Edward Gniewek (redaktor) Piotr Machnikowski (redaktor) Kodeks cywilny Komentarz 6. wydanie
KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks cywilny
KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks cywilny Komentarz Redaktorzy prof. zw. dr hab. Edward Gniewek prof. zw. dr hab. Piotr Machnikowski Autorzy dr Beata Burian, drandrzej Cisek, drmonika Drela, drwojciech Dubis, prof. zw. dr hab. Edward Gniewek, prof. zw. dr hab. Jacek Go³aczyñski, dr Krzysztof Go³êbiowski,drKatarzyna Górska,drJulian Jezioro, dr Józef Kremis, prof. zw. dr hab. Piotr Machnikowski, drjózef Nadler, dr Jerzy Strzebinczyk, drwojciech Szyd³o, drkrzysztof Zagrobelny Uniwersytet Wroc³awski 6. wydanie
Propozycja cytowania: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), [w:] KC. Komentarz, Warszawa 2014 Wydawca: Natalia Adamczyk Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne S.A. ISBN 978-83-255-6556-5 ISBN e-book 978-83-255-6557-2
Autorzy Beata Burian dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Sądu Okręgowego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 244 305 Andrzej Cisek dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 195 221, 232 243, 444 449 Monika Drela dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 613 626, 693 709 Wojciech Dubis dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 366 383, 405 416, 422 443, 449 1 449 11, 709 1 709 18, 752 757, 805 834 Edward Gniewek prof. zw. dr hab. Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w stanie spoczynku Objaśnienia do art. 33 55 4, 305 1 305 4 Indeks rzeczowy Jacek Gołaczyński prof. zw. dr hab. Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 306 352, 710 733, 876 887 Krzysztof Gołębiowski dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 155 176 Katarzyna Górska dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 222 231 W wydaniu 6. aktualizacja objaśnień do art. 195 221 i 232 243 Julian Jezioro dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 535 612, 659 692, 758 804, 860 875, 888 921 Józef Kremis dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego Objaśnienia do art. 417 421, 922 1057 Piotr Machnikowski prof. zw. dr hab. Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 1 7, 23 24, 56 72 1, 117 125, 353 360, 364 365 1, 387 404, 527 534, 734 751, 853 859 9, 921 1 921 16 W wydaniu 6. aktualizacja objaśnień do art. 444 449 Józef Nadler dr Uniwersytetu Wrocławskiego Objaśnienia do art. 1058 1088 Jerzy Strzebinczyk dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 8 22 1, 25 32, 73 116 Wojciech Szydło dr Uniwersytetu Wrocławskiego, adwokat Objaśnienia do art. 140 154, 180 194 Krzysztof Zagrobelny dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 361 363, 383 1 385 4, 450 526, 627 658, 835 852 V
Spis treści Przedmowa....................................................... Wykaz skrótów.................................................... XIII XV Kodeks cywilny Księga pierwsza. Część ogólna....................................... 3 Tytuł I. Przepisy wstępne........................................ 3 Art. 1 7............................................ 3 Tytuł II. Osoby............................................... 31 Dział I. Osoby fizyczne...................................... 31 Rozdział I. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych....... 32 Art. 8 24............................................ 32 Rozdział II. Miejsce zamieszkania........................... 68 Art. 25 28........................................... 68 Rozdział III. Uznanie za zmarłego........................... 74 Art. 29 32........................................... 74 Dział II. Osoby prawne...................................... 81 Art. 33 43........................................... 81 Dział III. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia.......................... 99 Art. 43 1 43 10......................................... 100 Tytuł III. Mienie.............................................. 110 Art. 44 55 4.......................................... 110 Tytuł IV. Czynności prawne...................................... 133 Dział I. Przepisy ogólne...................................... 133 Art. 56 65........................................... 134 Dział II. Zawarcie umowy.................................... 170 Art. 66 72 1.......................................... 171 Dział III. Forma czynności prawnych............................. 205 Wprowadzenie........................................... 205 Art. 73 81........................................... 209 Dział IV. Wady oświadczenia woli.............................. 225 Wprowadzenie........................................... 226 Art. 82 88........................................... 227 Dział V. Warunek.......................................... 239 Art. 89 94........................................... 239 Dział VI. Przedstawicielstwo.................................. 244 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 245 Art. 95 97........................................... 245 Rozdział II. Pełnomocnictwo............................... 250 Art. 98 109.......................................... 250 Rozdział III. Prokura.................................... 260 Art. 109 1 109 9........................................ 260 Tytuł V. Termin............................................... 268 Art. 110 116......................................... 268 Tytuł VI. Przedawnienie roszczeń.................................. 274 Art. 117 125......................................... 274 Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe........................... 295 Tytuł I. Własność............................................. 295 Dział I. Przepisy ogólne...................................... 295 Art. 126 139......................................... 295 VII
Spis treści Dział II. Treść i wykonywanie własności.......................... 295 Art. 140 154......................................... 295 Dział III. Nabycie i utrata własności............................. 331 Rozdział I. Przeniesienie własności........................... 332 Wprowadzenie........................................... 332 Art. 155 171......................................... 335 Rozdział II. Zasiedzenie.................................. 371 Wprowadzenie........................................... 371 Art. 172 178......................................... 373 Rozdział III. Inne wypadki nabycia i utraty własności.............. 378 Art. 179 194......................................... 378 Dział IV. Współwłasność..................................... 387 Art. 195 221......................................... 387 Dział V. Ochrona własności................................... 420 Art. 222 231......................................... 420 Tytuł II. Użytkowanie wieczyste................................... 453 Art. 232 243......................................... 453 Tytuł III. Prawa rzeczowe ograniczone............................... 479 Dział I. Przepisy ogólne...................................... 479 Art. 244 251......................................... 479 Dział II. Użytkowanie....................................... 500 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 500 Art. 252 265......................................... 500 Rozdział II. Użytkowanie przez osoby fizyczne.................. 510 Art. 266 270 1........................................ 510 Rozdział III. Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne..... 513 Art. 271 282......................................... 513 Rozdział IV. Inne wypadki użytkowania....................... 519 Art. 283 284......................................... 519 Dział III. Służebności....................................... 519 Rozdział I. Służebności gruntowe............................ 520 Art. 285 295......................................... 520 Rozdział II. Służebności osobiste............................ 534 Art. 296 305......................................... 534 Rozdział III. Służebność przesyłu............................ 540 Art. 305 1 305 4........................................ 540 Dział IV. Zastaw........................................... 546 Rozdział I. Zastaw na rzeczach ruchomych..................... 547 Art. 306 326......................................... 547 Rozdział II. Zastaw na prawach............................. 566 Art. 327 335......................................... 566 Tytuł IV. Posiadanie............................................ 571 Art. 336 352......................................... 572 Księga trzecia. Zobowiązania........................................ 593 Tytuł I. Przepisy ogólne......................................... 593 Art. 353 365 1........................................ 594 Tytuł II. Wielość dłużników albo wierzycieli........................... 662 Dział I. Zobowiązania solidarne................................ 662 Wprowadzenie........................................... 662 Art. 366 378......................................... 666 Dział II. Zobowiązania podzielne i niepodzielne..................... 680 Art. 379 383......................................... 680 Tytuł III. Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych................... 684 Art. 383 1 396........................................ 685 Tytuł IV. (uchylony)........................................... 738 Art. 397 404......................................... 738 Tytuł V. Bezpodstawne wzbogacenie................................ 738 Art. 405 414......................................... 739 VIII
Spis treści Tytuł VI. Czyny niedozwolone.................................... 769 Art. 415 449......................................... 769 Tytuł VI 1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. 904 Art. 449 1 449 11....................................... 904 Tytuł VII. Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania................ 915 Dział I. Wykonanie zobowiązań................................ 915 Art. 450 470......................................... 916 Dział II. Skutki niewykonania zobowiązań......................... 942 Art. 471 486......................................... 942 Dział III. Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych 974 Art. 487 497......................................... 974 Tytuł VIII. Potrącenie, odnowienie, zwolnienie z długu.................... 993 Uwagi ogólne............................................ 994 Art. 498 508......................................... 994 Tytuł IX. Zmiana wierzyciela lub dłużnika............................ 1020 Uwagi ogólne............................................ 1021 Dział I. Zmiana wierzyciela................................... 1021 Art. 509 518......................................... 1021 Dział II. Zmiana dłużnika.................................... 1042 Art. 519 526......................................... 1042 Tytuł X. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika............. 1049 Art. 527 534......................................... 1049 Tytuł XI. Sprzedaż............................................. 1061 Dział I. Przepisy ogólne...................................... 1062 Art. 535 555 1........................................ 1062 Dział II. Rękojmia za wady................................... 1115 Art. 556 576......................................... 1115 Dział II 1. Roszczenie sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej 1173 Art. 576 1 576 4........................................ 1173 Dział III. Gwarancja przy sprzedaży............................. 1176 Art. 577 582......................................... 1176 Dział IV. Szczególne rodzaje sprzedaży........................... 1192 Rozdział I. Sprzedaż na raty............................... 1192 Art. 583 588......................................... 1192 Rozdział II. Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej. Sprzedaż na próbę 1197 Art. 589 592......................................... 1197 Rozdział III. Prawo odkupu................................ 1201 Art. 593 595......................................... 1201 Rozdział IV. Prawo pierwokupu............................. 1203 Art. 596 602......................................... 1203 Tytuł XII. Zamiana............................................ 1214 Art. 603 604......................................... 1214 Tytuł XIII. Dostawa............................................ 1218 Art. 605 612......................................... 1218 Tytuł XIV. Kontraktacja......................................... 1227 Art. 613 626......................................... 1228 Tytuł XV. Umowa o dzieło....................................... 1241 Art. 627 646......................................... 1241 Tytuł XVI. Umowa o roboty budowlane.............................. 1262 Art. 647 658......................................... 1262 Tytuł XVII. Najem i dzierżawa.................................... 1278 Dział I. Najem............................................ 1278 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 1278 Art. 659 679......................................... 1278 Rozdział II. Najem lokalu................................. 1302 Art. 680 692......................................... 1302 Dział II. Dzierżawa......................................... 1320 Art. 693 709......................................... 1320 Tytuł XVII 1. Umowa leasingu..................................... 1341 Art. 709 1 709 18....................................... 1341 IX
Spis treści X Tytuł XVIII. Użyczenie......................................... 1358 Art. 710 719......................................... 1358 Tytuł XIX. Pożyczka........................................... 1364 Art. 720 724......................................... 1364 Tytuł XX. Umowa rachunku bankowego.............................. 1369 Art. 725 733......................................... 1370 Tytuł XXI. Zlecenie............................................ 1376 Art. 734 751......................................... 1376 Tytuł XXII. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia..................... 1396 Art. 752 757......................................... 1396 Tytuł XXIII. Umowa agencyjna.................................... 1402 Art. 758 764 9........................................ 1402 Tytuł XXIV. Umowa komisu...................................... 1429 Art. 765 773......................................... 1429 Tytuł XXV. Umowa przewozu..................................... 1439 Dział I. Przepisy ogólne...................................... 1440 Art. 774 775......................................... 1440 Dział II. Przewóz osób...................................... 1443 Art. 776 778......................................... 1443 Dział III. Przewóz rzeczy..................................... 1445 Art. 779 793......................................... 1445 Tytuł XXVI. Umowa spedycji..................................... 1455 Art. 794 804......................................... 1456 Tytuł XXVII. Umowa ubezpieczenia................................ 1464 Dział I. Przepisy ogólne...................................... 1464 Art. 805 820......................................... 1464 Dział II. Ubezpieczenia majątkowe.............................. 1485 Art. 821 828......................................... 1485 Dział III. Ubezpieczenia osobowe............................... 1500 Art. 829 834......................................... 1500 Tytuł XXVIII. Przechowanie...................................... 1505 Art. 835 845......................................... 1505 Tytuł XXIX. Odpowiedzialność, prawo zastawu i przedawnienie roszczeń utrzymujących hotele i podobne zakłady................................. 1511 Art. 846 852......................................... 1511 Tytuł XXX. Umowa składu....................................... 1519 Art. 853 859 9........................................ 1519 Tytuł XXXI. Spółka............................................ 1531 Art. 860 875......................................... 1531 Tytuł XXXII. Poręczenie........................................ 1559 Art. 876 887......................................... 1559 Tytuł XXXIII. Darowizna........................................ 1570 Art. 888 902......................................... 1570 Tytuł XXXIII 1. Przekazanie nieruchomości............................ 1595 Art. 902 1 902 2........................................ 1595 Tytuł XXXIV. Renta i dożywocie................................... 1598 Dział I. Renta............................................. 1598 Art. 903 907......................................... 1598 Dział II. Dożywocie........................................ 1606 Art. 908 916......................................... 1606 Tytuł XXXV. Ugoda........................................... 1615 Art. 917 918......................................... 1615 Tytuł XXXVI. Przyrzeczenie publiczne.............................. 1620 Art. 919 921......................................... 1621 Tytuł XXXVII. Przekaz i papiery wartościowe......................... 1627 Dział I. Przekaz........................................... 1627 Art. 921 1 921 5........................................ 1627 Dział II. Papiery wartościowe.................................. 1634 Art. 921 6 921 16....................................... 1634
Spis treści Księga czwarta. Spadki............................................ 1655 Tytuł I. Przepisy ogólne......................................... 1655 Art. 922 930......................................... 1656 Tytuł II. Dziedziczenie ustawowe................................... 1692 Art. 931 940......................................... 1693 Tytuł III. Rozrządzenia na wypadek śmierci........................... 1707 Dział I. Testament.......................................... 1707 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 1707 Art. 941 948......................................... 1709 Rozdział II. Forma testamentu.............................. 1725 Oddział 1. Testamenty zwykłe........................... 1725 Art. 949 951......................................... 1725 Oddział 2. Testamenty szczególne........................ 1734 Art. 952 955......................................... 1734 Oddział 3. Przepisy wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych 1743 Art. 956 958......................................... 1743 Dział II. Powołanie spadkobiercy............................... 1747 Art. 959 967......................................... 1747 Dział III. Zapis i polecenie................................... 1758 Rozdział I. Zapis zwykły.................................. 1758 Art. 968 981......................................... 1758 Rozdział II. Zapis windykacyjny............................ 1768 Art. 981 1 981 6........................................ 1768 Rozdział III. Polecenie................................... 1786 Art. 982 985......................................... 1786 Dział IV. Wykonawca testamentu............................... 1789 Art. 986 990 1........................................ 1789 Tytuł IV. Zachowek............................................ 1795 Art. 991 1011........................................ 1796 Tytuł V. Przyjęcie i odrzucenie spadku............................... 1820 Art. 1012 1024....................................... 1821 Tytuł VI. Stwierdzenie nabycia spadku lub przedmiotu zapisu windykacyjnego, poświadczenie dziedziczenia i ochrona spadkobiercy.................... 1836 Art. 1025 1029 1....................................... 1837 Tytuł VII. Odpowiedzialność za długi spadkowe........................ 1856 Art. 1030 1034 3....................................... 1856 Tytuł VIII. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku................. 1868 Art. 1035 1046....................................... 1869 Tytuł IX. Umowy dotyczące spadku................................. 1914 Art. 1047 1057....................................... 1914 Tytuł X. Przepisy szczególne o dziedziczeniu gospodarstw rolnych............ 1922 Art. 1058 1088....................................... 1923 Indeks rzeczowy................................................... 1941 XI
Przedmowa Niniejszy Komentarz do Kodeksu cywilnego jest dziełem zbiorowym szkoły wrocławskiej. W opracowaniu wzięli udział obecni i byli pracownicy Zakładu Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatnego Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu Wrocławskiego, którzy pełnią również funkcje sędziów: Sądu Apelacyjnego, Sądu Okręgowego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, a także wykonują zawód radcy prawnego czy adwokata. W kolejnym, szóstym już wydaniu Komentarza, witamy nowych członków zespołu autorskiego, dzięki którym nasze dzieło nie tylko zachowuje aktualność, ale też rozwija się. Obecne wydanie, podobnie jak wydania poprzednie, obejmuje objaśnienia do przepisów księgi pierwszej ( Część ogólna ), księgi drugiej ( Własność i inne prawa rzeczowe ), księgi trzeciej ( Zobowiązania ) oraz księgi czwartej ( Spadki ). Uwzględnia ono również wszelkie zmiany Kodeksu następujące od czasu poprzedniego wydania, przede wszystkim obszerną nowelizację przepisów o sprzedaży. Ponadto autorzy korzystali przy obecnym opracowaniu z nowego, narastającego ciągle dorobku doktryny i orzecznictwa. W opracowaniu przedstawiono komentarz autorski do omawianych przepisów, jednocześnie wykorzystując dotychczasowy dorobek doktryny i judykatury. Dlatego też komentarz przedstawia w równej mierze zagadnienia dostrzegane przez praktykę, jak i osiągnięcia badawcze nauki prawa cywilnego. Ponadto, zamierzeniem zespołu autorskiego było przedstawienie wyważonego, wszechstronnego komentarza, bez mankamentów jednostronnego spojrzenia czy to sędziowskiego, czy też doktrynalnego. Na łamach Komentarza zaprezentowany został więc dorobek literatury i orzecznictwa, z wyraźnym zaakcentowaniem stanowiska autorów komentujących poszczególne zagadnienia. Dodatkowo, pomocne dla Czytelnika mogą być odesłania do literatury podstawowej oraz do istotnych orzeczeń Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i sądów apelacyjnych. Każdy fragment Komentarza ma swojego autora i wyrażone są w nim poglądy tego autora, nie zawsze w pełni zgodne z poglądami pozostałych współautorów. Wydawnictwo oraz autorzy wyrażają przekonanie, że niniejszy Komentarz do Kodeksu cywilnego będzie stanowił cenną pomoc zarówno dla praktyki stosowania prawa, jak i dla doktryny prawa cywilnego, a także studentów. Wrocław, wrzesień 2014 r. prof. zw. dr hab. Edward Gniewek, prof. zw. dr hab. Piotr Machnikowski XIII
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa NBPU.................. BankHipU............... ustawa z 29.8.1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919 ze zm.) CenyU.................. ustawa z 9.5.2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz.U. z 2014 poz. 915) DomSkłU............... ustawa z 16.11.2000 r. o domach składowych oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw (Dz.U. Nr 114, poz. 1191 ze zm.) nieobowiązująca EgAdmU................ ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015) GospNierRolnSPU.......... ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1187 ze zm.) GospNierU............... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 518) KC.................... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) KH.................... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) nieobowiązujące KK.................... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KM................... ustawa z 18.9.2001 r. Kodeks morski (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 758 ze zm.) KonsU................. ustawa z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2014 r. poz. 827) KP.................... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA................... ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.) KPC................... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.) KPK................... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KredytKonsumU........... ustawa z 12.5.2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715 ze zm.) KRO................... ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788) KRSU.................. ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1203 ze zm.) KSCU.................. ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.) KSH................... ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.) KWU.................. ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 707 ze zm.) KZ.................... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1933 r. Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 ze zm.) nieobowiązująca ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 908 ze zm.) NieuzasadZwłokU.......... ustawa z 17.6.2004 r. o skardze za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym XV
Wykaz skrótów lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) ObligU................. ustawa z 29.6.1995 r. o obligacjach (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 730 ze zm.) ObrInstrFinU............. ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 94 ze zm.) OchrKonkurU............. ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OchrKonsumU............ ustawa z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271 ze zm.) OchrLokU............... ustawa z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 150 ze zm.) OrdPod................. ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PDOFizU................ ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) PodpElU................ ustawa z 18.9.2001 r. o podpisie elektronicznym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 262 ze zm.) POPC.................. ustawa z 18.7.1950 r. Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz.U. Nr 34, poz. 311 ze zm.) nieobowiązująca PostAdmU............... ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) PPU................... ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1384 ze zm.) PrASC................. ustawa z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264) PrAut.................. ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) PrBank................. ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrBud.................. ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.) PrCzek................. ustawa z 28.4.1936 r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrEnerg................. ustawa z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059) PrGeod................. ustawa z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287) PrGeol................. ustawa z 29.6.2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 613 ze zm.) PrGeol................. ustawa z 4.2.1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.) nieobowiązująca PrGosp................. ustawa z 19.11.1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) nieobowiązująca PrLot.................. ustawa z 3.7.2002 r. Prawo lotnicze (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1393 ze zm.) PrŁow.................. ustawa z 13.10.1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1226 ze zm.) PrNot.................. ustawa z 14.2.1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 164 ze zm.) ProkGenSPU............. ustawa z 8.7.2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. 2013 r. poz. 1150 ze zm.) PrPrywM................ ustawa z 4.2.2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432) PrPrzew................. ustawa z 15.11.1984 r. Prawo przewozowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. PrRzecz................. XVI poz. 1173 ze zm.) dekret z 11.10.1946 r. Prawo rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319 ze zm.) nieobowiązujący
Wykaz skrótów PrSpółdz................ ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1443 ze zm.) PrUpN................. ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112) PrWeksl................. ustawa z 28.4.1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) PrWłPrzem............... ustawa z 30.6.2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1410 ze zm.) PrWod.................. ustawa z 18.7.2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 145 PrZamPubl............... ze zm.) ustawa z 29.1.2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 907 ze zm.) PWKC................. ustawa z 23.4.1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) SamGminU.............. ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) SamPowU............... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 595 ze zm.) SamWojU............... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 596 ze zm.) SpółdzMieszkU............ SprzedażKonsumU.......... ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1222 ze zm.) ustawa z 27.7.2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176 ze zm.) SwobDziałGospU.......... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.) TKU................... ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) UbezpObowU............. ustawa z 22.5.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 392 ze zm.) UbezpU................. ustawa z 22.5.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 950 ze zm.) UstRolU................ ustawa z 11.4.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 803 ze zm.) VATU.................. ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) WłLokU................ ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, WykUprSPU.............. poz. 903 ze zm.) ustawa z 8.8.1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1224 ze zm.) ZastRejU................ ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 67, poz. 569 ze zm.) ZmKCU................ ustawa z 28.7.1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321 ze zm.) ZNKU.................. 2. Organy orzekające ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) ETS................... Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie Trybunał Sprawiedliwości UE) GKA................... Główna Komisja Arbitrażowa NSA................... Naczelny Sąd Administracyjny NSA(7)................. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów SA.................... Sąd Apelacyjny SN.................... Sąd Najwyższy SN (PSIC)............... Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Cywilnej (w latach 1982 1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej) XVII
Wykaz skrótów SN (PSIAPiUS)........... Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (do roku 1990: Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) (od 1.1.2003 r.: Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych) SN(7).................. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SO.................... Sąd Okręgowy SW.................... Sąd Wojewódzki; obecnie Sąd Okręgowy TK.................... Trybunał Konstytucyjny WSA................... Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Czasopisma AUWr.................. Acta Universitatis Wratislaviensis Biul. SN................ Biuletyn Sądu Najwyższego BMS................... Biuletyn Ministra Sprawiedliwości DPP................... Demokratyczny Przegląd Prawniczy Dz.U................... Dziennik Ustaw Dz.Urz.................. Dziennik Urzędowy Gl..................... Glosa GP.................... Gazeta Prawna GS.................... Gazeta Sądowa GSiP................... Gazeta Sądowa i Penitencjarna KPP................... Kwartalnik Prawa Prywatnego KSP................... Krakowskie Studia Prawnicze MoP................... Monitor Prawniczy M.P.................... Monitor Polski MPod.................. Monitor Podatkowy NP.................... Nowe Prawo OG.................... Orzecznictwo Gospodarcze ONSA.................. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA, OSAiSN............ Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych (w latach 1993 1994: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego) OSG................... Orzecznictwo Sądów Gospodarczych OSN................... Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej (w latach 1933 1952), Orzecznictwo Sądu Najwyższego (w latach 1953 1961: Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby Cywilnej, w latach 1963 1981: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w latach 1982 1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w latach 1990 1994: Izby Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, od 1995 roku: Izby Cywilnej, od 1.1.2003 r. Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych OSNAPiUS.............. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNKW................ Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Karna i Izba Wojskowa OSNPG................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Wydawnictwo Prokuratury Generalnej OSP................... Orzecznictwo Sądów Polskich (w latach 1957 1989: Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych) OTK................... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal..................... Palestra PB.................... Prawo bankowe PG.................... Prawo Gospodarcze PiP.................... Państwo i Prawo PiZS................... Praca i Zabezpieczenie Społeczne PiŻ.................... Prawo i Życie PL.................... Przegląd Legislacyjny PN.................... Przegląd Notarialny PN UŚ................. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego XVIII
Wykaz skrótów POSAG................. Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku PPH................... Przegląd Prawa Handlowego PPHZ.................. Przegląd Prawa Handlu Zagranicznego PPiA................... Przegląd Prawa i Administracji PPP................... Problemy Prawa Przewozowego Pr. i Med................ Prawo i Medycyna Prob.Praw................ Problemy Praworządności Prok. i Pr................ Prokuratura i Prawo Przegl.Orz.Pr.Spółdz......... Przegląd Orzecznictwa i Piśmiennictwa Prawa Spółdzielczego Pr. Sp................... Prawo Spółek PS.................... Przegląd Sądowy PUG................... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego PZS................... Przegląd Zagadnień Socjalnych Rej.................... Rejent RPE................... Ruch Prawniczy i Ekonomiczny RPEiS.................. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr.................... Radca Prawny SC.................... Studia Cywilistyczne SI..................... Studia Iuridica SIS.................... Studia Iuridica Silesiana SKN................... Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy SP.................... Studia Prawnicze SPE................... Studia Prawno-Ekonomiczne SPP................... Studia Prawa Prywatnego ST.................... Samorząd Terytorialny TPP................... Transformacja Prawa Prywatnego Wok.................... Wokanda WPP................... Wojskowy Przegląd Prawniczy ZNUJ.................. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego ZNUŁ.................. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego ZNUWr................. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego 4. Piśmiennictwo W. Czachórski, Prawo........ W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Prawo zobowiązań w zarysie, Warszawa 2002 Komentarz do KC.......... S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2002, Warszawa 2003, Warszawa 2004, Warszawa 2007 E. Gniewek, Prawo rzeczowe... E. Gniewek, Prawo rzeczowe, Warszawa 2008, Warszawa 2012 E. Gniewek, Kodeks......... E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Kraków 2001 System pr. cyw., t. 1, wyd. 1... S. Grzybowski (red.), System prawa cywilnego, t. 1, Warszawa 1974 S. Grzybowski, Prawo cywilne.. S. Grzybowski, Prawo cywilne. Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1989 J. Gwiazdomorski, Międzyczasowe J. Gwiazdomorski, Międzyczasowe prawo prywatne, cz. 1, NP 1965, Nr 6 J. Ignatowicz, Prawo rzeczowe.. J. Ignatowicz, Prawo rzeczowe, wyd. 5, Warszawa 1994 Komentarz 1972........... Z. Resich, J. Ignatowicz, J. Pietrzykowski, I. Bielski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1 3, Warszawa 1972 Komentarz 1989........... J. Winiarz (red.), Kodeks cywilny z komentarzem, t. 1 2, Warszawa 1989 Komentarz 2001, t. 1........ G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 2001 (2002), Warszawa 2004, Warszawa 2006, Warszawa 2007 Komentarz 1999, t. 2........ G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski,J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 2, Warszawa 2004, Warszawa 2006, Warszawa 2007 XIX