PRZYZAGRODOWY CHÓW GĘSI Materiały szkoleniowe Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów WIejskich Minikowo 2012
Program: 10.00 Otwarcie szkolenia 10.10 Charakterystyka gęsi owsianych Białych Kołudzkich i ras regionalnych. Warunki transportu piskląt - dr Halina Bielińska, IZ PIB ZD Kołuda Wielka 10.45 Warunki środowiska w odchowie gąsiąt - mgr inż. Janusz Wojciechowski, KPODR w Minikowie 11.05 Żywienie gęsi systemem gospodarczym (pasze treściwe, zielonki, pastwiska i nieużytki) - dr Halina Bielińska, IZ PIB ZD Kołuda Wielka 11.40 Przerwa 11.55 Ochrona zdrowia gęsi. Higiena odchowu - dr Halina Bielińska, IZ PIB ZD Kołuda Wielka 12.35 Ekonomiczna efektywność chowu gęsi - mgr inż. Janusz Wojciechowski, KPODR w Minikowie 12.50 Zdrowie piskląt zdrowe środowisko = wartość odżywcza mięsa i tłuszczu - dr Halina Bielińska, IZ PIB ZD Kołuda Wielka 13.15 Zakończenie Druk: KPODR w Minikowie, Oddział w Przysieku Nakład: 500 egz. ISBN 978-83-61862-47-5 Wydawca: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie tel.: 52 386 72 00; fax: 52 386 72 27 Partner Merytoryczny Szkoleń: Instytut Zootechniki, Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka Europejski Fundusz Rolny na rzecz rozwoju obszarów wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Projekt współfinansowany z Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013 z Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
dr inż. Halina Bielińska Instytut Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka Charakterystyka gęsi owsianych Białych Kołudzkich i ras regionalnych. Warunki transportu piskląt Gęś Biała Kołudzka od 50 lat hodowana jest w Instytucie Zootechniki Państwowym Instytucie Badawczym Zakładzie Doświadczalnym w Kołudzie Wielkiej, gm. Janikowo, pow. Inowrocław. Wyniki prac hodowlanych i badawczych prowadzonych w instytucie wykazały, że gęsi Białe Kołudzkie najbardziej nadają się do chowu przyzagrodowego. Charakteryzują się dobrą zdrowotnością, szybkimi przyrostami, dobrze wykorzystują pasze gospodarskie, zielonki z pastwisk, resztki z sadów, ogrodów, odpady warzyw oraz okopowych i innych pasz naturalnych. Mianem gęsi owsiane określa się sposób chowu i żywienia gęsi Białych Kołudzkich, które na 3 tygodnie przed ubojem karmi się całym ziarnem owsa. Gęś owsiana, która powinna mieć minimum 16 tygodni osiąga wagę 6,5-7,0 kg a szczególnie dobrze tuczy się jesienią. Gęsi Białe Kołudzkie stanowią około 95% wszystkich gęsi utrzymywanych w naszym kraju. Pozostałe 5% to rasy regionalne, rodzime, które również stanowią cenny materiał do chowu przydomowego. Stada gęsi rodzimych ogółem 12 ras utrzymywane są w Stacji Zasobów Genetycznych Drobiu Wodnego w Dworzyskach należącej do IZ PIB ZD Kołuda Wielka. Wśród tych ras są odmiany północne: Kartuzka, Suwalska, Rypińska, Pomorska, południowe: Lubelska, Kielecka, Podkarpacka, Garbonosa, Zatorska. Są też gęsi pochodzenia zagranicznego, jedne z nielicznych w Europie to gęsi Słowackie, Romańskie, Kubańskie i Landes. Gęsi odmian południowych charakteryzują się większą mięsnością i małym otłuszczeniem, natomiast gęsi z północy więcej ważą, mają więcej tłuszczu i lepiej się niosą. Rodzime rasy gęsi dobrze adaptują się w gorszych warunkach środowiska i są przydatne do chowu ekologicznego. Przewożenie gąsiąt jednodniowych powinno odbywać się w samochodzie, w którym należy utrzymywać temperaturę 22-25 0 C. Bardzo ważna jest ochrona piskląt przed przeciągiem a więc nie należy otwierać okien w czasie jazdy, jak również nie kierować nawiewu powietrza bezpośrednio na gąsięta. W razie potrzeby najlepiej zatrzymać pojazd i przewietrzyć w zacienionym miejscu. Gąsięta powinno się transportować w wyłożonych ściółką kartonach lub plastikowych kontenerach. Na 10 gąsiąt wystarczy pudełko lub karton o wymiarach 30 x 20 cm i wysokości 30 cm. Najważniejsze, aby podczas przewożenia gąsiąt z wylęgarni do gospodarstwa, nie przeziębić ich lub przegrzać, co w rezultacie spowodować może zwiększone upadki i gorsze przyrosty gęsi. 3
Żywienie gęsi systemem gospodarczym Od początku odchowu gąsięta muszą mieć w pobliżu paszę i wodę. Nie wolno głodzić jednodniowych gąsiąt!!! Po wyjęciu z kartonów należy gąsięta napoić przez zanurzenie dzioba w wodzie. Woda nie musi być przegotowana, ale czysta, zdatna do picia przez ludzi, o temperaturze pokojowej. W przypadku np. długiego transportu można dla wzmocnienia dodać do wody glukozę i witaminę C. W żywieniu gęsi systemem gospodarczym, jak sama nazwa wskazuje należy wykorzystać wszystkie pasze, które są wytwarzane, czy rośliny, które są uprawiane we własnym gospodarstwie. Głównie będą to zboża: pszenica, jęczmień, żyto, pszenżyto, kukurydza, owies, nasiona roślin strączkowych takich jak: groch, peluszka, bobik, łubin. Gęsi to ptaki roślinożerne głównie trawożerne. Decydującą rolę w ich żywieniu odgrywają zielonki, które dowozimy, pastwiska, na których wypasamy gęsi, ale również nieużytki, sady, pozostałości warzyw i owoców. Gęsi dobrze sobie radzą z wyrośniętą kukurydzą, sięgając do kolb mogą bez koszenia wykorzystać całe uprawne pole. Przydadzą się pasze okopowe np. buraki pastewne, ale i parowane ziemniaki z dodatkiem śruty ze zbóż czy otrąb pszennych. Gęsi bardzo lubią marchew, kapustę, pozostałości na polach po ścięciu kalafiorów czy brokułów. Mimo to aby uzyskać gęś owsianą, dobrze umięśnioną, wyrośniętą i niezbyt otłuszczoną należy dostosować pasze do jej wieku i rozwoju. Pierwszy bardzo ważny okres odchowu to pierwsze 4 tygodnie, kiedy o gąsięta należy szczególnie zadbać. Najlepiej karmić je sypką mieszanką paszową, pełnoporcjową, zakupioną w mieszalni pod nazwą np. Gęś 1, KB-1, ale nie może to być pasza dla indyków. Mieszankę należy podawać bez ograniczeń aż do ukończenia 4-ego tygodnia życia. Należy przewidzieć na 1 gąsiaka około 4 kg tej mieszanki. Już od 6-7 dnia życia gąsięta chętnie jedzą pasze zielone np. pocięte pokrzywy, młodą trawę, młode żyto itp. Należy podawać ciętej zielonki tyle ile mają ochotę spożyć. Aby mieć dobrą zielonkę nie tylko przez jeden sezon proponuję założyć pastwisko i zastosować do siewu następująca mieszankę traw: Wysiew mieszanki - 37kg/ha Skład: kostrzewa łąkowa - 5% kostrzewa rozłogowa - 8% festufolium ( mieszaniec kostrzewy z życicą ) - 20% życica trwała - 25% tymotka łąkowa - 15% wiechlina łąkowa - 15% koniczyna biała - 5% kupkówka pospolita -5% kminek - 1% ostropest 1% Drugi okres żywienia od 5 do 8 tygodnia odchowu to okres, w którym możemy ograniczyć paszę treściwą i podawać jej gąsiętom 230-240 g/sztukę dziennie pod wa- 4
runkiem, że mamy pod dostatkiem dobrej jakości zielonkę. Dziennie zielonki powinny zjeść od 500 do 800 g. Jeśli jest brak zielonki wtedy należy zwiększyć paszę treściwą. Mieszanka treściwa powinna zawierać w swoim składzie 80% śrut zbożowych w tym około 20% śruty kukurydzianej, około 17% śruty sojowej lub słonecznikowej lub poekstrakcyjnej śruty rzepakowej 00. Do tego należy dodać około 2% dodatków mineralno-witaminowych (kreda pastewna, mieszanka MMD, oraz preparat witaminowy (ale nie koniecznie). W tym okresie każda gęś zje 6,5-7,3 kg mieszanki treściwej i około 19 kg zielonki. Po ukończeniu 8 tygodni życia gęsi Białe Kołudzkie ważą 4,4-4,6 kg. Następny okres żywienia (trzeci) jest od 9 do 14 tygodnia życia gęsi. W chowie przyzagrodowym jest to najtańszy okres, ponieważ podstawą żywienia jest zielonka, okopowe, śruty i poślady zbożowe. Stąd w mieszance, którą w tym czasie żywimy gęsi znajduje się aż 90% śrut zbożowych z niewielkim dodatkiem śruty sojowej lub rzepakowej (około 7%) i dodatków mineralno witaminowych (2%). Zaleca się dzienną dawkę tej mieszanki w ilości 220-260 g/sztukę i około 800-1000 g/zielonki. Na 1 gęś w tym okresie należy przeznaczyć od 9,2 do 10,9 kg mieszanki treściwej i około 42 kg zielonki.po ukończeniu 14 tygodni gęś Biała Kołudzka utrzymywana w systemie chowu przyzagrodowego powinna ważyć między 5,2 a 5,4 kg. W czasie następnych trzech-czterech tygodni zwanych czwartym okresem żywienia, gęsi karmimy całym ziarnem owsa, może być z dodatkiem pszenicy, jęczmienia czy innego zboża. Można też gęsi wypasać czy dowozić im zielonkę, wtedy ten okres wydłuży się i ubój może nastąpić później. Gęś owsiana zjada dziennie w tym okresie nawet 700 g owsa a przed ubojem waży około 7 kg. Tuszka z podrobami gęsi Białej Kołudzkiej w przyzagrodowym systemie utrzymania i żywienia to około 5,0 do 5,5 kg Aby uzyskać dobrą gęś owsianą należy pamiętać i zwracać szczególną uwagę na jakość skarmianych pasz. Nie wolno żywić gęsi paszami zagrzybionymi, skażonych toksynami, zapleśniałymi itp. Ochrona zdrowia gęsi Higiena odchowu Ochrona zdrowia gęsi to właściwa pielęgnacja od pierwszego dnia życia. Należy zwrócić uwagę na higienę i czystość w gospodarstwie, zastosowanie przed wejściem do budynków inwentarskich w tym wychowalni gąsiąt mat dezynfekcyjnych (gąbka o wymiarach np. 0,5 x 1m, nasączona środkiem dezynfekcyjnym np. Rapidalem, Rapicidem lub innym zalecanym przez służby weterynaryjne). Gąsięta należy chronić przed przegrzaniem i przeziębieniem, szczególnie do 5-6 tygodnia życia, kiedy to jeszcze nie mają ochrony piór tłuszczem, bo nie jest jeszcze dobrze wykształcony gruczoł kuprowy. Ważnym czynnikiem zdrowego chowu jest właściwa obsada ptaków na 1m 2 podłogi w budynku oraz odpowiednia powierzchnia wybiegu i pastwiska. Duże zagęszczenie powoduje niepokój ptaków, gorszy dostęp do paszy i wody. Zmorą odchowu gąsiąt bywa wzajemne wyskubywanie puchu szczególnie na grzbiecie. Jedną z przyczyn takiego zachowania jest zbyt duże zagęszczenie, ale tez duża wilgotność powietrza i intensywne oświetlenie wychowalni. 5
Ściółka (słoma pszenna, żytnia lub jęczmienna) nie może być spleśniała i zagrzybiona ponieważ spowoduje chorobę zwaną aspergilozą, która dosięga gęsi w każdym wieku. Leczenie jest trudne i często bez dobrych wyników, występują upadki i straty. Należy zwrócić uwagę na czystość wybiegów szczególnie ziemnych (niezadaszonych) i likwidować dziury, kałuże, błoto połączone z odchodami gęsi. Po usunięciu nieczystości dobrze jest nawieź czystego żwiru czy piasku lub zdezynfekować wapnem palonym lub chlorowanym (1-4 kg/m 2 ) po czym cały wybieg przeorać. Uwaga Gąsięta nieopierzone należy chronić przed deszczem, chłodem i zbyt dużym nasłonecznieniem. Głównie chodzi o ochronę nerek, które są w części grzbietowej ptaka słabo zabezpieczone przez brak piór. Łatwo dochodzi do przeziębienia i unieczynnienia funkcji nerek, co powoduje tzw. skazę moczanową, a więc zatrucie organizmu, chorobę i zwiększone upadki. Objawem złego samopoczucia gąsiąt jest ich skupianie się, tłoczenie lub bieganie, niepokój i popiskiwanie. Przyczyn tego jest kilka: niska lub za wysoka temperatura, przeciągi, wysoka wilgotność powietrza, mało wartościowa pasza, zatrucia, brak dostępu do karmideł z paszą (jest ich za mało), odwodnienie lub brak dostępu do wody, zbyt duża obsada na 1 m 2, choroba ( zakażenia bakteriami, wirusami). Należy obserwować zachowanie piskląt i starszych gęsi, aby jak najszybciej zareagować i podjąć odpowiednie działania łącznie z pomocą lekarza. Zdrowie piskląt zdrowe środowisko = wartość odżywcza mięsa i tłuszczu gęsi Pisklęta należy nabywać w wylęgarniach uznanych przez weterynarię. Gąsięta muszą być zdrowe, bez chorób przenoszonych przez jaja a jaja użyte do lęgu muszą odpowiadać obowiązującej normie (PN R 78563, 1985). Obowiązuje również norma charakteryzująca gąsięta (PN R 78566, 12.01.1998). Według tej normy gąsię po wylęgu powinno ważyć 80-140 g i być pokryte gęstym, lśniącym puchem. Po kolorze puchu można odróżnić płeć: samce (gęsiorki) zdecydowanie żółte, samice (gąski) z przewagą szarozielonego w strefach widocznych z góry, głównie na głowie. Gąsięta transportowane w odpowiednich warunkach (o czym jest mowa w temacie nr 1) trafiają do miejsca wychowu przygotowanego w gospodarstwie. Przy zapewnieniu dobrych warunków odchowu ( właściwa temperatura, optymalna obsada, zdrowa i czysta woda, pasza, wolna od pleśni i grzybów ściółka, dostęp do wybiegów, świeża zielonka, pastwisko i przyjazny stosunek człowieka) uzyskujemy zdrową, dobrze zbudowaną, umięśnioną i doskonale opierzoną gęś owsianą. Przyzagrodowy chów jest bez wątpienia chowem proekologicznym. Uzyskane mięso i tłuszcz gęsi to zdrowa żywność o unikalnych walorach smakowych i dużej przydatności kulinarnej. Mięso gęsi zawiera około 20-23% bardzo wartościowego białka, około 4% tłuszczu zapasowego (tzw. sadełkowego) oraz 50-83 mg/100g cholesterolu. Tłuszcz gęsi ma zastosowanie w kosmetyce, cukiernictwie, medycynie naturalnej. Zawiera wiele nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym CLA (kwas linolowy), któ- 6
ry jest silnym środkiem przeciwnowotworowym oraz kwas oleinowy, który jest podobny w działaniu do oliwy z oliwek. Gęsina poprzez całe bogactwo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (bardzo ważnych dla naszego zdrowia) wpływa na obniżenie złego a podwyższanie dobrego cholesterolu. Prozdrowotna wartość gęsiego mięsa i tłuszczu określana jest ze względu na dużą zawartość witamin A, E, z grupy B oraz mikro i makroelementów takich jak: potas, fosfor, magnez, żelazo, cynk. Spożywanie gęsiny wpływa na samopoczucie i poprawę nastroju. Polecana jest dla osób cierpiących na choroby naczyniowo-sercowe. Smalec gęsi doceniany jest przez medycynę ludową, szczególnie infekcje górnych dróg oddechowych. Zalecane jest picie mikstury złożonej z łyżeczki ciepłego smalcu i łyżeczki miodu rozpuszczonych w pół szklanki ciepłego mleka. Przy przeziębieniach i bolących stawach używa się maści złożonej ze smalcu połączonego z olejem rycynowym, która działa rozgrzewająco, można nią nacierać klatkę piersiową i stawy. Podsumowując, można stwierdzić, że warto zająć się chowem gęsi we własnym gospodarstwie i być producentem zdrowej żywności, a przy okazji wzmocnić domowy budżet. Oby stara tradycja nową się uczyniła, bo jak mawiał mistrz W. Kopaliński (Słownik mitów i tradycji kultury): Nie masz lepszej zwierzyny jako nasza gąska, dobre pióro, dobry mech, nie gań mi i miąska 7
mgr inż. Janusz Wojciechowski KPODR w Minikowie Warunki środowiska w odchowie gąsiąt Lęgi piskląt gęsich rozpoczynają się z początkiem marca. Od tego czasu do czerwca włącznie hodowcy mogą je nabywać w jednym z uznanych przez weterynarię zakładów wylęgowych. Przywiezione pisklęta trafiają do uprzednio przygotowanej wychowalni (oczyszczonej, umytej, zaścielonej, zdezynfekowanej, nagrzanej, dobrze wentylowanej przy wilgotności przez pierwsze dni 65 70 do 60 65 % w późniejszym okresie i oświetlonej). Zbyt niska wilgotność w pierwszych dniach wychowu szkodzi gąsiętom. Następuje u nich wyschnięcie błon śluzowych oraz delikatnej skóry które pękają, co sprzyja zakażeniom, zmniejszeniem odporności oraz spowalnia wzrost. Przed ścieleniem należy posypać na posadzkę wapno hydratyzowane lub superfosfat w ilości 250 500 g/m 2, przez co osusza się i dezynfekuje teren. Po zaścieleniu i rozstawieniu sprzętu pomieszczenie dezynfekuje się dostępnym w handlu preparatem o możliwie najszerszym spektrum działania. Preparatem tym może być Virkon. Najlepszym materiałem ściółkowym słoma żytnia, może być też jęczmienna lub pszenna. Wentylacja ma na celu usunięcie z pomieszczenia szkodliwych gazów (amoniaku, dwutlenku węgla i siarkowodoru). Powinno się ją uruchomić najpóźniej z początkiem 2 tygodnia życia. Zbyt duża ilość szkodliwych gazów powoduje wystąpienie zatrucia, niedokrwistość, zapalenie górnych dróg oddechowych i spowalnia wzrost gąsiąt. Norma ruchu powietrza w wychowalni wynosi 0,2 0,3 m/sek, przy czym w lecie zwiększa się do 1m/sek. Przegrzanie lub schłodzenie piskląt zmniejsza odporność, co skutkuje skazą moczanową względnie salmonellozą. Wymagania ptaków względem temperatury w wychowalni Wiek gęsi Temperatura, C Temp. w w dniach w tygodniach wychowalni bez kwok C pod sztucz. w wychowalni kwoką 1-3 - 29 27 31 29 26 25 4-7 1 27 25 29 27 25 23 8-14 2 25 23 27 25 22 21 15 21 3 23 32 25 23 21 22 28 4 22 21 23-21 20 29 49 5-7 18 18 18 Temperaturę mierzymy na wysokości grzbietu ptaków. 8
Ogrzewanie wychowalni należy rozpocząć 24 godziny przed wstawieniem piskląt lub 48 godzin w przypadku kiedy w wychowalni nie ma dodatkowego źródła ciepła. Ogrzewać można różnymi sposobami. Preferuje się ogrzewanie centralne i gazowe. Można stosować też grzejniki olejowe względnie ogrzewanie poprzez nawiew ciepłym powietrzem. W każdym przypadku należy wziąć pod uwagę równomierne rozmieszczenie źródeł ogrzewania w celu zapewnienia wyrównanej temperatury w pomieszczeniu. Z uwagi na ograniczoną zdolność wyrównywania strat ciepła w organizmie do 4 tygodnia życia gąsiąt poleca się wstawienie do wychowalni dodatkowych źródeł grzewczych tzw. sztucznych kwok w postaci promienników podczerwieni czy kwok gazowych. Z reguły temperatura pod dodatkowym źródłem ciepła jest wyższa o 4 5 o C. Sztuczne kwoki mocuje się na wysokości 40 50 cm i podnosi w miarę wzrostu gąsiąt. Jedna wystarcza na 50 gąsiąt. Od 4 tygodnia przyzwyczajamy gąsięta do niższych temperatur, co ma duże znaczenie w aklimatyzacji przy wyjściu ptaków w pogodny dzień na wybieg i następnie na pastwisko. Na początku odchowu przez 2 3 dni kiedy gąsięta przyuczają się do pobierania paszy i wody, oświetlenie o natężeniu 4 5 W/m 2 powinno być całodobowe, po czym skraca się do 14 16 godz./dobę o mniejszej mocy tj. 2 3 W/m 2. W przerwie nocnej oświetlenie może być koloru białego lub czerwonego o intensywności 0,5-1 W/m 2 co zmniejsza płochliwość gąsiąt. Podobne oświetlenie stosuje się pod wiatą, gdzie gąsięta mogą przebywać już od 7 tygodnia życia. Po wyjściu na wybieg gąsięta korzystają z naturalnego dnia świetlnego. Otwór wyjściowy z wychowalni na wybieg dla grupy gęsi np. 150 szt. powinien wynosić 100 130 cm długości i 70 cm wysokości - wówczas ptaki się nie płoszą. Często popełnianym błędem w odchowie gęsi jest zbyt duża obsada. Przekroczenie norm może skutkować spowolnieniem wzrostu, zwiększeniem upadków i gorszym opierzeniem. Zbyt duże zagęszczenie piskląt nie sprzyja poszukiwaniu wody i paszy. Przy dużej obsadzie i słabej wentylacji zwiększa się wilgotność powietrza, która wnika w puch, pisklęta odczuwają chłód garną się do siebie, przygniatają się i chorują. Jest to przykład na skupianie się gosiąt nie spowodowane niską temperaturą. Wielkość obsady dla gąsiąt nie powinna przekraczać: 10 szt./m 2 do 1 tyg. życia 5 szt/m 2 do 2 tyg. życia 3 szt./m 2 od 3-5 tyg. życia 2 szt./m 2 pow. 6 tyg. życia Po przywiezieniu piskląt i umieszczeniu w wychowalni należy je napoić przez zanurzenie dzioba w czystej wodzie o temperaturze pokojowej. W pierwszych 2 tygodniach można używać poidełka odwracalne w liczbie jedno na 30 gąsiąt. Na 1 pisklę przypada 2-3 cm brzegu poidła w przy stosowaniu poideł korytowych. Gąsięta powinny mieć możliwość płukania otworów i jam nosowych w celu umożliwienia im zachowania naturalnych zachowań dla utrzymania higieny i zdrowia. Poza tym puch w pierwszym okresie jest przemakalny i nasiąkliwy, co może być przyczyną przeziębienia i wystąpienia skazy moczanowej. Należy więc wykluczyć stosowanie poideł 9
kropelkowych również z tego powodu że nie potrafią z nich korzystać. Tylko pisklęta odchowane z dorosłą gęsią wskutek ocierania się o jej pióra mają puch impregnowany wydzieliną gruczołu kuprowego w związku z czym mogą wcześniej zacząć pływać. Paszę w pierwszym okresie odchowu podawać można na kartonach lub tackach. Zaleca się stosowanie karmideł o wymiarach dostosowanych do wieku gąsiąt: - do 14 dnia życia o wymiarach 100 x 15 cm i głębokości 7 cm - od 15-28 dnia życia o wymiarach 150 x 30 cm i głębokości15 cm - pow. 4. tyg. życia o wymiarach 170 x 30 cm i głębokości 25 cm Wszystkie ptaki powinny mieć zapewniony jednoczesny dostęp do poideł i karmideł. Zaleca się następujące długości dostępu gąsiąt do brzegu poideł i karmideł korytowych: Wiek gęsi (tyg. życia) Długość brzegu poidła (cm) Długość brzegu karmidła (cm) do 2 2-3 4 2-4. 4-5 7-9 5-7 6-7 10-15 powyżej 7 7 20-25 Dla zdrowia i dobrej kondycji gąsiąt celowym jest urządzenie wybiegów częściowo zadaszonych w pobliżu wychowalni, aby miały możliwość wychodzenia na świeże powietrze już od 2 tygodnia życia przez kilkanaście minut w pierwszym okresie, wydłużając stopniowo czas ich przebywania. Wybiegi mogą być utwardzone (betonowe) lub zielone. Należy je również odkażać wapnem palonym (25 kg CaO/100 m 2 ) lub wodą wapienną (1,25 g. CaO/1 litr wody). Betonowe dobrze jest odkazić 2 % sodą kaustyczną z dodatkiem siarczanu miedzi lub żelaza. Zalecana powierzchnia wybiegu w początkowym okresie na ptaka wynosi 4-10 m 2. Najlepiej gdy gęsi od 5 tygodnia przebywają dłuższy czas na wybiegu, co skraca czas ich uodpornienia na warunki środowiska naturalnego. W tym czasie trwa wzrost i opierzanie, więc żywienie musi być intensywne (pasza treściwa i zielonki) Zwrócić należy uwagę na przenoszenie gąsiąt, aby nie wywołać u nich stresu szczególnie do 6 tygodnia życia- jeśli już trzeba je przemieścić, to lepiej je przepędzać. Dopiero starsze ptaki można łapać i to za szyję a nigdy za skrzydła. Gąsięta szczepi się przeciw chorobie Derzsy ego w 9-14 dnia życia. W zasadzie w małych stadkach gąsiąt można nie szczepić, gdyż mają odporność nabytą, co powinno im wystarczyć. Celem zabezpieczenia przed pasożytami układu pokarmowego gąsięta należy odchowywać w izolacji od gęsi dorosłych i po raz pierwszy odrobacza się je miesiąc po wyjściu na pastwisko i powtórnie po 3-4 tygodniach. Niepowodzenia w wychowie gąsiąt mogą wynikać z nieprzestrzegania podstawowych wymogów, w tym zastosowanie nieodpowiednich poideł np. kropelkowych czy rynnowych, niewystarczająca liczba poideł i karmideł. Gąsięta nie mogą też moczyć puchu, aby się nie przeziębiły i nie wystąpiła u nich skaza moczanowa. 10
mgr inż. Janusz Wojciechowski KPODR w Minikowie Ekonomiczna efektywność chowu gęsi Chów gęsi może być zajęciem intratnym. Jest wiele czynników mających wpływ na końcowy efekt ekonomiczny. Pisklęta należy zakupić z uznanego przez weterynarię zakładu wylęgu drobiu. Najlepiej jeśli pochodzą z możliwie świeżych jaj od 2 letnich niosek. Istotnym jest ich genotyp. Z reguły są to gęsi Białe Kołudzkie, mogą być również gęsi ras regionalnych o znanych możliwościach w produkcji. Przywiezionym do wychowu należy stworzyć korzystne warunki środowiskowe, w tym zabezpieczyć dobre żywienie w każdym okresie. Jeśli w żywieniu wykorzysta się zielonki i dostępne pasze odpadowe z produkcji warzywnej wówczas zaoszczędza się na droższych paszach treściwych. Najwcześniej odchowywanym można podawać, zielone kiście z wierzby, zielonkę z żyta, następnym zielonkę z traw, a tym wstawionym w lipcu również zielonkę z kukurydzy. Upadki gąsiąt nie powinny przekraczać 5%. Nie bez znaczenia jest cena zakupionych piskląt. Jeśli chowane są w małych grupach liczących 40-50 sztuk wówczas jest większa możliwość bieżącej ich obserwacji i bezpieczniejszego odchowu. Z obserwacji wynika, że konsumenci chętniej kupują odchowane i tuczone gęsi z chowu przyzagrodowego, który przebiega w warunkach sprzyjających dla ptaków. Cena uzyskiwana z reguły jest wyższa w porównaniu do gęsi wychowanych w systemie fermowym. W gospodarstwie można uzyskać gęsi do sprzedaży z 2 wstawień piskląt rocznie, co zwiększy wykorzystanie posiadanego budynku.. Przykład wyliczenia opłacalności odchowu i tuczu gęsi dla 50 sztuk Koszt odchowu i tuczu 1 gęsi: Pasze treściwe 1 4 tyg. gąsięta żywi się mieszanką pełnoporcjową 4,0 kg/szt x 1,15 zł 4,60 zł 5 8 tyg. gęsi żywione są mieszanką własną 6,50 kg/szt x 0,80 zł 5,20 zł 9 14 tyg. gęsi żywione są mieszanką własną 9,0 kg/szt x 0,70 zł 6,30 zł 15 16 tyg. gęsi żywione są owsem i jęczmieniem w prop.4:1 11 kg/szt.x 0,55 zł 6,05 zł Łączny koszt żywienia paszą treściwą (30,5 kg) 22,15 zł Koszt żywienia zielonkami - 70 kg x 0,05 zł 3,50 zł Woda 0,40 zł Słoma 0,70 zł Szczepienie przeciw chorobie Derzsy ego 0,50 zł Inne / dezynfekcja, świadectwo-badanie weterynaryjne 0,50 zł Podawanie witamin i składników mineralnych 0,20 zł Zakup piskląt gęsich 7,00 zł Robocizna 1,50 zł Strata z padłych gąsiąt 0,50 zł Nośniki energii 1,50 zł Razem poniesione koszty na 1 sztukę 38,45zł Przychód ze sprzedaży gęsi - 6,2 kg x 12,50 zł 77,50 zł Liczba upadków gąsiąt - 2 sztuki z 50 szt. wstawionych do chowu, tj. 4 % Nadwyżka bezpośrednia 77,50 zł 38,45 zł = 39,05 zł x 48 szt. odchowanych i tuczonych gęsi 1874,40 zł 11