Metoda ustalania wskaźników w rozliczeniach z tytułu wzajemnego honorowania biletów. mgr inż. Szymon Klemba Warszawa, r.

Transkrypt

1 Metoda ustalania wskaźników w rozliczeniach z tytułu wzajemnego honorowania biletów mgr inż. Szymon Klemba Warszawa, r.

2 SPIS TREŚCI 1 Tło badań 2 Problem 3 Metoda rozwiązania 4 Zastosowanie metody 5 Podsumowanie

3 1 Tło i cel badań 1 TŁO I CEL BADAŃ

4 1. Tło i cel badań Geneza - Na rynku kolejowych przewozów pasażerskich funkcjonuje kilka podmiotów prowadzących przewozy - Każdy z podmiotów posiada własną taryfę przewozową Konieczność zakupu kilku biletów na jedną podróż - Oferta poszczególnych podmiotów często konkuruje ze sobą zamiast się wzajemnie uzupełniać

5 1. Tło i cel badań Problem Dezintegracja systemu transportu kolejowego (na płaszczyźnie taryfy opłat) Środek zaradczy Wspólne oferty taryfowe umożliwiające korzystanie z pociągów różnych przewoźników na podstawie jednego biletu Problem 2 Sposób rozliczania się podmiotów między sobą punkt zapalny

6 1. Tło i cel badań Środek zaradczy 2 Opracowanie metody określającej sposób rozliczeń Zebranie danych określonych w metodzie Przeprowadzenie obliczeń i znalezienie obiektywnego wyniku

7 2 Problem 2 PROBLEM

8 2. Problem Zarys sytuacji - Przewoźnik dalekobieżny A i przewoźnik regionalny B obsługują te same odcinki linii kolejowych - Przewoźnik regionalny B honoruje bilety okresowe przewoźnika A - Przewoźnik A nie honoruje biletów przewoźnika B Pytanie Jaką część przychodów z honorowanych przez przewoźnika B biletów przewoźnika A musi on zwrócić przewoźnikowi B?

9 2. Problem PRZEWOŹNIK A PRZEWOŹNIK B PASAŻER oferowane usługi przewozowe strumień pieniędzy

10 3 Metoda rozwiązania 3 METODA ROZWIĄZANIA

11 3. Metoda rozwiązania Wielkość wykorzystywana do określenia współczynników Praca przewozowa liczba pasażerokilometrów Założenie W przypadku dwóch przewoźników kolejowych podział środków pochodzących z tytułu sprzedaży danego rodzaju biletu powinien być proporcjonalny do wykonanej pracy przewozowej Definiuje się Zbiór odcinków badań O, zbiór rodzajów biletów J, zbiór rodzajów biletów honorowanych I (I J)

12 3. Metoda rozwiązania Kroki obliczeń 1. Określenie, dla każdego badanego odcinka, na podstawie badań w pociągach przewoźnika B, procentu pasażerokilometrów wykonywanych na podstawie biletów okresowych przewoźnika A. W tym przypadku przez odcinek rozumie się fragment linii pomiędzy dwoma kolejnymi postojami handlowymi pociągu (stacjami lub przystankami).

13 3. Metoda rozwiązania i numer kolejnego badanego pasażera posiadającego bilet A, j numer kolejnego badanego pasażera, M o liczba wszystkich zbadanych pasażerów z biletami A na odcinku o, N o liczba wszystkich zbadanych pasażerów na odcinku o, p oi liczba pasażerokilometrów wykonywanych pociągiem B na podstawie i-tego rodzaju biletu A, p oj liczba pasażerokilometrów wykonywanych na podstawie j-tego rodzaju biletu, u o1 udział procentowy pasażerokilometrów wykonanych w pociągach B na podstawie biletów A w stosunku do wszystkich pasażerokilometrów wykonanych M pociągami B. o u o1 i= 1 N j= 1 = o p p oi oj

14 3. Metoda rozwiązania Niezbędne dane do wykonania kroku 1 relacja przejazdu, w przypadku biletu A relacja pokonywana pociągiem B, odległość taryfowa na bilecie oraz odległość podróży pociągiem B, rodzaj biletu

15 3. Metoda rozwiązania Kroki obliczeń 2. Oszacowanie całkowitej liczby pasażerokilometrów wykonywanych pociągami B (na podstawie biletów przewoźnika A ) dla rozważanych odcinków. Niech p o oznacza potok pasażerów pociągów B na odcinku o (określony na podstawie danych B ). Całkowita liczba pasażerokilometrów wykonywanych pociągami B na podstawie biletów A na danym odcinku o (ozn. P 0 AB ) określona jest jako: gdzie: AB Po = uo 1 P B o P 0B =p o l o całkowita liczba pasażerokilometrów wykonywanych pociągami PR na odcinku o (l o długość odcinka o).

16 3. Metoda rozwiązania Kroki obliczeń 3. Odniesienie oszacowanej liczby pasażerokilometrów do całkowitej liczby pasażerokilometrów na obszarze, na którym istnieje zjawisko korzystania z biletów A w pociągach B. Niech D oznacza zbiór odcinków d na których istnieje zjawisko korzystania z biletów A w pociągach B. Wiadomo, że O D

17 3. Metoda rozwiązania Wtedy globalna liczba pasażerokilometrów wykonywanych w pociągach B na podstawie biletów A wynosi: P AB = AB P o o O d D o O B d P gdzie: P db = p d l d - całkowita liczba pasażerokilometrów wykonywanych pociągami B na odcinku d (l d długość odcinka d). P B o

18 3. Metoda rozwiązania Kroki obliczeń 4. Oszacowanie globalnej liczby pasażerokilometrów wykonywanych pociągami A na podstawie honorowanych przez przewoźnika B biletów. Niech C oznacza zbiór badanych biletów c przewoźnika A (z danych IC), których relacja zawiera się w całości w którymkolwiek z odcinków należących do zbioru D (bądź kilku z tych odcinków). Pracę przewozową wykonywaną pociągami A w ramach przewozów na podstawie biletów A honorowanych przez B P A = c C n c l c

19 3. Metoda rozwiązania gdzie: n c założona liczba podróży w ciągu okresu ważności biletu A l c długość relacji badanego c-tego biletu przewoźnika A Zakłada się, że P AB jest składową P A. (#) Takie podejście gwarantuje, iż do pracy przewozowej B zalicza się faktycznie wykonane przez B pasażerokilometry, reszta jest zaliczana na poczet pociągów A, niezależnie od tego, czy pasażer wykorzystuje bilet w całości.

20 3. Metoda rozwiązania Kroki obliczeń 5. Określenie wskaźnika rozliczeń (kryterium: praca przewozowa) w B = P P AB B Druga możliwość (w zależności od dostępnych danych, z pominięciem poprzedniego założenia #) P AB w B = AB P + P B

21 4 Zastosowanie metody 4 ZASTOSOWANIE METODY

22 4. Zastosowanie metody Realizacja badań przez IK Celem opracowania realizowanego w IK było ustalenie jaka część pasażerów korzystających z pociągów spółki B podróżuje na podstawie biletów wydanych na pociągi pospieszne spółki A oraz opracowanie metody i obliczenie udziału procentowego tych podróży we wszystkich podróżach realizowanych pociągami spółki B. Z uwagi na to, iż wyniki badań stanowią tajemnicę handlową, nie zostaną podane żadne wartości liczbowe.

23 4. Zastosowanie metody Etapy pracy Realizacja zadania składała się z następujących etapów: opracowania metody badań i obliczeń, przygotowanie badań w pociągach spółki B, przeprowadzenie badań w pociągach spółki B, opracowanie danych z badań, obliczenie współczynników udziału w przychodach na podstawie opracowanej wcześniej metody.

24 4. Zastosowanie metody Przygotowanie badań zasięg geograficzny

25 4. Zastosowanie metody Przygotowanie badań dobór pociągów (kryteria) Przy wyborze odcinków i pociągów do próby badawczej, przyjęto następujące kryteria: - w ramach danej relacji wytypowano pociągi, kursujące w różnych porach doby (w tym minimum po jednym pociągu w godzinach szczytu porannego, międzyszczytu, szczytu popołudniowego). Badania w przypadku każdego odcinka objęły co najmniej jedną trzecią wszystkich kursujących pociągów. - w celu zapewnienia odpowiedniej reprezentatywności badania były przeprowadzone w ciągu 4 dni tygodnia (środa, piątek, sobota, i niedziela).

26 4. Zastosowanie metody Przygotowanie badań harmonogramy badań - dla 25 odcinków, 4 dni tygodnia, - od 1 do 7 zespołów badawczych na odcinek

27 4. Zastosowanie metody Przeprowadzenie badań formularz badań

28 4. Zastosowanie metody Przeprowadzenie badań instrukcja

29 4. Zastosowanie metody Przetworzenie danych (utworzenie bazy danych) Relacja badania Bilet Relacja w PR L.p. Data Nr. Poc. Od Do Km Przewoźnik Od Do Km Paskm PJ PT PM PINNE OT OM OK. ST SM SK SP SR Mn

30 4. Zastosowanie metody Obliczenia dodatkowe założenia Odniesienie zebranych danych do okresu tygodnia: - poniedziałek albo piątek (z wagą 2) - wtorek albo środa albo czwartek (z wagą 3) - sobota (z wagą 1) - niedziela (z wagą 1) Odniesienie danych do okresu miesiąca: współczynnik 30/7

31 4. Zastosowanie metody Obliczenia krok 1 Dla każdego z 25 odcinków Rodzaj Środa Piątek Sobota Niedziela Miesiąc % M-c PJ PT PM PINNE Podsuma P OT OM OK. Podsuma O ST SM SK SP SR Podsuma S Mn Ogółem w tym S bez 99% Okresowe Sieciowe Międzyn.

32 4. Zastosowanie metody Obliczenia krok 2 L.p. Odcinek SUMA Procent IC Paskm na IC Procent S Paskm na S Procent Mn Paskm na Mn Obliczenia krok 3 Określenie sumy pasażerokilometrów w pociągach spółki B na obszarze odcinków ze zbioru D na podstawie badań odcinkowych napełnień pociągów wsiadło-wysiadło.

33 4. Zastosowanie metody Obliczenia krok 4 Krok ten wykonano na podstawie danych o sprzedaży biletów spółki A Przyjęto przy tym założenia, że bilety okresowe odpowiadają następującym liczbom podróży: - tygodniowy: 10 - miesięczny: 44 - kwartalny: 132 Obliczenia krok 5 Wykorzystane wprost danych z poprzednich kroków

34 5 Podsumowanie 5 PODSUMOWANIE

35 5. Podsumowanie Kilka faktów - Badaniami objęto odcinki, na których wykonywanych było około 59,4 % pasażerokilometrów spółki B. - Zarejestrowano około 110 tysięcy biletów co odpowiadało 17,4% pracy przewozowej wykonywanej przez przewoźnika B na badanych obszarze. - 3 tysiące wpisów w formularze zostało zaklasyfikowanych jako błędne.

36 5. Podsumowanie Błąd wyniku - błąd przypadkowy wynikający z nierzetelnego bądź omyłkowego wypełniania formularzy badań. Można uznać, że stanowi on główne źródło błędu (ok. 2,3%). - błąd statystyczny wynikający z wnioskowania o całości obszaru na podstawie badań jego części, błąd ten jest również trudny do oszacowania ze względu na brak danych o ogólnej liczbie pasażerów (badanej populacji). Z uwagi na bardzo dużą liczebność próby błąd ten z punktu widzenia statystyki nie ma praktycznego wpływu na wynik końcowy. - błędy systematyczne, wynikające z założeń ogólnych (odnoszenie wyników do całości sieci, założenia na temat wykorzystania biletów okresowych). Błąd ten wynika z założenia, iż struktura przejazdów na podstawie różnych rodzajów biletów przedstawia się jednakowo na badanym obszarze jak i na całej sieci.

37 5. Podsumowanie Kilka pytań - Czy istnieje uniwersalna metoda? - Na ile badania mogą być ułatwione przez współczesne technologie? -?

38 5. Podsumowanie DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ