BIBLIOTEKA. Kodeks. cywilny. z uwzględnieniem nowelizacji obowiązującej od kwietnia 2012 r.

Transkrypt

1 Adam Makosz Kodeks BIBLIOTEKA cywilny z uwzględnieniem nowelizacji obowiązującej od kwietnia 2012 r.

2 Autor Adam Makosz Redaktor prowadzący Renata Krasowska-Kłos Redaktor Urszula Wróblewska Projekt graficzny Kinga Pisarczyk Korekta Barbara Redzyńska Skład i łamanie Joanna Archacka Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. Wydanie I/2012, maj 2012 r. ISBN Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/72, Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 Redaktor prowadzący: Piotr Wickowski Redaktor Biuro Obsługi merytoryczny: Klienta: Marek Siudaj Marki, ul. Okólna 40 Autorzy: tel Beata 30 Lisowska, 30, 801 Radosław , Bentkowski bok@infor.pl DTP: Agnieszka Borek Biuro Druk: Obsługi Totem Klienta: Marki, ul. Okólna 40, tel , , bok@infor.pl Druk: Drukarnia Bałtycka 2 Copyright by INFOR Biznes Sp. z.o.o. Wydanie I/2012, styczeń 2012 r.

3 BIBLIOTEKA Spis treści Wstęp Zasady zawierania umów...11 Zasada swobody umów...11 Zawieranie umów...12 Dodatkowe postanowienia umowne Wybrane umowy regulowane przez kodeks cywilny...17 Umowa sprzedaży...17 Istota zobowiązania...17 Forma umowy Przedmiot zobowiązania Obowiązek zapłaty ceny Przeniesienie własności...21 Wydanie i odbiór przedmiotu umowy WZÓR UMOWY SPRZEDAŻY SAMOCHODU Odpowiedzialność sprzedawcy za wady rzeczy Rękojmia za wady Gwarancja jakości...28 Umowa pożyczki Forma pisemna...30 Treść zawieranej umowy...31 Obowiązki podatkowe Odpowiedzialność za lichwę WZÓR UMOWY POŻYCZKI Umowa o dzieło Wynagrodzenie za wykonanie dzieła Odstąpienie od umowy Odbiór zamówionego dzieła WZÓR UMOWY O DZIEŁO...40 Umowa o roboty budowlane Istota zobowiązania Strony umowy

4 Forma umowy Odbiór obiektu Wynagrodzenie dla wykonawcy i podwykonawców...44 Gwarancja zapłaty za roboty budowlane WZÓR UMOWY O ROBOTY BUDOWLANE Umowa najmu...48 Istota zobowiązania...49 Elementy umowy najmu...50 Obowiązki wynajmującego i najemcy...50 Obowiązek zwrotu rzeczy Najem lokalu WZÓR UMOWY NAJMU LOKALU MIESZKALNEGO Umowa o dożywocie Istota zobowiązania Forma umowy Uprawnienia stron...58 Zamiana na dożywotnią rentę...58 Rozwiązanie umowy dożywocia Umowa spółki Wkład wspólników...60 Forma umowy Odpowiedzialność wspólników Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja Udział w zyskach i stratach...64 WZÓR UMOWY SPÓŁKI CYWILNEJ...66 Umowa darowizny...68 Forma umowy...69 Uprawnienia i obowiązki stron...69 Odwołanie darowizny WZÓR UMOWY DAROWIZNY Pozostałe umowy regulowane przez kodeks cywilny Umowa zamiany (art k.c.) Umowa dostawy (art k.c.) Umowa kontraktacji (art k.c.) Umowa dzierżawy (art k.c.) Umowa leasingu (art k.c.) Umowa użyczenia (art k.c.) Umowa rachunku bankowego (art k.c.) Umowa zlecenia (art k.c.) Umowa agencyjna (art k.c.)...77 Umowa komisu (art k.c.)...77 Umowa przewozu (art k.c.)

5 Umowa spedycji (art k.c.)...77 Umowa ubezpieczenia (art k.c.) Umowa przechowania (art k.c.) Umowa składu (art k.c.) Umowa poręczenia (art k.c.) Umowa przekazania nieruchomości (art k.c.) Umowa renty (art k.c.) Ugoda (art k.c.) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. KODEKS CYWILNY (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) KSIĘGA PIERWSZA. CZĘŚĆ OGÓLNA Tytuł I. PRZEPISY WSTĘPNE (art. 1 7) Tytuł II. OSOBY Dział I. OSOBY FIZYCZNE Rozdział I. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych (art. 8 24)...84 Rozdział II. Miejsce zamieszkania (art )...86 Rozdział III. Uznanie za zmarłego (art ) Dział II. OSOBY PRAWNE (art )...88 Dział III. PRZEDSIĘBIORCY I ICH OZNACZENIA (art )...89 Tytuł III. MIENIE (art ) Tytuł IV. CZYNNOŚCI PRAWNE Dział I. PRZEPISY OGÓLNE (art )...94 Dział II. ZAWARCIE UMOWY (art ) Dział III. FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH (art )...99 Dział IV. WADY OŚWIADCZENIA WOLI (art ) Dział V. WARUNEK (art ) Dział VI. PRZEDSTAWICIELSTWO Rozdział I. Przepisy ogólne (art ) Rozdział II. Pełnomocnictwo (art ) Rozdział III. Prokura (art ) Tytuł V. TERMIN (art ) Tytuł VI. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ (art ) KSIĘGA DRUGA. WŁASNOŚĆ I INNE PRAWA RZECZOWE Tytuł I. WŁASNOŚĆ Dział I. PRZEPISY OGÓLNE (art ) Dział II. TREŚĆ I WYKONYWANIE WŁASNOŚCI (art ) Dział III. NABYCIE I UTRATA WŁASNOŚCI Rozdział I. Przeniesienie własności (art ) Rozdział II. Zasiedzenie (art ) Rozdział III. Inne wypadki nabycia i utraty własności (art )

6 Dział IV. WSPÓŁWŁASNOŚĆ (art ) Dział V. OCHRONA WŁASNOŚCI (art ) Tytuł II. UŻYTKOWANIE WIECZYSTE (art ) Tytuł III. PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE Dział I. PRZEPISY OGÓLNE (art ) Dział II. UŻYTKOWANIE Rozdział I. Przepisy ogólne (art ) Rozdział II. Użytkowanie przez osoby fizyczne (art ) Rozdział III. Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne (art ) Rozdział IV. Inne wypadki użytkowania (art ) Dział III. SŁUŻEBNOŚCI Rozdział I. Służebności gruntowe (art ) Rozdział II. Służebności osobiste (art ) Rozdział III. Służebność przesyłu (art ) Dział IV. ZASTAW Rozdział I. Zastaw na rzeczach ruchomych (art ) Rozdział II. Zastaw na prawach (art ) Tytuł IV. POSIADANIE (art ) KSIĘGA TRZECIA. ZOBOWIĄZANIA Tytuł I. PRZEPISY OGÓLNE (art ) Tytuł II. WIELOŚĆ DŁUŻNIKÓW ALBO WIERZYCIELI Dział I. ZOBOWIĄZANIA SOLIDARNE (art ) Dział II. ZOBOWIĄZANIA PODZIELNE I NIEPODZIELNE (art ) Tytuł III. OGÓLNE PRZEPISY O ZOBOWIĄZANIACH UMOWNYCH (art ) Tytuł IV. (skreślony) Tytuł V. BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE (art ) Tytuł VI. CZYNY NIEDOZWOLONE (art ) Tytuł VI 1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY (art ) Tytuł VII. WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ I SKUTKI ICH NIEWYKONANIA Dział I. WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ (art ) Dział II. SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ (art ) Dział III. WYKONANIE I SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ Z UMÓW WZAJEMNYCH (art ) Tytuł VIII. POTRĄCENIE, ODNOWIENIE, ZWOLNIENIE Z DŁUGU (art ) Tytuł IX. ZMIANA WIERZYCIELA LUB DŁUŻNIKA Dział I. ZMIANA WIERZYCIELA (art ) Dział II. ZMIANA DŁUŻNIKA (art ) Tytuł X. OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA (art )

7 Tytuł XI. SPRZEDAŻ Dział I. PRZEPISY OGÓLNE (art ) Dział II. RĘKOJMIA ZA WADY (art ) Dział III. GWARANCJA JAKOŚCI (art ) Dział IV. SZCZEGÓLNE RODZAJE SPRZEDAŻY Rozdział I. Sprzedaż na raty (art ) Rozdział II. Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej. Sprzedaż na próbę (art ) Rozdział III. Prawo odkupu (art ) Rozdział IV. Prawo pierwokupu (art ) Tytuł XII. ZAMIANA (art ) Tytuł XIII. DOSTAWA (art ) Tytuł XIV. KONTRAKTACJA (art ) Tytuł XV. UMOWA O DZIEŁO (art ) Tytuł XVI. UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE (art ) Tytuł XVII. NAJEM I DZIERŻAWA Dział I. NAJEM Rozdział I. Przepisy ogólne (art ) Rozdział II. Najem lokalu (art ) Dział II. DZIERŻAWA (art ) Tytuł XVII 1. UMOWA LEASINGU (art ) Tytuł XVIII. UŻYCZENIE (art ) Tytuł XIX. POŻYCZKA (art ) Tytuł XX. UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO (art ) Tytuł XXI. ZLECENIE (art ) Tytuł XXII. PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA (art ) Tytuł XXIII. UMOWA AGENCYJNA (art ) Tytuł XXIV. UMOWA KOMISU (art ) Tytuł XXV. UMOWA PRZEWOZU Dział I. PRZEPISY OGÓLNE (art ) Dział II. PRZEWÓZ OSÓB (art ) DZIAŁ III. PRZEWÓZ RZECZY (art ) Tytuł XXVI. UMOWA SPEDYCJI (art ) Tytuł XXVII. UMOWA UBEZPIECZENIA Dział I. PRZEPISY OGÓLNE (art ) Dział II. UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE (art ) Dział III. UBEZPIECZENIA OSOBOWE (art ) Tytuł XXVIII. PRZECHOWANIE (art ) Tytuł XXIX. ODPOWIEDZIALNOŚĆ, PRAWO ZASTAWU I PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ UTRZYMUJĄCYCH HOTELE I PODOBNE ZAKŁADY (art ) Tytuł XXX. UMOWA SKŁADU (art ) Tytuł XXXI. SPÓŁKA (art ) Tytuł XXXII. PORĘCZENIE (art )

8 Tytuł XXXIII. DAROWIZNA (art ) Tytuł XXXIII 1. PRZEKAZANIE NIERUCHOMOŚCI (art ) Tytuł XXXIV. RENTA i DOŻYWOCIE Dział I. RENTA (art ) Dział II. DOŻYWOCIE (art ) Tytuł XXXV. UGODA (art ) Tytuł XXXVI. PRZYRZECZENIE PUBLICZNE (art ) Tytuł XXXVII. PRZEKAZ I PAPIERY WARTOŚCIOWE Dział I. PRZEKAZ (art ) Dział II. PAPIERY WARTOŚCIOWE (art ) KSIĘGA CZWARTA. SPADKI Tytuł I. PRZEPISY OGÓLNE (art ) Tytuł II. DZIEDZICZENIE USTAWOWE (art ) Tytuł III. ROZRZĄDZENIA NA WYPADEK ŚMIERCI Dział I. TESTAMENT Rozdział I. Przepisy ogólne (art ) Rozdział II. Forma testamentu Oddział 1. Testamenty zwykłe (art ) Oddział 2. Testamenty szczególne (art ) Oddział 3. Przepisy wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych (art ) Dział II. POWOŁANIE SPADKOBIERCY (art ) Dział III. ZAPIS I POLECENIE Rozdział I. Zapis zwykły (art ) Rozdział II. Zapis windykacyjny (art ) Rozdział III. Polecenie (art ) Dział IV. WYKONAWCA TESTAMENTU (art ) Tytuł IV. ZACHOWEK (art ) Tytuł V. PRZYJĘCIE I ODRZUCENIE SPADKU (art ) Tytuł VI. STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU LUB PRZEDMIOTU ZAPISU WINDYKACYJNEGO, POŚWIADCZENIE DZIEDZICZENIA I OCHRONA SPADKOBIERCY (art ) Tytuł VII. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI SPADKOWE (art ) Tytuł VIII. WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKU SPADKOWEGO I DZIAŁ SPADKU (art ) Tytuł IX. UMOWY DOTYCZĄCE SPADKU (art ) Tytuł X. PRZEPISY SZCZEGÓLNE O DZIEDZICZENIU GOSPODARSTW ROLNYCH (art ) Indeks

9 Wstęp Duża część codziennej aktywności ludzkiej skupia się na zawieraniu porozumień z innymi osobami fizycznymi, przedsiębiorcami, czy instytucjami publicznymi. Nawet załatwianie prozaicznych spraw, takich jak zakupy w sklepie spożywczym, zlecanie wykonania remontu mieszkania czy skasowanie biletu za przejazd środkami komunikacji publicznej, wiąże się z zawarciem różnego typu umów cywilnoprawnych, z których wynikają konkretne prawa i obowiązki. Często nie ma przy tym znaczenia, że nie zostały one udokumentowane na piśmie, a przystępujące do zobowiązania strony nie zdają sobie sprawy z charakteru wiążącego je stosunku prawnego. Wszelkie tego typu sprawy reguluje właśnie kodeks cywilny, który składa się z czterech ksiąg, tj. części ogólnej (art ) dotyczącej m.in. osób i czynności prawnych, oraz ksiąg regulujących kolejno: prawo rzeczowe (art ), prawo zobowiązań (art ) oraz prawo spadkowe (art ). I tak, kwestie związane z zawieraniem, skutecznością czy konsekwencjami niewykonania umów reguluje księga trzecia ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) dalej k.c. Zawiera ona przepisy wspólne dla wszystkich umów zawieranych w obrocie cywilnoprawnym, jak i szczególne uregulowania dotyczące najczęściej występujących typów umów, takich jak umowy sprzedaży, najmu, pożyczki, czy przewozu. Tego typu umowy są określane mianem umów nazwanych. Kodek cywilny określa precyzyjnie ich przedmiot, formę oraz prawa i obowiązki zawierających je stron. W odróżnieniu od nich umowami nienazwanymi są z kolei te umowy, które do dzisiaj nie mają szczególnego uregulowania ustawowego. Są nimi m.in. umowy faktoringowe czy spółki cichej. Specyfika umów nienazwanych polega na tym, że mogą one zostać ukształtowane przez strony zgodnie z zasadą swobody umów. Kodeks cywilny wymienia kilka sposobów zawierania umów. Podstawowym z nich jest złożenie oferty przez oferenta i jej przyjęcie przez drugą stronę (oblata). Oferta polega na złożeniu drugiej osobie oświadczenia woli, które zawiera co najmniej istotne postanowienia proponowanej umowy (jej typ, charakter, np. określenie przedmiotu sprzedaży i jego ceny). Należy przy tym pamiętać, że ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy. Moment zawarcia umowy w trybie ofertowym jest określany na podstawie treści oświadczenia jej stron. Zgodnie z art k.c. w razie pojawiających się na tym tle niejasności umowę uznaje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy. Drugim trybem zawierania umów są negocjacje. Istotą negocjacji (rokowań) jest dochodzenie do porozumienia w kwestiach spornych, w celu sfinalizowania określonej czynności, na warunkach satysfakcjonujących potencjalnych kontrahentów. Zgodnie z art k.c., jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, zostaje ona zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji. 9

10 Kodeks cywilny z komentarzem Umowa może zostać zawarta także w drodze aukcji albo przetargu. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu lub wskazać sposób udostępnienia tych warunków. Cechą charakterystyczną oferty złożonej w toku aukcji jest to, że co do zasady przestaje ona wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą. Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia przybicia. Z kolei oferta złożona w toku przetargu przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert. W warunkach przetargu można uczynić też inne zastrzeżenia. Do końca 2011 r. kodeks cywilny był nowelizowany 64 razy. Przy czym największe zmiany były związane z transformacją ustrojową w naszym kraju w 1990 r. Warto także zauważyć dwie nowelizacje z 2010 r. Jedna z nich usunęła nakaz oświadczenia woli w formie aktu notarialnego przez osobę niemogącą czytać, w przypadku gdy niezbędne było dochowanie formy pisemnej, oraz wprowadziła gwarancję zapłaty za roboty budowlane. Z kolei druga zmieniła przepisy dotyczące odszkodowania za szkodę wyrządzoną prawomocnym orzeczeniem lub decyzją ostateczną. Dwie bardzo ważne zmiany dotyczące zastawu stanowiącego odpowiednik hipoteki jako rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności na rzeczach ruchomych oraz zabezpieczenia wierzytelności wspólną hipoteką weszły w życie 20 lutego 2011 r. w związku z nowelizacją ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W 2012 r., jak do tej pory jest tylko jedna zmiana w kodeksie cywilnym ustawą z 16 września 2011 r. o timeshare (Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1370) z dniem 28 kwietnia 2012 r. został uchylony art (...) 10