WNOZ - DIETETYKA 13.10.2014 ĆWICZENIE 1 PODSTAWOWE METODY STOSOWANE W BAKTERIOLOGII PODŁOśA I WARUNKI HODOWLANE METODY MIKROSKOPOWE MORFOLOGIA BAKTERII BAKTERIE GRAM-UJEMNE 1. Cel badań mikrobiologicznych 2. PodłoŜa stosowane do hodowli bakterii 3. Podstawowe kształty i układy komórek bakteryjnych 4. Rodzaje mikroskopów i ich zastosowanie 5. Metody barwienia bakterii 6. Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne Do wykonania:!!! Zadania 1-4 wykonuje kaŝdy student 1. Opis kolonii bakteryjnej z posiewu powietrza metodą swobodnej sedymentacji na podłoŝu agar i agar z krwią (wielkość, kolor, brzegi, wypukłość, połysk, konsystencja) 2. Posiew redukcyjny na podłoŝe stałe (agar lub agar z krwią) wybranej kolonii lub hodowli bulionowej 3. Samodzielne przygotowanie i wykonanie preparatu mikroskopowego dowolnie wybranej kolonii bakteryjnej oraz wybarwienie według metody Grama 4. Mikroskopowanie oraz wykonanie rysunków z gotowych preparatów barwionych metodą Grama: - pałeczek Gram-ujemnych (Escherichia coli) - ziarenkowców Gram-dodatnich (gronkowce) - ziarenkowców Gram-dodatnich (paciorkowce) - laseczek (Clostridium perfringens) - droŝdŝaków (Candida albicans) Copyright 2012/2013 /Medical University of Warsaw
BAKTERIE GRAM-UJEMNE ROSNĄCE TLENOWO I/LUB WZGLĘDNIE BEZTLENOWO PAŁECZKI GRAM-UJEMNE I. Enterobacteriaceae (pałeczki jelitowe) 1. Rodzaj: Salmonella Gatunki: S. enterica, S. bongori Występuje ponad 2500 serotypów (serowarów), waŝniejsze z nich to: S. Enteritidis, S. Typhimurium, S. Hadar, S. Infantis, S. Virchof, S. Choleraesuis, S. Typhi, S. Paratyphi Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Salmonella enterica serotyp Enteritidis oraz Salmonella enterica serotyp Typhimurium - powoduje salmonellozy, zakaŝenia i zatrucia pokarmowe. Są to serotypy odzwierzęce, np. dla S. enterica serotyp Enteritidis rezerwuarem jest drób, zwłaszcza kaczki. Choroba dotyczy raczej tylko przewodu pokarmowego (powinowactwo bakterii do tkanki limfatycznej), niekiedy moŝe ulec uogólnieniu. Bardzo częsta na całym świecie. Salmonella enterica serotyp Typhi pałeczka duru brzusznego. Dur brzuszny jest chorobą szerząca się drogą pokarmową, ale dotyczącą całego ustroju. Nosicielem S. enterica serotyp Typhi jest tylko człowiek, do zakaŝenia wystarczy spoŝycie ok. 100 bakterii. Salmonella enterica serotyp Paratyphi pałeczka paraduru choroba klinicznie podobna do duru brzusznego. 2. Rodzaj: Shigella Gatunki: S. dysenteriae, S. flexneri, S. boydii, S. sonnei W Polsce, ponad 95% przypadków czerwonki bakteryjnej spowodowanych jest, podobnie jak w innych krajach Europy oraz w USA przez S. sonnei. 3. Rodzaj: Escherichia Gatunek: E. coli Stanowi składnik prawidłowej mikroflory jelita grubego. Występuje u 100% populacji. Istnieją szczepy o podwyŝszonej chorobotwórczości lub wręcz chorobotwórcze. Najczęściej powoduje zakaŝenia układu moczowego (pęcherza i nerek), są to najczęściej szczepy uropatogenne (UPEC). MoŜe powodować roŝnego typu zakaŝenia w obrębie jamy brzusznej, zapalenie otrzewnej, po wydostaniu się na zewnątrz jelita. MoŜe to mieć miejsce, np. po operacjach Copyright 2012/2013 /Medical University of Warsaw
brzusznych. E. coli moŝe równieŝ powodować zakaŝenia ran, posocznice, zakaŝenia innych układów, w tym układu oddechowego. Mogą zakaŝać noworodki w trakcie porodu. Wśród szczepów E. coli wyróŝnia się szczepy chorobotwórcze dla przewodu pokarmowego. Szczepy te powodują biegunki w obrębie róŝnych części przewodu pokarmowego: jelito cienkie - ETEC (enterotosynogenne E. coli), EPEC (enteropatogenne E. coli), EAEC (enteroagregacyjne E. coli), jelito grube -EIEC (enteroinwazyjne E. coli), EHEC (enterokrwotoczne E. coli) 4. Rodzaj: Klebsiella Gatunki: K. pneumoniae, K. oxytoca Inne rodzaje: Enterobacter, Serratia, Citrobacter, Proteus RóŜne zakaŝenia, zakaŝenia układu moczowego, zakaŝenia uogólnione, zakaŝenia ran, zakaŝenia w obrębie jamy brzusznej. Mogą wchodzić w skład prawidłowej mikroflory jelita. 5. Rodzaj: Plesiomonas zakaŝenia układu pokarmowego 6. Rodzaj: Yersinia Gatunki: Y. pestis pałeczka dŝumy. W Polsce obecnie nie występuje. II. Y. enterocolitica, Y. pseudotuberculosis powodują choroby biegunkowe (jersinioza). Pałeczki niefermentujące 1. Rodzaj: Pseudomonas Gatunek: P. aeruginosa Rodzaje:. Stenotrophomonas, Burkholderia, Acinetobacter Pałeczki niefermentujące występują w środowisku, np. w wodzie, mogą niekiedy kolonizować ludzi (przewód pokarmowy). Szczególnie chorobotwórcze są dla ludzi z obniŝoną odpornością. Mogą zakaŝać rany (często pooparzeniowe). P. aeruginosa jest groźny w zakaŝeniach oka. Ponadto odgrywa szczególną rolę w zakaŝeniach u ludzi z mukowiscydozą. Pałeczki niefermentujące są przyczyną zakaŝeń szpitalnych, poniewaŝ charakteryzują się często duŝą opornością na antybiotyki i inne czynniki przeciwbakteryjne (środki dezynfekcyjne). Łatwo namnaŝają się w środowisku wilgotnym (krany, umywalki, wazony z kwiatami). Szczególnie niebezpieczne na oddziałach intensywnej terapii. Copyright 2012/2013 /Medical University of Warsaw
III. Inne pałeczki 1. Rodzaj: Haemophilus Gatunek: H. influenzae zakaŝenia ucha, zatok, oskrzeli, zapalenie nagłośni, zapalenie spojówek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 2. Bordetella pertussis - krztusiec 3. Brucella bovis brucelloza choroba odzwierzęca 4. Francisella tularensis tularemia choroba odzwierzęca 5. Legionella pneumophila legionelloza, zapalenie płuc 6. Aeromonas zakaŝenia układu pokarmowego i zakaŝenia ran PRZECINKOWCE 1. Rodzaj: Vibrio Gatunek: V. cholerae - cholera V. parahaemolyticus zakaŝenia układu pokarmowego 2. Rodzaj: Campylobacter Gatunek: C. jejuni zakaŝenia układu pokarmowego 3. Rodzaj: Helicobacter Gatunek: H. pylori zapalenie błony śluzowej Ŝołądka, choroba wrzodowa Ŝołądka i dwunastnicy dwunastnicy. KRĘTKI 1. Rodzaj: Treponema Gatunek: T. pallidum krętek blady - kiła 2. Rodzaj: Leptospira Gatunek: L. interrogans leptospiroza, choroby odzwierzęca 3. Rodzaj: Borrelia Gatunki: B. burgdorferi borelioza z Lyme. Choroba odzwierzęca przenoszona przez kleszcze. Rezerwuarem są gryzonie i inne ssaki. B. recurrentis dur powrotny. Przenoszona przez wszy ludzkie Copyright 2012/2013 /Medical University of Warsaw
ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE 1. Rodzaj: Neisseria Gatunki: N. meningitidis dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych N. gonorrhoeae dwoinka rzeŝączki 2. Rodzaj: Branhamella Gatunek: B. catarrhalis zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych ROSNĄCE BEZWZGLĘDNIE BEZTLENOWO PAŁECZKI GRAM-UJEMNE Rodzaje: Bacteroides Porphyromonas Prevotella Fusobacterium Wszystkie te rodzaje stanowią składnik normalnej mikroflory, ale mogą równieŝ powodować zakaŝenia, najczęściej o pochodzeniu endogennym. Rodzaj: Veillonella ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE Normalna mikroflora, rzadko udział w zakaŝeniach mieszanych. Copyright 2012/2013 /Medical University of Warsaw
Copyright 2012/2013 /Medical University of Warsaw Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej