PRZEWODNIK PO ETRADER PEKAO ROZDZIAŁ VII. WYKRESY SPIS TREŚCI 1. OPIS OKNA 3 2. JAK OTWORZYĆ WYKRES Z NOTOWANIAMI? 3 3. ZAWARTOŚĆ OKNA 3 3.1. POZIOMY PASEK DO ZARZĄDZANIA ZAWARTOŚCIĄ OKNA 4 3.1.1. WYSZUKIWARKA LOKALNA 5 3.1.2. KATALOG INSTRUMENTÓW 5 3.1.3. LISTA DO WYBORU HORYZONTU I INTERWAŁU 5 3.1.4. LISTA WYBORU RODZAJU SKALI (WARTOŚĆ OSI) 6 3.1.5. LISTA WYBORU SPOSOBU RYSOWANIA INSTRUMENTU 6 3.1.6. IKONA POZWALAJĄCA NA WŁĄCZENIE/WYŁĄCZENIE OKNA Z LEGENDĄ 6 3.1.7. IKONA POZWALAJĄCA NA WŁĄCZENIE/WYŁĄCZNIE TABELI Z OFERTAMI KUPNA I SPRZEDAŻY 7 3.1.8. LISTA WYBORU KATEGORII ZDARZEŃ 7 3.1.9. IKONA POZWALAJĄCA NA WSTAWIENIE DODATKOWEGO INSTRUMENTU LUB WSKAŹNIKA 8 3.1.10. LISTA NAŁOŻONYCH OBIEKTÓW 9 3.2. NARZĘDZIA DO RYSOWANIA 10 3.3. PASEK NAWIGACJI PO WYKRESIE 11 3.4. OKNO WYKRESU 12 3.4.1. WYKRES GŁÓWNY 12 3.4.2. WYKRES POMOCNICZY 13 3.5. JAK USTAWIĆ SZABLON WYKRESU? 14 3.5.1. TWORZENIE SZABLONU 14 3.5.2. MODYFIKACJA SZABLONU 15 3.5.3. WCZYTANIE SZABLONU 15 3.6. MENU POD PRAWYM PRZYCISKIEM MYSZY 16 3.7. USTAWIENIA OKNA 16
1. OPIS OKNA Wykres jest narzędziem umożliwiającym prezentowanie w formie graficznej notowań instrumentów finansowych. Dostępne w nim narzędzia pozwalają wykonać zaawansowane analizy techniczne. Okno wykresu pozwala na obserwację kilku instrumentów finansowych m.in. poprzez nałożenie jednocześnie wielu wykresów w ramach jednego widoku oraz wyświetlenie istotnych informacji na wykresie. Treści w oknie odświeżają się automatycznie i z częstotliwością zgodną z realizacją transakcji na wybranym instrumencie. 2. JAK OTWORZYĆ WYKRES Z NOTOWANIAMI? Podstawowym sposobem otwarcia okna jest wybór z Menu głównego etrader sekcji Narzędzia, a następnie Wykres zgodnie z Rys. 101. (Menu > Narzędzia > Wykres). 3. ZAWARTOŚĆ OKNA Rys. 101. Otwieranie okna Wykres z poziomu Menu głównego. Przykładowe okno z wykresem przedstawia Rys. 102. Okno składa się z następujących części: 1. Poziomego paska do zarządzania zawartością okna (czerwona ramka), 2. Narzędzi do rysowania (zielona ramka), 3. Paska nawigacji po wykresie (niebieska ramka), 4. Okna wykresu (żółta ramka). 3
Rys. 102. Okno z przykładowym wykresem. 3.1. POZIOMY PASEK DO ZARZĄDZANIA ZAWARTOŚCIĄ OKNA Poziomy pasek służący zarządzania zawartością okna wykresu (Rys. 103.). Rys. 103. Poziomy pasek zarządzania oknem wykresu. Pasek składa się z następujących elementów: 1. Wyszukiwarka lokalna, 2. Katalog instrumentów, 3. Lista do wyboru horyzontu i interwału, 4. Lista do wyboru rodzaju skali (wartości osi), 5. Lista do wyboru sposobu rysowania instrumentu, 6. Ikona pozwalająca na włączenie/wyłączenie okna z legendą, 7. Ikona pozwalająca na włączenie/wyłącznie tabeli z ofertami kupna i sprzedaży, 8. Lista do wyboru kategorii zdarzeń, 9. Ikona pozwalająca na wstawienie dodatkowego instrumentu lub wskaźnika analizy technicznej, 10. Lista nałożonych obiektów. 4
3.1.1. WYSZUKIWARKA LOKALNA Instrumenty finansowe można dodać lub wyszukać za pomocą wyszukiwarki lokalnej. Wystarczy wprowadzić pierwsze litery/cyfry nazwy instrumentu finansowego, a wyszukiwarka wyświetli wartości o podobnej nazwie. 3.1.2. KATALOG INSTRUMENTÓW Kliknięcie w przycisk katalogu spowoduje otwarcie okna Katalogu instrumentów, który umożliwi wybranie szukanego instrumentu spośród listy kategorii takich jak: akcje i PDA, obligacje, instrumenty pochodne, indeksy, itd. 3.1.3. LISTA DO WYBORU HORYZONTU I INTERWAŁU Funkcja pozwala wybrać wartość horyzontu i interwału z rozwijalnej listy (Rys. 104.). Rys. 104. Okno z rozwijalną listą wyboru horyzontu czasowego i interwału. Na dole listy, znajduje się opcja wstaw inny interwał i horyzont, która umożliwia ustanowienie własnych wartość za pomocą wyświetlonej tabeli, widocznej na Rys. 105. 5
Rys. 105. Tabela z możliwością wyboru własnych wartości: Interwału (lewa kolumna) oraz horyzontu (prawa kolumna) 3.1.4. LISTA WYBORU RODZAJU SKALI (WARTOŚĆ OSI) Funkcja pozwala wybrać rodzaj osi pionowej (OY). Za pomocą rozwijalnej listy można wybrać następujące rodzaje osi: liniowa (lin), logarytmiczna (log) oraz procentowa (%). Oś procentowa dostępna jest w chwili nałożenia na wykres główny wykresu innego instrumentu. Zmiana rodzaju spowoduje przeładowanie i wyświetlenie wykresu według wybranej wartości. 3.1.5. LISTA WYBORU SPOSOBU RYSOWANIA INSTRUMENTU Funkcja pozwala wybrać rodzaj wykresu za pomocą rozwijalnej listy. Dostępne są następujące rodzaje wykresów: Linia (liniowy), Świeczki (świeczkowy), Słupki (słupkowy), Heikin Ashi. 3.1.6. IKONA POZWALAJĄCA NA WŁĄCZENIE/WYŁĄCZENIE OKNA Z LEGENDĄ Funkcja pozwala na włączeniu lub wyłączeniu widoku legendy. Kliknięcie na ikonę, spowoduje automatyczne otwarcie/ukrycie tabeli z legendą dla każdego wykresu, widoczną na Rys. 106. Legenda jest pomocna podczas nałożeniu wielu wykresów, przyporządkowuje kolor wykresu do odpowiedniego instrumentu. Informacje wyświetlane są w formie tabeli, w każdym wierszu znajdują się kolejno informacje o: Kolorze przypisanym do wykresu, nazwie skróconej spółki, pozycjach: O kurs otwarcia, H kurs maksymalny, L kurs minimalny, C kurs zamknięcia, Wol: wartość wolumenu. Rys. 106. Przykładowy widok okna z legendą dla wykresu kilku instrumentów finansowych. 6
Dane przedstawione w legendzie posortowane są alfabetycznie według skróconej nazwy spółki. Tabelę z legenda można przesuwać przytrzymując lewy klawisz myszy i równocześnie przesuwając okno w wybranym kierunku. 3.1.7. IKONA POZWALAJĄCA NA WŁĄCZENIE/WYŁĄCZNIE TABELI Z OFERTAMI KUPNA I SPRZEDAŻY Funkcja pozwala na włączeniu lub wyłączeniu widoku tabeli z ofertami kupna i sprzedaży dla głównego wykresu instrumentu (Rys. 107.). Rys. 107. Przykładowa tabela z ofertami kupna i sprzedaży widoczna dla głównego wykresu instrumentu. Tabelę można przesuwać przytrzymując lewy klawisz myszy i równocześnie przesuwając okno w wybranym kierunku. 3.1.8. LISTA WYBORU KATEGORII ZDARZEŃ Funkcja pozwala wybrać zdarzenia związane z wybranym głównym instrumentem, a także umieszcza ich występowanie na wykresie. Za pomocą rozwijalnej listy można wybrać następujące rodzaje zdarzeń: dywidendy, prawa poboru, podziały, scalenia, wezwania, WZA/NWZA, rekomendacje, raporty bieżące, raporty okresowe. Zdarzenia oznaczone są na wykresie zgodnie z czasem ich wystąpienia. Po najechaniu kursorem myszy na kwadratową ikonę ze skrótem, wyświetli się dymek z opisem wydarzenia (Rys. 108.). 7
Rys. 108. Wykres z oznaczonymi kategoriami zdarzeń. 3.1.9. IKONA POZWALAJĄCA NA WSTAWIENIE DODATKOWEGO INSTRUMENTU LUB WSKAŹNIKA Funkcja pozwala wybrać wskaźniki lub nałożyć inne wykresy, na wykres głównego instrumentu. Po kliknięciu w ikonę o nazwie Wstaw pojawi się rozwijalna lista, która składa się z dwóch zakładek o nazwach Wskaźniki oraz Dodatkowe wykresy. W zakładce Wskaźniki znajdują się następujące wskaźniki: Average True Range Parabolic SAR Rate Of Change Directional Movement +DI - DI Simple Moving Average Exponential Moving Average MACD Wolumen Liczba Otwartych Pozycji Wstęgi Bollingera Envelope Chandelier Exit Commodity Channel Index Oscylator Stochastyczny Stochastic Momentum Index Momentum Relative Strenght Index Ultimate Oscillator Volatility Chaikin s 8
Z kolei, w zakładce Dodatkowe wykresy, widocznej na Rys. 109., istnieje możliwość nałożenia na wykres główny kolejnych wykresów. Za pomocą wyszukiwarki lokalnej lub przy użyciu Katalogu instrumentów, dostępnego pod ikoną katalogu. Aby usunąć nałożony wykres należy kliknąć w wierszu z nazwą instrumentu na przycisk iks. Na wykres główny można nałożyć do pięciu wykresów innych instrumentów. 3.1.10. LISTA NAŁOŻONYCH OBIEKTÓW Funkcja umożliwia podgląd wybranych wskaźników i wykresów nałożonych na wykres główny. Aby usunąć nałożony wskaźnik lub wykres należy kliknąć w odpowiednim wierszu na przycisk iks. Modyfikacja możliwa jest tylko dla wskaźników. Parametry wskaźnika można modyfikować za pomocą ikony ołówka (Rys. 109.). Rys. 109. Lista wykresów i wskaźników, które zostaną nałożone na wykres główny. 9
3.2. NARZĘDZIA DO RYSOWANIA Po lewej stronie okna Wykres znajduje się pionowy pasek z narzędziami do rysowania, zaprezentowany na Rys. 110. Rys. 110. Menu z narzędziami do rysowania. Do wykonania analizy wykresu można skorzystać z następującego zestawu narzędzi: 1. Kursor domyślne narzędzie, służące do wskazywania miejsca działania myszy. 2. Celownik narzędzie pozwalające jednocześnie obserwować wybrane momenty np. zakres ceny i czasu w wyznaczonym obszarze. Aby uzyskać informację o różnicach między dwoma wyznaczonymi momentami, wystarczy kliknąć lewym klawiszem myszki w wybranym punkcie, a następnie przesunąć kursor myszki w dowolnym kierunku. 3. Linia trendu narzędzie umożliwia rysowanie pojedynczej linii trendu w formie odcinka. Pod punktem początkowym lub końcowym odcinka znajduje się znaczek trójkąta. Kliknięcie znacznika spowoduje automatyczne przedłużenie się odcinka do formy półprostej lub linii. Przesunięcie linii trendu możliwe jest poprzez uchwycenie linii za pomocą myszki i przesunięcie jej w wybrane miejsce. 4. Kanał narzędzie umożliwia narysowanie kanału, czyli dwóch linii równoległych o identycznych parametrach. Aby zacząć, należy kliknąć na narysowaną wcześniej linię trendu, następnie przeciągnąć kursor w górę lub w dół, tworząc równoległą linię. Linie w narzędziu Kanał można przesuwać i przedłużać analogicznie jak w przypadku linii trendu. 5. Tekst narzędzie służy do opisywania wykresu. Dwukrotne kliknięcie w otwarty dymek umożliwia wprowadzenie i modyfikację tekstu. Ramka dostosowuje się automatycznie do dodanego opisu. Ramkę można przesuwać w dowolne miejsce. 6. Linia pionowa narzędzie umożliwia narysowanie pionowej linii przez cały obszar wykresu. 10
7. Linia pozioma narzędzie umożliwia narysowanie poziomej linii przez cały obszar wykresu. 8. Linia łamana narzędzie umożliwia tworzenie linii złożonej z nieskończonej liczby odcinków. Każde kliknięcie tworzy nowy punkt łączący odcinki. Przy każdym z punktów narysowanej linii wyświetlany jest numer odcinka. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy na linię otwiera menu pozwalające na edycję koloru, grubości i stylu linii. 9. Formacja ABCD narzędzie umożliwia pokazanie zmian kierunku trendu występującego po czterech kolejnych punktach zwrotnych. Pierwsze trzy punkty, wyznaczają automatycznie punkt czwarty. Pod prawy przyciskiem myszy znajduje się menu za pomocą którego można skonfigurować poziomy formacji. Kliknięcie na znaczek trójkąta spowoduje rozwinięcie linii na wyznaczonych poziomach. 10. Poziomy Fibonacciego narzędzie pozwala wyznaczyć punkty, na których zatrzymują się lub kończą ruchy korekcyjne. Pod prawym przyciskiem myszy znajduje się menu za pomocą którego można skonfigurować standardowe poziomy zniesień. Kliknięcie na znaczek trójkąta spowoduje rozwinięcie linii na wyznaczonych poziomach w lewo jak i w prawo. 11. Elipsa narzędzie umożliwia narysowanie elipsy poprzez naciśnięcie kursora myszki na wybranym punkcie. Aby zmniejszyć rozmiar należy przesunąć jeden z dwóch widocznych punktów. 12. Strzałka narzędzie umożliwia zaznaczenie strzałką interesujących szczegółów na wykresie. Strzałkę można przesuwać w dowolne miejsce. Pod prawym przyciskiem myszki znajduje się menu za pomocą którego można zmienić rozmiar, kierunek i kolor strzałki. 13. Zakres poziomy narzędzie umożliwia zaznaczenie wybranego zakresu danych na wykresie. Pomiędzy powstałymi punktami utworzy się klamra o domyślnej nazwie zakres domyślny z możliwością jej zmiany. 14. Zakres pionowy narzędzie umożliwia zaznaczenie wybranego zakresu danych na wykresie. Pomiędzy powstałymi punktami utworzy się klamra o domyślnej nazwie zakres domyślny z możliwością jej zmiany. 15. Cykle narzędzie umożliwia wyznaczenie zakresów o jednakowej szerokości. Odległość między liniami wyznacza interwał, który można modyfikować. Pod prawym przyciskiem myszki znajduje się menu za pomocą którego można zmienić zakres cyklu, kolor, grubość i styl linii (linia lub okręgi). Formatowanie narysowanych linii w obszarze wykresu głównego oraz wykresów pomocniczych, możliwe jest za pomocą poniższych narzędzi: 1. Kolor linii możliwość zmiany koloru linii. 2. Grubość linii możliwość zmiany grubości linii. 3. Styl linii możliwość zmiany stylu linii (linie ciągłe, przerywane). 3.3. PASEK NAWIGACJI PO WYKRESIE Na dole okna znajduje się, widoczny na Rys. 111., poziomy pasek służący do nawigacji po wykresie. Składa się z następujących elementów: Rys. 111. Pasek nawigacji po wykresie. 1. Zakres dat (czerwona ramka) w wierszu prezentowane są informacje o zakresie wyświetlanych danych historycznych, 2. Suwak (niebieska ramka) za pomocą suwaka można przesuwać wykres względem wyżej wyświetlanych dat. Symbole przewijania widoczne są po obu stronach suwaka. Kliknięcie w nie umożliwia przesunięcie suwaka do końca obszaru wykresu do lewej lub do prawej strony. 3. Przyciski do nawigacji w pasku (zielona ramka) przyciski nawigacji posiadają kolejno następujące funkcje: 11
symbol zakładki umożliwia dodawanie ikony flagi na osi czasu wraz z komentarzem oraz późniejsze szybkie odnajdywanie ważnych miejsc na wykresie. symbol minus symbol plus symbol lupy umożliwia pomniejszenie widoku w obszarze wykresu (pomniejszenie) umożliwia powiększenie widoku w obszarze wykresu (powiększenie) umożliwia powiększenie zaznaczonego obszaru na wykresie przycisk z literą A umożliwia włączenie/wyłączenie autoskalowania, czyli dopasowania wykresu głównego tak, aby wypełniał cały przestrzeń obszaru wykresu. przycisk z symbolem strzałki skierowanej do góry umożliwia automatyczne przesunięcie wykresu względem najnowszych danych. 4. Ost. transakcja (żółta ramka) część paska w której wyświetla się informacja o dacie i czasie ostatniej transakcji na wykresie głównym. 3.4. OKNO WYKRESU Okno wykresu składa się z wykresu głównego, który zawsze znajduje się w górnej części okna Wykres, a także z wykresów pomocniczych (wskaźników). 3.4.1. WYKRES GŁÓWNY W górnej części obszaru wykresu przedstawionego na Rys. 112., w postaci wiersza prezentowana jest informacja o ostatniej wartości świecy wykresu (w szczególności ostatniego ticku dla danych intraday), gdzie: O oznacza kurs otwarcia (open), H oznacza kurs maksymalny (high), L oznacza kurs minimalny (low), C oznacza kurs zamknięcia (close), Wol: oznacza wartość wolumenu. Po prawej stronie wykresu, znajduje się pionowa oś (OY), na której oznaczone zostały wartości kwotowe. Na dole strony znajduje się pozioma oś (OX) przedstawiająca zakres czasu. Przytrzymanie lewym przyciskiem myszy osi wykresu i jej przesunięcie w pionie (oś OY) lub poziomie (oś OX), spowoduje zmianę wartości skali wykresu. Linię wykresu głównego można modyfikować za pomocą menu, które otworzy się po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na linię wykresu. Zawartość menu uzależnione jest od rodzaju wykresu. 12
3.4.2. WYKRES POMOCNICZY Rys. 112. Widok wykresu głównego. W lewym górnym rogu wykresu pomocniczego znajduję się tytuł wskaźnika, który został użyty w oknie wykresu, co przedstawia Rys. 113. Kiedy otwarty jest co najmniej jeden wykres pomocniczy w prawym górnym rogu każdego okna wykresu pojawia się ikona minus - oznaczająca minimalizację okna, ikona kwadratu oznaczająca maksymalizację okna, oraz ikona iks, służąca do zamknięcia wykresu. Rys. 113. Widok przedstawiający wykresy pomocnicze. 13
3.5. JAK USTAWIĆ SZABLON WYKRESU? 3.5.1. TWORZENIE SZABLONU Szablon wykresu pozwala otworzyć kolejne okna wykresu instrumentu finansowego według zapisanych własnych ustawień. Dokonane zmiany parametrów wykresu można zapisać wchodząc w ustawienia okna, w lewym górnym rogu okna Wykres, widoczne na Rys. 114. Rys. 114. W menu ustawień można dokonać zapisu szablonu klikając w opcję Zapisz ustawienia jako nowy szablon (dla nowego szablonu) lub Zapisz ustawienia w szablonie (dla już utworzonego szablonu). Z rozwiniętego menu ustawień okna należy wybrać opcję Zapisz ustawienia w nowym szablonie, jeżeli ma zostać ustanowiona nowa nazwa szablonu. W kolejnym kroku, widocznym na Rys. 115., pojawi się widok Ustanowienie nazwy szablonu, gdzie w polu Nazwa należy wprowadzić nazwę tworzonego szablonu. Po kliknięciu przycisku Zapisz szablon zostanie zapisany. Natomiast kliknięcie w przycisk Anuluj spowoduje przerwanie tworzenia szablonu. 14
Rys. 115. Ustanawianie nazwy szablonu wykresu. 3.5.2. MODYFIKACJA SZABLONU Otwarty szablon można modyfikować, a wprowadzone zmiany do obecnego szablonu można zapisać korzystając z opcji Zapisz ustawienia w szablonie, widocznej na Rys. 115. Zmianie ulegną wówczas edytowane parametry wykresu, nazwa szablonu pozostanie taka sama. 3.5.3. WCZYTANIE SZABLONU Utworzony szablon wykresu można otworzyć z poziomu menu ustawień okna, zgodnie z opisem widocznym na Rys. 116. (Menu ustawień okna > Lista szablonów > Nazwa szablonu > Wczytaj szablon). Rys. 116. Wczytywanie ustanowionego szablonu wykresu. 15
Zmianę nazwy szablonu oraz usunięcie szablonu można wykonać wybierając w menu ustawień okna odpowiednio opcję Zmień nazwę lub Usuń szablon. 3.6. MENU POD PRAWYM PRZYCISKIEM MYSZY Po kliknięciu prawym przyciskiem myszy w wolny obszar wykresu lub w linię wykresu wyświetli się dodatkowe Menu podręczne umożliwiające wywoływanie dodatkowych narzędzi (Rys. 117.). Dodatkowe menu dostępne jest zarówno dla wykresu głównego jak i wykresów pomocniczych. Rys. 117. Dodatkowe menu po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na linię głównego wykresu. 3.7. USTAWIENIA OKNA Dodatkowych modyfikacji w oknie wykresu można dokonać za pomocą Menu ustawień okna, które złożone jest z następujących opcji, widocznych na Rys. 118.: Zapisz ustawienia w szablonie opcja umożliwiająca zapisanie zmian w obecnie otwartym szablonie wykresu, Zapisz ustawienia jako nowy szablon opcja umożliwia zapisanie nowego szablonu wykresu, Lista szablonów opcja umożliwia wczytania, zmianę nazwy lub usunięcie utworzonego szablonu wykresu. Zapisz wykres jako obraz opcja pozwala zapisać obraz wykresu na stacji roboczej, Automatyczne przesuwanie wykresu przy włączonej opcji przesuwania wykresu, wykres podąża za aktualnymi wartościami publikowanymi na rynku instrumentów finansowych, Autoskalowanie wykresu opcja umożliwiająca dopasowanie wykresu głównego tak, aby wypełniał całą przestrzeń obszaru wykresu, Usuń z wykresu wszystkie narzędzia do rysowania opcja umożliwia natychmiastowe usunięcie wszystkich użytych narzędzi, Usuń z wykresu wszystkie obiekty opcja umożliwia natychmiastowe usunięcie wszystkich nałożonych na wykres główny obiektów (wykresów, wskaźników), Przenieś okno do zakładki opcja umożliwiająca przeniesienie okna wykresu do innej Zakładki etrader, Zmień nazwę okna opcja umożliwiająca zmianę nazwy okna wykresu, Przywróć ustawienia domyślne opcja umożliwiająca przywrócenie ustawień początkowych (domyślnych) w oknie wykresy, Pomoc opcja umożliwiająca wyświetlenie okna z Podręcznikiem użytkownika. 16
Rys. 118. Menu ustawień okna Wykres. 17
Dom Maklerski Pekao ul. Wołoska 18 02-675 Warszawa www.dm.pekao.com.pl 800 105 800 (połączenie bezpłatne) +48 22 591 22 00 (opłata wg cennika operatora)