KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia XXX r. [ ](2013) XXX draft DOKUMT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI Wytyczne dotyczące dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE Arykuł 5: Wzorcowa rola budynków instytucji publicznych COURTESY TRANSLATION OF SWD(2013) 445 FINAL PL PL
SPIS TREŚCI A. Wprowadzenie... 1 B. Zakres obowiązków... 1 C. Ustalanie podstawy obliczania wartość docelowej (wykaz lub podejście alternatywne)... 2 D. Przykłady wariantów prowadzących do osiągnięcia docelowego wskaźnika renowacji na poziomie 3 %... 5
ARTYKUŁ 5: WZORCOWA ROLA BUDYNKÓW INSTYTUCJI PUBLICZNYCH A. WPROWADZIE 1. W art. 5 dyrektywy 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej 1 ( dyrektywa EED lub dyrektywa ) zobowiązuje się państwa członkowskie do zapewnienia, aby od dnia 1 stycznia 2014 r. 3 % całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków będących własnością instytucji rządowych oraz przez nie zajmowanych co roku poddawano renowacji w celu spełnienia minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej, które każde państwo członkowskie ustaliło w zastosowaniu art. 4 dyrektywy 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków ( dyrektywa EPBD ) 2. Wdrażanie art. 5 dyrektywy EED opiera się zatem na prawidłowej transpozycji dyrektywy EPBD. Oprócz tego głównego obowiązku określonego w ust. 1 5 w artykule tym przewidziano również podejście alternatywne (ust. 6). Celem niniejszego dokumentu jest zapewnienie państwom członkowskim wytycznych dotyczących stosowania art. 5 dyrektywy EED. Dokument wyraża poglądy służb Komisji, nie zmienia on skutków prawnych dyrektywy i nie narusza wiążącej interpretacji art. 5 określonej przez Trybunał Sprawiedliwości. B. ZAKRES OBOWIĄZKÓW 2. W art. 2 pkt 9 dyrektywy EED instytucje rządowe definiuje się jako wszelkie jednostki administracyjne, których właściwość obejmuje całe terytorium państwa członkowskiego. Stosując tę definicję w praktyce, państwa członkowskie mogą korzystać z następujących źródeł: załącznika IV do dyrektywy w sprawie zamówień publicznych (2004/18/WE 3 ), który zawiera wykaz centralnych organów rządowych wszystkich państw członkowskich; danych dotyczących rachunków publicznych, które gromadzone są przez Eurostat na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2009 o stosowaniu Protokołu w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu załączonego do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską 4. W wytycznych dotyczących rozporządzenia Rady nr 479/2009/WE, ESA95 5 (europejski system rachunków narodowych i regionalnych), w pkt S.1311 zawarta jest następująca definicja instytucji rządowych na poziomie centralnym : wszystkie ministerstwa i inne instytucje centralne, których kompetencje obejmują zwykle całe obszary gospodarcze, 1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2010/8/WE i 2006/32/WE, Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 1. 1 2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona), Dz.U. L 153 z 18.6.2010, s. 13. 3 Dz.U. L 134 z 30.4.2004, s. 114 240. 4 Dz.U. L 145 z 10.6.2009, s. 1. 5 http://circa.europa.eu/irc/dsis/nfaccount/info/data/esa95/en/een00081.htm.
z wyjątkiem zarządzania funduszami zabezpieczenia społecznego. Do podsektora S.1311 zaliczone są te instytucje nienastawione na przynoszenie dochodu, które podlegają kontroli i są głównie finansowane przez rząd oraz których kompetencje obejmują cały obszar gospodarczy.. Definicja ta różni się od definicji zawartej w dyrektywie EED, gdyż ta ostatnia nie odnosi się wprost do instytucji centralnych i nie wyłącza zarządzania funduszami zabezpieczenia społecznego. Państwa członkowskie mogłyby więc zasadniczo stosować wykaz centralnych organów rządowych sporządzony do celów rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2009 jako podstawę do ustalenia, które instytucje objęte są zakresem stosowania art. 5 dyrektywy EED z uwzględnieniem wspomnianych wyżej różnic. 3. Jak wskazano wyżej, w wytycznych Komisji dotyczących rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2009 wyjaśnia się, że do celów tego rozporządzenia do instytucji rządowych na poziomie centralnym zalicza się te instytucje nienastawione na przynoszenie dochodu, które podlegają kontroli rządu i są głównie finansowane przez rząd oraz których kompetencje obejmują cały obszar gospodarczy. Instytucje rządowe na poziomie centralnym nie ograniczają się więc do ministerstw, lecz obejmują jednostki, które są od nich bezpośrednio zależne pod względem zwierzchnictwa (tj. nie są w pełni autonomiczne) i finansowania. W rozporządzeniu Rady (WE) nr 479/2009 i towarzyszących mu wytycznych określa się kryteria możliwe do zastosowania przez państwa członkowskie w celu ustalenia zakresu instytucji rządowych na poziomie centralnym w kontekście dyrektywy EED, lecz w żadnym razie nie są to kryteria wiążące, gdyż dyrektywa EED nie zawiera odniesienia do rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2009 ani do załącznika IV do dyrektywy w sprawie zamówień publicznych w kontekście definicji instytucji rządowych. 4. Państwa członkowskie, określając zakres obowiązku ciążącego na nich na mocy art. 5 dyrektywy EED, powinny uwzględnić motyw 17 dyrektywy EED, który stanowi, że obowiązek renowacji powierzchni pomieszczeń w budynkach instytucji rządowych dotyczy jednostek administracyjnych, których właściwość rozciąga się na całe terytorium państwa członkowskiego. Jeżeli w danym państwie członkowskim i w przypadku danego uprawnienia nie istnieje odpowiednia jednostka administracyjna, której właściwość obejmowałaby całe terytorium państwa, obowiązek ten powinien dotyczyć tych jednostek administracyjnych, których właściwość łącznie obejmuje całe terytorium państwa. Motyw ten uwzględnia federalną strukturę niektórych państw członkowskich i dotyczy tych państw członkowskich, w których w odniesieniu do określonych uprawnień (takich jak uprawnienia w dziedzinie zdrowia czy edukacji) nie istnieją centralne organy rządowe, które sprawowałyby kontrolę lub zapewniały główne źródło finansowania. C. USTALANIE PODSTAWY OBLICZANIA WARTOŚĆ DOCELOWEJ (WYKAZ LUB PODEJŚCIE ALTERNATYWNE) 5. W celu wypełnienia obowiązków wynikających z art. 5 państwa członkowskie mają do wyboru jedną z dwóch metod. Główny obowiązek określony jest w art. 5 ust. 1, a podejście alternatywne / obowiązek alternatywny w art. 5 ust. 6. Oczekuje się, że wypełnienie jednego z tych obowiązków doprowadzi do równoważnej docelowej poprawy charakterystyki energetycznej budynków, a wybrane podejście określi zasadniczo tylko sposób osiągnięcia tej wartości docelowej.
6. Na mocy głównego obowiązku (podejście podstawowe ) charakterystyka energetyczna i powierzchnia wszystkich budynków 6, do których art. 5 ma zastosowanie, będą musiały zostać określone w wykazie podanym do wiadomości publicznej zgodnie z art. 5 ust. 5, z wyłączeniem budynków zwolnionych zgodnie z art. 5 ust. 2. Realizację tego zadania ułatwi fakt, że już obecnie na mocy art. 12 dyrektywy EPBD od państw członkowskich wymaga się, aby wydawały świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków zajmowanych przez organy publiczne i często odwiedzanych przez obywateli. Wspomniany wymóg wynikający z dyrektywy EPBD ma zastosowanie od dnia 9 stycznia 2013 r. do budynków o całkowitej powierzchni użytkowej powyżej 500 m 2 oraz od dnia 9 lipca 2015 r. do budynków o całkowitej powierzchni użytkowej powyżej 250 m 2. Zgodnie z art. 11 dyrektywy EPBD świadectwa charakterystyki energetycznej muszą zawierać: charakterystykę energetyczną budynku oraz wartości referencyjne, takie jak minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej, aby umożliwić właścicielom lub najemcom budynku lub modułu budynku dokonanie porównania i oceny jego charakterystyki energetycznej; zalecenia dotyczące optymalnej pod względem kosztów lub opłacalnej ekonomicznie poprawy charakterystyki energetycznej budynku lub modułu budynku. 7. Świadectwa charakterystyki energetycznej pozwolą zatem państwom członkowskim ustalić, które budynki nie spełniają minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej i jakie środki należy podjąć w celu doprowadzenia tych budynków do wymaganego poziomu efektywności. 8. Dwa przepisy dyrektywy dopuszczają elastyczność przy stosowaniu głównego obowiązku (podejście podstawowe ): art. 5 ust. 3 umożliwia państwu członkowskiemu, które dokonało renowacji więcej niż 3 % całkowitej powierzchni budynków instytucji rządowych w danym roku, zaliczenie nadwyżki na poczet rocznego wskaźnika renowacji za dowolny rok z trzech poprzednich lub z trzech następnych lat; art. 5 ust. 4 umożliwia państwom członkowskim zaliczenie w poczet rocznego wskaźnika renowacji budynków instytucji rządowych: o nowych budynków zajmowanych przez nie i będących ich własnością w zamian za konkretne budynki instytucji rz¹dowych rozebrane w dowolnym z dwóch poprzednich lat lub o budynków sprzedanych, zburzonych lub wycofanych z użycia w dowolnym z dwóch poprzednich lat z uwagi na intensywniejsze wykorzystanie innych budynków. 9. Zgodnie z podejściem alternatywnym / obowiązkiem alternatywnym, określonym w art. 5 ust. 6, wartość docelową w zakresie oszczędności energii można oszacować na podstawie odpowiednich standardowych wartości zużycia energii wyrażonych w kwh lub innych jednostkach energii w referencyjnych budynkach instytucji rządowych przed renowacją i po renowacji oraz zgodnie z oszacowaną powierzchnią ich zasobów. Oszczędność energii osiągniętą w ramach podejścia alternatywnego można kumulować, co oznacza, że państwa członkowskie są zobowiązane osiągnąć łączne roczne oszczędności 6 W niniejszym dokumencie konsultacyjnym słowo powierzchnia zostało użyte jako równoznaczne z wyrażeniem całkowita powierzchnia użytkowa. Faktyczna definicja powierzchni do celów tego artykułu musi zostać sformułowana w sposób zapewniający spójność ze świadectwami charakterystyki energetycznej stosowanymi w danym państwie członkowskim lub regionie.
przez cały okres 2014 2020. Ponadto zgodnie z art. 5 ust. 6 wszystkie oszczędności muszą być osiągnięte w budynkach instytucji rządowych. 10. Główna zasada określona w dyrektywie przewiduje, że wielkość oszczędności energii osiągnięta w ramach podejścia alternatywnego musi odpowiadać wielkości oszczędności energii osiągniętej poprzez wskaźnik renowacji wynoszący 3 % (podejście podstawowe ). W dyrektywie dopuszcza się oszacowanie oszczędności energii osiągniętych w ramach podejścia podstawowego przy zastosowaniu wartości standardowych. Chociaż sporządzenie wykazu budynków należących do instytucji rządowych i zajmowanych przez te instytucje nie jest obowiązkowe w ramach podejścia alternatywnego, należy zauważyć, że najlepszym sposobem zapewnienia równoważności jest zastosowanie wykazu, o którym mowa w art. 5 ust. 5, jako podstawy do obliczenia alternatywnej wartości docelowej (tj. wyrażonej w postaci zaoszczędzonej energii, a nie pod względem powierzchni poddanej renowacji), ponieważ w ten sposób zapewnia się większą dokładność niż poprzez ustalanie wartości docelowej na podstawie danych szacunkowych. W związku z tym państwa członkowskie mogą sporządzić i stosować wykaz niezależnie od tego, czy zdecydują się na osiągnięcie wartości docelowej w ramach podejścia alternatywnego czy też w ramach podejścia podstawowego. 11. Jeżeli jednak państwa członkowskie zdecydują się na zastosowanie standardowych wartości do celów obliczania»alternatywnej«wartości docelowej w zakresie oszczędności energii zgodnie z art. 5 ust. 6 akapit drugi, mogą one zastosować elementy określone w dyrektywie EPBD oraz związaną z nimi metodę obliczania poziomów optymalnych pod względem kosztów 7, a mianowicie: rodzaje budynków referencyjnych; wartości referencyjne dotyczące zużycia energii w poszczególnych rodzajach budynków referencyjnych przed renowacją; wartości referencyjne dotyczące optymalnego pod względem kosztów zużycia energii w każdym rodzaju budynków referencyjnych, wobec których zastosowano zdefiniowane środki w zakresie efektywności energetycznej. 12. W ramach metody obliczania poziomów optymalnych pod względem kosztów do zdefiniowanych środków w zakresie efektywności energetycznej zalicza się tylko te środki, które dotyczą przegród zewnętrznych, elementów budynków i systemów technicznych. W związku z tym oszczędności wynikające ze zmiany zachowań będą mierzone/szacowane z zastosowaniem innych wiarygodnych metod, takich jak badana oszczędność lub mierzona oszczędność. 13. Podejście alternatywne pozwala na łączenie różnych sposobów zmniejszania zużycia energii w budynkach instytucji rządowych (zmiany zachowań, gruntowne renowacje, powierzchowne renowacje itp.). 14. Dyrektywa EED przewiduje, że państwa członkowskie mogą zastosować pewne mechanizmy elastyczności określone w art. 5 ust. 3 i 4 do celów osiągnięcia docelowego wskaźnika renowacji (podejście podstawowe ).. Art. 5 ust. 6 stanowi, że stosując podejście alternatywne, państwa członkowskie będą musiały do 2020 r. osiągnąć wartość 7 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 244/2012 z dnia 16 stycznia 2012 r. uzupełniające dyrektywę 2010/31/UE i ustanawiające ramy metodologii porównawczej do celów obliczania optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej budynków i elementów budynków, Dz.U. L 81 z 21.3.2012, s. 18.
oszczędności energii, która jest przynajmniej równa wartości osiąganej poprzez uzyskanie wskaźnika renowacji na poziomie 3 % zgodnie z art. 5 ust. 1. Oznacza to, że tak samo jak na podstawie art. 5 ust. 3 na poczet wartości docelowej w odniesieniu do danego roku można zaliczyć nadwyżkę oszczędności z poprzednich lub następnych lat. Podobnie, ponieważ w ramach podejścia alternatywnego wartość docelowa zostanie ustalona pod względem energii, mechanizmy elastyczności określone w art. 5 ust. 4 (zastępowanie nieefektywnych energetycznie budynków budynkami efektywnymi oraz przenoszenie personelu do budynków o mniejszej powierzchni) będą prowadziły do zmniejszenia zużycia energii i w ten sposób de facto będą także dostępne w tym przypadku. 15. Państwa członkowskie, które wybrały podejście alternatywne, będą musiały powiadomić Komisję do dnia 31 grudnia 2013 r. o alternatywnych środkach, które planują przedsięwziąć, określając sposób, w jaki zamierzają uzyskać równoważną poprawę charakterystyki energetycznej budynków stanowiących własność ich instytucji rządowych. Jeżeli chodzi o metody powiadamiania, państwa członkowskie powinny przekazać informacje o swoich przepisach prawnych transponujących dyrektywę do prawa krajowego za pomocą bazy danych dotyczącej uchybień. Aby zapewnić sprawne przekazywanie informacji, należy zachęcać do stosowania bazy danych dotyczącej uchybień w odniesieniu do innych powiadomień wymaganych na mocy dyrektywy, takich jak te określone w art. 5 ust. 6. D. PRZYKŁADY WARIANTÓW PROWADZĄCYCH DO OSIĄGNIĘCIA DOCELOWEGO WSKAŹNIKA ROWACJI NA POZIOMIE 3 % 16. Poniższe przykłady mają na celu praktyczne zilustrowanie możliwego sposobu ustalenia i osiągnięcia wskaźnika renowacji na poziomie 3 % w ramach podejścia podstawowego i podejścia alternatywnego, które określone są w art. 5 dyrektywy EED. Zawarte w przykładach symbole i dane mają charakter wyłącznie ilustracyjny. 17. Przykład 1. Podejście podstawowe z zastosowaniem różnych mechanizmów elastyczności 18. Obliczanie wartości docelowej Budynki Powier zchnia (w m 2 ) Klasa Budynki poniżej minimum w przyp adku nowych budynków / ważniejszych reno wacji (uznawane za należące do klasy B) Całkowita powierzch nia budynków poniżej minimum 1 2000 B 2 10000 C v 10000 3 7200 D v 7200 4 600 B 5 30000 E v 30000 6 3000 A
7 300 E v 300 8 8 600 E v Ogółem: 47500 W tym przykładzie wartość docelowa dla danego jednego roku wynosi: 3% * 47500 = 1425 m 2. 19. Zgodnie z art. 5 ust. 1 akapit piąty państwa członkowskie muszą zapewnić priorytetowe traktowanie renowacji budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej, jeżeli jest to opłacalne i technicznie wykonalne. Opłacalność należy co do zasady zapewnić poprzez fakt, że zgodnie z dyrektywą EPBD docelowy poziom charakterystyki energetycznej może zostać oparty na metodzie obliczania poziomów optymalnych pod względem kosztów. 20. W ramach scenariusza przedstawionego w przykładzie 1 oznacza to, że budynki nr 5 i 7 należy potraktować priorytetowo. Jednocześnie zgodnie z art. 5 ust. 4 państwa członkowskie mogą jednak zaliczyć w poczet ich rocznego wskaźnika renowacji nowe budynki zajmowane przez nie i będące ich własnością w zamian za konkretne budynki instytucji rządowych rozebrane w dowolnym z dwóch poprzednich lat lub budynki sprzedane, zburzone lub wycofane z użycia w dowolnym z dwóch poprzednich lat z uwagi na intensywniejsze wykorzystanie innych budynków. Zakładając, że budynek nr 4 został zbudowany w zamian za konkretny budynek instytucji rządowej rozebrany w dowolnym z dwóch poprzednich lat, jego powierzchnia może zostać zaliczona na poczet wartości docelowej. Zakładając, że budynek nr 8 został sprzedany w dowolnym z dwóch poprzednich lat oraz że jego personel został przeniesiony do jednego z budynków nr 1 7, powierzchnia tego budynku może także zostać zaliczona na poczet wartości docelowej. Zaliczenie powierzchni tych dwóch budynków oznaczać będzie, że do osiągnięcia wartości docelowej w danym roku pozostało 225 m 2 [1425 (600 + 600)]. 21. Powstają więc dwa następujące warianty prowadzące do osiągnięcia wartości docelowej: wariant 1: renowacja budynku nr 7. Roczna wartość docelowa zostanie osiągnięta; wariant 2: renowacja budynku nr 5. Biorąc pod uwagę powierzchnię tego budynku, możliwe jest obliczenie oszczędności wynikających z tej renowacji w tym roku oraz kolejnych trzech latach. 22. Przykład 2. Obowiązek alternatywny/ podejście alternatywne: obliczanie wartości docelowej w zakresie oszczędności energii przy użyciu oszacowań i wartości standardowych oraz warianty prowadzące do jej osiągnięcia 23. Obliczanie wartości docelowej a. Rodzaje publicznych b. Zużycie energii c. Optymalne pod względem d. Szacowana całkowita Oszczędność energii ogółem 8 W tym przykładzie zakłada się, że budynek 8 został sprzedany w dwóch poprzednich latach przez centralne organy rządowe, dlatego jego powierzchni nie wlicza się do mianownika (całkowita powierzchnia posiadana i zajmowana przez instytucje rządowe na dzień 1 stycznia niespełniająca minimalnych wymagań dyrektywy EPBD).
budynków referencyjnych kosztów zużycie energii z zastosowaniem zdefiniowanych środków w zakresie efektywności energetycznej powierzchnia danej kategorii budynków, wyrażona w tys. m 2 (GWh) Wzór obliczenia: (b-c)*d/1000 Biura 360 250 500000 55000 Budynki oświatowe i szpitale 200 150 200000 10000 Budynki 150 100 500000 25000 mieszkalne Inne 100 70 300000 9000 Mianownik w ramach podejścia alternatywnego 99000 Wynik: w tym przykładzie roczna wartość docelowa wynosi: 3 % * 99 000 GWh = 2 970 GWh (szacowana ilość zaoszczędzonej energii przy założeniu, że 3 % budynków instytucji rządowych zostałoby poddanych renowacji w celu osiągnięcia optymalnych pod względem kosztów poziomów zużycia energii). 24. Zgodnie z pkt 3 niniejszego dokumentu państwa członkowskie mogą uznać za stosowne skorzystanie z wykazu, aby ustanowić alternatywną wartość docelową. W takim przypadku stosuje się następujący wzór podobny do wzoru przedstawionego w powyższej tabeli: gdzie: b oznacza zużycie energii w każdym budynku niespełniającym wymogów dyrektywy EPBD; c oznacza minimalne zużycie wymagane na mocy dyrektywy EPBD; d oznacza powierzchnię każdego budynku niespełniającego wymogów dyrektywy EPBD. 25. Podwariant pierwszy w ramach podejścia alternatywnego: osiągnięcie wartości docelowej poprzez wykorzystanie pełnego potencjału opłacalnego oszczędzania dzięki gruntownym renowacjom a. Rodzaje publicznych budynków referencyjnych b. Zużycie energii c. Zużycie energii po wykorzystaniu pełnego potencjału opłacalnego oszczędzania d. Powierzchnia poddana renowacji (w tys. m 2 ) Energia zaoszczędzona ogółem (GWh) Wzór obliczenia: (b-c)*d/1000
Biura 360 20 5000 1700 Budynki 170 20 1000 150 oświatowe i szpitale Obiekty 150 20 5000 650 sportowe Inne 100 20 5800 470 Wartość docelowa 2970 Wynik: roczną wartość docelową osiągnięto dzięki przeprowadzeniu renowacji około 1 % powierzchni pomieszczeń (kolumna d w tabeli pierwszej w przykładzie 2 podzielona przez kolumnę d w tabeli drugiej w przykładzie 2) przy zużyciu energii na poziomie niemal zerowym (w tym przypadku założono, że wynosi ono 20 kwh/m 2 ). 26. Podwariant drugi w ramach podejścia alternatywnego: osiągnięcie wartości docelowej poprzez zmiany zachowań a. Rodzaje publicznych budynków referencyjnych b. Zużycie energii c. Zużycie energii po wprowadzeniu zmian zachowań d. Powierzchnia budynków wymagająca wprowadzenia zmian zachowań (w tys. m 2 ) Biura 360 324 47222 1700 Budynki oświatowe i szpitale 170 153 8823 150 Obiekty 150 135 43000 650 sportowe Inne 100 90 47000 470 Wartość docelowa 2970 Energia zaoszczędzona ogółem (GWh) Wzór obliczenia: (b-c)*d/1000 Wynik: zakładając, że zmiany zachowań prowadzą do zmniejszenia zużycia energii średnio o 10 %, należy wprowadzić je w około 10 % budynków będących własnością instytucji rządowych oraz przez nie zajmowanych (kolumna d w tabeli pierwszej w przykładzie 2 podzielona przez kolumnę d w tabeli trzeciej w przykładzie 2). Powyższe przykłady osiągania wartości docelowej w ramach podejścia alternatywnego nie są wyczerpujące, ponieważ możliwe jest wypełnienie obowiązku poprzez dowolne połączenie renowacji o różnych poziomach intensywności, zmian zachowań lub sposobów zarządzania budynkami, które ma wpływ na zużycie energii i prowadzi do oszczędności równoważnych z tymi, które zostałyby osiągnięte poprzez przeprowadzenie renowacji 3 % odpowiednich budynków w celu spełnienia minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej ustalonych w zastosowaniu dyrektywy EPBD.