod zbieralnikiem pary na przednim dzwonie kotła. Według niemieckich planów parowozy serii 52 były wyposażone tylko w jedną zasuwę spustową systemu Gestra umieszczoną na ścianie podgardlanej stojaka. Niektóre elementy wyposażenia, należy przenieść w inne miejsce. Dotyczy to zwłaszcza turbiny oraz prasy smarnej. W przypadku parowego turbozespołu, według niemieckich konstruktorów powinien on znajdować się na górnej części stojaka przed budką maszynisty. Obecnie zamontowana turbina jest wyprodukowana w Polsce po wojnie, jednak ze względu na fakt, że wizualnie jest zbliżona do typowych niemieckich urządzeń, najbardziej racjonalnym rozwiązaniem będzie jej przeniesienie.prasa smarna typu Boscha jest taka sama jak w okresie służby na kolejach niemieckich (to raczej wyjątek, gdyż na parowozach serii Ty2 stosowano generalnie polskiej produkcji prasę smarną systemu Friedmana). Natomiast prasa znajduje się pod pomostem przy lewym bloku silnika więc należy przenieść ją na oryginalne miejsce zamocowania czyli do wnętrza budki maszynisty. Wymagać to będzie przesunięcia pewnych elementów na ścianie drzwiczkowej stojaka jak zawór potrójny. Łódź marzec 2015 rok Strona 21

Proponowane dalsze prace przywracające stan lokomotywy z 1944 roku Wykonanie obudowy sprężarki powietrza Wykonanie obudowy zaworów zasilających Wykonanie obudowy zaworu parowego sprężarki przy zbieralniku pary Przeniesienie na stojak kotła turbiny Wykonanie replik wsporników lamp z przodu lokomotywy Przeniesienie na tylną ścianę skrzyni narzędziowej tendra replik tylnych reflektorów Demontaż mechanizmu otwierania pokryw skrzyni wodnej Wykonanie repliki tylnych odgarniaczy Przeniesienie do wnętrza budki prasy smarnej Zamontowanie pokrywy komina Demontaż przedniego odmulacza Demontaż głównych cięgien otwierania odmulaczy Demontaż zaworu parowego inżektora Nathana Demontaż zaworów bezpieczeństwa na cylindrach Demontaż przednich osłon cylindra parowego Zamontowanie wewnątrz budki tabliczek w języku niemieckim o Największa prędkość o Ostatnia próba wodna kotła Zamontowanie manometrów z tarczami w języku niemieckim Demontaż odeskowania sufitu budki Demontaż bocznych klap powietrza popielnika Demontaż mechanizmu otwierania bocznych klap popielnika Demontaż nadal zamontowanych tabliczek w języku polskim z parowozu i tendra Usunięcie napisów w języku polskim i z różnych elementów np. zderzaków PAROWÓZ Ty2-702 ZAKRES PRAC RENOWACYJNYCH Łódź marzec 2015 rok Strona 22

W celu zachowania parowozu Ty2-702 wraz z tendrem 32D43-402 należy poddać go pracom renowacyjno-odtworzeniowym. Prace mają na celu kompleksowe odrestaurowanie lokomotywy oraz przystosowanie jej do pełnienia funkcji nowoczesnego i przyjaznego dla oglądających pomnika techniki eksponowanego wkompleksie muzealnym Stacja Radegast w Łodzi. Prace renowacyjne muszą być prowadzone zgodnie z zasadami sztuki konserwatorskiej. W trakcie prac należy wykonywać dokumentację fotograficzną obrazującą przebieg i zakres prowadzonych działań. Kompleksowa renowacja parowozu ma polegać na: zabezpieczeniu przed dalszym niszczeniem na skutek korozji, upływu czasu i dewastacji, odtworzeniu wyglądu parowozu z okresu jego służbyna DR, wyposażeniu w instalacje, dostosowaniu do bezpiecznegozwiedzania. Szczegółowy zakres prac renowacyjnych parowozu Ty2-702 wraz z tendrem32d43-424 1. Ostoja parowozu Wyczyścić z brudu, farby, rdzy, ziemi i smarów całą ostoję, skrzynię poddymniczną, czołownicę, skrzynię sprzęgową. Oczyścić i sprawdzić stan techniczny sprzęgu parowozu z tendrem. Oczyścić i sprawdzić stan techniczny zamocowania urządzeń cięgnowych oraz zderzakowych. Pomalować farbą podkładową 2 warstwy. Pomalować farbą nawierzchniową 2 warstwy. 2. Kocioł parowozowy Usunąć zniszczone lubniewłaściwie założoneelementyotuliny kotła na stojaku i walczaku. Wyczyścić z brudu, rdzy, starej farby kocioł w części walczaka, stojaka i dymnicy. Wyczyścić wnętrze dymnicyi jej drzwi, w przypadku odkrycia perforacji otwory zaspawać. Pomalować wnętrze dymnicy farbą podkładową i nawierzchniową. Przywrócić pełną funkcjonalność zawiasów i rygli drzwi dymnicy. Zaślepić komin uniemożliwiając wpływanie wody do wnętrza dymnicy. Wyczyścić wnętrze paleniska i zabezpieczyć je farbą. Oczyścić z brudu, szlaki, farby popielnik, skorodowane blachy usunąć iwspawać nowe. Założyć otulinę kotła na stojaku i walczaku, uzupełniając zniszczone elementy nowymi. Sprawdzić stan zachowania opasek mocujących otulinę, zniszczone wymienić na nowe. Sprawdzić stan zachowania osłon zbieralnika pary i pojemnika na piasek. Założyć otulinę kotła na ścianie podgardlanej stojaka. Odczyścić i zamontować pokrywy wyczystek. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby podkładowej. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby nawierzchniowej. 3. Mechanizm napędowy Łódź marzec 2015 rok Strona 23

Wyczyścić ze starej farby, brudu, smarów wszystkie elementy układu napędowego: korbowody, wiązary, przeciwkorby, drążki mimośrodowe, krzyżulce itd. Usunąć skorodowane fragmenty osłon bloków cylindrów. Wyczyścić ze starych warstw malatury, brudu i smarów koła z osiami. Wyczyścić ze starych warstw malatury, brudu i smarów elementy układu odsprężynowania. Wyczyścić ze starych warstw malatury, brudu i smarów obydwa bloki silników wraz z pokrywami cylindrów tłokowych i rozrządu pary, osłonami trzonów tłokowych itd. Wyczyścić lub wykonać nowe osłony rur parowlotowych i cylindrów rozrządu pary. Zamontować nowe osłony bloków cylindrów z wzmacniającym je od wewnątrz stelażem. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby podkładowej. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby nawierzchniowej. 4. Osprzęt Wykonać i zamontować replikę gwizdawki. Oczyścić sprężarkę powietrzną. Oczyścić zawory zasilające i zawory bezpieczeństwa. Oczyścić piasecznicę wraz z rurami. Odczyścić turbinę. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby podkładowej. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby nawierzchniowej. 5. Budka maszynisty Usunąć zniszczone fragmenty otuliny kotła w budce maszynisty. Usunąć skorodowane zewnętrzne i wewnętrzne blachy dachu maszynisty. Usunąć odeskowanie dachu budki maszynisty. Odtworzyć dach budki maszynisty i zabezpieczyć farbą. Odtworzyć rynienki dachu budki maszynisty. Naprawić i uszczelnić wywietrznik w dachu budki. Usunąć zniszczone elementy podłogi. Odbudować konstrukcje podłogi: stelażi deskowanie. Odczyścić ściany budki, najbardziej zniszczone blachy usunąć. Wspawać w miejsce usuniętych ścian nowe blachy. Zamontować brakujące wyczystki. Zdemontować osprzęt inżektora Nathana: sztyce i cięgna. W miejsce usuniętych blach otuliny kotła założyć nowe. Pozostałe blachy otuliny oczyścić ze starej farby, brudu smarów itp. Uzupełnić brakujące elementy: manometry, wodowskaz, krany, pokrętła, zawory, sztyce. Zamontować na ścianie drzwiczkowej prasę smarną Boscha. Odtworzyć siedziska drużyny parowozowej. Zamontować brakujące tabliczki i oznaczenia. Założyć nowy brezentowy fartuch pomiędzy parowozem a tendrem. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby podkładowej. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby nawierzchniowej. 6. Tender Łódź marzec 2015 rok Strona 24

Wyczyścić z brudu, farby, rdzy, ziemi i smarów cały tender: skrzynię węglową i wodną, wózki wraz z zestawami kołowymi, czołownicę, skrzynię sprzęgową. Wyczyścić i zabezpieczyć elementy układu łączenia tendra z parowozem. Oczyścić z brudu i kamienia wnętrze skrzyni wodnej, zabezpieczyć wnętrze farbą. Wyciąć skorodowane bądź perforowane blachy skrzyni węglowej. Wyciąć skorodowane bądź perforowane blachy skrzyni wodnej. Wspawać nowe blachy w miejsce usuniętych. Odtworzyć szafki narzędziowe na tendrze. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby podkładowej. Pomalować wszystkie elementy 2 warstwami farby nawierzchniowej. 7. Inne Zabezpieczyć lokomotywę na miejscu postoju przed możliwością jej przesunięcia. Zamontować zamki typu Yale (lub równoważne)w drzwiach budki maszynisty. Umieścić tablice informacyjne i ostrzegawcze. 8. Przemieszczenie parowozu i tendra Przygotować tymczasowe torowisko dla prac renowacyjnych. Zdemontować z obydwu stron korbowody, drążki mimośrodowe, przeciwkorby. Zabezpieczyć krzyżulce i czopy osi napędnej. Uzupełnić olejem smarownice, wlać olej do wszystkich miejsc smarowania. Sprawdzić kompletność i stan elementów układu odsprężynowania wszystkich osi napędnych i tocznych parowozu oraz wózków tendra. Sprawdzić stan sprzęgu i pozostałych elementów układu łączenia parowozu z tendrem. Sprawdzić stan urządzeń cięgno-zderznych i przesmarować. Zabezpieczyć układ hamulcowy przed blokowaniem kół parowozu i tendra poprzez zaciśnięcie klocków hamulcowych. Przemieścić parowóz do miejsca, gdzie prowadzona będzie renowacja. Po zakończeniu renowacji powrotem przemieścić parowóz na miejsce ekspozycji. Szczegółowy opis kolejnych prac mających na celu przywrócenie stanu wizualnego zbliżonego do stanu fabrycznego z 1944 roku 9. Prace odtwarzające stan parowozu z 1944 roku Wykonać obudowę sprężarki powietrza i zamontować. Wykonać obudowę zaworów zasilających i zamontować. Wykonać obudowę zaworu parowego sprężarki przy zbieralniku pary i zamontować. Przenieść turbinę z pomostu na stojak kotła. Wykonać i zamocować repliki wsporników przednich lamp. Przenieść na ścianę tylną skrzyni narzędziowej repliki tylnych reflektorów. Zdemontować mechanizm otwierania pokryw skrzyni wodnej na tyle tendra. Wykonać repliki tylnych odgarniaczy. Przenieść do wnętrza budki prasę smarną oraz wykonać fundament do jej zamocowania. Łódź marzec 2015 rok Strona 25

Przenieść zawór potrójny zakrapiacza z przedniej na lewą ścianę stojaka kotła. Wykonać pokrywę komina i zamontować. Zdemontować przedni odmulacz, zasłonić otwór otuliną kotła. Zdemontować główne cięgna obydwu odmulaczy. Zdemontować zawór parowy inżektora Nathana. Zdemontować zawory bezpieczeństwa na cylindrach, otwór zasłonić elementem imitującym płytkę łamliwą. Zdemontować przednie osłony cylindra parowego. Zamontować we wnętrzu budki maszynisty tabliczki w języku niemieckim: największa prędkość, ostatnia próba wodna kotła, Zamontować manometry z tarczami w języku niemieckim: kocioł, skrzynia suwakowa, trzy manometry układu hamulcowego, ogrzewanie. Zdemontować odeskowanie sufitu budki. Zdemontować boczne klapy powietrza popielnika. Zdemontować mechanizm otwierania bocznych klap popielnika. Zdemontować pozostające tabliczki w języku polskim w parowozie i tendrze. Usunąć napisy w języku polskim z różnych elementów np. zderzaków. Szczegółowy opis konstrukcji i zasad funkcjonowania instalacji oświetleniowej, dymotwórczej i dźwiękowej w jakie ma być wyposażony parowóz 10. Instalacja oświetlenia z przodu i tyłu parowozu Cztery reflektory oświetleniowe o wyglądzie zbliżonym do urządzeń stosowanych na parowozach typu 52 w trakcie II wojny światowej. Lampy dostosowane do współczesnych żarówek o napięciu 24 volt. Przewody elektryczne poprowadzone w osłonach typu peszel. 11. Instalacja dymotwórcza Instalacja o sterowaniu manualnym. Wyposażona w urządzenie dymotwórcze o łącznej mocy 1500 wat. Wytwornica dostosowane do pracy na zewnątrz. Instalacja umieszczona wraz ze zbiornikiem płynu o pojemności około 20 litrów w dymnicy parowozu w sposób bezpieczny i umożliwiający łatwe uzupełnianie płynu dymotwórczego. Połączona przewodami (np. typu spiro-rura) kierującymi wytwarzany dym do komina. 12. Instalacja dźwiękowa Składająca się z dwóch zasadniczych elementów: urządzenia odtwarzającego dźwięk w formacie.mp3 lub.wav oraz głośnika. Urządzenie przenośnie dostosowane do zasilania prądem 230 Volt i bateryjnym. Panel sterowania urządzenia odtwarzającego umieszczone w budce parowozu. Urządzenie odtwarzać będzie zapisany cyfrowo dźwięk gwizdawki parowozowej o czasie trwania dźwięku około 5-10 sekund. Łódź marzec 2015 rok Strona 26

UWAGI DOTYCZĄCE TECHNOLOGII PROWADZEWNIA PRAC I STOSOWANYCH MATERIAŁÓW I. Przygotowanie powierzchni Przygotowanie powierzchni musi odbyć się zgodnie z normą:pn-iso 8501-1:1996 Stopnie przygotowania podłoży stalowych. Stosować metodę St czyszczenie ręczne i z wykorzystaniem narzędzi o napędzie mechanicznym. Przygotowanie powierzchni z użyciem narzędzi ręcznych i z napędem mechanicznym, czyli: skrobanie, szczotkowanie, szlifowanie, itp. Przed przystąpieniem do oczyszczenia należy usunąć mechanicznie (za pomocą ścinania lub dłutowania) grube warstwy rdzy. Należy również usunąć widoczny olej, smar i pył. Po oczyszczeniu powierzchnię należy oczyścić z pyłów i odpadów. Wymagany stopień oczyszczenia to St3 (w pewnych przypadkach po uzgodnieniu St2) Nie przewiduje się stosowania innych metod,na przykład ścierno-strumieniowej. II.Kolorystyka Wykonując powłoki malarskie należy zastosować poniższą kolorystkę według palety RAL (lub równoważne): RAL 7021 (Schwarzgrau) (lub równoważne) malowanie całej lokomotywy i tendra, włącznie z podwoziem. RAL 9002 (Grauweiß) (lub równoważne) wszystkie napisy i oznaczenia, a także (ewentualnie): krawędzie tarcz zderzakowych, krawędzie czołownicy, stopni, skrzyni narzędziowej tendra oraz końce pomostów. RAL 1021 (Rapsgelb) (lub równoważne) pokrywy puszek instalacji oświetlenia elektrycznego pod pomostem. III. Stosowane materiały i techniki A. Blachy i kształtowniki 1. Należy stosować blachy stalowe czarne, zimnowalcowane a w przypadku kształtowników wyroby stalowe zimno gięte. 2. Grubość blach i wymiary kształtowników powinny być zgodne z wymiarami konstrukcyjnymi, dopuszczana jest tolerancja odchylenia do 33% w stosunku do oryginalnych wymiarów. B. Powłoki malarskie Należy stosować następujące typy powłok malarskich: 1. Farby nawierzchniowe typu alkaidowego z podkłademtypu tlenkowego. 2. Farby nawierzchniowe i podkładowe typu chlorokauczukowego. 3. Farby podkładowe i nawierzchniowe typu epoksydowegodwuskładnikowe. C. Wykonywanie powłok malarskich 1. Preferowane jest wykonywanie powłok malarskich metodą natryskową w przypadku dużych powierzchni oraz ręczną przy nakładaniu warstw malatury na poszczególne urządzenia i osprzęt. 2. Napisy powinny być wykonane przy pomocy szablonów, zgodnie ze wzornikami dla kolei DR z okresu II wojny światowej. Łódź marzec 2015 rok Strona 27