O Bezpieczeństwie i Obronności De Securitate et Defensione NR 1(1) 2015 Mirosław MINKINA, NATO I UE W NOWEJ RZECZYWISTOŚCI PO ANEKSJI KRYMU W lutym 2014 r. Federacja Rosyjska rozpoczęła okupację Krymu, będącego częścią suwerennej Ukrainy, pod pretekstem ochrony ludności narodowości rosyjskiej. W rosyjskiej doktrynie militarnej dość mocno akcentowany jest cel polityki bezpieczeństwa, jakim jest zjednoczenie narodu rosyjskiego, w formie strategicznej kontroli nad obszarem byłego Związku Radzieckiego. Aneksja Krymu jest zatem elementem złożonej polityki. Na drodze do realizacji takiej koncepcji stoją także państwa bałtyckie, członkowie Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej. Z perspektywy Rosji najkorzystniejsze byłoby narzucenie takiego systemu politycznego Ukrainie, który gwarantowałby pełną kontrolę oraz uniemożliwiał przyszłą integrację z NATO i UE. Zgodnie ze sposobem myślenia Kremla dobry sąsiad powinien być zintegrowany politycznie, gospodarczo i wojskowo z Rosją, a nie uczestniczyć w procesach integracyjnych ze strukturami przez nią niekontrolowanymi. SŁOWA KLUCZOWE: bezpieczeństwo, Federacja Rosyjska, NATO, Unia Europejska, aneksja Krymu, Ukraina Инна СТЕЦЕНКО, Максим РАПОПОРТC, AНАЛИЗ ВЛИЯНИЯ НЕФОРМАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ НА УРОВЕНЬ БЕЗРАБОТИЦЫ В СТРАНАХ БАЛТИИ И ПОЛЬШЕ В представленной стате авторы проводят анализ основных документов, определяющих развитие неформального образования в мире: документы ЮНЕСКО, Европейского Союза и Латвии. На основе данных Евростата, авторы проводят сравнительный анализ количества безработных, обучающихся на курсах и уровня безработицы в странах Балтии и Польше. На основе представленных данных в статье авторы формулируют выводы. КЛЮЧЕВЫЕ СЛОВА: страны Балтии, Польша, безработица, неформальное образование Ewa CHARYMSKA, ZABYTKI I DZIEŁA SZTUKI, JAKO PRZEDMIOTY OCHRONY Artykuł przedstawia koncepcje ochrony zabytków i dzieł sztuki w minionych wiekach po czasy współczesne. Poprzez analizę aktów normatywnych i literatury ukazuje nie tylko definicję zabytków i dzieł sztuki, ale również kryteria stanowiące o ich wartości, a tym samym świadczące o ich roli i znaczeniu w kreowaniu dziedzictwa kulturalnego narodu. Porusza także kwestie obowiązków i odpowiedzialności poszczególnych podmiotów
w kreowaniu ochrony zabytków, wypływających zarówno z ogólnopaństwowych programów politycznych oraz ustawodawstwa międzynarodowego. SŁOWA KLUCZOWE: ochrona, odpowiedzialność, prawo, wartość, zabytek Łukasz CIOŁEK, Justyna PRZYCHODZIEŃ, EWOLUCJA INSTYTUCJI KONCESJI W PRAWIE POLSKIM PO 1988 ROKU Celem artykułu jest przedstawienie zmian, jakie zaszły w zakresie wolności działalności gospodarczej, od uchwalenia ustawy o działalności gospodarczej z 1988 r. do dnia dzisiejszego. Wolność gospodarcza jest zasadą porządku prawnego wyrażoną w Konstytucji i skonkretyzowaną w ustawodawstwie zwykłym, przesądzającą o ustroju gospodarczym państwa opartym na zasadach gospodarki rynkowej. Tym samym swobodna działalność gospodarcza uzyskała formalną kwalifikację i ochronę konstytucyjnoprawną. Wszelkie odstępstwa regulacji prawnej w tym zakresie powinny być traktowane jako wyjątki uzasadnione ważnym interesem publicznym Wolność działalności gospodarczej postrzegać należy w odniesieniu do procesów i kategorii ekonomicznych. Zagwarantowanie jej w roku 1988 w ustawie o działalności gospodarczej, było początkiem transformacji ustrojowej zachodzącej w sferze politycznej jak i gospodarczej. SŁOWA KLUCZOWE: wolność gospodarcza, koncesja, przedsiębiorca, działalność gospodarcza Agnieszka FLORCZAK, MECHANIZMY I PROBLEMY PSYCHOSFERY I SOMATOSFERY BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO Artykuł podejmuje tematykę mechanizmów i problemów somatosfery i psychosfery bezpieczeństwa zdrowotnego. Na początku rozważań wyjaśnione zostało pojęcie zdrowia oraz jego klasyczny podział. Zdrowie jest to nie tylko brak choroby, ale również stan fizycznego, społecznego i umysłowego dobrostanu. Stąd zdrowie możemy podzielić na fizyczne (somatyczne) i psychiczne. Zdrowie i bezpieczeństwo są uważane za najważniejsze wartości dla człowieka. Czynnikami wpływającymi na bezpieczeństwo zdrowotne są przede wszystkim czynniki psychiczne, fizyczne i środowiskowe. W niniejszym artykule przeanalizowane są dwa pierwsze. Czynniki somatyczne odnoszą się do czysto biologicznych aspektów życia organizmu, psychologiczne do zdolności adaptacyjnych i społecznych. Somatosfera i psychosfera z jednej strony kształtują bezpieczeństwo zdrowotne poprzez odpowiednie mechanizmy, ale z drugiej mechanizmy te w niektórych interakcjach mogą stać się problemami, które szerzej wyjaśnione zostały w ostatniej części pracy. SŁOWA KLUCZOWE: bezpieczeństwo zdrowotne, psychosfera, somatosfera
Krystian KISZKA, BEZPIECZEŃSTWO ZAPISANE W SŁOWACH POWIEŚCI Rozważania o wielości wymiarów bezpieczeństwa niebyły by pełne, bez odwołania do płaszczyzny kulturowej. Opowieści, mity, baśnie zawierają społecznie akceptowalne wzorce zachowań, czy interpretacji otaczającej rzeczywistości, towarzysząc jednostkom i społeczeństwom w momentach ich przeobrażeń. Oswajają jej złożoność, dając możliwość adaptacji do nowych wyzwań, bądź przekształcenia w oparciu o wypracowane przez wieki wzorce. Być może analiza dawnych doświadczeń i wniosków, właśnie w czasach postępu technicznego i globalizacji, pozwoli nam zbudować bezpieczeństwo, którego szukamy. SŁOWA KLUCZOWE: opowiadanie, mit, tożsamość, bezpieczeństwo kulturowe, zmiana Daria KRZEWNIAK, BEZPIECZEŃSTWO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Bezpieczeństwo stanowi współcześnie jedną z najważniejszych potrzeb ludzi, szczególnie zaś borykających się z różnymi formami niepełnosprawności. Niniejszy artykuł ma na celu określenie istoty bezpieczeństwa osób niepełnosprawnych oraz wskazanie najważniejszych czynników na nie oddziałujących. Deprywacja tej potrzeby prowadzi do wielu negatywnych konsekwencji, zarówno w obszarze fizycznym, psychicznym, jak i społecznym. Aktywizacja osób niepełnosprawnych, ich rehabilitacja oraz włączenie w główny nurt życia społecznego wymaga zapewnienia tej grupie społecznej elementarnego poczucia bezpieczeństwa. SŁOWA KLUCZOWE: bezpieczeństwo, uwarunkowania bezpieczeństwa, osoba niepełnosprawna Olga NIEWIADA, KATALOG ZBRODNI W ŚWIETLE STATUTU STAŁEGO MIĘDZYNARODOWEGO TRYBUNAŁU KARNEGO W ciągu ostatnich 50 lat na świecie wybuchło ponad 250 konfliktów i zginęło ponad 86 milionów osób cywilnych, głównie kobiet i dzieci. Ponad 170 milionów ludzi pozbawionych zostało godności, praw i dobytku. O większości ofiar zapomniano, a tylko w minimalnym stopniu zbrodniarze wojenni zostali osądzeni. Istnienie w prawie międzynarodowym wielu postanowień zakazujących zbrodni wojennych, ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, ochrony dóbr kultury, a ostatnio agresji nie stanowi skutecznego środka do respektowania prawa. Do dziś brakuje sprawnego systemu egzekwowania tych praw oraz pociągania do odpowiedzialności karnej indywidualnych sprawców. SŁOWA KLUCZOWE: konflikt zbrojny, międzynarodowe prawo humanitarne, Międzynarodowy Trybunał Karny, Polski Czerwony Krzyż, ochrona dóbr kultury, zbrodnie wojenne
Mariusz PALA, WYBRANE ASPEKTY BEZPIECZEŃSTWA W CYBERPRZESTRZENI Niniejszy artykuł, przedstawia współczesne zagrożenia w cyberprzestrzeni. W dobie powszechnej informatyzacji posiadamy dostęp do Internetu i możemy swobodnie komunikować się ze wszystkimi na świecie za pomocą komunikatorów czy poczty elektronicznej, co powoduje, że możemy mieć dostęp do najbardziej aktualnych informacji. Internet stał się obszarem, gdzie można dokonywać również różnego rodzaju nadużyć. Korzystają z niego nie tylko przestępcy czy służby specjalne wielu państw, ale również terroryści. Terroryzm, w klasycznym rozumieniu jest formą protestu lub walki, których celem jest zwrócenia na siebie uwagi opinii publicznej bądź władz państwowych. Terroryści stosują narzędzia należące do zbioru nielegalnych metod, zakazanych przez prawo międzynarodowe i napiętnowanych przez międzynarodowe organizacje. Najnowszą formą działań terrorystów jest aktywność w cyberprzestrzeni. Celem cyberterrorystów, jest opanowanie najważniejszych sektorów, a następnie monopolizacja dostępu do informacji. SŁOWA KLUCZOWE: cyberprzestrzeń, cyberterroryzm, cyberprzestępczość. Magdalena RUDNICKA, STRUKTURA DEMOGRAFICZNA I SPOŁECZNO-ZAWODOWA MNIEJSZOŚCI UKRAIŃSKIEJ W POLSCE Problem mniejszości ukraińskiej był jednym z wyjątkowo trudnych i jednocześnie najbardziej złożonych w polityce wewnętrznej II Rzeczypospolitej. W wielonarodowościowym państwie polskim Ukraińcy stanowili najliczniejszą grupę ludności niepolskiej, która zamieszkiwała zwarty obszar, posiadała w znacznej swej masie świadomość narodową i znalazła się pod władzą rządu polskiego wbrew swojej woli. Próby spełnienia jej żądań stawały się źródłem niepokoju, wywoływały obawę przed tendencjami separatystycznymi, naruszeniem granic, a także wprowadzały lęk o stan bezpieczeństwa państwa. Ponadto na przeszkodzie w zaspokojeniu postulatów Ukraińców stawała słabość gospodarcza II Rzeczypospolitej oraz nacjonalistyczna postawa większej części społeczeństwa. Jednakże bez względu na politykę narodowościową i pomimo ograniczeń w rozwoju życia narodowego Ukraińców, niezaprzeczalnym jest fakt, że w II Rzeczypospolitej niezawisłe sądownictwo chroniło własność i wolność osobistą, istniały prywatne szkoły mniejszościowe, legalne, ukraińskie stronnictwa polityczne i niezależna prasa. W niniejszym artykule omówiono definicje pojęć: mniejszość narodowa i mniejszość etniczna jak również genezę skupisk mniejszości ukraińskiej w Polsce, liczbę i rozmieszczenie ludności ukraińskiej. Ponadto zawarto omówienie struktury społecznej i zawodowej oraz statusu prawnego mniejszości ukraińskiej w II Rzeczypospolitej. SŁOWA KLUCZOWE: struktura demograficzna, struktura społeczno-zawodowa, mniejszości narodowe, mniejszość etniczna, Ukraina, ludność ukraińska, status prawny
Mateusz ZULCZYK, ZJAWISKO ISLAMSKIEGO TERRORYZMU SAMOBÓJCZEGO KOBIET Bezpośrednim celem zamachowca-samobójcy nie jest wyłącznie doprowadzenie do własnej śmierci, ale spowodowanie możliwie jak największej liczby ofiar wśród społeczności potencjalnego przeciwnika. Śmierć samego wykonawcy potęguje uczucie strachu, ponieważ dowodzi pełnej bezkompromisowości zamachowca oraz jego gotowości do złożenia największej ofiary w postaci własnego życia. Planując zamachy terrorystyczne, terroryści liczą przede wszystkim na efekt psychologiczny, a jest dużo większy, gdy dokona go kobieta, w wielu tradycyjnych środowiskach przestawiana jest, jako istota bezbronna, delikatna, niezdolna do wyrządzenia krzywdy. Artykuł ma na celu przedstawienie zjawiska islamskiego terroryzmu samobójczego kobiet, na wybranych przykładach, który zobrazują cechy wspólne i rozbieżności kobiet samobójczyń z różnych środowisk. SŁOWA KLUCZOWE: kobiecy terroryzm, terroryzm samobójczy, islam Jadwiga ŻUK, ZAGROŻENIE WYKLUCZENIEM CYFROWYM JAKO ELEMENT BEZPIECZEŃSTWA OSOBISTEGO POLAKÓW Brak komputera i dostępu do Internetu jest głównym czynnikiem wywołującym zjawisko podziału, a w konsekwencji wykluczenie cyfrowe. Drugim ważnym elementem tego zjawiska jest brak potrzeby korzystania z nowych technologii. Działanie przeciw wykluczeniu cyfrowemu wydaje się konieczne, ponieważ dotyka ono najsłabszych grup społecznych: osób starszych, niepełnosprawnych, długotrwale bezrobotnych, z rodzin dysfunkcyjnych, a także mieszkańców wsi i małych miasteczek. Zapewniając dostęp do Internetu w każdym miejscu naszego kraju i edukację osób zagrożonych można wpływać na zmniejszenie tego negatywnego zjawiska. Inkluzja społeczna ma wpływ na poprawę jakości życia poszczególnych jednostek, a pośrednio wpływa również na rozwój społecznogospodarczy całego kraju. SŁOWA KLUCZOWE: wykluczenie cyfrowe, podział cyfrowy, bezpieczeństwo jednostki