Korzystanie z menu, przycisków, pasków W każdym oknie programu, pliku, czy folderu spotkamy się z różnymi typami przycisków, menu, pasków przewijania, pól wyboru. Umożliwiają one wybieranie poleceń, zmianę ustawień i posługiwanie się oknami. Część z nich obsługuje się myszką, a część klawiaturą. Mogą mieć różny wygląd. Na przykład przyciski często mają postać małej ikony (obrazu) bez tekstu. W tym rozdziale opisano często spotykane formy poleceń w systemie Windows. Korzystanie z przycisków poleceń Kliknięcie przycisku polecenia powoduje jego wykonanie. Najczęściej przyciski poleceń spotykane są w oknach dialogowych, czyli małych okien zawierających opcje możliwe do wykonania. Na przykład podczas zamykania obrazu programu Paint, który nie został wcześniej zapisany, może zostać wyświetlone przedstawione poniżej okno dialogowe. Okno dialogowe z trzema przyciskami Aby zamknąć obraz, należy najpierw kliknąć przycisk Zapisz (lub Nie zapisuj, jeśli nie chcemy zachować pliku). Kliknięcie przycisku Zapisz spowoduje zapisanie obrazu wraz z wprowadzonymi zmianami, a kliknięcie przycisku Nie zapisuj spowoduje usunięcie obrazu. Po kliknięciu przycisku Anuluj okno dialogowe zostanie zamknięte i nastąpi powrót do programu. PORADA: Aby wybrać polecenie, możemy zamiast kliknięcia myszką użyć klawiatury. Aby wybrać zaznaczony przycisk, naciśnij klawisz Enter. Zaznaczony przycisk jest niebieski, pozostałe nieaktywne szare. Aby zmienić aktywny przycisk, użyj lewej lub prawej strzałki na klawiaturze. Korzystanie z menu Większość programów zawiera dziesiątki albo nawet setki poleceń (czynności) używanych podczas pracy z programem. Polecenia pogrupowane są w tzw. menu. W programach użytkowych menu ułożone jest w postaci paska menu, położonym bezpośrednio pod paskiem tytułu. Jako że programy oferują zwykle szereg możliwości nie jest możliwe, aby wszystkie były widoczne na ekranie. Dlatego zwykle polecenia są ukryte i możemy je znaleźć dopiero po otwarciu danego menu. Formaty menu mogą mieć różny wygląd w zależności od programu, jednak jeśli obok słowa lub obrazu znajduje się strzałka najprawdopodobniej format menu. Oto kilka przykładów rozwijanego menu:, jest to str. 87
Przykłady formatów menu. Kliknięcie strzałki obok menu, powoduje rozwinięcie opcji. Aby wybrać jedno z poleceń w menu, należy je kliknąć. Jeśli polecenie jest niedostępne jest blado szare i nie można go kliknąć (jest nieaktywne). Niektóre pozycje w menu nie są końcowymi poleceniami. Koło takich pozycji wyświetla się czarna strzałka, która wskazuje nam, że dana pozycja kryje kolejne podmenu z listą opcji, które można wykonać na danym elemencie. Przykładem takiego rozwijanego, wielopoziomowego menu jest menu kontekstowe wywoływane po kliknięciu prawego klawisza myszy lub menu Start. Poniżej przedstawiono przykład menu kontekstowego, w którym wybranie pozycji Nowy, spowoduje otwarcie podmenu z listą opcji, z której musimy wybrać, o jaki element nam chodzi, tzn. jaki nowy element chcemy utworzyć. Warto wiedzieć, że wybierając takie polecenie ze strzałką nie musimy go klikać, wystarczy wskazać go kursorem, a system automatycznie rozwinie podmenu. Niektóre polecenia menu umożliwiają otwarcie podmenu. Przesuń wskaźnik myszy wzdłuż paska menu, a odpowiednie menu będą otwierane automatycznie, bez konieczności ponownego klikania paska menu. Korzystanie z pasków przewijania Jeśli dokument, strona internetowa, obraz jest większy niż okno, wyświetlane są paski przewijania, umożliwiające pokazanie informacji znajdujących się poza oknem. Na kolejnym rysunku pokazane zostały elementy paska przewijania. str. 88
Aby użyć paska przewijania: Pionowe i poziome paski przewijania Klikaj strzałkę przewijania w górę lub w dół, aby przewijać zawartość okna w górę lub w dół małymi krokami. Przytrzymaj przycisk myszy, aby przewijać w sposób ciągły. Kliknij pusty obszar paska przewijania nad lub pod suwakiem przewijania, aby przewinąć zawartość okna w górę lub w dół o jedną stronę. Przeciągaj suwak przewijania, aby przewijać zawartość okna w odpowiednim kierunku. Aby przeciągnąć suwak kliknij na nim i trzymając lewy klawisz, przeciągnij przesuń myszkę: w górę lub w dół (pionowy suwak), w lewo lub w prawo (poziomy suwak). Korzystanie z pól wyboru Pola wyboru służą do wybierania jednej lub wielu niezależnych opcji. Inaczej niż w przypadku przycisków opcji, które pozwalają na zaznaczenie tylko jednej opcji, pola wyboru umożliwiają jednoczesne zaznaczenie wielu poleceń. Kliknij puste pole wyboru, aby zaznaczyć opcję str. 89
Aby użyć pól wyboru: Kliknij pusty kwadrat, aby zaznaczyć lub włączyć daną opcję. W kwadracie pojawi się znacznik wyboru, co oznacza, że opcja została zaznaczona. Aby wyłączyć opcję, wyczyść (usuń) zaznaczenie, klikając znacznik wyboru. Opcje, których nie można obecnie wybrać ani wyczyścić (są nieaktywne), są blado szare. Korzystanie z pól tekstowych Pole tekstowe służy do wpisywania informacji, takich jak wyszukiwany termin lub hasło. Na poniższym rysunku pokazano okno dialogowe zawierające pole tekstowe. W polu tekstowym wpisano wyraz niedźwiedź. Przykład pola tekstowego w oknie dialogowym Migająca pionowa kreska zwana kursorem wskazuje miejsce, w którym będzie się pojawiać wpisywany tekst. W tym przykładzie kursor znajduje się po literze ź w wyrazie niedźwiedź. Kursor można łatwo przemieścić, klikając w innym miejscu. Na przykład, aby dodać wyraz przed wyrazem niedźwiedź, najpierw należy przesunąć kursor, klikając przyciskiem myszy przed literą n. Jeśli kursor nie pojawia się w polu tekstowym, oznacza to, że pole nie jest gotowe do wprowadzania tekstu. Najpierw kliknij pole tekstowe, a potem zacznij pisać. W polach tekstowych, w których wprowadzane jest hasło, zwykle jest ono ukrywane podczas pisania, na wypadek, gdyby ktoś patrzył w tym czasie na ekran. Zawartość pól tekstowych służących do wprowadzania hasła jest zwykle ukrywana Korzystanie z pól list Pole listy służy do wyświetlania listy opcji, które można wybierać. Inaczej niż w przypadku listy rozwijanej, niektóre lub wszystkie opcje są widoczne bez konieczności otwierania listy. str. 90
Pole listy Aby wybrać opcję z listy, kliknij opcję. Jeśli opcja nie jest widoczna, przewiń listę w górę lub w dół za pomocą paska przewijania. Jeśli nad listą znajduje się pole tekstowe, można w nim wpisać na klawiaturze nazwę lub wartość opcji, zamiast wybierać ją z listy. Po wpisaniu polecenia wciśnij Enter aby potwierdzić operację. Korzystanie z list rozwijanych Listy rozwijane są podobne do menu. Aby otworzyć listę rozwijaną, kliknij ją. Aby wybrać opcję z listy, kliknij opcję. Po zamknięciu listy rozwijanej widoczna jest na niej tylko obecnie zaznaczona opcja. Inne dostępne opcje są ukryte aż do chwili kliknięcia polecenia, tak jak pokazano poniżej. Otwarta lista rozwijana z widoczną listą opcji do wyboru. Korzystanie z kart W niektórych oknach dialogowych opcje są rozmieszczone na dwu lub więcej kartach. Jednocześnie można wyświetlić tylko jedną kartę z opcjami. str. 91
Przykład kart Wybrana karta jest wyświetlana z przodu pozostałych kart. Aby przejść do innej karty, należy ją kliknąć. Korzystanie z przycisków opcji Przyciski opcji służą do wybrania jednej z dwu lub więcej opcji. Często znajdują się one w oknach dialogowych. Na poniższym rysunku pokazano dwa przyciski opcji. Zaznaczona jest opcja Kolor. Można wybrać tylko jedną opcję. Kliknięcie przycisku powoduje zaznaczenie danej opcji. Korzystanie z suwaków Suwak służy do płynnej zmiany ustawienia. Suwak na pasku pokazuje obecnie wybraną wartość. W poniższym przykładzie suwak jest umieszczony na środku pomiędzy pozycjami Wolno i Szybko, wskazując na wybranie średniej szybkości wskaźnika. Aby użyć suwaka, przeciągnij go w kierunku żądanej wartości. Wygląd suwaka. Przesuwanie suwaka powoduje zmianę szybkości wskaźnika str. 92
Ustawianie tła pulpitu Jako tło pulpitu można ustawić pojedynczy obraz (rysunek lub zdjęcie) lub kilka obrazów w formie pokazu slajdów, nazywanych w systemie Windows kompozycją. Można użyć własnych obrazów lub obrazów dostępnych w systemie Windows. Ustawianie tła Pulpitu używając obrazów dostępnych w systemie Windows Aby zmienić tło pulpitu korzystając z obrazów systemu Windows: 1. Kliknij prawym klawiszem myszy w pustym miejscu pulpitu (na tle pulpitu) 2. Z otwartego menu kontekstowego wybierz opcję Personalizuj 3. W oknie Personalizacji wybierz opcję Tło pulpitu Po wybraniu opcji Personalizuj w menu kontekstowym, otworzy się okno, w którym należy kliknąć Tło pulpitu Po kliknięciu polecenia Tło pulpitu, otworzy się okno ustawień tła. Tutaj wybieramy obraz lub kilka obrazów składających się na tzw. kompozycję obrazów, czyli pokaz slajdów, w którym zdjęcia zmieniają się w określonych przez użytkownika odstępach czasowych. Na kolejnym rysunku przedstawiono widok okna ustawień tła. str. 93
Okno ustawień tła pulpitu. Tutaj wybierasz obraz (lub obrazy), który będzie stanowił tło pulpitu. Domyślnie wszystkie obrazy są zaznaczone znacznikiem będą wyświetlane w kompozycji. Aby nie uwzględniać wszystkich obrazów w folderze, wykonaj jedną z następujących czynności: kliknij w znacznik, aby odznaczyć zdjęcie, którego nie chcesz wyświetlać w pokazie slajdów, naciśnij najpierw klawisz Ctrl, a następnie klikaj każdy obraz, którego nie chcesz w pokazie slajdów. Pozostałe zaznaczone obrazy będą wyświetlane w kompozycji. jeśli chcesz ustawić jako tło jedno zdjęcie, kliknij w wybrany obraz, a znaczniki pozostałych zdjęć zostaną odznaczone. Po wybraniu zdjęcia lub zestawu zdjęć, potwierdź wybór klikając na przycisk Zapisz zmiany. Następnie zamknij okno personalizacji. Wybrany obraz (lub kompozycja) powinien pojawić się już jako tło pulpitu. Ustawianie tła Pulpitu używając własnych obrazów Możesz ustawić jako tło swoje ulubione zdjęcie, np. rodziny lub z wakacji, aby to zrobić wykonaj kolejne kroki: 1. Kliknij prawym klawiszem myszy w pustym miejscu pulpitu (na tle pulpitu) 2. Z otwartego menu kontekstowego wybierz opcję Personalizuj 3. W oknie Personalizacji wybierz opcję Tło pulpitu 4. W oknie ustawień tła wybierz lokalizację obrazu, który chcesz ustawić jako tło. Windows daje nam do wyboru listę kilku domyślnych pozycji. str. 94
Kliknij strzałkę, żeby rozwinąć domyślne lokalizacje obrazów Jeżeli na rozwiniętej liście nie ma folderu, z którego chcemy użyć zdjęcia, użyj przycisku aby otworzyć okno z widokiem wszystkich folderów komputera, ale także folderów na pamięciach zewnętrznych, tzn. na urządzeniach podłączonych do komputera, np. pendrive ach, aparatach fotograficznych czy telefonie. Przykładowo chcemy wybrać jedno ze zdjęć z naszego aparatu. Aby to zrobić wykonaj kolejno kroki: 1. Kliknij w oknie pozycję Komputer. Otworzy ona listę wszystkich dysków, zarówno tych w komputerze, jak i należących do podpiętych urządzeń. Wybierz z listy nazwę swojego urządzenia (aparatu) klikając ją. 2. Następnie znajdź folder zawierający zdjęcia i wciśnij przycisk OK. W oknie załadują się wszystkie obrazy znajdujące się w folderze. 3. Teraz możesz wybrać z nich jedno lub wiele zdjęć w ramach kompozycji. (Zatem, aby utworzyć kompozycję z własnych zdjęć, zwróć uwagę, że wszystkie muszą się znajdować w tym samym folderze). Po wciśnięciu przycisku Przeglądaj, otwiera się okno z pełną listą folderów. Aby dostać się do folderów na urządzeniach zewnętrznych, kliknij w pozycję Komputer na liście. str. 95
Prawidłowe wyłączanie komputera Po zakończeniu korzystania z komputera, jeśli nie zamierzamy przez dłuższy czas z korzystać z niego, należy go wyłączyć we właściwy sposób. Zamykanie systemu nie powoduje zapisania danych, dlatego wcześniej należy zapisać zmiany wprowadzone w plikach. Należy także zamknąć wszystkie uruchomione aplikacje. Aby wyłączyć komputer kliknij przycisk Start, a następnie w prawym dolnym rogu menu Start kliknij przycisk Zamknij. Gdy zostanie kliknięty przycisk Zamknij, niezamknięte programy zakończą swoją pracę oraz zostanie zamknięty sam system Windows, po czym nastąpi całkowite wyłączenie komputera i ekranu. Kliknij przycisk strzałki obok przycisku Zamknij, aby wyświetlić więcej opcji. Jeśli komputer został skonfigurowany do odbierania automatycznych aktualizacji z Internetu i w chwili zamykania są dostępne aktualizacje gotowe do zainstalowania, na przycisku Zamknij pojawi się symbol aktualizacji.w tym wypadku po kliknięciu przycisku Zamknij, system Windows rozpocznie pobieranie aktualizacji, a po zakończeniu ich instalacji, nastąpi samoczynne zamknięcie systemu. W trakcie aktualizacji systemu nie należy zamykać pokrywy laptopa w trakcie pobierania aktualizacji. Postęp procesu aktualizacji będziesz mógł śledzić na ekranie. WAŻNE Zamykanie komputera przez menu Start to jedyny prawidłowy i bezpieczny sposób. Nie należy do tego celu używać przycisku zasilania na obudowie. Przytrzymanie go przez kilka sekund powoduje nagłe zamknięcie systemu (odcięcie zasilania). Takie wyłączanie źle wpływa zarówno na system operacyjny, jak i sprzęt, np. twardy dysk. Systemu Windows potrzebuje czasu na zapisanie ustawień i zamknięcie programów. Korzystanie z trybu uśpienia Zamiast wyłączać komputer można wprowadzić go w tzw. tryb uśpienia. Tryb uśpienia to stan oszczędzania energii, który pozwala na szybkie (zwykle w ciągu kilku sekund) przywrócenie komputera do str. 96
działania. W trybie uśpienia komputer wstrzymuje wszelkie działania i ekran zostaje wyłączony. Stan uśpienia jest sygnalizowany miganiem diody zasilania na obudowie lub zmianą jej koloru. Z trybu uśpienia korzystamy w przypadku, kiedy chcemy przerwać pracę i mamy zamiar ją niebawem kontynuować. Po wznowieniu pracy komputera, ekran będzie wyglądał dokładnie tak jak w momencie wprowadzenia go w stan uśpienia. Oznacza to, że wszystkie otwarte przed uśpieniem programy i dokumenty będą wciąż otwarte. Ponieważ system Windows zapamiętuje stan prac (ale nie zapisuje zmian), nie ma potrzeby wcześniejszego zapisywania zmian w plikach przed wprowadzeniem komputera w tryb uśpienia. W przypadku wielu komputerów tryb uśpienia jest włączany po zamknięciu pokrywy lub naciśnięciu przycisku zasilania. Sposób w jaki komputer ma być wprowadzany w stan uśpienia ustawia się w opcjach zasilania (opisano to w kolejnym podrozdziale) Hibernacja to również stan oszczędzania energii, ale różni się od trybu uśpienia. Uśpienie zapewnia zachowanie uruchomionych programów, danych i ustawień w pamięci i jest związane z niskim poborem energii, natomiast hibernacja powoduje zapisanie otwartych dokumentów i programów na dysku twardym, a następnie wyłączenie komputera. Po ponownym uruchomieniu komputera, wracamy do stanu sprzed wprowadzenia komputera w stan hibernacji używane wcześniej programy, także w trakcie edycji plików, są uruchomione. Spośród wszystkich trybów oszczędzania energii stosowanych w systemie Windows tryb hibernacji zużywa najmniejszą ilość energii. Na komputerze przenośnym hibernację należy stosować wtedy, gdy wiadomo, że komputer nie będzie używany przez dłuższy czas i nie będzie możliwości naładowania baterii w tym czasie. Aby wznowić pracę komputera z trybu uśpienia lub hibernacji, należy krótko nacisnąć przycisk zasilania na obudowie. Ponieważ system Windows nie został zamknięty, a jedynie uśpiony, nie trzeba czekać na jego uruchomienie, a działanie komputera zostaje wznowione w ciągu zaledwie kilku sekund. Uruchomienie komputera po zamknięciu systemu trwa dłużej. WAŻNE: Kiedy komputer jest w stanie uśpienia, zużywa niewielką ilość energii do podtrzymania stanu pracy w pamięci. Nie należy się tym przejmować w przypadku korzystania z komputera przenośnego, ponieważ ten tryb działania nie powoduje wyczerpania baterii. Jeśli komputer będzie w stanie uśpienia przez kilka godzin lub jeśli wystąpi niski poziom energii baterii, praca użytkownika zostanie zapisana na dysku twardym, a następnie komputer zostanie całkowicie wyłączony i nie będzie zużywał energii. Zamykanie systemu za pomocą przycisku zasilania Istnieje możliwość bezpiecznego wyłączania komputera poprzez krótkie naciśnięcie przycisku zasilania na obudowie lub w przypadku komputera przenośnego poprzez zamknięcie pokrywy w sytuacji, kiedy ustawimy sposób działania przycisku zasilania oraz reakcji systemu po zamknięciu pokrywy laptopa. Zmiana ustawień sprawia, że naciśnięcie przycisku na obudowie jest równoznaczne z zamykaniem systemu poprzez menu Start. (Mamy tu na myśli krótkie wciśnięcie tego przycisku) Aby sprawdzić ich aktualne ustawienia oraz zmienić sposób ich działania otwórz menu Start i wybierz kolejne pozycje: Panel Sterowania - Opcje zasilania - Wybierz działanie przycisków zasilania lub Wybierz skutek zamknięcia pokrywy (oba polecenia otwierają to samo okno). str. 97
Po wybraniu polecenia dotyczącego ustawień działania przycisków zasilania, otwiera się okno w którym definiujemy sposób zachowania pokrywy (w przypadku laptopów) oraz przycisku zasilania. Patrz rysunek poniżej. Domyślne ustawienia zachowania pokrywy i przycisku zasilania w systemie Windows 7. Kliknij aktualny stan (na rysunku Uśpij ) przy wybranej pozycji, żeby rozwinąć listę wszystkich możliwości działania przycisku / pokrywy. str. 98