Zarząd Komunikacji Miejskiej w Elblągu Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ul. Browarna 9 82-3 Elbląg tel. 55-23-79- fax. 55-23-79-1 www.zkm.elblag.com.pl e-mail: zkm@elblag.com.pl komunikacja szybka i bezpieczna Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 Marzec 215
Spis treści Wstęp... 3 Zestawienie wyników badań... 4 1. Liczba pasażerów w dni robocze, soboty i niedziele... 4 2. Popyt w ciągu dnia z podziałem na godziny... 5 3. Obciążenie poszczególnych linii komunikacji miejskiej w Elblągu... 6 4. Najbardziej obciążone przystanki... 9 Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 2
Wstęp Badanie rzeczywistego popytu na usługi przewozowe jest dla organizatora publicznego transportu zbiorowego jednym z najważniejszych źródeł informacji, które z kolei pozwalają zoptymalizować wykorzystanie dostępnych środków w dobrze pojętym interesie odbiorców tychże usług pasażerów komunikacji miejskiej. Dlatego też Zarząd Komunikacji Miejskiej w Elblągu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ZKM Spółka z o.o.) w dniach od 21-28.3 215 przeprowadził tego typu badanie na wszystkich (poza linią nocną) liniach elbląskiej komunikacji miejskiej. Z uwagi na duży zakres, badanie wykonywane było w ciągu dwóch dni roboczych, dwóch sobót i jednej niedzieli. Badanie wielkości popytu objęło wszystkich pasażerów korzystających z komunikacji miejskiej w okresie badań. Do przeprowadzenia badania zaangażowano ponad 8 studentów elbląskich uczelni, głównie z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu. Osoby biorące udział w badaniu zostały należycie przeszkolone, otrzymały instrukcję i odpowiednie arkusze do wypełnienia. Obserwacja prowadzona była w pojeździe, a zadaniem obserwatora było liczenie wszystkich pasażerów wsiadających i wysiadających na poszczególnych przystankach oraz pozostających w pojeździe między przystankami. Praca obserwatorów była poddana nadzorowi ze strony pracowników ZKM. Wykorzystując powyższą metodę ustalono popyt na poszczególnych kursach, brygadach i liniach komunikacyjnych w odniesieniu do dnia roboczego, soboty i niedzieli. Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 3
Zestawienie wyników badań 1. Liczba pasażerów w dni robocze, soboty i niedziele Tabela nr 1: Liczba pasażerów w zależności od dnia tygodnia Rodzaj trakcji Liczba pasażerów Dzień roboczy Sobota Niedziela autobusowa 29 26 15 452 8 668 tramwajowa 18 373 1 92 7 142 RAZEM: 47 399 25 544 15 81 Wykres nr 1: Liczba pasażerów w zależności od dnia tygodnia, z podziałem na trakcje (autobusową i tramwajową) 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 18 373 1 92 29 26 7 142 15 452 8 668 Dzień roboczy Sobota Niedziela tramwaje autobusy W dzień roboczy (poniedziałek piątek) do pojazdów komunikacji miejskiej wsiadło ponad 47 tys. pasażerów, w tym ok. 39% korzystało z przejazdów tramwajami i ok. 61% autobusami. Uwzględniając ok. 3-5% próg błędu 1 przy badaniu, można założyć, że w dzień roboczy, z usług komunikacji miejskiej korzysta ok. 5 tys. osób 2. W pozostałych dniach tygodnia, w porównaniu do dni roboczych, liczba pasażerów wyraźnie spada, odpowiednio o 46 % w soboty i 66 % w niedziele. W soboty, w porównaniu do dnia roboczego, nieznacznej zmianie ulega struktura pasażerów w podziale na trakcje, z korzyścią dla trakcji tramwajowej. Bardziej wyraźna zmiana w tym zakresie jest widoczna w niedziele udział pasażerów korzystających z przewozów elbląskimi tramwajami wzrasta z ok. 4 % (dni robocze i soboty) do ok. 45 %. Na podstawie tych danych, można założyć, że w skali roku z usług komunikacji miejskiej może korzystać ok. 15 mln pasażerów. 1 W tego typu badaniach, błędy mogą być spowodowane przez: zaniżanie przez niektórych obserwatorów liczby pasażerów (szczególnie przy dużej liczbie pasażerów w pojeździe); błędne wypełnienie kart obserwacji, szczególnie pod względem liczby pasażerów znajdujących się w pojeździe; rezultat wpływu procesu pomiaru na wielkość popytu - rezygnacja z przejazdu osób prawdopodobnie nie posiadających biletu, ze względu na obserwatora będącego w pojeździe. Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 4
2. Popyt w ciągu dnia z podziałem na godziny Wykres nr 2: Liczba pasażerów przewożonych w poszczególnych godzinach, w zależności od dnia tygodnia 5 45 4 35 3 25 2 15 Roboczy Sobota Niedziela 1 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 21 22 23 W dzień roboczy popyt na usługi przewozowe rozkłada się prawie równomiernie w godz. 7:3 13:3. Osiąga on wzrost w przedziałach czasowych 6:3-8:3 i 13:3-16:3. Wzrost liczby pasażerów w tych konkretnych porach dnia wynika przede wszystkim z potrzeby dotarcia do pracy, szkół i następnie powrotu do domu. Mniejsza, niż ma to miejsce w godzinach popołudniowych, liczba pasażerów w godzinach wzmożonego ruchu porannego, może wynikać ze wspólnych podróży do pracy i szkoły rodzice, przed rozpoczęciem pracy, odwożą dzieci i młodzież do szkół. W godzinach popołudniowych, większość dzieci i młodzieży, ze względu na nie pokrywanie się godzin pracy rodziców z godzinami nauki w szkole, a także uczęszczania na zajęcia dodatkowe, częściej korzysta z komunikacji miejskiej. Analizując wyniki badań w trzygodzinnych przedziałach czasowych, w przypadku dnia roboczego należy stwierdzić, że najwięcej pasażerów korzysta z komunikacji miejskiej w godzinach 12:3 15:3, do pojazdów wsiada wówczas 12 84 osób, co stanowi 27% całego popytu w dniu roboczym. Największy godzinny potok pasażerski ma miejsce pomiędzy 14:3 a 15:3 kiedy to z komunikacji korzysta prawie 4 6 osób. W ciągu dnia występują okresy o zdecydowanie zmniejszonych przewozach. Dotyczą one godzin wczesno porannych (4: 5:3) i wieczornych (18:3 23:). W sobotę popyt jest największy w godzinach 9:3 12:3 (do pojazdów wsiada ok. 6 8 osób, co stanowi 27% wszystkich pasażerów korzystających z komunikacji miejskiej w sobotę. W tym dniu brak jednocześnie porównywalnego szczytu porannego. Największy ruch pasażerski odnotowano pomiędzy godziną 1:3 a 11:3 (2 311 osób). W sobotę, od godz. 5-tej do 8:3 przewozy sukcesywnie narastają. W przedziale czasowym 8:3-13:3 rozkładają się dosyć równomiernie i są na najwyższym poziomie, po czym systematycznie maleją. Należy przy tym zwrócić uwagę, że w godzinach wieczornych (od godz. 2:), liczba pasażerów w soboty jest nieznacznie wyższa niż w pozostałych dniach tygodnia, w analogicznych godzinach. W niedzielę zauważalny wzrost popytu następuje dopiero po godz. 9-tej. Największy potok występuje w godzinach 12:3 15:3, w tym czasie do pojazdów wsiada 5 756 osób, co stanowi ponad 36% całodniowego popytu Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 5
z niedzieli lecz tylko 12% z dnia roboczego. Natężenie ruchu pasażerskiego osiąga najwyższy poziom pomiędzy godz. 11:3 a 12:3. Po godz.18-tej natężenie ruchu pasażerskiego zdecydowanie spada. 3. Obciążenie poszczególnych linii komunikacji miejskiej w Elblągu Wykres nr 3: Obciążenie poszczególnych linii w dzień roboczy [wg. liczby pasażerów] 1 2 3 4 5 6 7 8 1 316 2 1485 3 3379 4 7182 5 3221 6 1699 7 4445 8 2663 9 1437 1 182 11 2842 12 1999 13 2644 14 111 15 267 16 2438 17 3862 18 19 2 644 912 829 21 22 23 31 124 367 3 532 Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 6
Wykres nr 4: Obciążenie poszczególnych linii w sobotę [wg. liczby pasażerów] 1 2 3 4 5 6 1 1629 2 111 3 267 4 5385 5 6 95 7 3123 8 1955 9 147 1 11 1492 12 612 13 1786 14 734 15 48 16 971 17 1454 18 19 2 21 21 15 22 23 31 686 Uwaga: Linie nr 5, 1, 18, 19, 22 i 23 nie kursują w sobotę. Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 7
Wykres nr 5: Obciążenie poszczególnych linii w niedziele [wg. liczby pasażerów] 5 1 15 2 25 3 35 4 1 1275 2 633 3 1653 4 3581 5 6 879 7 1878 8 9 541 1 11 1141 12 422 13 1376 14 336 15 44 16 774 17 57 18 19 2 172 21 22 23 17 31 518 Uwaga: Linie nr 5, 8, 1, 18, 19, 22 i 23 nie kursują w niedzielę. Niezależnie od rodzaju dnia najwięcej pasażerów korzysta z linii tramwajowej nr 4 i autobusowej nr 7. Są to linie średnicowe, których trasy przebiegają przez centrum miasta łącząc północne obszary miasta (osiedla mieszkaniowe) z południowymi (dworcami, centrami handlowymi). W dzień roboczy z linii nr 4 skorzystało 7 182 pasażerów, z linii nr 7 4 445, w sobotę z linii nr 4 5 385, z linii nr 7 3 123. W porównaniu z dniem roboczym i sobotą, w niedzielę popyt na Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 8
688 675 897 797 876 1147 13 81 1168 1668 181 1621 1463 1379 2777 przewozy komunikacją miejską jest zdecydowanie mniejszy i stanowi: na linii nr 4 ok. 5% przewozów z dnia roboczego, na linii nr 7 ok. 42%. Dokonując porównania linii pod względem liczby pasażerów, należy mieć na uwadze, że każda z linii ma swój odrębny charakter, a także zadania do wykonania. Ponadto, w przypadku niektórych linii, uzasadnieniem funkcjonowania są względy społeczne (np. linie podmiejskie, linia nocna, linia sezonowa). Dla pasażerów komunikacji miejskiej, co potwierdzają badania z większości polskich miast, spośród postulatów przewozowych bardzo istotne są: dostępność (m.in. to czy przystanki są blisko miejsc do/z których podróżujemy), częstotliwość i bezpośredniość. Spełnienie tego ostatniego postulatu (brak konieczności dokonywania przesiadek), zdaniem większości pasażerów, może odbyć się kosztem pozostałych postulatów (np. częstotliwości). 4. Najbardziej obciążone przystanki Wykres nr 6: Pięć najbardziej obciążonych przystanków [wg. liczby pasażerów] 3 25 2 15 Roboczy Sobota 1 Niedziela 5 Dworzec pętla Plac Słowiański (w kier. Ogólnej) Plac Słowiański (w kier. Druskiej, Saperów) Płk.Dąbka/ Ogólna (w kier.ogólnej) Płk.Dąbka/ Ogólna (w kier. Druskiej,Saperów) Ze względu na ogromną liczbę przystanków komunikacji miejskiej w Elblągu łącznie blisko 4 na wykresie przedstawiono jedynie pięć najbardziej obciążonych pod względem ruchu pasażerskiego. Niezależnie od rodzaju dnia najbardziej obciążone 3 przystanki komunikacji miejskiej to: Dworzec(pętla) (linie nr: 7, 9, 13, 14, 17, 2, 22, 1), Płk Dąbka (Ogólna przy CH Ogrody ) i Plac Słowiański (dla obu przystanków linie nr 1, 3, 4, 5). Natężenie ruchu pasażerskiego wyraźnie zależy od dnia tygodnia. Różnice w wielkości ruchu pasażerskiego na pięciu najbardziej obciążonych przystankach, w zależności od dnia tygodnia, obrazuje wykres nr 3. Natomiast najmniej obciążone przystanki to m.in. przystanki zlokalizowane przy POD Skowronek (sezonowa linia nr 3), przystanki zlokalizowane pobliżu ul. Dębowej (linia nr 15), Radomskiej (linia nr 21) a także ul. Kwiatkowskiego (linia nr 9 na wybranych kursach). 3 Całkowita, dzienna liczba pasażerów wsiadających i wysiadających na danym przystanku. Raport z badań popytu w komunikacji miejskiej w Elblągu w 215 9