1. Muzea świata Uczeń powinien: 1. 1. Cele lekcji 1. a) Wiadomości przyporządkować dzieła autorom, łączyć prezentowane dzieła z miejscem, w którym się znajdują, zdefiniować pojęcia: Ermitaż, Galeria Uffizi, Luwr, Metropolitan Museum, Museum d Orsay, Museum Guggenheima, Muzeum Czartoryskich, National Gallery, Prado, Rijskmuseum, Stara Pinakoteka, Tate Galery, podać fakty z życia artystów mające wpływ na charakterystyczne cechy ich twórczości. Uczeń potrafi: 2. b) Umiejętności dostrzec i określić zależność dzieła sztuki od jego funkcji i środowiska powstania, opisać fakty i zjawiska, które miały wpływ na formę dzieła, wykazać zależność między miejscem powstania dzieła, sytuacją społeczno polityczną, kręgiem artystycznym a kształtem dzieła, określić znaczenie i rolę dzieł dla przemian w sztuce. 2. 2. Metoda i forma pracy Pokaz slajdów, pogadanka, praca w grupach. 3. 3. Środki dydaktyczne Slajdy, podręcznik, tablice z reprodukcjami. 4. 4. Przebieg lekcji 1. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel z uczniami powtarza podstawowe wiadomości na temat roli i znaczenia mecenatu dla przemian w sztuce. Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów na temat wydarzeń historycznych (odkrycie ruin Herkulanum i Pompei, zwycięstwo w Europie ideologii rewolucji francuskiej, restauracja monarchii po 1815 roku), które wpłynęły na pojawienie się i upowszechnienie zjawiska koneserów sztuki, gromadzących i wystawiających na widok publiczny dzieła sztuki. Nauczyciel wyjaśnia pojęcia: Ermitaż, Galeria Uffizi, Luwr, Metropolitan Museum, Museum d Orsay, Museum Guggenheima, Muzeum Czartoryskich, National Gallery, Prado, Rijskmuseum, Stara Pinakoteka, Tate Gallery. 2. b) Faza realizacyjna Uczniowie uczestniczą w pokazie slajdów obrazujących główne światowe muzea i galerie
sztuki wraz z wystawionymi tam dziełami, sporządzają notatki. Grupy uczniów otrzymują tablice z reprodukcjami, wyszukują konkretne dzieła malarskie i rzeźbiarskie, zgrupowane zgodnie z miejscem, w którym są wystawione, ustalają elementy formalne w dziełach malarskich (określają temat, elementy kompozycyjne, kolor, światłocień i perspektywę) lub rzeźbiarskich (opisują bryłę, kompozycję i fakturę dzieł), odwołując się do wiedzy uzyskanej z pokazu slajdów określają charakterystyczne cechy twórczości poszczególnych malarzy lub rzeźbiarzy, ustalają, w jakich muzeach znajdują się ich dzieła. 3. c) Faza podsumowująca Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i robią notatki; ustalają, gdzie zlokalizowane są główne muzea światowe; określają, jaki rodzaj dzieł eksponuje się w poszczególnych galeriach. Uczniowie wskazują na znaczenie centrów wystawienniczych dla rozwoju sztuki, w tym zwracają uwagę na rolę mecenatu dla rozwoju sztuki polskiej. Na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik 1). 5. 5. Bibliografia 1. Muzea świata, t. 1-12, Świat Książki, Warszawa 2006. 2. Osińska B., Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, WSiP, Warszawa 2005. 3. Sproccati S., Przewodnik po sztuce. Artyści i ich dzieła, style i kierunki od XIV wieku do współczesności, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2003. 4. Zieliński J. A., Stasiak J., Świat sztuki. Podręcznik dla klas 1-3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2002. załącznik 1. 6. 6. Załączniki I. O jakim muzeum mowa? 1. a) Karta pracy ucznia a) Największe muzeum sztuki nowoczesnej, zawiera dzieła europejskiego impresjonizmu, ekspresjonizmu, kubizmu, fowizmu, abstrakcjonizmu oraz wszystkich późniejszych międzynarodowych ruchów artystycznych, aż po najnowsze trendy b) Założone przez Ferdynanda VII w 1819 roku, uzupełniane dzięki konfiskatom, darowiznom i legatom. Zawiera dzieła m.in. Tycjana, Boscha, El Greco, Velazqueza, Zurbarana, Murillo, Goyi c) Stanowi Fundację Książąt Czartoryskich, którzy od końca XVIII wieku gromadzili zbiory europejskiego malarstwa od XIII wieku. Ponadto zawiera bogatą kolekcję polskiego portretu historycznego oraz zbiór rzemiosła artystycznego d) W zaadaptowanym budynku dworca kolejowego umieszczono zbiory rzeźby dziewiętnastowiecznej, malarstwa historycznego, sztuki Trzeciej Republiki i Art Nouveau oraz najsłynniejsze arcydzieła europejskiego realizmu, impresjonizmu, symbolizmu oraz nabizmu
e) Zawiera bogate zbiory skarbów sztuki z kolekcji należących do różnych przedstawicieli rodu Habsburgów, w tym złotą solniczkę Franciszka I wykonaną przez Benvenuto Celliniego f) Po sekularyzacji dóbr kościelnych w Bawarii i Tyrolu przez książąt Wittelsbachów oraz dzięki licznym zakupom kolekcjonerskim powstał ośmiotysięczny zbiór malarstwa niemieckiego, włoskiego, hiszpańskiego, francuskiego i holenderskiego. W muzeum znajduje się słynny Autoportret Dürera g) Największe muzeum świata, mieści się w kilku osiemnastowiecznych pałacach, wśród których znajduje się Pałac Zimowy siedziba carów Rosji do lutowej rewolucji 1917 roku. Na uwagę zasługuje kolekcja dzieł Matisse a oraz liczne przykłady malarstwa włoskiego i holenderskiego h) W arcydziele architektury projektu Franka Lloyda Wrighta mieści się bogaty zbiór malarstwa impresjonistycznego, postimpresjonistycznego oraz ruchów awangardowych XX wieku. Rzeźbę reprezentują prace Brancusiego, Caldera, Moore a i Archipienki i) Zbiory darowane na przestrzeni lat narodowi angielskiemu przez prywatnych kolekcjonerów oraz dzieła kupione przez parlament brytyjski stanowią trzon kolekcji malarstwa europejskiego od XV wieku. Wśród wystawionych prac znajduje się m.in. Modne małżeństwo Hogartha j) Do najsłynniejszych dzieł siedemnastowiecznego malarstwa holenderskiego, które eksponowane jest w budynkach zakupionych przez Ludwika Napoleona należą m.in. Młoda kobieta czytająca list Vermeera oraz Straż nocna Rembrandta k) Część olbrzymiego kompleksu muzeów watykańskich udostępnionych publiczności ze względu na ich wartość artystyczną, w tym apartamenty Borgiów i Kaplicę Sykstyńską z freskami Michała Anioła l) Dzięki darowiznom roku Medyceuszy i Lorena powstał bogaty zbiór malarstwa europejskiego, głównie włoskiego, XIII-XVI wieku. Znajduje się tu m.in. Maesta Cimabue oraz Madonna z długą szyją Parmigianina m) Początkowo galeria miała pomieścić zbiory elektorów saskich, gromadzone w XVIII wieku przez Augusta II i Augusta III, następnie ekspozycję poszerzono o zbiór malarstwa impresjonistycznego. Obok dzieł włoskich, flamandzkich i holenderskich znajduje się tu pokaźny zbiór francuskich pejzażystów XVII wieku, w tym Poussina n) Zarekwirowane w czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej bezcenne skarby gromadzone od czasów Franciszka I przez królów francuskich zostały poszerzone o nowe nabytki za czasów Napoleona I i Napoleona III. Są wśród nich dzieła m.in. Leonarda da Vinci, Caravaggia, Poussina, Watteau, Bouchera i Davida o) Jedna z największych polskich kolekcji sztuki nowoczesnej, powstała w 1930 roku dzięki inicjatywie Władysława Strzemińskiego, zawiera m.in. prace Arpa, Ernsta, Jawlensky ego, Caldera, Picassa, a z artystów polskich Millera, Kobro, Strzemińskiego, Kantora -
II. W jakim muzeum znajdują się dzieła? 1) Deszcz, para i pęd Josepha Turnera 2) Diana w kąpieli Francois Boucher 3) Maesta Cimabue 4) Rozgwieżdżona noc Vincent van Gogh 5) Szuler Georges de La Tour 6) Śmierć Prokris Piera di Cosimo 7) Zatoka Weymouth Johna Constable a- 8) Zdjęcie z krzyża Rogier van der Weyden 9) Ambasadorowie Hansa Holbeina 10) Anioł Pański Jean Millet 11) Bankier z żoną Quentin Massys 12) Bitwa Aleksandra Wielkiego z Dariuszem Albrecht Altdorfer 13) Bitwa pod San Romano Paolo Ucello 14) Błazen Gonella Jean Fouquet 15) Bociany Józef Chełmoński 16) Buraki Leon Wyczółkowski 17) Cyganka Frans Hals - 18) Cyprysy Vincent van Gogh 19) Czarny krajobraz dzieciom Zamojszczyzny Władysław Hasior 20) Dziwny ogród Józef Mehoffer 21) Gilles Jean Watteau 22) Grzech pierworodny Hugo van der Goes 23) Io Correggio 24) Judyta z głową Holofernesa Lucas Cranach 25) Karol I, król Anglii Anton van Dyck 26) Karol VII, król Francji Jean Fouquet 27) Katedra w Salisbury John Constable 28) Kąpiący się w Asnieres Georgesa Seurata 29) Łaźnia turecka Jean Dominik Ingres 30) Macierzyństwo Stanisław Wyspiański 31) Madonna z długą szyją Parmigianino 32) Madonna z Dzieciątkiem Tytus Czyżewski 33) Melancholia Jacek Malczewski 34) Mężczyzna w turbanie Jana van Eycka
35) Modne małżeństwo Williama Hogatha 36) Niepokalanie Poczęta Tiepolo - 37) Odpoczywająca dziewczyna Francois Boucher 38) Ofelia John Everett Millais 39) Ogród rozkoszy ziemskich Hieronim Bosch 40) Opłakiwanie Chrystusa Rogier van der Weyden 41) Panny z Avignon Pablo Picasso 42) Parasolki Pierra Renoira 43) Parnas Andrea Mantegna 44) Pijąca absynt Pablo Picasso 45) Pokłon trzech króli Hans Memling 46) Poranny spacer Thomasa Gainsborough 47) Portret dziewczynki w czerwonej sukienne Józef Pankiewicz 48) Portret madame Recamier Jacques Louis David 49) Portret starego mężczyzny z małym chłopcem Domenico Ghirlandaio 50) Rybak Eugeniusz Zak 51) Skradziony pocałunek Jean Honore Fragonard 52) Stygmatyzacja św. Franciszka Giotto - 53) Święta Magdalena pokutująca (z lustrem) Georges de La Tour - 54) Święta Magdalena pokutująca Georges de La Tour 55) Święta Rodzina Bartłomiej Murillo 56) Tancerki przy drążku Edgar Degas 57) Taniec Henri Matisse 58) Trwałość pamięci Salvador Dali - 59) Wenus i Kupidyn Lucasa Cranacha 60) Wenus i Mars Sandra Botticelli - 61) Widzenie św. Piotra Nolasco Francisco de Zurbaran 62) Wielkie kąpiące się Paula Cezanne a 63) Wolność wiodąca lud na barykady Eugene Delacroix III. Ustal, w jakim muzeum znajdują się dzieła: A. Rembrandta: Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Straż nocna
Zdjęcie z krzyża Uczta Baltazara Powrót syna marnotrawnego B. Rubensa: Porwanie córek Leukipa Przybycie Marii Medycejskiej do Marsylii Cztery kontynenty C. Velazqueza: Wenus z lustrem Las Meninas Błękitny portret infantki Małgorzaty D. Caravaggia: Wieczerza w Emaus Grający na lutni Wróżenie z ręki Bachus Złożenie do grobu E. Vermeera: Koronczarka Alegoria malarstwa F. Dürera: Autoportret z futrzanym kołnierzem Autoportret w rękawiczkach Autoportret z gałązką ostu G. Tycjana: Portret Karola V Danae Wenus i Adonis Wenus z Urbino Ukaranie Marsjasza H. El Greco: Widok Toledo Trójca Święta Chrystus obnażony z szat
I. Rafaela - Piękna ogrodniczka Madonna ze szczygłem J. Boscha: Wóz z sianem Statek szaleńców IV. Ustal, gdzie znajdują się poniższe rzeźby: a) Jedyna forma ciągłości w przestrzeni Umberto Boccioni b) Ptak w przestrzeni Constantin Brancusi c) Jeniec umierający Michał Anioł Karta odpowiedzi 2. b) Notatki dla nauczyciela I. II. a) Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku b) Muzeum Prado w Madrycie c) Muzeum Czartoryskich w Krakowie d) Muzeum d Orsay w Paryżu e) Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu (Kunsthistorisches Museum) f) Stara Pinakoteka w Monachium g) Ermitaż w Petersburgu h) Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku i) National Gallery (Galeria Narodowa) w Londynie j) Rijskmuseum w Amsterdamie k) Pinacoteca Vaticana w Rzymie l) Galeria Uffizi we Florencji m) Galeria Obrazów w Dreźnie (Gemäldegalerie) n) Luwr w Paryżu o) Muzeum Sztuki w Łodzi 1) Deszcz, para i pęd Josepha Turnera National Gallery w Londynie 2) Diana w kąpieli Francois Boucher Luwr w Paryżu 3) Maesta Cimabue Galeria Uffizi we Florencji
4) Rozgwieżdżona noc Vincent van Gogh Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku 5) Szuler Georges de La Tour Luwr w Paryżu 6) Śmierć Prokris Piera di Cosimo National Gallery w Londynie 7) Zatoka Weymouth Johna Constable a- National Gallery w Londynie 8) Zdjęcie z krzyża Rogier van der Weyden Prado w Madrycie 9) Ambasadorowie Hansa Holbeina National Gallery w Londynie 10) Anioł Pański Jean Millet Museum d Orsay w Paryżu 11) Bankier z żoną Quentin Massys Luwr w Paryżu 12) Bitwa Aleksandra Wielkiego z Dariuszem Albrecht Altdorfer Stara Pinakoteka w Monachium 13) Bitwa pod San Romano Paolo Ucello Luwr w Paryżu 14) Błazen Gonella Jean Fouquet Kunsthistorisches Museum w Wiedniu 15) Bociany Józef Chełmoński Muzeum Narodowe we Wrocławiu 16) Buraki Leon Wyczółkowski Muzeum Okręgowe w Toruniu 17) Cyganka Frans Hals - Luwr w Paryżu 18) Cyprysy Vincent van Gogh Metropolitan Museum w Nowym Jorku 19) Czarny krajobraz dzieciom Zamojszczyzny Władysław Hasior Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem 20) Dziwny ogród Józef Mehoffer Muzeum Narodowe w Warszawie 21) Gilles Jean Watteau Luwr w Paryżu 22) Grzech pierworodny Hugo van der Goes Kunsthistorisches Museum w Wiedniu 23) Io Correggio Kunsthistorisches Museum w Wiedniu 24) Judyta z głową Holofernesa Lucas Cranach Kunsthistorisches Museum w Wiedniu 25) Karol I, król Anglii Anton van Dyck Luwr w Paryżu 26) Karol VII, król Francji Jean Fouquet Luwr w Paryżu 27) Katedra w Salisbury John Constable Metropolitan Museum w Nowym Jorku 28) Kąpiący się w Asnieres Georgesa Seurata National Gallery w Londynie 29) Łaźnia turecka Jean Dominik Ingres Luwr w Paryżu 30) Macierzyństwo Stanisław Wyspiański Muzeum Narodowe w Krakowie 31) Madonna z długą szyją Parmigianino Galeria Uffizi we Florencji 32) Madonna z Dzieciątkiem Tytus Czyżewski Muzeum Sztuki w Łodzi 33) Melancholia Jacek Malczewski Muzeum Narodowe w Poznaniu 34) Mężczyzna w turbanie Jana van Eycka National Gallery w Londynie
III. 35) Modne małżeństwo Williama Hogatha National Gallery w Londynie 36) Niepokalanie Poczęta Tiepolo - Prado w Madrycie 37) Ofelia John Everett Millais Tate Gallery w Londynie 38) Ogród rozkoszy ziemskich Hieronim Bosch Prado w Madrycie 39) Panny z Avignon Pablo Picasso Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku 40) Parasolki Pierra Renoira National Gallery w Londynie 41) Parnas Andrea Mantegna Luwr w Paryżu 42) Pijąca absynt Pablo Picasso Ermitaż w Petersburgu 43) Poranny spacer Thomasa Gainsborough National Gallery w Londynie 44) Portret dziewczynki w czerwonej sukienne Józef Pankiewicz Muzeum Narodowe w Kielcach 45) Portret Karola IV z rodziną Francisco Goya Prado w Madrycie 46) Portret madame Recamier Jacques Louis David Luwr w Paryżu 47) Portret starego mężczyzny z małym chłopcem Domenico Ghirlandaio Luwr w Paryżu 48) Primavera Sandro Botticelli Galeria Uffizi we Florencji 49) Rybak Eugeniusz Zak Muzeum Górnośląskie w Bytomiu 50) Skradziony pocałunek Jean Honore Fragonard Ermitaż w Petersburgu 51) Stygmatyzacja św. Franciszka Giotto Luwr w Paryżu 52) Święta Magdalena pokutująca (z lustrem) Georges de La Tour - Metropolitan Museum w Nowym Jorku 53) Święta Magdalena pokutująca Georges de La Tour Luwr w Paryżu 54) Święta Rodzina Bartłomiej Murillo Prado w Madrycie 55) Tancerki przy drążku Edgar Degas Metropolitan Museum w Nowym Jorku 56) Taniec Henri Matisse Ermitaż w Petersburgu 57) Trwałość pamięci Salvador Dali - Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku 58) Wenus i Kupidyn Lucasa Cranacha National Gallery w Londynie 59) Wenus i Mars Sandra Botticelli National Gallery w Londynie 60) Widzenie św. Piotra Nolasco Francisco de Zurbaran Prado w Madrycie 61) Wielkie kąpiące się Paula Cezanne a National Gallery w Londynie 62) Wolność wiodąca lud na barykady Eugene Delacroix Luwr w Paryżu 63) Zaśnięcie Matki Boskiej Andrea Mantegna Prado w Madrycie A. Rembrandta:
B. Rubensa: Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Muzeum Czartoryskich w Krakowie Straż nocna Rijskmuseum w Amsterdamie Zdjęcie z krzyża Stara Pinakoteka w Monachium Uczta Baltazara National Gallery w Londynie Powrót syna marnotrawnego Ermitaż w Petersburgu Porwanie córek Leukipa Stara Pinakoteka w Monachium Przybycie Marii Medycejskiej do Marsylii Luwr w Paryżu Cztery kontynenty Kunsthistoriches Museum w Wiedniu C. Velazqueza: Wenus z lustrem National Gallery w Londynie Las Meninas Prado w Madrycie Błękitny portret infantki Małgorzaty Kunsthistoriches Museum w Wiedniu D. Caravaggia: Wieczerza w Emaus National Gallery w Londynie Grający na lutni Ermitaż w Petersburgu Wróżenie z ręki Luwr w Paryżu Bachus Galeria Uffizi we Florencji Złożenie do grobu Museum Kalifornijskie w Los Angeles E. Vermeera: Koronczarka Luwr w Paryżu Alegoria malarstwa Kunsthistoriches Museum w Wiedniu F. Dürera: Autoportret z futrzanym kołnierzem Stara Pinakoteka w Monachium Autoportret w rękawiczkach Prado w Madrycie Autoportret z gałązką ostu Luwr w Paryżu G. Tycjana: Portret Karola V Stara Pinakoteka w Monachium
Danae Ermitaż w Petersburgu Wenus i Adonis Prado w Madrycie Wenus z Urbino Galeria Uffizi we Florencji Ukaranie Marsjasza Galeria Narodowa w Pradze H. El Greco: Widok Toledo Metropolitan Museum w Nowym Jorku Trójca Święta Prado w Madrycie Chrystus obnażony z szat Stara Pinakoteka w Monachium I. Rafaela: Piękna ogrodniczka Luwr w Paryżu Madonna ze szczygłem Galeria Uffizi we Florencji IV. J. Boscha: Wóz z sianem Prado w Madrycie Statek szaleńców Luwr w Paryżu a) Jedyna forma ciągłości w przestrzeni Umberto Boccioni Muzeum Sztuki Współczesnej w São Paulo w Brazylii b) Ptak w przestrzeni Constantin Brancusi Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku c) Jeniec umierający Michał Anioł Luwr w Paryżu 45 minut brak 7. 7. Czas trwania lekcji 8. 8. Uwagi do scenariusza