Vol 4, Grudzień 2006 Prawne możliwości stosowania hedgingu przez inwestorów instytucjonalnych w Polsce Strategie hedgingowe mogą być szczególnie przydatne inwestorom instytucjonalnym do zabezpieczania posiadanych portfeli. Dotyczy to więc przede wszystkim funduszy emerytalnych i towarzystw ubezpieczeniowych. Fundusze emerytalne? małe możliwości Fundusze emerytalne w Polsce mają niewielkie możliwości stosowania hedgingu, praktycznie nie mogą zarządzać ryzykiem stopy procentowej i ryzykiem cen akcji za pomocą instrumentów pochodnych. Zgodnie z Ustawą z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych zabronione jest inwestowanie w derywaty przez otwarte fundusze emerytalne, a jedyny wyjątek stanowią kontrakty mające na celu zabezpieczenie kursowe inwestycji zagranicznych. Z góry wykluczono możliwość zabezpieczania portfela funduszu przy użyciu instrumentów pochodnych, w tym kontraktów financial futures, przed ryzykiem rynkowym innym niż walutowe. Wydaje się, że jest to ostrożność zbyt daleko posunięta, ponieważ ograniczenia w stosowaniu instrumentów pochodnych nie pozwalają na efektywne zabezpieczenie aktywów funduszu przed zmianami cen walorów i zmianami stóp procentowych. Towarzystwa ubezpieczeniowe? tak, ale pod warunkiem Zmiany w zakresie możliwości stosowania hedgingu z wykorzystaniem instrumentów pochodnych przez towarzystwa ubezpieczeniowe wprowadziła Ustawa o działalności ubezpieczeniowej z 22 maja 2003 r. Poszerzyła ona listę aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, które są przeznaczone na bieżące i przyszłe zobowiązania, wynikające z zawartych umów ubezpieczenia. Na listę wprowadzono instrumenty pochodne, w tym m.in. wymienione z nazwy transakcje terminowe typu futures. Towarzystwa ubezpieczeniowe mogą posiadane środki inwestować w kontrakty terminowe pod warunkiem, iż instrumenty te posłużą zmniejszeniu ryzyka związanego z innymi aktywami stanowiącymi pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Fundusze inwestycyjne? tak, ale pod warunkiem Ustawa z 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych daje możliwość stosowania przez zamknięte fundusze inwestycyjne zarówno strategii spekula cyjnych, jak i zabezpieczających z wykorzystaniem instrumentów pochodnych. Katalog dopuszczalnych lokat funduszu zamkniętego obejmuje m.in. papiery wartościowe, prawa pochodne od praw majątkowych oraz transakcje termino we. Warto zauważyć, iż regulacje dotyczące funduszy nie określają precyzyjnie użytych zwrotów. Używane są pojęcia: papiery wartościowe, prawa pochodne od praw majątkowych, będących przedmiotem lokaty, transakcje terminowe. Fundusze otwarte mogą wykorzystywać instrumenty pochodne tylko w celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego, i to przy uwzględnieniu celu inwe stycyjnego funduszu. Jak wybrać brokera na rynku forex - krok po kroku Wyjawienie ryzyka Handlowanie na rynku walutowym niesie ze sobą wysoki poziom ryzyka, co oczywiście może nie dopowiadać wszystkim inwestorom, to zachęca jednak możliwością osiągania bardzo wysokich stóp zwrotu. Wysoka dźwignia może działać na Twoją korzyść, jak również przeciw Tobie. Przed zdecydowaniem się na inwestycje na walutach powinieneś uważnie rozważyć swoje cele inwestycji, poziom doświadczenia i apetyt na ryzyko. Istnieje możliwość, że mógłbyś ponosić stratę w części albo nawet w większości Twoich początkowych inwestycji i dla- tego nie powinieneś inwestować pieniędzy, których nie mógłbyś stracić. Powinieneś być świadomy wszystkich rodzajów ryzyka występujących podczas handlowania walutami i szukać rady u niezależnego doradcy finansowego jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości. 6 Kroków do tego ja wybrać odpowiedniego Brokera do handlu: 1. Pzeczytaj dokładnie kryteria wyboru brokera: lista kryteriów, które powinniśmy wziąć pod uwagę przey zakładaniu konta u brokera. 2. Skorzystaj z porównania brokerów: strona przedstawia główne firmy brokerskie. 3. Sprawdź bardziej szczegółowe informacje o brokerze. 4. SOtwórz rachunek DEMO: znajdziesz linka prosto do rachunku DEMO każdego brokera. 5. W razie jakichkolwiek pytań pisz anonimowo do brokera, albo czatuj z nim. 6. Skontaktuj się z wybraną firmą: wypełnienie formularza oznacza, że skontaktujesz się z wybranym brokerem. Kryteria wyboru Brokera Ogólne kryteria jak wybrać odpowiedniego Brokera Forex do inwestycji. Pytania jakie powinieneś zadać sobie przed otwarciem rachunkiem u Brokera rynku Forex: cd. strona 2 Tygodnik Inwestora 1
1. Czy nad brokerem jest instytucja nadzorująca? Jeżeli tak, to przez jaki kraj? Nie wszystkie kraje nadzorują w taki sam sposób, albo nie mają tych samych regulacji w momencie rejestracji. Dlatego jest to takie ważne dla każdego inwestora/handlowca by zidentyfikować te kraje, gdzie firmy Brokerskie są pod ścisłą kontrolą, to jest takie, które mają regulacyjne agencje kontrolujące ich działalność. Jest też ważne aby wiedzieć czy Broker jest kontrolowany w i poza krajem, ponieważ ci drudzy zazwyczaj są bardziej elastyczni kiedy chodzi do wymagania potrzebne do rejestracji. Kraje z dedykowanymi agencjami regulacyjnymi: * USA * Brytyjski * Australia * Szwajcaria Nieważne jakim jesteś typem handlowca, powinieneś pilnować by broker był kontrolowany (kontrola wpływa na bezpieczeństwo odzyskania naszych pieniędzy oraz prawidłowego rozliczania) i abyś rozumiał te regulacje, które dotyczą działalności Forex w kraju w którym jest Twój broker. Lista instytucji nadzorujących łącznie z linkami znajduje się na dole artykułu. 2. Czy broker jest twórcą rynku lub ECN (Elektronicznej Sieci Walutowej)? Rozumienie natury brokera jest zawsze ważną rzeczą. Są aktualnie dwa typy brokerów: - tworzący ceny rynkowe (Rynku Twórcy), - dostarczający najlepszy kurs kupna i sprzedaży od ich własnych dostawców (ECN) charakteryzujących się dużą płynnością. Ważną rzeczą jest to, że ECN zwykle pokazuje wolumen dostępny dla handlowca każdej oferty kupna i sprzedaży, więc kupiec wie dokładnie czy jest gotowy by wejść na rynek. Twórca Rynku zwykle ustala cenę przez wybieranie najwyższego kursu kupna i sprzedaży, a tak tworzoną cenę trader musi przyjąć. 3. Jak niezawodna jest platforma transakcyjna naszego Brokera? Zależenie od sprzętu komputerowego i charakterystyki oprogramowania, czasem możemy znaleźć aplikację instalowaną na komputerze lepszą od tej uruchamianej na stronie web (Java) albo, vice versa. Rozumienie, który typ platformy jest bardziej dla nas odpowiedni jest rzeczą kluczową dla wygody naszego handlu. Także ważne jest by upewnić się, że platforma transakcyjna nie psuje się bądź zacina zbyt często, szczególnie przy otrzymywaniu wiadomości albo właśnie w tych przypadkach, kiedy trader potrzebuje jej najbardziej. Niezawodność platformy powinna być więc ważniejsza od wyglądu czy upodobania. Agresywny trader, albo ten, który lubi często handlować, zawsze będzie musiał poszukać mocnej i stabilnej platformy, która nigdy albo bardzo rzadko się psuje. Natomiast bierny i konserwatywny inwestor, który nie należy do tych co przez cały czas obserwują rynek, mógłby być bardziej elastyczny w tej sprawie. 4. Porównaj koszty handlowania. Musisz być świadomy wszystkich kosztów związanych z handlowaniem. Wybierz je u jednego brokera i porównaj z innymi brokerami. Koszty zawarte w spreadzie (różnica między ceną kupna i sprzedaży), koszty/należności które naliczane są o północy do otwartych pozycji (tzw. punkty swapowe) i jakiekolwiek inne opłaty od transakcji, które miałyby miejsce. Na przykład, broker oferujący spread: 2 pipsy + $12.50 prowizji za handel jest droższy niż inny oferujący spread wielkości 3 pipsów, chociaż na pierwszy rzut oka mogłoby to wyglądać inaczej. Jednak, powinieneś zwróci uwagę nie na reklamowaną małą rozpiętość spreada na jednej lub dwóch głównych parach walutowych (majors), ale raczej powinieneś zrównoważyć to z pozostałymi parami i mieć ogólny pogląd na koszty u danego brokera. Ponadto, brokerzy oferujący małe spready mogą ponownie podać cenę (rozpiętość spreadu), różną od ceny pierwotnej, powiększając w ten sposób koszty transakcji, robią to czasem "niewidocznie" (np. podczas ogłaszania danych/wskaźników ekonomicznych). Innym ważnym czynnikiem jest poznanie jaka jest polityka brokera odnośnie pozycji stop loos i limit (czy są one gwarantowane). Od tego zależy, jaką gracz otrzyma cenę zamknięcia, i ma to wpływ (pozornie niewidoczny) na koszty zawarcia transakcji (ograniczanie zysków bądź zwiększanie strat). Również ważną rzeczą dla graczy jest świadomość jak dużą wielkością, mogą handlować w jednej transakcji bez konieczności otwierania kolejnej pozycji albo nawet niemożności handlowania. Trader jest zobowiązany by spytać brokera o taką informację, by mieć pogląd na to jaką ma płynność. 5. Jakie są rzeczywiste ograniczenia wielkości handlu? Gracze, którzy umieszczają wielkie zamówienia mogliby uznać ten punkt za wyjątkowo istotny. Gdyby ich siła nabywcza przewyższyła kiedyś $10mln, powinni zdecydowanie poszukać firmy, która ma dużą płynności i byłaby w stanie zagwarantować pełną płynność dla ich zamówień w większości handlowych sytuacji. 6. Czy platforma transakcyjna jest naprawdę "przyjazna użytkownikowi"? Przyjazna dla użytkownika podczas handlu, znaczy tyle że otwieranie i zamykanie transakcji nie zajmie wiele czasu, albo powiedziane jeszcze lepiej, powinno być to zrobione natychmiast. Transakcja jednym kliknięciem (po wcześniejszym definiowaniu standardowej wielkości transakcji), zarządzanie stop loosem, limit jak i inne typy zleceń których używa, trader powinien wziąć pod uwagę. cd. strona 3 Tygodnik Inwestora 2
To jest bardzo ważny punkt dla agresywnego gracza (daytradera), który jest dużo bardziej zależny od platformy transakcyjnej niż powściągliwy albo konserwatywny gracz. 7. Czy broker oferuje nam dodatkowo jakieś wartościowe usługi? Posiadanie oprogramowania z dostępem do rynku w czasie rzeczywistym, dostęp do aktualnych wiadomości i danych ekonomiczne są koniecznością dla jakiegokolwiek inwestora. Jednak trzeba pomyśleć także o innych wartościowych dla nas usługach w ofercie brokera, którymi moglibyśmy się wspomóc podejmując decyzje. W tym punkcie każdy gracz powinien dokładnie upewnić się że firma stosuje się i spełnia podstawowe standardy odnośnie wykresów w czasie rzeczywistym, wiadomości i danych ekonomicznych. 8. Czy wsparcie klienta jest naprawdę dobre? Rozwiązywanie problemów transakcyjnych powinno następować naprawdę szybko, zawsze powinniśmy mieć kogoś gotowego do pomocy, także na samym początku gdy nowy trader decydował się otworzyć rachunek u brokera. Obsługa klientów powinna nie tylko móc rozwiązywać sporadyczny problem, ale też powinna pomóc w zapobieganiu im w przyszłości. Ten punkt nie rozróżnia graczy pomiędzy różnymi technikami gry, dla wszystkich jest równie ważny. 9. Polityka dźwigni i wezwania do uzupełnienia depozytu Gracze na rynku forex zmierzają do jak najwyższej dźwigni i często wybierają brokera opierając się na tej właśnie cesze. Bądź świadom tego, że wysoka dźwignia powiększa ryzyko handlu. Tak więc zakładając konto weź też pod uwagę, że są brokerzy, którzy ustalili stały poziom dźwigni, ale są i tacy, którzy mają dźwignie zależną od tradera. INSTYTUCJE NADZORUJĄCE Gracze powinni też wziąć pod uwagę różną politykę margin call (wezwania do uzupełnienia depozytu) jaką mają brokerzy. Niektórzy stosują zasadę FIFO (first in first out/pierwsze przyszło pierwsze wyszło) zamykając po kolei transakcje (lub częściowo go ograniczyć) kiedy depozyt zabezpieczający nie pokrywa otwartych pozycji, inni wykonają zasadę LIFO (last in first out/ostatnie przyszło pierwsze wyszło) zamykając po kolei konieczne transakcje. Stosuje się także trzecią metodę - zamykane są po kolei najbardziej stratne transakcje (niezależnie już od kolejności ich zawarcia). Wszystko zależy od preferencji gracza, ale jest to jest kwestia, która powinna być jasno rozpatrzona przed otwarciem rachunku. Jest to ważny punkt dla agresywnego który często lubi najwyższe możliwe dźwignie, podczas gdy umiarkowany albo konserwatywny trader byłby szczęśliwy z przeciętnymi poziomami dźwigni. jw. Tygodnik Inwestora 3
Kryzysy finansowe od czego zależą i jak powstają? Występujące w gospodarce światowej w ostatnich dziesięcioleciach ubiegłego wieku załamania finansowe w formie kryzysu zadłużenia lat 80-tych, kryzysów walutowych w Europie na początku lat 90-tych i kryzysów finansowych w Meksyku, szeregu krajów Azji, Rosji, Brazylii, Argentynie, Turcji i pełzającego kryzysu w Japonii nie można wyjaśnić w ten sam sposób. Dokładna analiza pozwala na identyfikację wywołujących je czynników wewnętrznych, do których należy zaliczyć błędy w polityce makroekonomicznej i słabości strukturalne oraz instytucjonalne poszczególnych krajów. W warunkach postępującej globalizacji i związanej z nią liberalizacji oraz deregulacji rynków finansowych polityki narodowe nie są również nigdy niezależne od czynników zewnętrznych, czyli rozwoju globalnych parametrów, takich jak ceny (terms of trade), kursy walutowe i stopy procentowe. Na te parametry poszczególne kraje, szczególnie zaś małe, nie mają żadnego lub tylko niewielki wpływ. W tych warunkach pozostaje im tylko ich akceptacja i dostosowanie się do zmieniającej się sytuacji w gospodarce światowej. Również czynniki psychologiczne wydają się mieć znaczenie dla wystąpienia zjawisk kryzysowych. Można tu wskazać na tzw. instynkt stadny inwestorów, czyli orientowanie się na reakcje innych, pesymistyczne i optymistyczne nastroje inwestorów oraz zjawisko samospełniającej się przepowiedni, czyli podążanie za prognozą (ang. self fulfiling prophency). Według powszechnie panującej neoklasycznej interpretacji kryzysy finansowe powstają wskutek makroekonomicznych zmian wywołanych postępowaniem inwestorów finansowych. Może ono być zależne od: - długookresowych czynników wzrostu (np. postępu technicznego), - koniunkturalnych wahań popytu, - zmian w gospodarce światowej. W pewnej mierze jest to proces normalny i konieczny dla rynkowej alokacji rozmiarów i struktury inwestycji. Może ono przecież być także niespodziewane i błędne, a w konsekwencji wymusić kosztowne społecznie dostosowania. Kryzys finansowy oznacza jednoczesne wystąpienie kryzysu kilku elementów systemu finansowego i na ogół związany jest z załamaniem się waluty danego kraju. Załamanie się danej waluty, czyli kryzys walutowy oznacza spadek zaufania inwestorów finansowych do danej waluty, co powoduje jej gwałtowną i masową wyprzedaż, czyli ucieczkę kapitałów zagranicę, której najczęściej bezpośrednim efektem jest dewaluacja. Kryzys walutowy może istnieć samoistnie lub też być związany z kryzysami innych elementów systemu finansowego: - kryzysem pieniężnym w formie znacznego wzrostu stóp procentowych i zmniejszenia rozmiarów pieniądza w obiegu, - kryzysem bankowym - ograniczeniami i zawieszeniem wypłat bankowych oraz bankructwem niektórych banków, - kryzysem giełdowym, czyli gwałtownym i znacznym spadkiem cen giełdowych papierów wartościowych. Kryzysy finansowe pierwszej generacji, czyli kanoniczne Różnorodność przyczyn wywołujących kryzysy a jednocześnie cechy zbieżne niektórych z nich spowodowały, że podjęto próby ich klasyfikacji oraz budowania ich modeli teoretycznych. Pierwsza grupa modeli, zwanych kanonicznymi lub pierwszej generacji, nawiązuje do kryzysów walutowych końca lat 70-tych i początku lat 80-tych, jakie miały miejsce w Ameryce Południowej (Meksyk, Argentyna). cd. strona 5 SŁOWNIK Day Trading - jest to strategia inwestycyjna polegająca na wielokrotnym zawieraniu transakcji tego samego dnia na tym samym instrumencie (walucie). Tygodnik Inwestora 4
Według P. Krugmana, który był głównym twórcą tych modeli, kryzys wywołują czynniki wewnętrzne tj ekspansywna polityka pieniężna prowadząca do powstania niebezpiecznie wysokiego deficytu budżetowego. Deficyt ten finansowany jest emisją pieniądza, co oznacza wzrost inflacji. Przy stałym kursie wymiany powoduje to spadek konkurencyjności eksportu i wzrost atrakcyjności importu. W ten sposób rośnie deficyt obrotów handlowych i zmniejszają się rezerwy dewizowe. W celu przywrócenia równowagi zewnętrznej rząd może podjąć interwencje na rynku walutowym, zaostrzyć politykę fiskalną i podwyższyć stopy procentowe. Jeśli te środki okażą się nieskuteczne, to jest zmuszony podjąć decyzje o dewaluacji, którą przyspiesza atak spekulantów na walutę krajową. Do kryzysu pierwszej generacji można zaliczyć także kryzys, który wybuchł w Rosji w 1998 r. Był on wynikiem dość chaotycznej polityki makroekonomicznej, jaki prowadziła Rosja w początkowym okresie transformacji. Spowodowała ona powstanie wielkiego deficytu budżetowego, nadmiernego zadłużenia banków, istnienie ogromnej strefy korupcji i wycieku za granice wielu miliardów dolarów. Pozorna prywatyzacja sprzyjała funkcjonowaniu wielkich nieefektywnych konglomeratów finansowoprzemysłowych, które w dodatku nie płaciły do budżetu należnych podatków. Sygnałem do wybuchu kryzysu był znaczny spadek cen surowców głównego artykułu eksportowego Rosji w związku z kryzysem w Azji. Kryzysy finansowe drugiej generacji Jeśli modele pierwszej generacji (patrz artykuł) wskazują na nierozważną politykę makroekonomiczną jako przyczynę kryzysów, to w przypadku modeli drugiej generacji dotyczą krajów prowadzących rozsądną politykę i dysponujących znacznymi rezerwami walutowymi. Kraje te mogą utrzymywać stały kurs walutowy jako element polityki nastawionej na stabilizację gospodarki, a także ze względu na zobowiązania wynikające z uczestnictwa we wspólnym systemie walutowym. Mogą jednak także zmieniać priorytety swojej polityki: zdewaluować walutę i upłynnić kurs. Celem tego przedsięwzięcia może być dążenie do wzrostu konkurencyjności handlu zagranicznego i produkcji, zmniejszenie bezrobocia, długu publicznego i płac realnych, czyli generalnie do ożywienia gospodarki i przyspieszenia wzrostu. Możliwe są, zatem różne stany równowagi determinowane przez poziom i charakter kursu oraz cele polityki gospodarczej. Jeśli w danym kraju pojawią się przesłanki, które uzasadniają przejście poprzez dewaluację do nowego stanu równowagi, to spekulanci mogą przypuścić atak na jego walutę, przyspieszając odpowiednio taką decyzję. Władze krajowe mogą wcześniej lub później uznać, że obrona poziomu kursu jest dla gospodarki nieopłacalna. Klasycznym przykładem takiego rozwoju sytuacji był przykład Wielkiej Brytanii i gry spekulacyjnej G. Sorosa. Właśnie na podstawie kryzysu walutowego w tym i innych krajach Europejskiego Systemu Walutowego, które miały miejsce w 1992 r., M. Obstfeld sformułował założenia modeli drugiej generacji. Również kryzys walutowy w Hongkongu w 1998 r. można uznać za spełniający założenia tego modelu. Uczestnicy rynku Spekulanci Próbują zarobić na zmianach cen. Ci, którzy uważają, że rynek wzrośnie otwierają długie pozycje. Z kolei, spekulanci przekonani o spadku rynku otwierają krótkie pozycje. Pełnią kluczową rolę na rynku terminowym - dzięki istnieniu dużej liczby spekulantów (działających w różnych horyzontach) rynek posiada odpowiednią płynność. Mówi się, że spekulanci "odbierają ryzyko" od tych, którzy zabezpieczają się. Zabezpieczający się (hedgers) Jednym z motywów powstania rynków terminowych była potrzeba ograniczania ryzyka związanego z nieprzewidzianymi ruchami cen. Producenci towarów chcieli znać cenę, po jakiej sprzedadzą swoje przyszłe towary, bez względu na to jaka będzie koniunktura na rynku. Obecnie kontrakty finansowe wykorzystywane są na przykład przez instytucje do zabezpieczania posiadanych portfeli przed spadkiem ich wartości. W zamian za pewność co do uzyskanej ceny, pozbawiają się niespodziewanych zysków. Przenoszą swoje ryzyko na spekulantów. Arbitrażyści dokonują transakcji arbitrażowych celem osiągnięcia zysku bez ponoszenia ryzyka. Osiąga się go dzięki jednoczesnemu zawarciu transakcji na dwóch lub więcej (związanych ze sobą) rynkach. Istnienie arbitrażystów zapobiega pojawianiu się "rozbieżności" między cenami. Grzegorz Zalewski Tygodnik Inwestora 5
Analiza spółki SOFTBANK Kurs spółki znajduje się w trendzie wzrostowym w poniedziałek pokonał ważny opór na 47. Następnie zatrzymał się na poziomie 50 gdzie pojawiła się podaż, co doprowadziło do korekcyjnego spadku na następnych sesjach. Podczas piątkowej sesji kurs spółki delikatnie stestował wsparcie na 47 długi dolny cień świecy, po czym wzrósł do poziomu 48,35. Moim zdaniem wsparcie to nie powinno zostać przebite na najbliższych sesjach, a kurs spółki powinien jeszcze raz podjąć próbę ataku na szczyt ze stycznia tego roku 50. Próba ta powinna kształtować się na większym wolumenie i zakończyć się sukcesem, co otworzy kursowi spółki możliwość zdobywania następnych szczytów. Po pokonaniu 50 kolejne ważniejsze opory to 54 i 58(układ tygodniowy początek długiej czarnej świecy 2001J ). W przeciwny wypadku kolejne wsparcia widziałbym na 46, 44,80 i kluczowe na 43,4. Maciej Pietrasiewicz Tygodnik Inwestora 6
Od Redakcji: Tygodnik Inwestora to tygodniowy przegląd informacji z zakresu rynków finansowych. Serwis dostarcza aktualne informacje oraz cenne porady z myślą o inwestorach oraz wszystkich, którzy chcą poznać i zrozumieć mechanizmy rządzące światem finansów. Informuje i radzi jak zarządzać kapitałem, gdzie lokować oszczędności, prezentuje analizy spółek oraz wykresy. Życzymy przyjemnej lektury! Wydawca: E-financial Sp. z o.o. Redakcja: ul. Sycowska 44 51-319 Wrocław tel.: +48 71 320 71 48 fax: +48 71 320 71 90 e-mail: office@e-financial.pl www.e-financial.pl Tygodnik Inwestora 7